Galanthus gracilis
| Galanthus gracilis | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Durumu belirsiz (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Galanthus gracilis Celak., Sitzungsber. Königl. Böhm. Ges. Wiss., Math.-Naturwiss. Cl. 1891(1): 195 (1891). | |||||||||||||||
Galanthus cilicicus, Amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsinden bir bitki türüdür.
Taksonomik notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu tür yaygın olarak bir dizi başka taksonla ve özellikle G. graecus ve G. elwesii ile ilişkilidir. Bazıları G. gracilis'i G. graecus'un eşadı içine yerleştirirken, diğerleri onu G. elwesii ile eşadlı olarak değerlendirmiştir. Mevcut taksonomik veriler artık G. gracilis'in ayrı bir tür olduğunu açıkça göstermektedir. Galanthus gracilis ve G. elwesii kuşkusuz yakından ilişkilidir, ancak sırasıyla aplanat (yaprakların birbirine yassı) ve süpervolüt (bir yaprak diğerini çevreliyor) olan vernasyon türü (yaprakların tomurcuk halindeyken konumu) ile birbirlerinden kolaylıkla ayırt edilebilirler. Güvenilir olan ancak her tür için tamamen ayrı olmayan diğer ayırt edici özellikler, yaprakların genişliği ve bitkinin genel boyutlarıdır: G. gracilis genellikle dar yapraklara sahiptir ve genellikle G. elwesii'den daha küçük boyutlara sahiptir. G. gracilis'in yaprakları sıklıkla bükülür, ancak düz de olabilirler.[1][2]
G. gracilis ve G. elwesii arasındaki karışıklık özellikle Avrupa dağılımlarında kritiktir ve şu anda bunların kesin dağılımları tam olarak anlaşılamamıştır. Bu sorunları ve türlerin sınırlandırılmasına ilişkin soruları ele almak amacıyla moleküler çalışmalar yürütülmektedir.[3]
Ayrım[değiştir | kaynağı değiştir]
Vernasyon applanate; iç tepal segmentlerinin dış yüzünde uçta ve tabanda 2 leke bulunur. Bu özellikleri ile diğer Galanthus taksonlarından ayrılır.[4]
IUCN kırmızı listesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Galanthus gracilis, geniş bir oluşum alanı ve yaşam alanına sahiptir ve bir dizi habitatta ortaya çıkabilir. G. elwesii ile sıklıkla karıştırıldığı için, özellikle herbaryum örneklerinin kullanıldığı çalışmalarda, G. gracilis'in kesin dağılımını belirlemek için daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır. Daha fazla araştırma, özellikle G. gracilis'in birçok alt popülasyonunun ciddi şekilde parçalanmış olması ve geniş bir tehdit yelpazesi altında olması nedeniyle, bu türün tehdit altındaki bir kategoriye yerleştirilmesi gerektiğini gösterebilir.[3]
Coğrafi dağılım bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Galanthus gracilis, Güneydoğu Avrupa ve Anadolu'ya (Türkiye) özgüdür. Avrupa'da kuzeydoğu Yunanistan ve kuzeyde Bulgaristan, Romanya ve güneybatı Ukrayna'ya kadar uzanan Doğu Ege Adaları'nda yetişir.[1]
Nüfus bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Ukrayna'da, popülasyonlar izole edilmiştir ve 0,5 ila 160 hektarlık alanları işgal etmektedir. Nüfus yoğunluğu habitat tipine göre farklılık gösterir: orman topluluklarında 116-634 birey/m² kaydedilirken çalı topluluklarında yoğunluk sadece 28-38 kişi/m²'ye ulaşır.[5] Türkiye ve Yunanistan'daki gözlemler (A.P. Davis pers. obs.), diğer popülasyonların çok daha büyük olmasına rağmen, birçok popülasyonun 1 km²'den daha azıyla sınırlı olduğunu göstermektedir. Birçok popülasyon ciddi şekilde parçalanmıştır.[3]
Habitat ve ekoloji bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Galanthus gracilis, ağaç ve çalı topluluklarından oluşan, ilkbaharda çiçek açan bir kardelen. Çeşitli habitatlarda meydana gelir: çam, kumsal, meşe, sedir ormanları, çalılık ve bitki örtüsü içindeki açıklıklar.[1] Ukrayna'da meşe, dişbudak, akçaağaç, karaağaç, kavak ormanlarında, bozkır vadilerinde, çalı topluluklarında ve Robinia pseudoacacia'nın ekili ormanlarında yetişir.[5]
Tehdit bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu türe yönelik başlıca tehditler, süs veya tıbbi amaçlı toplama, orman yönetimi, ağaçlandırma, turistik altyapı geliştirme (yol yapımı dahil) ve eğlence faaliyetleridir. Galanthus gracilis iklime duyarlıdır, ancak geniş yelpazesi ve ekolojik esnekliği nedeniyle iklim değişikliğinden diğer Galanthus türlerine göre daha az etkilenmiş olabilir.[3]
Kullanım ve ticaret bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Galanthus gracilis, çiçek salkımlarında dekoratif kullanım için toplanır. Bazı yörelerde şifalı bitki olarak da kullanılmaktadır.[3]
Koruma işlemleri bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Tüm Galanthus spp. Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin (CITES) Ek II kapsamında yer almaktadır.[3]
Ukrayna'da, Odessa bölgesindeki Staromaryrskij ve Munryrska Dibrova koruma alanlarında korunmaktadır. Şu anda ulusal Kırmızı Listede değil ancak korumaya ihtiyaç vardır. Avrupa oluşumlarının taksonomik kimliğini belirlemek için saha çalışması ve moleküler çalışmalar gereklidir.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Davis, A.P. 1999. The genus Galanthus L. A Botanical Magazine Monograph. Timber Press, Portland, Oregon. 297 pp.
- ^ Davis, A.P. 2001. Snowdrops: A Monograph of Cultivated Galanthus. In: M. Bishop, A.P. Davis and J. Grimshaw (eds), Chapter 2. The Genus Galanthus - Snowdrops in the Wild, pp. 9-63. Griffin Press, Maidenhead.
- ^ a b c d e f g Davis, A.P. 2011. Galanthus gracilis. The IUCN Red List of Threatened Species 2011: e.T164897A5935871. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2011-1.RLTS.T164897A5935871.en.
- ^ İ. Yüzbaşıoğlu, “Türkiye’deki Kardelen (Galanthus) Taksonlarının Revizyonunu” Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2010.
- ^ a b Melnyk, V.I., Didenko, S. and Rak, O. 2007. Comparison of geographical, ecological and coenotical peculiarities and population structure of Galanthus elwesii and Galanthus graecus in Ukraine. Zbornik naucovych prac Poltavskogo pdagogicznogo universiteta. Ser. «Ecologie. Biologiczni nauki» 6(58): 33-47.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Galanthus gracilis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Galanthus gracilis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
