Hynerpeton

*Hynerpeton*
Yaşadığı dönem aralığı: 365-363 myö
Fameniyen-Karbonifer^[1]
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
↓
Hynerpeton; Yaşadığı dönem aralığı: 365-363 myö; Fameniyen-Karbonifer PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
	İç görünümden holotip sol endokondral omuz kuşağı (ANSP 20053).
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Klad:	Stegocephalia
Cins:	†Hynerpeton; Daeschler vd., 1994
Tür:	†H. bassetti
İkili adlandırma
	†Hynerpeton bassetti Daeschler vd., 1994

Hynerpeton ("Hyner'in sürünen hayvanı"), yaklaşık 365 ila 363 milyon yıl önce Geç Devoniyen döneminde Pennsylvania'nın nehirlerinde ve göletlerinde yaşayan, soyu tükenmiş bir erken dört uzuvlu omurgalı cinsidir. Hynerpeton'un bilinen tek türü, adını tanımlayanınn büyükbabası, şehir plancısı Edward Bassett'ten alan H. bassetti'dir. Hynerpeton, Amerika Birleşik Devletleri'nde keşfedilen ilk Devoniyen dört uzuvlu omurgalısı olduğu ve muhtemelen iç (balık benzeri) solungaçlarını ilk kaybedenlerden biri olduğu bilinmektedir.^[1]

Bu cins, Hyner, Pennsylvania'daki Red Hill fosil sahasında keşfedilen birkaç kalıntıdan bilinmektedir. En dikkate değer fosil, tümü tek bir omuz kemiğine bağlı cleithrum, skapula ve korakoidden (ancak interklavikula ve klavikulalardan değil) oluşan büyük bir endokondral omuz kuşağıdır. Bu omuz kemiğinin iç yüzeyi, göğüs çevresindeki benzersiz bir dizi güçlü kas için bağlantı noktaları olduğuna inanılan bir dizi çöküntüye sahiptir. Bu, Hynerpeton'a Ichthyostega ve Acanthostega gibi diğer Devoniyen uzuvlu omurgalılarına kıyasla gelişmiş hareketlilik ve ağırlık taşıma yetenekleri vermiş olabilir. Kleithrum (omuzun üst bıçağı), çoğu tetrapodun aksine skapulokorakoid (omuzun alt plakası, omuz yuvasının önünde) ile kaynaşmıştır, ancak omuz kuşağı çoğu balığın aksine kafatasından bağımsızdır.^[1]

Hynerpeton, Ichthyostega ve Acanthostega gibi hayvanlar paleontologların büyük çoğunluğu tarafından Tetrapoda taç grubunun dışına yerleştirilse de, ilk dört uzuvlu omurgalılara bazen tetrapodlar denir (terimin özelliklere dayalı bir tanımı kullanılır). Kladistik (ilişkilere dayalı) bir bakış açısından, daha doğru bir terim "kök-tetrapod" veya "stegocephalian" olacaktır; bu, modern amfibiler (Lissamfibi), sürüngenler, memeliler ve kuşlar gibi gerçek tetrapodlara yol açacak hayvan soyunun bir parçası olduklarını gösterir.^[2]

Hynerpeton, Geç Devoniyen döneminde, çeşitli su balıkları ve kara omurgasızları ekosisteminin yaşadığı sıcak bir taşkın yatağı olan Red Hill fosil bölgesinden geliyor. Hynerpeton, ilk keşfedilen olmasına rağmen, bölgeden bilinen dört uzuvlu omurgalıların birkaç türünden biriydi. Hynerpeton gibi hayvanların, daha derin nehirlerde yaşayan yırtıcı balıklardan izole edilmiş, yumurtlayabilecekleri sığ havuzlar bulmak için amfibi yaşam tarzlarını kullanabildikleri teorileştirildi.^[1]

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Hynerpeton birçok filogenetik analize dahil edilmemiştir, ancak onu dahil edenler genellikle onu Tetrapoda'ya giden bir dizi kök tetrapod üzerinde bir geçiş formu olarak yerleştirir. Kleithrumun şekli ve dal sonrası laminanın kaybı, Acanthostega'dan (ve genellikle Ichthyostega'dan da) daha yükseğe yerleştirilmesine izin verir, ancak tek parça bir endokondral omuz kuşağının tutulması genellikle Tulerpeton'dan daha yükseğe yerleştirilmediği anlamına gelir. Aşağıdaki, Ruta, Jeffery ve Coates'e (2003) dayanan basitleştirilmiş bir kladogramdır:^[3]

Stegocephalia

Elpistostege