Yakala-kısırlaştır-yerine bırak: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.113.870 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
C8bash (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
2.481 değişiklik
"Trap–neuter–return" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
1. satır: 1. satır:
⚫
'''Yakala-etkisizleştir-bırak''' ('''TNR-Trap–neuter–return''' ), [[sokak kedisi]] popülasyonlarını yönetmeye çalışan tartışmalı bir <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1098612X15594995|başlık=Better trap–neuter–return for free-roaming cats: Using models and monitoring to improve population management|erişimtarihi=24 Ekim 2021|tarih=25 Ağustos 2015|sayı=9|sayfalar=800-807|çalışma=Journal of Feline Medicine and Surgery|cilt=17|ad=John D.|soyadı=Boone|pmid=26323805|doi=10.1177/1098612X15594995}}</ref> yöntemdir. Süreç, kedilerin canlı olarak tuzağa düşürülmesini, [[Kısırlaştırma|kısırlaştırılmasını]], kimlik tespiti için kulaklarının takılmasını ve mümkünse [[Aşı (tıp)|aşılanmasını]] ve ardından onları tekrar dışarıya bırakmak üzerinedir.<ref name=":3">{{Kitap kaynağı|url=https://www.neighborhoodcats.org/how-to-tnr/getting-started/what-is-tnr|başlık=Neighborhood Cats TNR Handbook: The Guide to Trap-Neuter-Return for the Feral Cat Caretaker|yayıncı=Neighborhood Cats, Inc.|seri=2nd|yıl=2013|diğerleri=Susan Richmond, Meredith Weiss, Anitra Frazier, joE. Needham, Lois McClurg & Laura Gay Senk|ad=Bryan|soyadı=Kortis}}</ref> Konumun güvensiz veya başka bir şekilde uygunsuz görülmesi durumunda, kediler diğer uygun alanlara taşınabilir (ahır/çiftlik evleri genellikle en iyi seçenek olarak kabul edilir).<ref>For example: {{Web kaynağı|url=http://www.kitsap-humane.org/barn-cat-program|başlık=Barn Cat Program|erişimtarihi=19 Haziran 2014|arşivtarihi=9 Temmuz 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140709163215/http://www.kitsap-humane.org/barn-cat-program|çalışma=Kitsap-Humane.org|yer=Silverdale, Washington|yayıncı=Kitsap Humane Society}}</ref> İdeal olarak, dost canlısı yetişkinler ve kolayca sosyalleşebilecek kadar genç yavru kediler alıkonulur ve evlat edinilmek üzere yerleştirilir.<ref name=":3" /> Sokak kedileri sosyalleşemezler, çoğu insan etkileşiminden kaçınırlar ve kapalı yerde iyi geçinemezler, bu yüzden de alıkonulmazlar. Ölümcül, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalıklar veya yaralanmalar gibi ciddi tıbbi sorunlardan muzdarip kedilere sıklıkla ötenazi uygulanır.<ref name=":3" />


⚫
'''Yakala-etkisizleştir-bırak''' ('''TNR-Trap–neuter–return''' ), [[sokak kedisi]] popülasyonlarını yönetmeye çalışan tartışmalı bir <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1098612X15594995|başlık=Better trap–neuter–return for free-roaming cats: Using models and monitoring to improve population management|erişimtarihi=24 October 2021|tarih=25 August 2015|sayı=9|sayfalar=800–807|çalışma=Journal of Feline Medicine and Surgery|cilt=17|ad=John D.|soyadı=Boone|pmid=26323805|doi=10.1177/1098612X15594995}}</ref> yöntemdir. Süreç, kedilerin canlı olarak tuzağa düşürülmesini, [[Kısırlaştırma|kısırlaştırılmasını]], kimlik tespiti için kulaklarının takılmasını ve mümkünse [[Aşı (tıp)|aşılanmasını]] ve ardından onları tekrar dışarıya bırakmak üzerinedir. <ref name=":3">{{Kitap kaynağı|url=https://www.neighborhoodcats.org/how-to-tnr/getting-started/what-is-tnr|başlık=Neighborhood Cats TNR Handbook: The Guide to Trap-Neuter-Return for the Feral Cat Caretaker|yayıncı=Neighborhood Cats, Inc.|seri=2nd|yıl=2013|diğerleri=Susan Richmond, Meredith Weiss, Anitra Frazier, joE. Needham, Lois McClurg & Laura Gay Senk|ad=Bryan|soyadı=Kortis}}</ref> Konumun güvensiz veya başka bir şekilde uygunsuz görülmesi durumunda, kediler diğer uygun alanlara taşınabilir (ahır/çiftlik evleri genellikle en iyi seçenek olarak kabul edilir). <ref>For example: {{Web kaynağı|url=http://www.kitsap-humane.org/barn-cat-program|başlık=Barn Cat Program|erişimtarihi=June 19, 2014|arşivtarihi=July 9, 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140709163215/http://www.kitsap-humane.org/barn-cat-program|çalışma=Kitsap-Humane.org|yer=Silverdale, Washington|yayıncı=Kitsap Humane Society}}</ref> İdeal olarak, dost canlısı yetişkinler ve kolayca sosyalleşebilecek kadar genç yavru kediler alıkonulur ve evlat edinilmek üzere yerleştirilir. <ref name=":3" /> Sokak kedileri sosyalleşemezler, çoğu insan etkileşiminden kaçınırlar ve kapalı yerde iyi geçinemezler, bu yüzden de alıkonulmazlar. Ölümcül, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalıklar veya yaralanmalar gibi ciddi tıbbi sorunlardan muzdarip kedilere sıklıkla ötenazi uygulanır. <ref name=":3" />
⚫
Geçmişte, çoğu TNR programının ana hedefi, başıboş dolaşan kedi popülasyonlarının azaltılması veya nihai olarak ortadan kaldırılmasıydı. Hala onları yönetmenin en yaygın olarak uygulanan ölümcül olmayan yöntemidir. Bu hala birçok çabanın birincil hedefi olsa da, diğer programlar ve girişimler daha çok vahşi kediler için daha iyi bir yaşam kalitesi sağlamaya, üremenin doğrudan bir sonucu olan nüfus artışını durdurmaya, bu kedilerin bulunduğu toplulukları iyileştirmeye, yakalanan serbest dolaşan kedileri kabul eden barınaklardaki "öldürme" oranlarını azaltmaya, dolayısıyla halkın algısını iyileştirmeye ve muhtemelen maliyetleri düşürmeye ve serbest dolaşan kedilerle ilgili halk şikayetlerini azaltmak için rahatsız edici davranışları ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik olabilir.,<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hsppr.org/springs/tnr|başlık=Trap-Neuter-Return (TNR) Program For Community Cats {{!}} Humane Society of the Pikes Peak Region|erişimtarihi=22 Mart 2019|arşivtarihi=23 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190323015354/https://www.hsppr.org/springs/tnr|çalışma=www.hsppr.org}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.noahsark.org/feral-cats/|başlık=Feral Cat Program|erişimtarihi=22 Mart 2019|arşivtarihi=23 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190323015346/http://www.noahsark.org/feral-cats/|dil=en-US|çalışma=Noah's Ark Animal Foundation|ad=Noah's|soyadı=Ark}}</ref>


⚫
Geçmişte, çoğu TNR programının ana hedefi, başıboş dolaşan kedi popülasyonlarının azaltılması veya nihai olarak ortadan kaldırılmasıydı. Hala onları yönetmenin en yaygın olarak uygulanan ölümcül olmayan yöntemidir. Bu hala birçok çabanın birincil hedefi olsa da, diğer programlar ve girişimler daha çok vahşi kediler için daha iyi bir yaşam kalitesi sağlamaya, üremenin doğrudan bir sonucu olan nüfus artışını durdurmaya, bu kedilerin bulunduğu toplulukları iyileştirmeye, yakalanan serbest dolaşan kedileri kabul eden barınaklardaki "öldürme" oranlarını azaltmaya, dolayısıyla halkın algısını iyileştirmeye ve muhtemelen maliyetleri düşürmeye ve serbest dolaşan kedilerle ilgili halk şikayetlerini azaltmak için rahatsız edici davranışları ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik olabilir. <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hsppr.org/springs/tnr|başlık=Trap-Neuter-Return (TNR) Program For Community Cats {{!}} Humane Society of the Pikes Peak Region|erişimtarihi=2019-03-22|arşivtarihi=2019-03-23|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190323015354/https://www.hsppr.org/springs/tnr|çalışma=www.hsppr.org}}</ref> ,<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.noahsark.org/feral-cats/|başlık=Feral Cat Program|erişimtarihi=2019-03-22|arşivtarihi=2019-03-23|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190323015346/http://www.noahsark.org/feral-cats/|dil=en-US|çalışma=Noah's Ark Animal Foundation|ad=Noah's|soyadı=Ark}}</ref>
⚫
Bilimsel araştırmalar, TNR'nin sokak kedisi popülasyonunu kontrol etmede etkili bir araç olduğunu bulmamıştır.<ref name="Coe 2021">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Free-ranging domestic cat abundance and sterilization percentage following five years of a trap–neuter–return program|erişimtarihi=free|tarih=23 Aralık 2021|çalışma=Wildlife Biology|cilt=2021|ad=Seraiah T|soyadı=Coe|doi=10.2981/wlb.00799|ad2=Jared A.|soyadı2=Elmore}}</ref> Literatür incelemeleri, TNR kolonilerinin nüfusunun azaldığını belgeleyen çalışmalarda, bu düşüşlerin esas olarak koloni kedilerinin önemli bir yüzdesinin sürekli olarak yeniden sahiplendirme ve ötenazi kombinasyonu ile kalıcı olarak uzaklaştırılmasının yanı sıra alışılmadık derecede yüksek bir ölüm ve kaybolma oranından kaynaklandığını ortaya koymuştur <ref name="Coe 2021" /><ref name="Hostetler">{{Web kaynağı|url=https://edis.ifas.ufl.edu/publication/UW468|başlık=How Effective and Humane Is Trap-Neuter-Release (TNR) for Feral Cats?|erişimtarihi=14 Nisan 2022|çalışma=IFAS Extension|yayıncı=University of Florida|ad=Mark|soyadı=Hostetler|ad2=Samantha M..|soyadı2=Wisely}}</ref> TNR kolonilerinin popülasyonu sıklıkla artar çünkü kediler hızlı ürerler ve yakalama ve kısırlaştırma oranları sıklıkla bu nüfus artışını durduramayacak kadar düşüktür, çünkü genellikle kedilere yiyecek sağlanır ve bir TNR kolonisine ilişkin kamusal farkındalık, bölgedeki insanları teşvik etme eğilimindedir. çevredeki topluluk kendi istenmeyen evcil kedilerini oraya atıyor.<ref name="Coe 2021" /> TNR'nin, özellikle ekolojik hassasiyete sahip alanların yakınında bile artan popülaritesi, kısmen yabani kedilerin neden olduğu çevresel zarara ilişkin kamu ilgisinin eksikliğine ve hem bilimsel toplulukların hem de TNR savunucularının bu konuyla ilgilenme konusundaki isteksizliğine atfedilmiştir.<ref name="Debrot 2022">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A renewed call for conservation leadership 10 years further in the feral cat Trap-Neuter-Return debate and new opportunities for constructive dialogue|erişimtarihi=free|tarih=17 Ocak 2022|sayı=4|çalışma=Conservation Science and Practice|cilt=4|ad=Adolphe O.|soyadı=Debrot|doi=10.1111/csp2.12641|ad2=Martin N. M.|soyadı2=Ruijter}}</ref>

⚫
Bilimsel araştırmalar, TNR'nin sokak kedisi popülasyonunu kontrol etmede etkili bir araç olduğunu bulmamıştır. <ref name="Coe 2021">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Free-ranging domestic cat abundance and sterilization percentage following five years of a trap–neuter–return program|erişimtarihi=free|tarih=23 December 2021|çalışma=Wildlife Biology|cilt=2021|ad=Seraiah T|soyadı=Coe|doi=10.2981/wlb.00799|ad2=Jared A.|soyadı2=Elmore}}</ref> Literatür incelemeleri, TNR kolonilerinin nüfusunun azaldığını belgeleyen çalışmalarda, bu düşüşlerin esas olarak koloni kedilerinin önemli bir yüzdesinin sürekli olarak yeniden sahiplendirme ve ötenazi kombinasyonu ile kalıcı olarak uzaklaştırılmasının yanı sıra alışılmadık derecede yüksek bir ölüm ve kaybolma oranından kaynaklandığını ortaya koymuştur <ref name="Coe 2021" /> <ref name="Hostetler">{{Web kaynağı|url=https://edis.ifas.ufl.edu/publication/UW468|başlık=How Effective and Humane Is Trap-Neuter-Release (TNR) for Feral Cats?|erişimtarihi=14 April 2022|çalışma=IFAS Extension|yayıncı=University of Florida|ad=Mark|soyadı=Hostetler|ad2=Samantha M..|soyadı2=Wisely}}</ref> TNR kolonilerinin popülasyonu sıklıkla artar çünkü kediler hızlı ürerler ve yakalama ve kısırlaştırma oranları sıklıkla bu nüfus artışını durduramayacak kadar düşüktür, çünkü genellikle kedilere yiyecek sağlanır ve bir TNR kolonisine ilişkin kamusal farkındalık, bölgedeki insanları teşvik etme eğilimindedir. çevredeki topluluk kendi istenmeyen evcil kedilerini oraya atıyor. <ref name="Coe 2021" /> TNR'nin, özellikle ekolojik hassasiyete sahip alanların yakınında bile artan popülaritesi, kısmen yabani kedilerin neden olduğu çevresel zarara ilişkin kamu ilgisinin eksikliğine ve hem bilimsel toplulukların hem de TNR savunucularının bu konuyla ilgilenme konusundaki isteksizliğine atfedilmiştir. <ref name="Debrot 2022">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A renewed call for conservation leadership 10 years further in the feral cat Trap-Neuter-Return debate and new opportunities for constructive dialogue|erişimtarihi=free|tarih=17 January 2022|sayı=4|çalışma=Conservation Science and Practice|cilt=4|ad=Adolphe O.|soyadı=Debrot|doi=10.1111/csp2.12641|ad2=Martin N. M.|soyadı2=Ruijter}}</ref>


== Terminoloji ==
== Terminoloji ==
[[Dosya:Feral_cat,_sterilized_through_a_Trap-Neuter-Return_program.jpg|küçükresim| TNR için canlı tuzağa yakalanan kedi]]
[[Dosya:Feral_cat,_sterilized_through_a_Trap-Neuter-Return_program.jpg|küçükresim| TNR için canlı tuzağa yakalanan kedi]]
'''TNR''' genellikle ''yakala-etkisizleştir-bırak'' (''trap–neuter–return'') anlamına gelir. Çeşitli kısaltmalar ve terimler şunlardır: '''TNSR''' ('yakala-etkisizleştir/kısırlaştır-bırak), '''TNVR''' ('yakala-etkisizleştir-aşıla-bak/yönet'), '''TNRM''' ('yakala-etkisizleştir-bırak-bak/yönet') burada 'bakım' genellikle bakıcıların yabani kedileri bölgelerine geri döndükten sonra beslemesi ve izlemesi anlamına gelir, ve '''TTVAR''' ('yakala-test_et-aşıla-değiştir-bırak).
'''TNR''' genellikle ''yakala-etkisizleştir-bırak'' (''trap–neuter–return'') anlamına gelir. Çeşitli kısaltmalar ve terimler şunlardır: '''TNSR''' ('yakala-etkisizleştir/kısırlaştır-bırak), '''TNVR''' ('yakala-etkisizleştir-aşıla-bak/yönet'), '''TNRM''' ('yakala-etkisizleştir-bırak-bak/yönet') burada 'bakım' genellikle bakıcıların yabani kedileri bölgelerine geri döndükten sonra beslemesi ve izlemesi anlamına gelir, ve '''TTVAR''' ('yakala-test_et-aşıla-değiştir-bırak).


'''TVHR''' ("yakala- [[vazektomi]]/[[histerektomi]]-serbest bırak"), benzer ismine rağmen, kedi popülasyonu yönetiminin farklı bir yöntemini ifade eder.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.alleycat.org/resources/trap-vasectomy-hysterectomy-return-tvhr-is-no-substitute-for-trap-neuter-return-tnr/|başlık=Trap-Vasectomy-Hysterectomy-Return (TVHR) Is No Substitute for Trap-Neuter-Return (TNR)|erişimtarihi=17 Mart 2019|arşivtarihi=1 Eylül 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200901211904/https://www.alleycat.org/resources/trap-vasectomy-hysterectomy-return-tvhr-is-no-substitute-for-trap-neuter-return-tnr/|dil=İngilizce|çalışma=Alley Cat Allies}}</ref>{{Kaynağı sorgula|date=August 2023}}</link><sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[vikipedi:Güvenilir kaynaklar|<span title="The material near this tag may rely on an unreliable source. Seems to be a lobbying group against alternatives to TNR (August 2023)">güvenilmez kaynak?</span>]]'' &#x5D;</sup> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Estimation of effectiveness of three methods of feral cat population control by use of a simulation model|erişimtarihi=free|tarih=15 Ağustos 2013|sayı=4|sayfalar=502-511|çalışma=Journal of the American Veterinary Medical Association|cilt=243|ad=Robert J.|soyadı=McCarthy|pmid=23902443|doi=10.2460/javma.243.4.502|ad2=Stephen H.|ad3=J. Michael|soyadı2=Levine|soyadı3=Reed}}</ref> TVHR, kediler üzerinde yapılan kısırlaştırma ameliyatının türüne göre farklılık gösterir. TNR'de yapılan geleneksel kısırlaştırmaların ([[Kısırlaştırma|ovaryohisterektomi]]) ve [[kısırlaştırma]]ların (kastrasyon) aksine, TVHR'deki vazektomi ve histerektomiler kısır ancak cinsel açıdan aktif kedilerle sonuçlanır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://veterinarynews.dvm360.com/tufts-researchers-say-tnr-not-most-effective-method-control-feral-cat-population|başlık=Tufts researchers say TNR is not most effective method to control feral cat population|arşivtarihi=6 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190306153652/http://veterinarynews.dvm360.com/tufts-researchers-say-tnr-not-most-effective-method-control-feral-cat-population|tarih=Sep 2013|ad=DVM360.com|soyadı=Staff}}</ref>
'''TVHR''' ("yakala- [[vazektomi]]/[[histerektomi]]-serbest bırak"), benzer ismine rağmen, kedi popülasyonu yönetiminin farklı bir yöntemini ifade eder. <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.alleycat.org/resources/trap-vasectomy-hysterectomy-return-tvhr-is-no-substitute-for-trap-neuter-return-tnr/|başlık=Trap-Vasectomy-Hysterectomy-Return (TVHR) Is No Substitute for Trap-Neuter-Return (TNR)|erişimtarihi=2019-03-17|arşivtarihi=2020-09-01|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200901211904/https://www.alleycat.org/resources/trap-vasectomy-hysterectomy-return-tvhr-is-no-substitute-for-trap-neuter-return-tnr/|dil=en|çalışma=Alley Cat Allies}}</ref>{{Kaynağı sorgula|date=August 2023}}</link><sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[vikipedi:Güvenilir kaynaklar|<span title="The material near this tag may rely on an unreliable source. Seems to be a lobbying group against alternatives to TNR (August 2023)">güvenilmez kaynak?</span>]]'' &#x5D;</sup> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Estimation of effectiveness of three methods of feral cat population control by use of a simulation model|erişimtarihi=free|tarih=August 15, 2013|sayı=4|sayfalar=502–511|çalışma=Journal of the American Veterinary Medical Association|cilt=243|ad=Robert J.|soyadı=McCarthy|pmid=23902443|doi=10.2460/javma.243.4.502|ad2=Stephen H.|ad3=J. Michael|soyadı2=Levine|soyadı3=Reed}}</ref> TVHR, kediler üzerinde yapılan kısırlaştırma ameliyatının türüne göre farklılık gösterir. TNR'de yapılan geleneksel kısırlaştırmaların ([[Kısırlaştırma|ovaryohisterektomi]]) ve [[Kısırlaştırma|kısırlaştırmaların]] (kastrasyon) aksine, TVHR'deki vazektomi ve histerektomiler kısır ancak cinsel açıdan aktif kedilerle sonuçlanır. <ref>{{Web kaynağı|url=http://veterinarynews.dvm360.com/tufts-researchers-say-tnr-not-most-effective-method-control-feral-cat-population|başlık=Tufts researchers say TNR is not most effective method to control feral cat population|arşivtarihi=2019-03-06|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190306153652/http://veterinarynews.dvm360.com/tufts-researchers-say-tnr-not-most-effective-method-control-feral-cat-population|tarih=Sep 2013|ad=DVM360.com|soyadı=Staff}}</ref>


'''RTF''' ('alana dönüş') veya '''TNS''' ('yakala, kısırlaştırma, barınağa dönüş'), yalnızca tuzak ve deseks kısmına odaklanan ve koloni yönetimi yönünü içermeyen alternatif yaklaşımlardır. Bazı durumlarda, kabul eden bir barınak, kediyi bulunduğu yere geri gönderebilir; diğer durumlarda barınaklar tamamen atlanır; bir kişi serbest dolaşan, canlı tuzakla yakalanmış bir kediyi cinsiyetten arındırmak için alır ve ardından onu bulunduğu yere geri gönderir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.millioncatchallenge.org/resources/return-to-field|başlık=Million Cat Challenge {{!}} Return to Field|erişimtarihi=30 Mart 2019|arşivtarihi=30 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190330055249/https://www.millioncatchallenge.org/resources/return-to-field|çalışma=www.millioncatchallenge.org}}</ref>&nbsp;</link><sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[vikipedi:Güvenilir kaynaklar|<span title="The material near this tag may rely on an unreliable source. (August 2023)">güvenilmez kaynak?</span>]]'' &#x5D;</sup>
'''RTF''' ('alana dönüş') veya '''TNS''' ('yakala, kısırlaştırma, barınağa dönüş'), yalnızca tuzak ve deseks kısmına odaklanan ve koloni yönetimi yönünü içermeyen alternatif yaklaşımlardır. Bazı durumlarda, kabul eden bir barınak, kediyi bulunduğu yere geri gönderebilir; diğer durumlarda barınaklar tamamen atlanır; bir kişi serbest dolaşan, canlı tuzakla yakalanmış bir kediyi cinsiyetten arındırmak için alır ve ardından onu bulunduğu yere geri gönderir. <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.millioncatchallenge.org/resources/return-to-field|başlık=Million Cat Challenge {{!}} Return to Field|erişimtarihi=2019-03-30|arşivtarihi=2019-03-30|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190330055249/https://www.millioncatchallenge.org/resources/return-to-field|çalışma=www.millioncatchallenge.org}}</ref> </link><sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[vikipedi:Güvenilir kaynaklar|<span title="The material near this tag may rely on an unreliable source. (August 2023)">güvenilmez kaynak?</span>]]'' &#x5D;</sup>


== Savunuculuk ve muhalefet ==
== Savunuculuk ve muhalefet ==
Serbest dolaşan kedi popülasyonlarını yönetme yöntemi olarak TNR ihtilaflıdır. Bu kedilere yönelik küresel tutum, onları evcil hayvan olarak görenlerden, yok edilmesi gereken [[istilacı türler]] olarak hedef alanlara kadar farklılık gösteriyor.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ecology.com/2013/08/27/global-impact-feral-cats/|başlık=The Global Impact of Feral Cats {{!}} The Ecology Global Network|erişimtarihi=18 Mart 2019|arşivtarihi=11 Haziran 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190611095455/http://www.ecology.com/2013/08/27/global-impact-feral-cats/|tarih=27 Ağustos 2013|dil=en-US|çalışma=Ecology Global Network}}</ref> Hem profesyonel hem de savunuculuk temelli pek çok uluslararası, ulusal ve bölgesel kuruluş ve dernek, kendilerini kamuoyu önünde üç temel gruba ayırmıştır: serbest dolaşan kedilerin yönetimine, bakımına veya hoşgörülmesine ve dolayısıyla TNR'ye şiddetle karşı çıkanlar; topluluk kedi yönetimi programının bir parçası olarak (topluluk kedi gözetimi ve izlemesini içeren) koşullu olarak TNR'yi destekleyenler; ve TNR'yi kayıtsız şartsız destekleyen ve onaylayanlar.
Serbest dolaşan kedi popülasyonlarını yönetme yöntemi olarak TNR ihtilaflıdır. Bu kedilere yönelik küresel tutum, onları evcil hayvan olarak görenlerden, yok edilmesi gereken [[istilacı türler]] olarak hedef alanlara kadar farklılık gösteriyor. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ecology.com/2013/08/27/global-impact-feral-cats/|başlık=The Global Impact of Feral Cats {{!}} The Ecology Global Network|erişimtarihi=2019-03-18|arşivtarihi=2019-06-11|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190611095455/http://www.ecology.com/2013/08/27/global-impact-feral-cats/|tarih=2013-08-27|dil=en-US|çalışma=Ecology Global Network}}</ref> Hem profesyonel hem de savunuculuk temelli pek çok uluslararası, ulusal ve bölgesel kuruluş ve dernek, kendilerini kamuoyu önünde üç temel gruba ayırmıştır: serbest dolaşan kedilerin yönetimine, bakımına veya hoşgörülmesine ve dolayısıyla TNR'ye şiddetle karşı çıkanlar; topluluk kedi yönetimi programının bir parçası olarak (topluluk kedi gözetimi ve izlemesini içeren) koşullu olarak TNR'yi destekleyenler; ve TNR'yi kayıtsız şartsız destekleyen ve onaylayanlar.


TNR'yi koşullu olarak destekleyen bazı kuruluşlar şunlardır:
TNR'yi koşullu olarak destekleyen bazı kuruluşlar şunlardır:


* [[American Society for the Prevention of Cruelty to Animals|Amerikan Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği]] : "ASPCA, Trap-Kısırlaştırma-Geri Dönüşü (TNR) topluluk kedi kolonilerini yönetmek için kanıtlanmış tek insancıl ve etkili yöntem olarak desteklemektedir." Yönetimin "yiyecek ve yeterli barınak sağlayan ve kedilerin sağlığını izleyen bir koloni bekçisini içerdiğini" belirterek konumunu açıklığa kavuşturuyor.
* [[American Society for the Prevention of Cruelty to Animals|Amerikan Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği]] : "ASPCA, Trap-Kısırlaştırma-Geri Dönüşü (TNR) topluluk kedi kolonilerini yönetmek için kanıtlanmış tek insancıl ve etkili yöntem olarak desteklemektedir." Yönetimin "yiyecek ve yeterli barınak sağlayan ve kedilerin sağlığını izleyen bir koloni bekçisini içerdiğini" belirterek konumunu açıklığa kavuşturuyor.
* [[The Humane Society of the United States|Amerika Birleşik Devletleri İnsani Topluluğu]] (HSUS): "Tuzak-Kısırlaştırma-Geri Dönüş (TNR) ve benzeri kısırlaştırma programlarını, ölümcül olmayan nüfus kontrolüne izin veren ve destekleyen mevzuatı ve topluluk liderlerini, vatandaşları içeren koalisyon temelli yaklaşımları destekliyoruz ve paydaşların etkili topluluk kedi yönetimi programlarını uygulaması gerekiyor." Bu görüşü daha da açıklığa kavuşturuyorlar: "HSUS, sahipsiz kedi popülasyonlarının insani bir şekilde azaltılmasının ve sonunda ortadan kaldırılmasının tüm TNR katılımcıları ve destekçileri için nihai hedef olması gerektiğine inanıyor. TNR, açık havadaki kedi popülasyonlarını kalıcı olarak sürdürmenin bir yöntemi değil, amaca yönelik insani bir araç olarak düşünülmelidir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.humanesociety.org/resources/our-position-cats|başlık=Our position on cats|erişimtarihi=18 Mart 2019|arşivtarihi=21 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191121175206/https://www.humanesociety.org/resources/our-position-cats|dil=İngilizce|çalışma=The Humane Society of the United States}}</ref> HSUS, ABD'deki yabani kedi popülasyonunun 50 ila 70 milyon arasında olduğunu tahmin ediyor.<ref>Judith L Stella, Candace C Croney. “Environmental aspects of domestic cat care and management: implications for cat welfare.” The Scientific World Journal 2016, 2016.</ref> Buna karşılık ABD'de evcil kedi sayısı yaklaşık 76 milyondur.<ref>Alexandra Newman, David Smith, Ria R Ghai, Ryan M Wallace, Mia Kim Torchetti, Christina Loiacono, Laura S Murrell, Ann Carpenter, Scott Moroff, Jane A Rooney, Casey Barton Behravesh. “First reported cases of SARS-CoV-2 infection in companion animals—New York, March–April 2020.” Morbidity and Mortality Weekly Report 69 (23), 710, 2020.</ref>
* [[The Humane Society of the United States|Amerika Birleşik Devletleri İnsani Topluluğu]] (HSUS): "Tuzak-Kısırlaştırma-Geri Dönüş (TNR) ve benzeri kısırlaştırma programlarını, ölümcül olmayan nüfus kontrolüne izin veren ve destekleyen mevzuatı ve topluluk liderlerini, vatandaşları içeren koalisyon temelli yaklaşımları destekliyoruz ve paydaşların etkili topluluk kedi yönetimi programlarını uygulaması gerekiyor." Bu görüşü daha da açıklığa kavuşturuyorlar: "HSUS, sahipsiz kedi popülasyonlarının insani bir şekilde azaltılmasının ve sonunda ortadan kaldırılmasının tüm TNR katılımcıları ve destekçileri için nihai hedef olması gerektiğine inanıyor. TNR, açık havadaki kedi popülasyonlarını kalıcı olarak sürdürmenin bir yöntemi değil, amaca yönelik insani bir araç olarak düşünülmelidir. <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.humanesociety.org/resources/our-position-cats|başlık=Our position on cats|erişimtarihi=2019-03-18|arşivtarihi=2019-11-21|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191121175206/https://www.humanesociety.org/resources/our-position-cats|dil=en|çalışma=The Humane Society of the United States}}</ref> HSUS, ABD'deki yabani kedi popülasyonunun 50 ila 70 milyon arasında olduğunu tahmin ediyor. <ref>Judith L Stella, Candace C Croney. “Environmental aspects of domestic cat care and management: implications for cat welfare.” The Scientific World Journal 2016, 2016.</ref> Buna karşılık ABD'de evcil kedi sayısı yaklaşık 76 milyondur. <ref> Alexandra Newman, David Smith, Ria R Ghai, Ryan M Wallace, Mia Kim Torchetti, Christina Loiacono, Laura S Murrell, Ann Carpenter, Scott Moroff, Jane A Rooney, Casey Barton Behravesh. “First reported cases of SARS-CoV-2 infection in companion animals—New York, March–April 2020.” Morbidity and Mortality Weekly Report 69 (23), 710, 2020.</ref>
* American Humane Association : "Bazı durumlarda, güvenli kedi kolonileri bakıcılar tarafından muhafaza edilebilir. American Humane Association, koloni kedileri için - özellikle de yabani kediler için - tuzak, kısırlaştırma ve serbest bırakma programlarını desteklemektedir. Mümkün olduğunda, koloni kedileri için yuvalar bulunmalıdır. Başarılı bir şekilde sosyalleşin." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.americanhumane.org/publication/animal-welfare-policy-position-statements/|başlık=Animal Welfare Policy & Position Statements|arşivtarihi=3 Ekim 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171003102139/https://www.americanhumane.org/publication/animal-welfare-policy-position-statements/|tarih=Aug 2012}}</ref>
* American Humane Association : "Bazı durumlarda, güvenli kedi kolonileri bakıcılar tarafından muhafaza edilebilir. American Humane Association, koloni kedileri için - özellikle de yabani kediler için - tuzak, kısırlaştırma ve serbest bırakma programlarını desteklemektedir. Mümkün olduğunda, koloni kedileri için yuvalar bulunmalıdır. Başarılı bir şekilde sosyalleşin." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.americanhumane.org/publication/animal-welfare-policy-position-statements/|başlık=Animal Welfare Policy & Position Statements|arşivtarihi=2017-10-03|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171003102139/https://www.americanhumane.org/publication/animal-welfare-policy-position-statements/|tarih=Aug 2012}}</ref>
* Birleşik Krallık Kraliyet Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği (RSPCA): Yabani kediler için "veteriner desteğiyle Tuzakla, Kısırlaştır ve Bırak (TNR) programlarını desteklemektedir. Sağlıklı kediler kısırlaştırılmalı, kulakları kapatılmalı ve iade edilmeli veya uygun olduğunda yeniden -yerleştirilmiş." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.rspca.org.uk/whatwedo/howwework/policies|başlık=RSPCA policies on animal welfare|arşivtarihi=18 Ağustos 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180818150803/https://www.rspca.org.uk/whatwedo/howwework/policies|tarih=2014}}</ref>
* Birleşik Krallık Kraliyet Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği (RSPCA): Yabani kediler için "veteriner desteğiyle Tuzakla, Kısırlaştır ve Bırak (TNR) programlarını desteklemektedir. Sağlıklı kediler kısırlaştırılmalı, kulakları kapatılmalı ve iade edilmeli veya uygun olduğunda yeniden -yerleştirilmiş." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.rspca.org.uk/whatwedo/howwework/policies|başlık=RSPCA policies on animal welfare|arşivtarihi=2018-08-18|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180818150803/https://www.rspca.org.uk/whatwedo/howwework/policies|tarih=2014}}</ref>


Hayvan refahı ve yaban hayatının korunması temelinde TNR'ye karşı çıkan kuruluşlar şunları içerir:
Hayvan refahı ve yaban hayatının korunması temelinde TNR'ye karşı çıkan kuruluşlar şunları içerir:


* [[PETA]] : PETA, kısa yaşam beklentileri, hastalıklar, kazara ölümler, kedilere yönelik insanlık dışı yaşam koşulları ve yabani kedilerin neden olduğu yaban hayatı ölümleri hakkındaki endişelerini gerekçe göstererek TNR'yi desteklemiyor. "Vahşi kedilerin başına gelebilecek korkunç şeylere ilk elden tanık olduğumuz için, aşırı nüfusla başa çıkmanın insani bir yolu olarak yakalanıp serbest bırakılmasını vicdanen savunamayız." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.peta.org/about-peta/faq/what-is-petas-stance-on-programs-that-advocate-trapping-spaying-and-neutering-and-releasing-feral-cats/|başlık=What is PETA's stance on programs that advocate trapping, spaying and neutering, and releasing feral cats?|tarih=7 Temmuz 2010}}</ref> "TNR, kedilerin ve kesinlikle yaban hayatının değil, insanların daha iyi hissetmesini sağlıyor." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.peta.org/features/does-tnr-really-save-cats/|başlık=Trap-Neuter-Release: Does TNR Really Save Cats?|tarih=10 Şubat 2021}}</ref>
* [[PETA]] : PETA, kısa yaşam beklentileri, hastalıklar, kazara ölümler, kedilere yönelik insanlık dışı yaşam koşulları ve yabani kedilerin neden olduğu yaban hayatı ölümleri hakkındaki endişelerini gerekçe göstererek TNR'yi desteklemiyor. "Vahşi kedilerin başına gelebilecek korkunç şeylere ilk elden tanık olduğumuz için, aşırı nüfusla başa çıkmanın insani bir yolu olarak yakalanıp serbest bırakılmasını vicdanen savunamayız." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.peta.org/about-peta/faq/what-is-petas-stance-on-programs-that-advocate-trapping-spaying-and-neutering-and-releasing-feral-cats/|başlık=What is PETA's stance on programs that advocate trapping, spaying and neutering, and releasing feral cats?|tarih=7 July 2010}}</ref> "TNR, kedilerin ve kesinlikle yaban hayatının değil, insanların daha iyi hissetmesini sağlıyor." <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.peta.org/features/does-tnr-really-save-cats/|başlık=Trap-Neuter-Release: Does TNR Really Save Cats?|tarih=10 February 2021}}</ref>
* Uluslararası Yaban Hayatı Rehabilitasyon Konseyi : "IWRC, yabani kedi kolonileri de dahil olmak üzere yabani kedi ve köpek popülasyonlarının, uygun hayvanların rehabilitasyonu ve ev ortamlarına kabulü ve rehabilite edilip yeniden barındırılamayan hayvanlara insani ötenazi yoluyla insani bir şekilde ortadan kaldırılmasını desteklemektedir. " İnsanlar tarafından "sübvanse edilen" evcil hayvanlar olarak, yaban hayatına zarar vermeden çevrenin onları destekleme kabiliyetini aştıklarına dikkat çekiyorlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://theiwrc.org/wp-content/uploads/2014/09/IWRC-Cat-Dog-Position-91714-1.pdf|başlık=IWRC Education and Resources for Wildlife Conservation Worldwide: Feral Cats and Dogs Position Statement|arşivtarihi=22 Şubat 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150222061326/http://theiwrc.org/wp-content/uploads/2014/09/IWRC-Cat-Dog-Position-91714-1.pdf|tarih=Sep 2014}}</ref>
* Uluslararası Yaban Hayatı Rehabilitasyon Konseyi : "IWRC, yabani kedi kolonileri de dahil olmak üzere yabani kedi ve köpek popülasyonlarının, uygun hayvanların rehabilitasyonu ve ev ortamlarına kabulü ve rehabilite edilip yeniden barındırılamayan hayvanlara insani ötenazi yoluyla insani bir şekilde ortadan kaldırılmasını desteklemektedir. " İnsanlar tarafından "sübvanse edilen" evcil hayvanlar olarak, yaban hayatına zarar vermeden çevrenin onları destekleme kabiliyetini aştıklarına dikkat çekiyorlar. <ref>{{Web kaynağı|url=https://theiwrc.org/wp-content/uploads/2014/09/IWRC-Cat-Dog-Position-91714-1.pdf|başlık=IWRC Education and Resources for Wildlife Conservation Worldwide: Feral Cats and Dogs Position Statement|arşivtarihi=2015-02-22|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150222061326/http://theiwrc.org/wp-content/uploads/2014/09/IWRC-Cat-Dog-Position-91714-1.pdf|tarih=Sep 2014}}</ref>
* <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/The_Wildlife_Society" rel="mw:ExtLink" title="The Wildlife Society" class="cx-link" data-linkid="65">The Wildlife Society</a> : "TNR, yaban hayatı profesyonellerinin çalışmalarını baltalıyor ve yerel biyolojik çeşitliliğin bütünlüğünü ciddi şekilde tehlikeye atıyor." <ref>{{Web kaynağı|url=http://wildlife.org/wp-content/uploads/2017/05/FactSheet-FeralCats_FINAL-1.pdf|başlık=Effects of an Invasive Species: Domestic Cats|arşivtarihi=17 Mayıs 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180517070540/http://wildlife.org/wp-content/uploads/2017/05/FactSheet-FeralCats_FINAL-1.pdf|tarih=Mar 2017}}</ref>
* [[:en:The_Wildlife_Society|The Wildlife Society]] : "TNR, yaban hayatı profesyonellerinin çalışmalarını baltalıyor ve yerel biyolojik çeşitliliğin bütünlüğünü ciddi şekilde tehlikeye atıyor." <ref>{{Web kaynağı|url=http://wildlife.org/wp-content/uploads/2017/05/FactSheet-FeralCats_FINAL-1.pdf|başlık=Effects of an Invasive Species: Domestic Cats|arşivtarihi=2018-05-17|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180517070540/http://wildlife.org/wp-content/uploads/2017/05/FactSheet-FeralCats_FINAL-1.pdf|tarih=Mar 2017}}</ref>
* American Bird Conservancy (ABC): "Kediler dünya genelinde yeni habitatlara yerleştirildi ve korkunç sonuçlar elde edildi. Açık havada kediler, kuşları ve diğer yaban hayatını tehdit eden, ekosistemleri bozan ve hastalıkları yayan, yerli olmayan ve istilacı bir türdür." Sorumlu evcil hayvan sahipliğini savunuyorlar ve "vahşi kedi kolonilerinin oluşturduğu kalıcı ve ciddi tehditler nedeniyle yabani kediler için Tuzak, Kısırlaştırma, Serbest Bırakma'ya (TNR) karşı çıkıyorlar." <ref>{{Web kaynağı|url=https://abcbirds.org/program/cats-indoors/|başlık=Cats Indoors|erişimtarihi=22 Mart 2019|arşivtarihi=22 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190322044620/https://abcbirds.org/program/cats-indoors/|dil=İngilizce|çalışma=American Bird Conservancy}}</ref>
* American Bird Conservancy (ABC): "Kediler dünya genelinde yeni habitatlara yerleştirildi ve korkunç sonuçlar elde edildi. Açık havada kediler, kuşları ve diğer yaban hayatını tehdit eden, ekosistemleri bozan ve hastalıkları yayan, yerli olmayan ve istilacı bir türdür." Sorumlu evcil hayvan sahipliğini savunuyorlar ve "vahşi kedi kolonilerinin oluşturduğu kalıcı ve ciddi tehditler nedeniyle yabani kediler için Tuzak, Kısırlaştırma, Serbest Bırakma'ya (TNR) karşı çıkıyorlar." <ref>{{Web kaynağı|url=https://abcbirds.org/program/cats-indoors/|başlık=Cats Indoors|erişimtarihi=2019-03-22|arşivtarihi=2019-03-22|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190322044620/https://abcbirds.org/program/cats-indoors/|dil=en|çalışma=American Bird Conservancy}}</ref>


== Avantajlar ve dezavantajlar ==
== Avantajlar ve dezavantajlar ==
34. satır: 35. satır:


=== Zamanla nüfusta iddia edilen azalmalar ===
=== Zamanla nüfusta iddia edilen azalmalar ===
Bazı uzun vadeli çalışmalar TNR'nin üremeyi durdurmada ve zamanla popülasyonu azaltmada etkili olduğunu iddia etti veya gösterdiğine dair alıntı yapıldı ancak bu çalışmaların bazılarının metodolojisi, analizi ve sonuçları sorgulanmaya başlandı. Bu çalışmaların yanı sıra nüfus artışının matematiksel modellerinin incelenmesi, TNR kolonilerinin yalnızca kedilerin çok yüksek oranlarda kalıcı olarak uzaklaştırıldığı (yılda koloni kedilerinin en az %50'sinin, örneğin evlat edinme ve ötenazi kombinasyonuyla), yüksek kısırlaştırma oranları ve koloniye yeni kedi göçü oranlarının düşük olduğu durumlarda nüfuslarının azaldığını göstermiştir. Tüm bu koşullar yerine getirilmediği sürece, TNR kolonileri zaman içinde küçülmeyecektir. <ref name="Hostetler">{{Web kaynağı|url=https://edis.ifas.ufl.edu/publication/UW468|başlık=How Effective and Humane Is Trap-Neuter-Release (TNR) for Feral Cats?|erişimtarihi=14 April 2022|çalışma=IFAS Extension|yayıncı=University of Florida|ad=Mark|soyadı=Hostetler|ad2=Samantha M..|soyadı2=Wisely}}</ref>

* [[Merkez Florida Üniversitesi|Central Florida Üniversitesi'ndeki]] bir TNR programı üzerinde yapılan on bir yıllık bir araştırma, 1996'da (bir miktar tuzaklamanın ardından sayım ilk kez tamamlandığında) 68 kediden 2002'de 23 kediye kadar popülasyonda %66'lık bir azalma elde etti. 1995'ten sonra yeni yavru kedi doğmadı ve yeni gelen başıboş veya terk edilmiş kediler kısırlaştırıldı veya evlere sahiplendi. Ancak birçok savunucunun fark etmediği gibi, başarının tek nedeni TNR değildi. Nüfustaki azalmanın temel nedeni evlat edinme (%47) ve ötenazi (%11) ya da kedilerin artık bölgede yaşamaması ve nerede oldukları bilinmemesi (%15) oldu.
* 1992 yılında Merrimack Nehri Feline Rescue Society (MRFRS) tarafından Newburyport, Massachusetts'in merkezi sahilinde başlatılan bir TNR programı, topluluk düzeyinde TNR başarısının bir örneği olarak geniş çapta gösterildi; ancak yaşananlarla ilgili yalnızca yüzeysel raporlar mevcut ve iddiaları destekleyecek çok az istatistiksel veri var. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=An Examination of an Iconic Trap-Neuter-Return Program: The Newburyport, Massachusetts Case Study|erişimtarihi=free|tarih=2017-10-31|sayı=11|sayfalar=81|çalışma=Animals|cilt=7|ad=Daniel D.|soyadı=Spehar|issn=2076-2615|pmc=5704110|pmid=29088106|doi=10.3390/ani7110081|ad2=Peter J.|soyadı2=Wolf}}</ref>

TNR'yi dünya çapında serbest dolaşan kedi popülasyonlarını kontrol etmek ve azaltmak için bir çözüm olarak savunan spesifik odaklı çalışmaların başarısı sorunludur. Daha geniş tabanlı yaklaşımlar arasında, araştırmacıların kentsel ortamlarda kullanılmak üzere kurduğu gibi, serbest dolaşan kedilerin yönetimi için ötenazi ile tuzak kısırlaştırmanın etkinliğini tahmin etmek için matris popülasyon modellerinin kullanılması yer alıyor. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Use of matrix population models to estimate the efficacy of euthanasia versus trap-neuter-return for management of free-roaming cats|erişimtarihi=free|tarih=2004-12-15|sayı=12|sayfalar=1871–1876|çalışma=Journal of the American Veterinary Medical Association|cilt=225|ad=Mark C.|soyadı=Andersen|issn=0003-1488|pmid=15643836|doi=10.2460/javma.2004.225.1871|ad2=Brent J.|ad3=Gary W.|soyadı2=Martin|soyadı3=Roemer}}</ref>

Etkinliği değerlendirme çabaları, yeterli izleme verilerinin bulunmaması nedeniyle sekteye uğramıştır. Bir miktar profesyonel yardıma sahip olmak, yaban hayatı biyologları tarafından onlarca yıldır geliştirilen popülasyon izleme çerçevesinin uyarlanması ve sistematik izleme, devam eden yönetim çabalarına nispeten düşük maliyetli, yüksek değerli bir eklentiye dönüşebilir. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.acc-d.org/docs/default-source/think-tanks/frc-monitoring-revised-nov-2014.pdf|başlık=A Generalized Population Monitoring Program to Inform the Management of Free-Roaming Cats.|arşivtarihi=2016-03-14|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160314052520/http://acc-d.org/docs/default-source/think-tanks/frc-monitoring-revised-nov-2014.pdf|tarih=Nov 2014|ad=J.D.|soyadı=Boone|ad2=M.A.|soyadı2=Slater}}</ref>

TNR'nin savunuculuğunun potansiyel sorunu ve ölümcül olmayan müdahale konusunda artan kamu farkındalığı, evcil hayvan sahiplerinin ölümcül kontrol tedbirleri konusunda endişelenmelerine gerek kalmadan hayvanlarını yasa dışı bir şekilde terk etme veya terk etme konusunda bilinçli kararlar vermelerine olanak tanıyarak aslında serbest dolaşan evcil hayvanların sayısının artmasına katkıda bulunuyor. tartışmalı bir nokta olmuştur. Yer değiştirme yoluyla kedi kontrolünün yaygın olarak alıntılanan bir örneğinde (Kaliforniya'daki Bidwell Park'taki kediler tuzağa düşürüldü ve özel bir barınağa taşındı), projenin yüksek görünürlüğü daha fazla terk edilmeyi teşvik etti. Başka bir çalışmada, kedilerin girişini açıklamak için "programın yüksek kalitesi ve görünürlüğü" bulunmuştur.{{Boşluklar}}Eğer sahipleri, kedilerin terk edildikten sonra iyi bakılacağına inanıyorsa, kedilerin terk edilmesini teşvik etmiş olabilir. Sahipleri, kedilerin ötenazi riskiyle karşı karşıya kalacakları bir barınağa teslim edilmek yerine programın bakımı altında daha iyi durumda olacağına inandıkları takdirde de terk etme gerçekleşmiş olabilir." TNR kolonisine gelen kedilerin bir kısmı zaten kedilerden arındırılmıştı. sterilize edilmiş olup, bunların bazılarında kulak uçları vardı, bazılarında yoktu. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Decrease in Population and Increase in Welfare of Community Cats in a Twenty-Three Year Trap-Neuter-Return Program in Key Largo, FL: The ORCAT Program|erişimtarihi=free|tarih=2019|dil=en|sayfalar=7|çalışma=Frontiers in Veterinary Science|cilt=6|ad=Julie K.|soyadı=Levy|issn=2297-1769|pmc=6367225|pmid=30775368|doi=10.3389/fvets.2019.00007|ad2=Heather N.|ad3=Rachael E.|soyadı2=Cornell|soyadı3=Kreisler}}</ref>

Özellikle sağlam kedilerin introgresyonunun, TNR çabaları yoluyla kedi popülasyonunun zamanla azalmasının önünde bir engel olduğu kaydedildi. TNR sürecinin üreme yoluyla koloninin büyüme hızını azaltabileceği veya sınırlandırabileceği, ancak tek müdahale yöntemi olması durumunda popülasyon sayısını azaltamayacağı açıkça ortaya çıktı. Nüfus azalması öncelikle yabani olmayan kedilerin sahiplenilmesi, hasta hayvanların doğal ölümü veya ötanazisi ve kedilerin ortadan kaybolması veya göç etmesi yoluyla gerçekleşir. TNR, üremeyi azaltmak ve böylece koloniden kaybedilen hayvanların yenilenmesinin en aza indirilmesini sağlamak için bu faktörlerle birlikte çalışır. Kedilerin çevre bölgelerden göç etmesi gibi diğer faktörler de bu durumun etkisini ortadan kaldırabilir. Bu nedenle, TNR müdahalelerinin sahipsiz kedi popülasyonları üzerindeki etkisi karmaşık olabilir ve kolonilerin sürekli yönetimi, kedi popülasyonundaki azalmaların optimize edilmesinde önemli bir bileşen haline gelir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Application of a Protocol Based on Trap-Neuter-Return (TNR) to Manage Unowned Urban Cats on an Australian University Campus|erişimtarihi=free|tarih=2018-05-17|sayı=5|sayfalar=77|çalışma=Animals|cilt=8|ad=Helen|soyadı=Swarbrick|issn=2076-2615|pmc=5981288|pmid=29772788|doi=10.3390/ani8050077|ad2=Jacquie|soyadı2=Rand}}</ref>


=== "Öldür" veya "öldürmeme" tartışması (ötanazi) ===
=== "Öldür" veya "öldürmeme" tartışması (ötanazi) ===
81. satır: 94. satır:


[[Kategori:Hayvan refahı]]
[[Kategori:Hayvan refahı]]
[[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]

Sayfanın 06.47, 7 Kasım 2023 tarihindeki hâli

Yakala-etkisizleştir-bırak (TNR-Trap–neuter–return ), sokak kedisi popülasyonlarını yönetmeye çalışan tartışmalı bir [1] yöntemdir. Süreç, kedilerin canlı olarak tuzağa düşürülmesini, kısırlaştırılmasını, kimlik tespiti için kulaklarının takılmasını ve mümkünse aşılanmasını ve ardından onları tekrar dışarıya bırakmak üzerinedir. [2] Konumun güvensiz veya başka bir şekilde uygunsuz görülmesi durumunda, kediler diğer uygun alanlara taşınabilir (ahır/çiftlik evleri genellikle en iyi seçenek olarak kabul edilir). [3] İdeal olarak, dost canlısı yetişkinler ve kolayca sosyalleşebilecek kadar genç yavru kediler alıkonulur ve evlat edinilmek üzere yerleştirilir. [2] Sokak kedileri sosyalleşemezler, çoğu insan etkileşiminden kaçınırlar ve kapalı yerde iyi geçinemezler, bu yüzden de alıkonulmazlar. Ölümcül, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalıklar veya yaralanmalar gibi ciddi tıbbi sorunlardan muzdarip kedilere sıklıkla ötenazi uygulanır. [2]

Geçmişte, çoğu TNR programının ana hedefi, başıboş dolaşan kedi popülasyonlarının azaltılması veya nihai olarak ortadan kaldırılmasıydı. Hala onları yönetmenin en yaygın olarak uygulanan ölümcül olmayan yöntemidir. Bu hala birçok çabanın birincil hedefi olsa da, diğer programlar ve girişimler daha çok vahşi kediler için daha iyi bir yaşam kalitesi sağlamaya, üremenin doğrudan bir sonucu olan nüfus artışını durdurmaya, bu kedilerin bulunduğu toplulukları iyileştirmeye, yakalanan serbest dolaşan kedileri kabul eden barınaklardaki "öldürme" oranlarını azaltmaya, dolayısıyla halkın algısını iyileştirmeye ve muhtemelen maliyetleri düşürmeye ve serbest dolaşan kedilerle ilgili halk şikayetlerini azaltmak için rahatsız edici davranışları ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik olabilir. [4] ,[5]

Bilimsel araştırmalar, TNR'nin sokak kedisi popülasyonunu kontrol etmede etkili bir araç olduğunu bulmamıştır. [6] Literatür incelemeleri, TNR kolonilerinin nüfusunun azaldığını belgeleyen çalışmalarda, bu düşüşlerin esas olarak koloni kedilerinin önemli bir yüzdesinin sürekli olarak yeniden sahiplendirme ve ötenazi kombinasyonu ile kalıcı olarak uzaklaştırılmasının yanı sıra alışılmadık derecede yüksek bir ölüm ve kaybolma oranından kaynaklandığını ortaya koymuştur [6] [7] TNR kolonilerinin popülasyonu sıklıkla artar çünkü kediler hızlı ürerler ve yakalama ve kısırlaştırma oranları sıklıkla bu nüfus artışını durduramayacak kadar düşüktür, çünkü genellikle kedilere yiyecek sağlanır ve bir TNR kolonisine ilişkin kamusal farkındalık, bölgedeki insanları teşvik etme eğilimindedir. çevredeki topluluk kendi istenmeyen evcil kedilerini oraya atıyor. [6] TNR'nin, özellikle ekolojik hassasiyete sahip alanların yakınında bile artan popülaritesi, kısmen yabani kedilerin neden olduğu çevresel zarara ilişkin kamu ilgisinin eksikliğine ve hem bilimsel toplulukların hem de TNR savunucularının bu konuyla ilgilenme konusundaki isteksizliğine atfedilmiştir. [8]

Terminoloji

TNR için canlı tuzağa yakalanan kedi

TNR genellikle yakala-etkisizleştir-bırak (trap–neuter–return) anlamına gelir. Çeşitli kısaltmalar ve terimler şunlardır: TNSR ('yakala-etkisizleştir/kısırlaştır-bırak), TNVR ('yakala-etkisizleştir-aşıla-bak/yönet'), TNRM ('yakala-etkisizleştir-bırak-bak/yönet') burada 'bakım' genellikle bakıcıların yabani kedileri bölgelerine geri döndükten sonra beslemesi ve izlemesi anlamına gelir, ve TTVAR ('yakala-test_et-aşıla-değiştir-bırak).

TVHR ("yakala- vazektomi/histerektomi-serbest bırak"), benzer ismine rağmen, kedi popülasyonu yönetiminin farklı bir yöntemini ifade eder. [9][kaynak güvenilir mi?]</link>[ güvenilmez kaynak? ] [10] TVHR, kediler üzerinde yapılan kısırlaştırma ameliyatının türüne göre farklılık gösterir. TNR'de yapılan geleneksel kısırlaştırmaların (ovaryohisterektomi) ve kısırlaştırmaların (kastrasyon) aksine, TVHR'deki vazektomi ve histerektomiler kısır ancak cinsel açıdan aktif kedilerle sonuçlanır. [11]

RTF ('alana dönüş') veya TNS ('yakala, kısırlaştırma, barınağa dönüş'), yalnızca tuzak ve deseks kısmına odaklanan ve koloni yönetimi yönünü içermeyen alternatif yaklaşımlardır. Bazı durumlarda, kabul eden bir barınak, kediyi bulunduğu yere geri gönderebilir; diğer durumlarda barınaklar tamamen atlanır; bir kişi serbest dolaşan, canlı tuzakla yakalanmış bir kediyi cinsiyetten arındırmak için alır ve ardından onu bulunduğu yere geri gönderir. [12] </link>[ güvenilmez kaynak? ]

Savunuculuk ve muhalefet

Serbest dolaşan kedi popülasyonlarını yönetme yöntemi olarak TNR ihtilaflıdır. Bu kedilere yönelik küresel tutum, onları evcil hayvan olarak görenlerden, yok edilmesi gereken istilacı türler olarak hedef alanlara kadar farklılık gösteriyor. [13] Hem profesyonel hem de savunuculuk temelli pek çok uluslararası, ulusal ve bölgesel kuruluş ve dernek, kendilerini kamuoyu önünde üç temel gruba ayırmıştır: serbest dolaşan kedilerin yönetimine, bakımına veya hoşgörülmesine ve dolayısıyla TNR'ye şiddetle karşı çıkanlar; topluluk kedi yönetimi programının bir parçası olarak (topluluk kedi gözetimi ve izlemesini içeren) koşullu olarak TNR'yi destekleyenler; ve TNR'yi kayıtsız şartsız destekleyen ve onaylayanlar.

TNR'yi koşullu olarak destekleyen bazı kuruluşlar şunlardır:

  • Amerikan Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği : "ASPCA, Trap-Kısırlaştırma-Geri Dönüşü (TNR) topluluk kedi kolonilerini yönetmek için kanıtlanmış tek insancıl ve etkili yöntem olarak desteklemektedir." Yönetimin "yiyecek ve yeterli barınak sağlayan ve kedilerin sağlığını izleyen bir koloni bekçisini içerdiğini" belirterek konumunu açıklığa kavuşturuyor.
  • Amerika Birleşik Devletleri İnsani Topluluğu (HSUS): "Tuzak-Kısırlaştırma-Geri Dönüş (TNR) ve benzeri kısırlaştırma programlarını, ölümcül olmayan nüfus kontrolüne izin veren ve destekleyen mevzuatı ve topluluk liderlerini, vatandaşları içeren koalisyon temelli yaklaşımları destekliyoruz ve paydaşların etkili topluluk kedi yönetimi programlarını uygulaması gerekiyor." Bu görüşü daha da açıklığa kavuşturuyorlar: "HSUS, sahipsiz kedi popülasyonlarının insani bir şekilde azaltılmasının ve sonunda ortadan kaldırılmasının tüm TNR katılımcıları ve destekçileri için nihai hedef olması gerektiğine inanıyor. TNR, açık havadaki kedi popülasyonlarını kalıcı olarak sürdürmenin bir yöntemi değil, amaca yönelik insani bir araç olarak düşünülmelidir. [14] HSUS, ABD'deki yabani kedi popülasyonunun 50 ila 70 milyon arasında olduğunu tahmin ediyor. [15] Buna karşılık ABD'de evcil kedi sayısı yaklaşık 76 milyondur. [16]
  • American Humane Association : "Bazı durumlarda, güvenli kedi kolonileri bakıcılar tarafından muhafaza edilebilir. American Humane Association, koloni kedileri için - özellikle de yabani kediler için - tuzak, kısırlaştırma ve serbest bırakma programlarını desteklemektedir. Mümkün olduğunda, koloni kedileri için yuvalar bulunmalıdır. Başarılı bir şekilde sosyalleşin." [17]
  • Birleşik Krallık Kraliyet Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği (RSPCA): Yabani kediler için "veteriner desteğiyle Tuzakla, Kısırlaştır ve Bırak (TNR) programlarını desteklemektedir. Sağlıklı kediler kısırlaştırılmalı, kulakları kapatılmalı ve iade edilmeli veya uygun olduğunda yeniden -yerleştirilmiş." [18]

Hayvan refahı ve yaban hayatının korunması temelinde TNR'ye karşı çıkan kuruluşlar şunları içerir:

  • PETA : PETA, kısa yaşam beklentileri, hastalıklar, kazara ölümler, kedilere yönelik insanlık dışı yaşam koşulları ve yabani kedilerin neden olduğu yaban hayatı ölümleri hakkındaki endişelerini gerekçe göstererek TNR'yi desteklemiyor. "Vahşi kedilerin başına gelebilecek korkunç şeylere ilk elden tanık olduğumuz için, aşırı nüfusla başa çıkmanın insani bir yolu olarak yakalanıp serbest bırakılmasını vicdanen savunamayız." [19] "TNR, kedilerin ve kesinlikle yaban hayatının değil, insanların daha iyi hissetmesini sağlıyor." [20]
  • Uluslararası Yaban Hayatı Rehabilitasyon Konseyi : "IWRC, yabani kedi kolonileri de dahil olmak üzere yabani kedi ve köpek popülasyonlarının, uygun hayvanların rehabilitasyonu ve ev ortamlarına kabulü ve rehabilite edilip yeniden barındırılamayan hayvanlara insani ötenazi yoluyla insani bir şekilde ortadan kaldırılmasını desteklemektedir. " İnsanlar tarafından "sübvanse edilen" evcil hayvanlar olarak, yaban hayatına zarar vermeden çevrenin onları destekleme kabiliyetini aştıklarına dikkat çekiyorlar. [21]
  • The Wildlife Society : "TNR, yaban hayatı profesyonellerinin çalışmalarını baltalıyor ve yerel biyolojik çeşitliliğin bütünlüğünü ciddi şekilde tehlikeye atıyor." [22]
  • American Bird Conservancy (ABC): "Kediler dünya genelinde yeni habitatlara yerleştirildi ve korkunç sonuçlar elde edildi. Açık havada kediler, kuşları ve diğer yaban hayatını tehdit eden, ekosistemleri bozan ve hastalıkları yayan, yerli olmayan ve istilacı bir türdür." Sorumlu evcil hayvan sahipliğini savunuyorlar ve "vahşi kedi kolonilerinin oluşturduğu kalıcı ve ciddi tehditler nedeniyle yabani kediler için Tuzak, Kısırlaştırma, Serbest Bırakma'ya (TNR) karşı çıkıyorlar." [23]

Avantajlar ve dezavantajlar

Serbest dolaşan kediler ve TNR'yi hem destekleyen hem de onlara karşı olan çeşitli çalışmalar ve argümanlar sunulmuştur.

Zamanla nüfusta iddia edilen azalmalar

Bazı uzun vadeli çalışmalar TNR'nin üremeyi durdurmada ve zamanla popülasyonu azaltmada etkili olduğunu iddia etti veya gösterdiğine dair alıntı yapıldı ancak bu çalışmaların bazılarının metodolojisi, analizi ve sonuçları sorgulanmaya başlandı. Bu çalışmaların yanı sıra nüfus artışının matematiksel modellerinin incelenmesi, TNR kolonilerinin yalnızca kedilerin çok yüksek oranlarda kalıcı olarak uzaklaştırıldığı (yılda koloni kedilerinin en az %50'sinin, örneğin evlat edinme ve ötenazi kombinasyonuyla), yüksek kısırlaştırma oranları ve koloniye yeni kedi göçü oranlarının düşük olduğu durumlarda nüfuslarının azaldığını göstermiştir. Tüm bu koşullar yerine getirilmediği sürece, TNR kolonileri zaman içinde küçülmeyecektir. [7]

  • Central Florida Üniversitesi'ndeki bir TNR programı üzerinde yapılan on bir yıllık bir araştırma, 1996'da (bir miktar tuzaklamanın ardından sayım ilk kez tamamlandığında) 68 kediden 2002'de 23 kediye kadar popülasyonda %66'lık bir azalma elde etti. 1995'ten sonra yeni yavru kedi doğmadı ve yeni gelen başıboş veya terk edilmiş kediler kısırlaştırıldı veya evlere sahiplendi. Ancak birçok savunucunun fark etmediği gibi, başarının tek nedeni TNR değildi. Nüfustaki azalmanın temel nedeni evlat edinme (%47) ve ötenazi (%11) ya da kedilerin artık bölgede yaşamaması ve nerede oldukları bilinmemesi (%15) oldu.
  • 1992 yılında Merrimack Nehri Feline Rescue Society (MRFRS) tarafından Newburyport, Massachusetts'in merkezi sahilinde başlatılan bir TNR programı, topluluk düzeyinde TNR başarısının bir örneği olarak geniş çapta gösterildi; ancak yaşananlarla ilgili yalnızca yüzeysel raporlar mevcut ve iddiaları destekleyecek çok az istatistiksel veri var. [24]

TNR'yi dünya çapında serbest dolaşan kedi popülasyonlarını kontrol etmek ve azaltmak için bir çözüm olarak savunan spesifik odaklı çalışmaların başarısı sorunludur. Daha geniş tabanlı yaklaşımlar arasında, araştırmacıların kentsel ortamlarda kullanılmak üzere kurduğu gibi, serbest dolaşan kedilerin yönetimi için ötenazi ile tuzak kısırlaştırmanın etkinliğini tahmin etmek için matris popülasyon modellerinin kullanılması yer alıyor. [25]

Etkinliği değerlendirme çabaları, yeterli izleme verilerinin bulunmaması nedeniyle sekteye uğramıştır. Bir miktar profesyonel yardıma sahip olmak, yaban hayatı biyologları tarafından onlarca yıldır geliştirilen popülasyon izleme çerçevesinin uyarlanması ve sistematik izleme, devam eden yönetim çabalarına nispeten düşük maliyetli, yüksek değerli bir eklentiye dönüşebilir. [26]

TNR'nin savunuculuğunun potansiyel sorunu ve ölümcül olmayan müdahale konusunda artan kamu farkındalığı, evcil hayvan sahiplerinin ölümcül kontrol tedbirleri konusunda endişelenmelerine gerek kalmadan hayvanlarını yasa dışı bir şekilde terk etme veya terk etme konusunda bilinçli kararlar vermelerine olanak tanıyarak aslında serbest dolaşan evcil hayvanların sayısının artmasına katkıda bulunuyor. tartışmalı bir nokta olmuştur. Yer değiştirme yoluyla kedi kontrolünün yaygın olarak alıntılanan bir örneğinde (Kaliforniya'daki Bidwell Park'taki kediler tuzağa düşürüldü ve özel bir barınağa taşındı), projenin yüksek görünürlüğü daha fazla terk edilmeyi teşvik etti. Başka bir çalışmada, kedilerin girişini açıklamak için "programın yüksek kalitesi ve görünürlüğü" bulunmuştur. Eğer sahipleri, kedilerin terk edildikten sonra iyi bakılacağına inanıyorsa, kedilerin terk edilmesini teşvik etmiş olabilir. Sahipleri, kedilerin ötenazi riskiyle karşı karşıya kalacakları bir barınağa teslim edilmek yerine programın bakımı altında daha iyi durumda olacağına inandıkları takdirde de terk etme gerçekleşmiş olabilir." TNR kolonisine gelen kedilerin bir kısmı zaten kedilerden arındırılmıştı. sterilize edilmiş olup, bunların bazılarında kulak uçları vardı, bazılarında yoktu. [27]

Özellikle sağlam kedilerin introgresyonunun, TNR çabaları yoluyla kedi popülasyonunun zamanla azalmasının önünde bir engel olduğu kaydedildi. TNR sürecinin üreme yoluyla koloninin büyüme hızını azaltabileceği veya sınırlandırabileceği, ancak tek müdahale yöntemi olması durumunda popülasyon sayısını azaltamayacağı açıkça ortaya çıktı. Nüfus azalması öncelikle yabani olmayan kedilerin sahiplenilmesi, hasta hayvanların doğal ölümü veya ötanazisi ve kedilerin ortadan kaybolması veya göç etmesi yoluyla gerçekleşir. TNR, üremeyi azaltmak ve böylece koloniden kaybedilen hayvanların yenilenmesinin en aza indirilmesini sağlamak için bu faktörlerle birlikte çalışır. Kedilerin çevre bölgelerden göç etmesi gibi diğer faktörler de bu durumun etkisini ortadan kaldırabilir. Bu nedenle, TNR müdahalelerinin sahipsiz kedi popülasyonları üzerindeki etkisi karmaşık olabilir ve kolonilerin sürekli yönetimi, kedi popülasyonundaki azalmaların optimize edilmesinde önemli bir bileşen haline gelir. [28]

"Öldür" veya "öldürmeme" tartışması (ötanazi)

TNR sıklıkla kamu görevlilerine ve politika yapıcılara çeşitli faydaları olan ölümcül yöntemlere uygulanabilir bir alternatif olarak sunulmaktadır.

Ötenazi sayılarının azaltılması

Maliyet tasarrufu

İyileştirilmiş moral ve halk desteği

Kedilerin sağlığını ve refahını iyileştirmek

Avlanmanın yaban hayatı üzerindeki etkileri

İnsan ve hayvan sağlığına yönelik riskler

Ülkeye göre tedavi

Avustralya

Kanada

Danimarka

Fransa

İsrail

İtalya

Güney Kore

Yeni Zelanda

Türkiye

Birleşik Krallık

Amerika Birleşik Devletleri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İleri okumalar

  1. ^ Boone, John D. (25 August 2015). "Better trap–neuter–return for free-roaming cats: Using models and monitoring to improve population management". Journal of Feline Medicine and Surgery. 17 (9): 800–807. doi:10.1177/1098612X15594995. PMID 26323805. Erişim tarihi: 24 October 2021. 
  2. ^ a b c Kortis, Bryan (2013). Neighborhood Cats TNR Handbook: The Guide to Trap-Neuter-Return for the Feral Cat Caretaker. 2nd. Susan Richmond, Meredith Weiss, Anitra Frazier, joE. Needham, Lois McClurg & Laura Gay Senk. Neighborhood Cats, Inc. 
  3. ^ For example: "Barn Cat Program". Kitsap-Humane.org. Silverdale, Washington: Kitsap Humane Society. July 9, 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: June 19, 2014. 
  4. ^ "Trap-Neuter-Return (TNR) Program For Community Cats | Humane Society of the Pikes Peak Region". www.hsppr.org. 2019-03-23 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2019-03-22. 
  5. ^ Ark, Noah's. "Feral Cat Program". Noah's Ark Animal Foundation (İngilizce). 2019-03-23 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2019-03-22. 
  6. ^ a b c Coe, Seraiah T; Elmore, Jared A. (23 December 2021). "Free-ranging domestic cat abundance and sterilization percentage following five years of a trap–neuter–return program". Wildlife Biology. 2021. doi:10.2981/wlb.00799.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  7. ^ a b Hostetler, Mark; Wisely, Samantha M.. "How Effective and Humane Is Trap-Neuter-Release (TNR) for Feral Cats?". IFAS Extension. University of Florida. Erişim tarihi: 14 April 2022. 
  8. ^ Debrot, Adolphe O.; Ruijter, Martin N. M. (17 January 2022). "A renewed call for conservation leadership 10 years further in the feral cat Trap-Neuter-Return debate and new opportunities for constructive dialogue". Conservation Science and Practice. 4 (4). doi:10.1111/csp2.12641.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  9. ^ "Trap-Vasectomy-Hysterectomy-Return (TVHR) Is No Substitute for Trap-Neuter-Return (TNR)". Alley Cat Allies (İngilizce). 2020-09-01 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2019-03-17. 
  10. ^ McCarthy, Robert J.; Levine, Stephen H.; Reed, J. Michael (August 15, 2013). "Estimation of effectiveness of three methods of feral cat population control by use of a simulation model". Journal of the American Veterinary Medical Association. 243 (4): 502–511. doi:10.2460/javma.243.4.502. PMID 23902443.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  11. ^ Staff, DVM360.com (Sep 2013). "Tufts researchers say TNR is not most effective method to control feral cat population". 2019-03-06 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Million Cat Challenge | Return to Field". www.millioncatchallenge.org. 2019-03-30 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2019-03-30. 
  13. ^ "The Global Impact of Feral Cats | The Ecology Global Network". Ecology Global Network (İngilizce). 2013-08-27. 2019-06-11 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2019-03-18. 
  14. ^ "Our position on cats". The Humane Society of the United States (İngilizce). 2019-11-21 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2019-03-18. 
  15. ^ Judith L Stella, Candace C Croney. “Environmental aspects of domestic cat care and management: implications for cat welfare.” The Scientific World Journal 2016, 2016.
  16. ^ Alexandra Newman, David Smith, Ria R Ghai, Ryan M Wallace, Mia Kim Torchetti, Christina Loiacono, Laura S Murrell, Ann Carpenter, Scott Moroff, Jane A Rooney, Casey Barton Behravesh. “First reported cases of SARS-CoV-2 infection in companion animals—New York, March–April 2020.” Morbidity and Mortality Weekly Report 69 (23), 710, 2020.
  17. ^ "Animal Welfare Policy & Position Statements". Aug 2012. 2017-10-03 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "RSPCA policies on animal welfare". 2014. 2018-08-18 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "What is PETA's stance on programs that advocate trapping, spaying and neutering, and releasing feral cats?". 7 July 2010. 
  20. ^ "Trap-Neuter-Release: Does TNR Really Save Cats?". 10 February 2021. 
  21. ^ "IWRC Education and Resources for Wildlife Conservation Worldwide: Feral Cats and Dogs Position Statement" (PDF). Sep 2014. 2015-02-22 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  22. ^ "Effects of an Invasive Species: Domestic Cats" (PDF). Mar 2017. 2018-05-17 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  23. ^ "Cats Indoors". American Bird Conservancy (İngilizce). 2019-03-22 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2019-03-22. 
  24. ^ Spehar, Daniel D.; Wolf, Peter J. (2017-10-31). "An Examination of an Iconic Trap-Neuter-Return Program: The Newburyport, Massachusetts Case Study". Animals. 7 (11): 81. doi:10.3390/ani7110081. ISSN 2076-2615. PMC 5704110 $2. PMID 29088106.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  25. ^ Andersen, Mark C.; Martin, Brent J.; Roemer, Gary W. (2004-12-15). "Use of matrix population models to estimate the efficacy of euthanasia versus trap-neuter-return for management of free-roaming cats". Journal of the American Veterinary Medical Association. 225 (12): 1871–1876. doi:10.2460/javma.2004.225.1871. ISSN 0003-1488. PMID 15643836.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  26. ^ Boone, J.D.; Slater, M.A. (Nov 2014). "A Generalized Population Monitoring Program to Inform the Management of Free-Roaming Cats" (PDF). 2016-03-14 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  27. ^ Levy, Julie K.; Cornell, Heather N.; Kreisler, Rachael E. (2019). "Decrease in Population and Increase in Welfare of Community Cats in a Twenty-Three Year Trap-Neuter-Return Program in Key Largo, FL: The ORCAT Program". Frontiers in Veterinary Science (İngilizce). 6: 7. doi:10.3389/fvets.2019.00007. ISSN 2297-1769. PMC 6367225 $2. PMID 30775368.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  28. ^ Swarbrick, Helen; Rand, Jacquie (2018-05-17). "Application of a Protocol Based on Trap-Neuter-Return (TNR) to Manage Unowned Urban Cats on an Australian University Campus". Animals. 8 (5): 77. doi:10.3390/ani8050077. ISSN 2076-2615. PMC 5981288 $2. PMID 29772788.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yakala-kısırlaştır-yerine_bırak&oldid=30525794" sayfasından alınmıştır