Dreros yazıtı
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Dreros yazıtı yahut Dreros kanunu, Antik Yunanistan'dan günümüze ulaşan en eski yazılı kanundur. 1936'da Girit adasındaki eski bir yerleşim yeri olan Dreros'ta keşfedilmiş ve hemen 1937'de Pierre Demargne ve Henri van Effenterre tarafından yayınlanmıştır.
Buluntu bağlamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1936 yılında Dreros'ta Helenistik bir sarnıçta arkaik harflerle yazılmış on üç yazıt bulunmuştur.[1] Bu taşların Apollo Delphinios tapınağının doğu duvarından geldiği ve sekiz yazıt veya yazıt parçası oluşturduğu anlaşılmaktadır. [2] Kanunların halka açık yerlerde, genellikle tapınaklarda sergilenmesi, arkaik Girit hukukunun sık görülen bir özelliğidir. [3] Dreros yazıtı bulunan bu sekiz yasanın en uzun olanıdır. [4]
Yazıtın biçimsel özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Dreros yasası, 1.74mx 0.25mx 0.35m boyutlarında bir gri şist bloğuna [4] yazılmıştır. [2] Blok, büyük, 0,02 ila 0,05 m boyutlarındaki düzensiz harflerle yazılmıştır. [2] L.H. Jeffery, yazıları "uzun, ince ve dağınık" olarak tanımlamakta ve Nikandre'nin Adanması'ndaki yazıta benzetmektedir.[4] Dört tam metin satırı vardır. Buna ek olarak birinci ve ikinci satır arasında daha küçük harflerle yazılmış bir kelime vardır. İlk üç tam satır bustrofedon tarzında dönüşümlü olarak yazılmıştır. [2] Dördüncü satır yeni bir tümceyle ve yine sağdan başlamaktadır. Yunanca bir metinde bu paragraflama sisteminin bilinen ilk örneğidir. [4]
Yazıtın içeriği[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanrıya yakarışla başlayan yasa[5] bir nevi baş memur olan Kosmos makamını elinde bulunduranların, görev süreleri sona erdikten sonra on yıl boyunca bu makamı bir daha elinde tutamayacaklarına hükmetmekte ve kanunu çiğneyenlerin para cezasına çarptırılacağını ve vatandaşlık haklarından mahrum bırakılacağını aktarmaktadır. [6] Hukuk listesinin son fıkrası yasanın kosmos, daimoi ve polisli yirmi kişi tarafından onaylandığını aktarmaktadır.[7] Kosmos makamını elinde bulundurma konusundaki bu kısıtlama, Gortina'dan bulunan bir yazıtta da geçmektedir. Ancak orada makamı elinde tutma kısıtlaması sadece üç yılda bir idi. [7]
Tarihlendirme ve değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]
Metin, MÖ 630'e tarihlenmekte[8] ve bu tarih onu günümüze ulaşan en eski Yunan yasası yapmaktadır.[6] Yazıt ilk kez bir üst düzey yetkilinin yetkilerinin sınırlandırıldığının görünmesi açısından önemlidir. Bu durum genel olarak dönemin Girit toplumunun daha farklı alanlardan da bilinen ilericiliğine uymaktadır. Ada, Doğu Akdeniz trafiğinin ve kültürel alışverişin merkezinde olduğundan bu durum şaşırtıcı değildir.[9]
Yazıt içerisinde geçen polis kelimesi şehir anlamından ziyade şehri temsil eden meclis olarak kullanılmıştır. Kitabe ayrıca poliste farklı bir görev dağılımı olduğunu, düzen anlamına gelen kelimenin adını verdiği kosmos isimli yüksek memurların varlığı ile göstermektedir. Kosmosların ana faaliyet alanı muhtemelen adaletin idaresiydi. Öte yandan bahsi geçen yirmiler meclisi, muhtemelen seçkin elit üyelerden oluşan bir konsey idi.[10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ehrenberg (1943). "An Early Source of Polis-Constitution". The Classical Quarterly. 37 (1/2): 14-18. doi:10.1017/S0009838800026203.
- The Local Scripts of Archaic Greece: A Study of the Origin of the Greek Alphabet and its Development from the Eighth to the Fifth Centuries B.C. Oxford: Oxford University Press. 1961.
- McDonald (1956). "Note on a Fragment of an Archaic Inscription from Dreros". Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens. 25 (1). doi:10.2307/147106.
- Greece in the Making: 1200–479 BC. 2. Londra: Routledge. 2009.
- Thomas (1995). "Written in Stone? Liberty, Equality, Orality and the Codification of Law". Bulletin of the Institute of Classical Studies. 40: 59-74. doi:10.1111/j.2041-5370.1995.tb00464.x.
- van Effenterre (1937). "Recherches à Dréros, II: Les inscriptions archaïques". Bulletin de correspondance hellénique. 61.
- Whitley (1997). "Cretan Laws and Cretan Literacy". American Journal of Archaeology. 101 (4). doi:10.2307/506828.
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ McDonald 1956.
- ^ a b c d van Effenterre & Demargne 1937.
- ^ Whitley 1997.
- ^ a b c d Jeffery 1961.
- ^ Thomas 1995.
- ^ a b Osborne 2009.
- ^ a b Ehrenberg 1943.
- ^ Patzek, Barbara. "9. Literarische und dokumentarische Quellen, oder: Was ist unter dem frühgriechischen Staat zu verstehen?". Homer und die frühen Griechen, Berlin, Boston: De Gruyter Oldenbourg, 2017, pp. 123.
- ^ Patzek, Barbara. "9. Literarische und dokumentarische Quellen, oder: Was ist unter dem frühgriechischen Staat zu verstehen?". Homer und die frühen Griechen, Berlin, Boston: De Gruyter Oldenbourg, 2017, pp. 124.
- ^ Patzek, Barbara. "9. Literarische und dokumentarische Quellen, oder: Was ist unter dem frühgriechischen Staat zu verstehen?". Homer und die frühen Griechen, Berlin, Boston: De Gruyter Oldenbourg, 2017, pp. 125.