Amasya Saraydüzü Kışlası
Amasya Saraydüzü Kışlası | |
|---|---|
| Amasya | |
 Saraydüzü Kışla Binası,1944 | |
| Tip | Kışla |
| Yapı bilgisi | |
| Bugünkü durumu | 2007 yılında müze-kütüphane olarak yeniden yapılmıştır. |
| Yapı tarihçesi | |
| İnşa | 19.yüzyıl |
| İnşa amacı | Kışla |
| Kullanım tarihi | Kışla (1898-1922) Merkez Ordu Karargâhı (1922-1930) Askeri Lojman ve Subay Orduevi (1944-1986) |
| Yıkılışı | 1935 yılında kısmen yıkılmış 1944 yılında tamamen yıkılmıştır. |
Amasya Saraydüzü Kışlası, Amasya'da 19. yüzyılda inşa edilmiş kışla binası.
Kurtuluş Savaşı'nın önderi Mustafa Kemal ve arkadaşlarına 12 Haziran 1919'da Amasya'ya geldiklerinde ev sahipliği yapmıştır; Kurtuluş Savaşı tarihinde önemli yeri olan Amasya Genelgesi’nin tartışılıp hazırlandığı yerdir.[1][2] 1935 yılında kısmen, 1944 yılında tamamen yıkılmıştır.
2007 yılında yapının birebir benzeri yapılmıştır; günümüzde bir müze-kütüphane olarak hizmet verir.
Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
İnşası ve yıkılması[değiştir | kaynağı değiştir]
Bölgede bulunan ve yaklaşık 350 yıl boyunca Osmanlı şehzade ve sultanlarının doğup büyüdükleri, ikamet ettikleri sarayları uzun yıllar boş kalmış, 1883 yılında bakımsızlık ve depremlerden nedeniyle yıkılarak tamamen ortadan kalkmıştı. Bu sarayın kalıntılarının bulunduğu alanda, 3. Ordu'ya bağlı 5. Kafkas Fıkrası (Alay sancağı) için 1898-1900 yılında beş binadan oluşan kışla binası inşa edildi.
Kışla, 1922 yılında Merkez Ordu'nun karargâhı oldu. 1930 yılından sonra önemini yitirdi. 1944 yılında tamamen yıktırılan kışlanın yerine askerî lojman ve subay orduevi yaptırıldı. Askerî subay ve orduevi, 1986 yılında heyelan tehlikesi nedeniyle boşaltıldı ve yıktırıldı.
Saray Kışla ile ilgili tek fotoğraf, yıkılmadan önce 1944 yılında Abdülkadir Ziyagül tarafından çekilen vesikadır.[3]
Birebir benzerinin inşası[değiştir | kaynağı değiştir]
1997 yılında binanın tekrar yapılması kararı alınmıştır. Fakat bulunduğu yer heyelan riski taşıması itibarıyla binanın başka bir yere yapılması kararı alındı ve kışla 2007 yılında Şamlar Mahallesi girişine eski dış görünümüne sadık kalınarak inşa edildi. Açılışı, 9 Haziran 2007'de yapıldı.[4]
Yapıda, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı Milli Mücadele Müzesi yer alır. İçinde, Mustafa Kemal Paşa ve heyetinin 12 Haziran 1919 günü saat 17:00’ da Cülüstepe mevkiinde Amasyalı heyet tarafından karşılanış anları balmumu heykellerle canlandırılmıştır, Binada ayrıca Amasya Genelgesi’nin eski ve yeni nüshaları ile Millî Mücadele yıllarından kalan silah ve evraklar sergilenmektedir.[1][5][6]
Daha önce Sultan II. Bayezid Külliyesi’nde hizmet veren İl Halk Kütüphanesi de 2022'de Saraydüzü Kışlası'na taşınmıştır. Kütüphane, böylece bir müze-kütüphaneye dönüştürülen kışlada hizmet verir.[7]
Mimari özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Dikdörtgen cepheye sahip olan yapı, zemin ve birinci kattan oluşur. Kuzey-güney uçları bir, merkezi iki, giriş kapısının olduğu bölüm ise soğan kubbe ile örtülmüş üç katlı kule şeklinde inşa edilmiştir. Cephenin zemin katı yuvarlak kemerli, birinci katı ise dikdörtgen pencerelidir.[8]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Saraydüzü Kışla Binası Milli Mücadele Müzesi ve Kongre Merkezi". amasya.ktb.gov.tr. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ "Saraydüzü Kışla Binası Milli Mücadele Müzesi ve Kongre Merkezi". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ "Bir Ömür Amasya Tarihi: Hüseyin Meriç". Bisav.org.tr. 21 Ocak 2013. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ Cambaz, Mustafa. "Amasya Saraydüzü Kışlası". Mustafacambaz.com. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ "SARAYDÜZÜ KIŞLA BİNASI MİLLİ MÜCADELE MÜZESİ VE KONGRE MERKEZİ". Kültür Portalı. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ "Saraydüzü Kışla Binası ve Milli Mücadele Müzesi". T.C Amasya Valiliği. 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ "Amasya'daki Saraydüzü Kışla Binası kütüphane oldu". 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kolay, Emre (2013). "Amasya il merkezinde geç dönem kamu yapıları (1848-1947)". Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.