Cuma orucu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Cuma Orucu, Doğu Ortodoks, Katolik, Lüteryen, Anglikan ve Metodist mezheplerde uygulanan, Cuma günleri et, süt ürünlerinden ve alkolden uzak durma ya da Cuma günü tüm gün oruç tutma şeklinde gerçekleştirilen bir uygulamadır.[1][2][3]20 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20180620151351/http://www.orthodoxinfo.com/praxis/exo_fasting.aspx arşivlendi. [4][5]] Birinci yüz yılda yazılan 12 Havarinin Öğretisi, Hristiyanları hem Çarşamba günleri (haftanın dördüncü günü) hem de Cuma günleri (haftanın altıncı günü) oruç tutmaya yönlendirmiştir.[4] Çarşamba günü tutulan oruç, Yahuda İskariot’un Mesih'e ihanetini anmak için Casus Çarşambası gününde tutulmakla beraber Cuma günü tutulan oruç Kutsal Cuma diye anılan İsa Mesih’in çarmıha gerilişini anmak adına gerçekleştirilirdi.[2] Bu nedenle, yılın tüm Cuma günleri tarihsel olarak Hristiyan âleminin birçok yerinde perhiz, alkolden, et ve süt ürünlerinden uzak durma ve katı besin orucu tutma günü olarak kabul görmüştür.[5]20 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20180620151351/http://www.orthodoxinfo.com/praxis/exo_fasting.aspx arşivlendi. [1]] Ortodokslukta ise, gündoğumundan günbatımına yapılan oruca ek olarak inananların Cuma günlerinde cinsel ilişkiden de uzak durmaları beklenmektedir.20 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20180620151351/http://www.orthodoxinfo.com/praxis/exo_fasting.aspx arşivlendi. [8]][2]

Ortodokslukta[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortodoks Hristiyanların Cuma günleri (ve Çarşambaları) gün batımına dek yemek yememeleri beklenir.[2] Oruç gün batımında yenilen akşam yemeği ile sona erer ve kabuklu deniz canlılarından uzak durulur.[[2] Buna ek olarak Ortodokslar, tüm yıl boyunca çarşambaları ve cumaları Büyük Perhiz günleri, Doğuş bayramı (Noel) ve Azize Bakire Meryem’in göğe alınışının öncesindeki 15 gün boyunca cinsellikten uzak dururlar.[6]

Katoliklikte[değiştir | kaynağı değiştir]

Katoliklikte oruca ilişkin özel kurallar bölgesel episkoposlarca verilebilir. Misalen 1966 yılında ABD’de Katolik Episkoposları Konferansı'nda belirlenen kurallara göre yaşı 14’ü geçen herkesin Paskalya bayramı öncesi ve yıl boyu her Cuma oruç tutmaları için II. Norm ve IV. Norm kabul edildi. Daha önce alt yaş sınırı 7’ydi. 1983 Kanonu’nun 1252 ve 1253 sayılı kanunları da aynı kuralı ifade etmekte ve şunları eklemektedir. Episkoposlar, Oruç dönemi dışındaki cumalarda bir tür kefaret aktivitesi yılın her cumasında, Rabbin Çarmıha Gerildiği Gün olarak anılması sebebiyle, yerine getirilmelidir.[7] Büyük Perhiz haricindeki cumalarda perhiz yapma ise hâla bu geleneği sürdürüp alternatif kefaret uygulamalarını tercih etmeyen pek çok Katoliğin tercih ettiği bir uygulamadır.

Çoğu Episkoposluk Konferansı, Büyük Perhiz Cumalarında farklı bir kefaretin uygulanmasına izin vermemektedir. Buna karşın hiçbir Episkoposluk Konferansı, Kül Çarşambası ve Kutsal Cuma için oruç ve perhiz uygulamalarını kaldırmamıştır.

Günümüz oruç ve perhiz uygulamaları 1983 Kanonu’nun 1250-1253 maddelerince düzenlenmiştir. Yıl boyu tüm Cuma günlerinin ve Oruç zamanlarının oruç, kefaret ve tövbe günleri olduğu belirtilmiştir. Tüm yetişkinler (ki yetişkinlik yaşı Kanon’a göre 18’dir) Kilise yasalarına göre 60. yaş günlerine kadar Kül Çarşambası ve Kutsal Cuma günleri oruç tutmakla yükümlüdürler. 14. yaş gününü dolduran herkes Cuma günleri (özel bir tören veya bayram olmadığı sürece) ve Kül Çarşambası’nda oruç tutmakla yükümlüdür. Ancak uygulamada bu yükümlülük Episkopos Konferansları ile uygulamadan büyük ölçüde kaldırılmıştır. Kanon’un 1253. maddesine göre oruç tutma, perhiz ve kefaret için normları belirleyen otorite, yerel Episkoposların katıldığı konferanslardır. Kül Çarşambası ve Kutsal Cuma günlerinde ise hem oruç tutma hem perhiz yükümlülükleri terk edilemez.

Katolikler oruç günlerinde yalnızca bir tam öğün tüketebilirler. Buna ek olarak iki küçük atıştırmalık da gün içinde tüketilebilir. Oruç tutarken yasaklamalar yalnızca katı gıdaları tanımlar yani oruç tutanlar diledikleri kadar içecek (alkollü içkiler de dahil) tüketebilirler. Sonuç olarak oruçla ilgili kilisenin kanunu yüzyıllar boyunca değişim görmüştür, çünkü meşru Kilise yetkilileri tarafından değiştirilebilecek bir disiplindir.

Metodizmde[değiştir | kaynağı değiştir]

Metodizm’in kurucusu John Wesley’in kaleme aldığı "Metodist Kilisesi’nin Genel Kuralları" kitabında "Bu toplulukta devam etme arzusu taşıyan herkesin, Tanrı’nın tüm hükümlerine katılarak kurtuluş arzularını kanıtlamaya devam etmeleri beklenir. Bunlar; Tanrı’ya alenen tapınma, okuma veya açıklama şeklinde gerçekleştirilen İncil’i yaymak, Rabbin Sofrası’na (Komünyon) katılmak, aile ve özel dua, Kutsal Yazılar’I aramak, oruç veya perhiz’dir."[8] Küçük Cemiyetlere Buyruklar (25 Aralık 1744)’a göre yılın her Cuma günü oruç tutmak ve et ürünlerinden uzak durmak zorunlu tutulmuş,[10][3] Phoebe Palmer tarafından yeniden vurgulanarak Metodist Kilisesi’nde bir standart haline gelmiştir. Metodist gelenek, takipçilerini özellikle Büyük Perhiz günlerinde oruç tutmaya teşvik etmektedir.[8]

John Wesley, kutsal emirler isteyenler için hem Çarşamba günleri (Mesih'in İhanetini anmak için) hem de Cuma günleri (O'nun çarmıha gerilmesini ve ölümünü anmak için) oruç tutmayı talep etti.[9]

Lütercilikte[değiştir | kaynağı değiştir]

Oruç Disiplini için bir El Kitabı, aşağıdaki Lutheran oruç kurallarını tanımlar:[10]

  1. Kül çarşambasında ve Kutsal Cuma’da gün boyunca sadece basit bir öğünleve genellikle et tüketmeden tutulan oruç.
  2. Oruç döneminde et ürünlerinden(kanlı yiyeceklerden) kaçınma (soğuk kanlı canlılarla ikame etme, örneğin balık).
  3. Bir yiyecek veya yiyecek grubunu tüm sene boyunca tüketmeme, özellikle besin değeri yüksek ve yağlı yiyecekleri Paskalya için saklama.
  4. Komünyon almadan ve Büyük Perhiz’den önce yemek yememe.
  5. Tüm yıl boyunca bir favori etkinlikten uzak durma (örn. Televizyon, sinema) ve dua etmeye, İncil’e çalışmaya ve ilmihal okumaya daha çok zaman ayırma.[11]

Büyük Perhiz’in Cuma günleri alkol ve et ürünlerinden uzak durmak birçok Lüteryen’in uyduğu bir uygulamadır;[12] Kara Oruç (İslam’daki gibi), Lüteryenler tarafından Kutsal Cuma’da uygulanagelmiştir.[13][14]

Anglikanizmde[değiştir | kaynağı değiştir]

Anglikan Kilisesi, özellikle de Ortak Dua Kitabı, genellikle Cuma günleri etten uzak durmanın gerekliliğini belirtir; Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Protestan Piskoposluk Kilisesi'nin 1928 tarihli Ortak Dua Kitabı'ndaki ifadeler, "Yılın tüm Cuma günleri, Noel Günü ve Epifanya veya bu Bayramlar arasında araya girebilecek herhangi bir Cuma haricindeki günler" olarak tanımlanır. Kilise özellikle bu tür kaçınma ya da perhiz eylemleri gibi adanmışlık egzersizlerine bu günleri uygun görmüştür.[15]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Fasting Guidelines" (PDF) (İngilizce). Lutheran Church–Missouri Synod. 2016. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mart 2018. 
  2. ^ a b c d e Concerning Fasting on Wednesday and Friday 22 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Orthodox Christian Information Center. Accessed 2010-10-08.
  3. ^ a b Crowther, Jonathan (1815). A Portraiture of Methodism: Or, The History of the Wesleyan Methodists (İngilizce). T. Blanshard. ss. 251, 257. 
  4. ^ "The Teaching of the Twelve Apostles to the Nations, known as The Didache" (PDF) (İngilizce). Legacy Icons. 2016. s. 8. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mart 2021. 
  5. ^ W., W.J. (1881). Questions Regarding the Lenten Fast. The Irish Ecclesiastical Record (İngilizce). Browne and Nolan. s. 28. 
  6. ^ Menzel, Konstantinos (14 Nisan 2014). "Abstaining From Sex Is Part of Fasting" (İngilizce). Greek Reporter. 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021. 
  7. ^ Penitential Practices for Today's Catholics 15 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . United States Conference of Catholic Bishops. Accessed 2007-12-07.
  8. ^ a b Beard, Steve (30 Ocak 2012). "The spiritual discipline of fasting". Good News Magazine. United Methodist Church. 
  9. ^ Beard (30 Ocak 2012). "The spiritual discipline of fasting". Good News Magazine. United Methodist Church. 
  10. ^ "A Handbook for the Discipline of Lent" (PDF) (İngilizce). Evangelical Lutheran Church in America. 1978. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2018. 
  11. ^ Weitzel, Thomas L. (1978). "A Handbook for the Discipline of Lent" (PDF) (İngilizce). Evangelical Lutheran Church in America. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mart 2018. 
  12. ^ "Fasting Guidelines" (PDF) (İngilizce). Lutheran Church–Missouri Synod. 2016. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mart 2018. 
  13. ^ Pfatteicher, Philip H. (1990). Commentary on the Lutheran Book of Worship: Lutheran Liturgy in Its Ecumenical Context (İngilizce). Augsburg Fortress Publishers. ss. 223-244, 260. ISBN 9780800603922. The Good Friday fast became the principal fast in the calendar, and even after the Reformation in Germany many Lutherans who observed no other fast scrupulously kept Good Friday with strict fasting. 
  14. ^ Jacobs, Henry Eyster; Haas, John Augustus William (1899). The Lutheran Cyclopedia (İngilizce). Scribner. s. 110. 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2019. By many Lutherans Good Friday is observed as a strict fast. The lessons on Ash Wednesday emphasize the proper idea of the fast. The Sundays in Lent receive their names from the first words of their Introits in the Latin service, Invocavit, Reminiscere, Oculi, Lcetare, Judica. 
  15. ^ Tables and Rules for the Movable and Immovable Feasts, Together with the Days of Fasting and Abstinence, through the Whole Year 5 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , p. 3 of 6. The 1928 U.S. Book of Common Prayer. Accessed 2009-04-09.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cuma_orucu&oldid=32514737" sayfasından alınmıştır