Dünya'ya yakın cisim: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Yeni madde eklendi. |
Maddenin İngilizce Vikipedi'den tercümesine devam edildi. |
||
| 15. satır: | 15. satır: | ||
*[[Asteroit]]ler |
*[[Asteroit]]ler |
||
*[[Kuyruklu yıldız]]lar |
*[[Kuyruklu yıldız]]lar |
||
==Dünya'ya Yakın Meteorlar== |
|||
Dünya'ya Yakın [[Meteorlar]], Dünya yörüngesine yakın geçen ve çapları 50 metrenin altında olan cisimlerdir. |
|||
==Dünya'ya Yakın Asteroileri== |
|||
Bunlar Dünya'ya yakın, [[Güneş]]'e fazla yaklaşmadığından ya da buharlaşan malzemeleri kalmadığından [[kuyruk (astronomi)|kuyruk]] oluşturamayan ve çapı 50 metreyi geçen cisimler olarak tanımlanmıştır. [[2008]] sonuna kadar 5.490'dan fazla, çapları 32 km'ye kadar olan DYA bilinmekteydi ([[1036 Ganymed]])<ref>{{cite web|url = http://www.cfa.harvard.edu/iau/lists/Unusual.html|title = Unusual Minor Planets|publisher = Minor Planet Center}}</ref><ref>{{cite web|url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neofact.html|title = Near Earth Object Fact Sheet|author = Dr. David R. Williams|publisher = National Aeronautics and Space Administration|date = [[13 Eylül]] [[2006]]|accessdate = 2007-10-22}}</ref>. Bu târihe kadar çapı 1 km'yi geçen DYA'lerin sayısı 500–1000 olarak tahmin edilmektedir<ref>{{cite web|url = http://www.jpl.nasa.gov/releases/2000/neat.html|title = Asteroid Population Count Slashed|date = [[12 Ocak]], [[2000]]|author = Jane Platt|publisher = National Aeronautics and Space Administration|accessdate = 2007-10-22}}</ref><ref name = Rabinowitzetal00">{{cite journal|title = A reduced estimate of the number of kilometre-sized near-Earth asteroids|journal = Nature|author = David Rabinowitz, Eleanor Helin, Kenneth Lawrence and Steven Pravdo|date = [[13 Ocak]] [[2000]]|volume = 403|pages = 165–166|accessdate = 2007-10-22|url = http://www.nature.com/nature/journal/v403/n6766/full/403165a0.html|doi = 10.1038/35003128}}</ref>. DYA'lerin bileşimi, ana [[asteroit kuşağı]]nınkilere benzer değişik [[asteroit tayf tipleri]]ni içerir<ref>{{cite journal|title = On the Origins of Earth-Approaching Asteroids|author = D.F. Lupishko and T.A. Lupishko|journal = Solar System Research|volume = 35|issue = 3|pages = 227–233|month = May | year = 2001|accessdate = 2007-10-23|url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2001SoSyR..35..227L | doi = 10.1023/A:1010431023010 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref>. |
|||
DYA'ler, yörüngelerinde ancak birkaç milyon yıl kalırlar<ref name = "MorbidelliAstIII">{{cite journal|url = http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Morbidelli-etal_2002_AstIII_NEOs.pdf|title = Origin and Evolution of Near-Earth Objects|author = A. Morbidelli, W. F. Bottke Jr., Ch. Froeschlé, P. Michel|journal = Asteroids III|editor = W. F. Bottke Jr., A. Cellino, P. Paolicchi, and R. P. Binzel|pages = 409–422|month = January | year = 2002|publisher = University of Arizona Press|format=PDF}}</ref>. Sonunda hepsi yörünge yüksekliğini kaybedip [[Güneş]]'e "yakın" uzaklıklara gelip ya iç gezegenlere çarparak yok olurlar, ya da gezegenlerin yakınından geçerken hız alarak [[Güneş Sistemi]]'ni terk ederler. Yörüngelerinde kalma süreleri güneş sisteminin yaşına kıyasla az olunca Dünya'ya yakın asteroitlerin varlığını ancak devamlı başka yerlerden gelerek yenilenmeleri açıklayabilir. Bu Dünya yakınlarına yeni asteoritlerin kabul edilen kökeni olarak [[Jüpiter (astronomi)|Jüpiter]]'le [[rezonans|yörüngesel rezonans]]a gelerek ana [[asteroit kuşağı]]ndan [[İç Güneş Sistemi]]'ne nakli görülür. |
|||
{{taslak|astronomi}} |
{{taslak|astronomi}} |
||
Sayfanın 18.56, 12 Aralık 2008 tarihindeki hâli
Dünya'ya Yakın Cisimler (DYC, İng. Near-Earth Objects ya da NEOs), yörüngeleri günberi noktasında Dünya'ya 1,3 AB'den daha yakın olup dolayısıyla Dünya'ya tehlikeli olabilecek gök cisimlerine denir[1]. Boyut ve yakınlıklarından dolayı DYC'lere Dünya'dan uzay araçlarıyla daha kolayca erişilebilir. Böylece gelecekte bilimsel araştırmalar ve ekonomik projeler için önemlidirler. Kimi DYC'lere Ay'a gitmek için gerekenden çok daha az bir hız değişikliğiyle erişilebilir (ΔV). 2008 sonuna kadar iki DYC'ye uzay araçlarıyla gidilmiştir:
- 433 Eros'a NASA'nın Near Earth Asteroid Rendezvous uzay aracıyla[2],
- 25143 Itokawa'ya JAXA'nın Hayabusa uçuşu[3].
Tehlikeli Olabilecek Cisimler (İng. Potentially Hazardous Objects (PHOs)) de (2008 sonunda) gök cisminin Dünya'ya yakın geçme olasılığını yüksek olduğunu gösteren parametrelerle tanımlanır. Bilhassa Dünya'yla En Az Yörünge Kesişme Uzaklığı (DEAYKU) ((İng. Earth Minimum Orbit Intersection Distance ya da kısaca MOID) 0,05 AB'ni geçmeyen ve mutlak kadri en az 22.0 olan TOC'lerdir. Başka bir deyişle Dünya'ya 0,05 AB (takrîben 7,480,000 km)'den daha yakın gelemeyen ya da çapı 150 m'den az olan gök cisimleri TOC sayılmaz[4].
Amerika Birleşik Devletleri'nde NASA'ya Amerika Birleşik Devletleri Kongresi'nce çapı en az 1 km olan tüm TOC'leri kataloglama yetkisi verilmiştir. Bu boyuttan îtibâren Dünya'ya çarpan DYC'ler, felâketlere neden olur, kayda değer ya da şiddetli küresel problemlere yol açarlar. 2008 Ekim'inden beri 982 DYO tespit edilmiştir[5]. 2006'da o târihe kadar cisimlerin %20'sinin daha bulunamadığı tahmin ediliyordu[6] Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve başka milletler, şu sıralar Spaceguard adı verilen bir projede DYC'leri bulmak için gökyüzünü taramaktadırlar [6]. Avustralya'da mevcut bir teleskopla göğün şimdiye kadar taranmamış olan takrîben %30'u kadar bir bölgeyi incelemeye başlamak için gayret sarfedilmektedir.
Bir DYC bulunduğunda Harvard Minor Planet Center'e (Harvard Küçük Gezegen Merkezi'ne) kataloglanmak üzere yollanır.
DYC'lerin tür ve boyutlarına göre sınıflandırılması
Dünya'ya Yakın Meteorlar
Dünya'ya Yakın Meteorlar, Dünya yörüngesine yakın geçen ve çapları 50 metrenin altında olan cisimlerdir.
Dünya'ya Yakın Asteroileri
Bunlar Dünya'ya yakın, Güneş'e fazla yaklaşmadığından ya da buharlaşan malzemeleri kalmadığından kuyruk oluşturamayan ve çapı 50 metreyi geçen cisimler olarak tanımlanmıştır. 2008 sonuna kadar 5.490'dan fazla, çapları 32 km'ye kadar olan DYA bilinmekteydi (1036 Ganymed)[7][8]. Bu târihe kadar çapı 1 km'yi geçen DYA'lerin sayısı 500–1000 olarak tahmin edilmektedir[9][10]. DYA'lerin bileşimi, ana asteroit kuşağınınkilere benzer değişik asteroit tayf tiplerini içerir[11].
DYA'ler, yörüngelerinde ancak birkaç milyon yıl kalırlar[12]. Sonunda hepsi yörünge yüksekliğini kaybedip Güneş'e "yakın" uzaklıklara gelip ya iç gezegenlere çarparak yok olurlar, ya da gezegenlerin yakınından geçerken hız alarak Güneş Sistemi'ni terk ederler. Yörüngelerinde kalma süreleri güneş sisteminin yaşına kıyasla az olunca Dünya'ya yakın asteroitlerin varlığını ancak devamlı başka yerlerden gelerek yenilenmeleri açıklayabilir. Bu Dünya yakınlarına yeni asteoritlerin kabul edilen kökeni olarak Jüpiter'le yörüngesel rezonansa gelerek ana asteroit kuşağından İç Güneş Sistemi'ne nakli görülür.
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
- ^ Glossary of Astronomical Terms
- ^ Donald Savage and Michael Buckley (31 Ocak 2001). "NEAR Mission Completes Main Task, Now Will Go Where No Spacecraft Has Gone Before". National Aeronautics and Space Administration. Erişim tarihi: 2007-10-22. Tarih değerini gözden geçirin:
|date=(yardım) - ^ Don Yeomans (11 Ağustos 2005). "Hayabusa's Contributions Toward Understanding the Earth's Neighborhood". National Aeronautics and Space Administration. Erişim tarihi: 2007-10-22. Tarih değerini gözden geçirin:
|date=(yardım) - ^ http://neo.jpl.nasa.gov/neo/groups.html
- ^ "Unusual Minor Planets". Harvard Minor Planet Center. 2008-10-21. Erişim tarihi: 2008-10-21. Tarih değerini gözden geçirin:
|date=(yardım) - ^ a b Shiga, David (2006-06-27). "New telescope will hunt dangerous asteroids". New Scientist. Erişim tarihi: 2008-11-15. Tarih değerini gözden geçirin:
|date=(yardım) - ^ "Unusual Minor Planets". Minor Planet Center.
- ^ Dr. David R. Williams (13 Eylül 2006). "Near Earth Object Fact Sheet". National Aeronautics and Space Administration. Erişim tarihi: 2007-10-22. Tarih değerini gözden geçirin:
|date=(yardım) - ^ Jane Platt (12 Ocak, 2000). "Asteroid Population Count Slashed". National Aeronautics and Space Administration. Erişim tarihi: 2007-10-22. Tarih değerini gözden geçirin:
|date=(yardım) - ^ David Rabinowitz, Eleanor Helin, Kenneth Lawrence and Steven Pravdo (13 Ocak 2000). "A reduced estimate of the number of kilometre-sized near-Earth asteroids". Nature. 403: 165–166. doi:10.1038/35003128. Erişim tarihi: 2007-10-22. Tarih değerini gözden geçirin:
|date=(yardım) - ^ D.F. Lupishko and T.A. Lupishko (May 2001). "On the Origins of Earth-Approaching Asteroids". Solar System Research. 35 (3): 227–233. doi:10.1023/A:1010431023010. Erişim tarihi: 2007-10-23.
- ^ A. Morbidelli, W. F. Bottke Jr., Ch. Froeschlé, P. Michel (January 2002). W. F. Bottke Jr., A. Cellino, P. Paolicchi, and R. P. Binzel (Ed.). "Origin and Evolution of Near-Earth Objects" (PDF). Asteroids III. University of Arizona Press: 409–422.