Çörek mantarı
| Boletus edulis | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Boletus edulis Bull. (1782) | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
Boletus edulis | |
|---|---|
 | gözenekli zar |
 | Şapka şekli yarım küre |
 | bitişik zar |
 | Sap karakteri yüzüksüz |
 | spor izi kahverengi renkli |
 | ekoloji: mikorizal |
 | yenilebilirlik: tercihsel |
Boletus edulis, Boletaceae familyasından yenilebilen mantar türüdür.[1][2] Bilimsel adındaki bolet Latincede "üstün mantar", edulis de "yenebilen" anlamındadır. Sote, makarna sosu, çorba, hatta çiğ olarak yenebilir.
Şapkası 7–30 cm büyüklükte, bazen biraz daha geniştir. Yarım küre şeklinde, daha sonra tümsek, nihayet yayvandır. İyi pişmiş, kabarmış çöreğe benzer. Kenarı başlangıçta içeri kıvrıktır. Şapkanın zarı düzgün değil, çıplak ve kurudur. Islak olduğu zaman parlar ve hafif yapışkandır. Rengi çok değişken, kestane kahverengisi veya soluk olabilir. Kenarının rengi hafifçe daha açık olur. Borucukları, sıkı bir şekilde yan yana yer alırlar. Sapa boyları kısalarak bağlanırlar, uzun ve incedirler. Önce boz beyaz daha sonra yeşilimsi sarı, zeytin yeşili rengindedir, şapkadan kolayca ayrılabilirler. Delikçikleri küçük ve yuvarlaktır. Önce kirli beyaz, daha sonra sarımtırak, nihayet yeşilimtırak sarıdır. Sapı kuvvetli ve katıdır, çoğunlukla ortada veya aşağıda şişkindir. Gençken dip tarafında şişkin olup daha sonra kalınlık bakımından muntazam olur. 15–20 cm kadar boyda, 3–4 cm kadar kalınlıkta olabilir. Renk bakımından önce beyaz açık bozdur, sonra esmer kahverengiye döner. Yukarı kısmı, ince, belirsiz beyaz soluk renkli damarlı ağ gibi görünüşe sahiptir, bazen bütün yüzeyi böyledir. Etli kısmı gençken sert, beyazımtırak, olgunlaşınca yumuşak, sünger gibi sarımtıraktır. Şapkada dış zarın altına gelen kısımda esmerimtıraktır. Spor izi sarıdır.
Hazirandan Ağustosa ve Eylülden Kasıma kadar yapraklı ağaçlardan meşe, huş, bilhassa kayın, iğne yapraklılardan çam, genç ladin meşçereleri altında ve çevresinde, oldukça asit karakterde topraklarda, ormandaki yol kenarlarında, orman sınırı boyunca, yaprak çürüntüsü üzerinde genelde çok sayıda bazen tek tek görülür. İnsanlar tarafından yenilebilen mantarlardan biridir. Kurutularak veya yağ içinde saklanabilir.
Çörek mantarı sinekler larvaları tarafından işgal edilmeye meyillidir. Bu mantarın o yüzden dikkatli incelenmesi gerekir.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Çörek mantarı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Çörek mantarı ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "GBIF". 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022.
- ^ "Mindat". 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022.