Diklorokarben

Diklorokarben (karbon diklorür, diklorometilen, IUPAC: diklorometiliden) kimyasal formülü CCl₂ olan reaktif ara maddedir. Bu kimyasal tür izole edilmemiş olmasına rağmen, organik kimyada kloroformdan üretilen yaygın bir ara maddedir. Bu bükülmüş diamanyetik molekül hızla diğer bağlara girer.

Bir reaktif ara madde olarak diklorokarben ilk olarak 1862'de kloroformu CCl₂.HCI olarak gören Anton Geuther tarafından önerildi.^[1] Hazırlanışı, 1950'de Jack Hine tarafından yeniden araştırıldı.^[2]

Formülü, Tetrakloroetilenin ampirik formülü ile aynıdır ve dimeri tetrakloroetilen olarak görülebilir.

İlgili klorokarben (ClHC), metillityum ve diklorometandan üretilebilir. Spiropentadien sentezinde kullanılmıştır. Daha reaktif olan dibromokarben CBr₂ ile yakından ilişkilidir.

Hazırlanışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Diklorokarben en yaygın olarak kloroform ve potasyum tert-bütoksit veya sulu sodyum hidroksit gibi bir bazın reaksiyonuyla üretilir.^[3] Bir faz transfer katalizörü, örneğin benziltrietilamonyum bromür, hidroksitin organik faza geçişini kolaylaştırır.

HCCl₃ + NaOH → CCl₂ + NaCl + H₂O

Tepkimeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Diklorokarben, geminal diklorosiklopropanlar oluşturmak için alkenlerle bir [1+2]sikloekleme reaksiyonuna girer. Bunlar siklopropanlara indirgenebilir veya geminal halojenür hidrolizi ile siklopropanonlar verecek şekilde hidrolize edilebilir. Diklorosiklopropanlar ayrıca Skattebøl yeniden düzenlemesinde allenlere dönüştürülebilir.

Reimer-Tiemann reaksiyonunda diklorokarben fenollerle reaksiyona girerek orto-formillenmiş ürünü verir, örneğin fenolden salisilaldehite.^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Ueber die Zersetzung des Chloroforms durch alkoholische Kalilösung Annalen der Chemie und Pharmacie Volume 123, Issue 1, Date: 1862, Pages: 121-122 A. Geuther DOI:10.1002/jlac.18621230109
^ Carbon Dichloride as an Intermediate in the Basic Hydrolysis of Chloroform. A Mechanism for Substitution Reactions at a Saturated Carbon Atom Jack Hine J. Am. Chem. Soc., 1950, 72 (6), pp 2438–2445 DOI:10.1021/ja01162a024
^ "2-Oxa-7,7-dichloronorcarane". Organic Syntheses. 41: 76. 1961. doi:10.15227/orgsyn.041.0076.
^ Wynberg, Hans (1960). "The Reimer-Tiemann Reaction". Chemical Reviews. 60 (2): 169-184. doi:10.1021/cr60204a003.

[1] Ueber die Zersetzung des Chloroforms durch alkoholische Kalilösung Annalen der Chemie und Pharmacie Volume 123, Issue 1, Date: 1862, Pages: 121-122 A. Geuther DOI:10.1002/jlac.18621230109

[2] Carbon Dichloride as an Intermediate in the Basic Hydrolysis of Chloroform. A Mechanism for Substitution Reactions at a Saturated Carbon Atom Jack Hine J. Am. Chem. Soc., 1950, 72 (6), pp 2438–2445 DOI:10.1021/ja01162a024

[3] "2-Oxa-7,7-dichloronorcarane". Organic Syntheses. 41: 76. 1961. doi:10.15227/orgsyn.041.0076.

[4] Wynberg, Hans (1960). "The Reimer-Tiemann Reaction". Chemical Reviews. 60 (2): 169-184. doi:10.1021/cr60204a003.

[1]

[2]

[3]

[4]