Göktürk hukuku
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mayıs 2024) |
Göktürk Kağanlığı idaresindeki hukuki yapıya Göktürk hukuku denir.
Yargı ve Hukuki Cezalandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Göktürk Devleti'nde yüksek devlet mahkemesine "yargu" denirdi. Adliye (könilik) müessesesi mevcuttur.[1]
Mahkemelerin (Yarguların) vazifeleri töreyi ve örfi hukuku uygulamaktı. Göktürk devlet adamı Tonyukuk, mahkeme başkanlığı (yarganlık) görevini yapmıştır. Hükümdarlar da mahkeme başkanlığı (yarganlık) yaparlardı.[1][2]
Göktürk ülkesinde cari cezai hükümler şunlar idi:
- Zina yapan evlilerin cezası, idam.
- Adam öldürme, idam.
- Soygun yapan, bağlı at çalan, idam.
- Genç kızları aldatanlar ağır bir şekilde mal ile tazminat ödemek zorunda bırakıldıktan sonra, o kızla mutlaka evlenmesi gerekirdi.
- Adam yaralayanlar, yaranın derecesine göre mal-mülk ödemek suretiyle suçlarını tazmin ederlerdi.
- At ve koyun çalanlar on katından fazlasını ödemeye mahkum edilirdi.
- Diğer hafif suçlar 10 günü geçmemek üzere cezalandırılırdı.
- Vatana ihanet edenler, ordudan kaçanlar ölüme mahkum edilirdi. Ceza işlemleri herkese hiçbir fark gözetmeksizin aynen uygulanırdı.[1]
Özel Hukuk[değiştir | kaynağı değiştir]
Göktürk Devleti'nde kulluk ve kölelik sistemi bulunmamaktadır.[1]
Göktürk hukuk sistemine göre insanların hepsi hürdür.[1]
Kadınların da toplumda önemli yerleri vardır.[1]
Devlet yönetiminde kadınlar da (hatunlar da) söz sahibidir.[1]
Ölen babaların, amcaların, erkek kardeşlerin eşleriyle evlenme (leviratüs) sistemi vardır.[3]
Dışarıdan evlenme (egzogami) sistemi vardır.[3]
Göktürk vatandaşlarının vergileri at ve koyun idi.[4]
Altın uçlu oklar balmumuna sürülür ve mühür (tamga) şeklinde kullanılırdı.[4]
Özel mülkiyet sistemi mevcuttur. Göktürk Devleti'nde herkes bir parça toprağa sahiptir.[5]
Kız çocuklarına önem verilir, kızın miras hakkı çeyiz olarak koca evine giderdi.[5]
Selamlama ise Göktürk yazıtlarında baş eğme ve diz çökme şeklinde yapılır.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g Eski Türk Tarihi Türklerin Kökeni, Yönetimleri ve Çin ile İlişkileri. Kronik Kitap Yayınları. Ahmet Taşağıl. ss. 56-57. Tarih değerini gözden geçirin:
|erişimtarihi=, |tarih=(yardım); - ^ Gerard Clauson (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish (İngilizce). Oxford University Press. s. 963.
- ^ a b Chou Shu 50, s. 908 vd.
- ^ a b Chou Shu 50, s. 909-910; Suei Shu 84, s. 1864-1 865
- ^ a b Suei Shu 85, s. 1 867 vd
- ^ Kafesoğlu, s. 280