İçeriğe atla

Kanser ağrısı: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.773.901 değişiklik
k Ulam güncellendi
Makina86 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
8.597 değişiklik
Mavi bağlantılar eklendi. Yazım düzeltildi, yeni bilgiler eklendi.
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
1. satır: 1. satır:
''Kanserde ağrı'' vücudun yakınındaki bölgelere baskı yapan veya sızan bir tümörden ; tedavilerden ve teşhis yöntemlerinden; veya bir hormon dengesizliği veya bağışıklık tepkisinin neden olduğu deri, sinir ve diğer değişikliklerden kaynaklanabilir. Çoğu [[Kronik ağrı|kronik (uzun süreli) ağrı]] hastalıktan kaynaklanır ve akut (kısa süreli) ağrıların çoğu tedavi veya teşhis yöntemlerinden kaynaklanır. Ancak [[radyoterapi]], cerrahi ve [[kemoterapi]], tedavi bittikten sonra uzun süre devam eden ağrılı durumlar oluşturabilir. Ağrının varlığı esas olarak kanserin konumuna ve hastalığın [[Kanser evreleme|evre]]sine bağlıdır.<ref name="Hanna2013">{{Kitap kaynağı|başlık=Cancer Pain|tarih=1 Ocak 2013|sayfalar=vii & 17|yayıncı=Springer|isbn=978-0-85729-230-8|editör2-ad=Zbigniew|editör2-soyadı=Zylicz|editör1-soyadı=Hanna|editör1-ad=Magdi|name-list-style=vanc}}</ref> Herhangi bir zamanda [[Malignite|kötü huylu]] [[kanser]] teşhisi konan tüm insanların yaklaşık yarısı ağrı çeker ve ilerlemiş kanseri olanların üçte ikisi, uykularını, ruh hallerini, sosyal ilişkilerini ve [[günlük yaşam]] aktiviteleri olumsuz yönde etkileyecek kadar şiddetli ağrı hissederler.<ref name="Hanna2013"/><ref name = Marcus2011>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Marcus DA |başlık= Epidemiology of cancer pain |dergi= Current Pain and Headache Reports |cilt= 15 |sayı= 4 |sayfalar=231-4|tarih= August 2011 | pmid = 21556709 |doi= 10.1007/s11916-011-0208-0 | s2cid = 11459509 }}</ref><ref name = Gorin>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Sheinfeld Gorin S, Krebs P, Badr H, Janke EA, Jim HS, Spring B, Mohr DC, Berendsen MA, Jacobsen PB |yazarlarıgöster= 6 |başlık= Meta-analysis of psychosocial interventions to reduce pain in patients with cancer |dergi= Journal of Clinical Oncology |cilt= 30 |sayı= 5 |sayfalar=539-47|tarih= February 2012 | pmid = 22253460 | pmc = 6815997 |doi= 10.1200/JCO.2011.37.0437 }}</ref>
''Kanserde ağrı'' vücudun yakınındaki bölgelere baskı yapan veya sızan bir tümörden ; tedavilerden ve teşhis yöntemlerinden; veya bir hormon dengesizliği veya bağışıklık tepkisinin neden olduğu deri, sinir ve diğer değişikliklerden kaynaklanabilir. Çoğu [[Kronik ağrı|kronik (uzun süreli) ağrı]] hastalıktan kaynaklanır ve akut (kısa süreli) ağrıların çoğu tedavi veya teşhis yöntemlerinden kaynaklanır. Ancak [[radyoterapi]], cerrahi ve [[kemoterapi]], tedavi bittikten sonra uzun süre devam eden ağrılı durumlar oluşturabilir. Ağrının varlığı esas olarak kanserin konumuna ve hastalığın [[Kanser evreleme|evre]]sine bağlıdır.<ref name="Hanna2013">{{Kitap kaynağı|başlık=Cancer Pain|tarih=1 Ocak 2013|sayfalar=vii & 17|yayıncı=Springer|isbn=978-0-85729-230-8|editör2-ad=Zbigniew|editör2-soyadı=Zylicz|editör1-soyadı=Hanna|editör1-ad=Magdi|name-list-style=vanc}}</ref> Herhangi bir zamanda [[Malignite|kötü huylu]] [[kanser]] teşhisi konan tüm insanların yaklaşık yarısı ağrı çeker ve ilerlemiş kanseri olanların üçte ikisi uykularını, ruh hallerini, sosyal ilişkilerini ve [[günlük yaşam]] aktiviteleri olumsuz yönde etkileyecek kadar şiddetli ağrı hissederler.<ref name="Hanna2013"/><ref name = Marcus2011>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Marcus DA |başlık= Epidemiology of cancer pain |dergi= Current Pain and Headache Reports |cilt= 15 |sayı= 4 |sayfalar=231-4|tarih= August 2011 | pmid = 21556709 |doi= 10.1007/s11916-011-0208-0 | s2cid = 11459509 }}</ref><ref name = Gorin>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Sheinfeld Gorin S, Krebs P, Badr H, Janke EA, Jim HS, Spring B, Mohr DC, Berendsen MA, Jacobsen PB |yazarlarıgöster= 6 |başlık= Meta-analysis of psychosocial interventions to reduce pain in patients with cancer |dergi= Journal of Clinical Oncology |cilt= 30 |sayı= 5 |sayfalar=539-47|tarih= February 2012 | pmid = 22253460 | pmc = 6815997 |doi= 10.1200/JCO.2011.37.0437 }}</ref>


Yetkili yönetim ile kanser ağrısı, vakaların %80 - %90‘ı arasında ortadan kaldırılabilir veya iyi kontrol edilebilir ancak gelişmiş dünyadaki kanser hastalarının yaklaşık % 50'si optimumdan daha az bakım almaktadır. Dünya çapında kanserli insanların yaklaşık %80'i çok azı ağrı kesici ilaç alır veya hiç almaz.<ref name=Hanna-Zylicz>{{Kitap kaynağı| soyadı1=Hanna |ad1=Magdi| soyadı2=Zylicz |ad2=Zbigniew |yıl=2013|bölüm=Introduction| editör1-soyadı= Hanna| editör1-ad=Magdi| editör2-soyadı=Zylicz| editör2-ad=Zbigniew | name-list-style = vanc |başlık=Cancer pain|yayıncı=Springer|sayfa=1| isbn=9780857292308| lccn=2013945729}}</ref>
Yetkili yönetim ile kanser ağrısı, vakaların %80 - %90‘ı arasında ortadan kaldırılabilir veya iyi kontrol edilebilir ancak gelişmiş dünyadaki kanser hastalarının yaklaşık % 50'si optimumdan daha az bakım almaktadır. Dünya çapında kanserli insanların yaklaşık %80'i çok azı ağrı kesici ilaç alır veya hiç almaz.<ref name=Hanna-Zylicz>{{Kitap kaynağı| soyadı1=Hanna |ad1=Magdi| soyadı2=Zylicz |ad2=Zbigniew |yıl=2013|bölüm=Introduction| editör1-soyadı= Hanna| editör1-ad=Magdi| editör2-soyadı=Zylicz| editör2-ad=Zbigniew | name-list-style = vanc |başlık=Cancer pain|yayıncı=Springer|sayfa=1| isbn=9780857292308| lccn=2013945729}}</ref>
[[Çocuklarda ağrı tedavisi|Çocuklarda kanser ağrısı]] ve [[zihinsel engelli]] kişilerde de yetersiz tedavi gördüğü bildirilmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Millard|ad1=Samantha K.|soyadı2=de Knegt|ad2=Nanda C.|tarih=December 2019|başlık=Cancer Pain in People With Intellectual Disabilities: Systematic Review and Survey of Health Care Professionals|dergi=Journal of Pain and Symptom Management|cilt=58|sayı=6|sayfalar=1081-1099.e3|doi=10.1016/j.jpainsymman.2019.07.013|pmid=31326504|issn=0885-3924|doi-access=ücretsiz}}</ref>
[[Çocuklarda ağrı tedavisi|Çocuklarda kanser ağrısı]] ve [[Zekâ geriliği|zihinsel engelli]] kişilerde de yetersiz tedavi gördüğü bildirilmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|soyadı1=Millard|ad1=Samantha K.|soyadı2=de Knegt|ad2=Nanda C.|tarih=December 2019|başlık=Cancer Pain in People With Intellectual Disabilities: Systematic Review and Survey of Health Care Professionals|dergi=Journal of Pain and Symptom Management|cilt=58|sayı=6|sayfalar=1081-1099.e3|doi=10.1016/j.jpainsymman.2019.07.013|pmid=31326504|issn=0885-3924|doi-access=ücretsiz}}</ref>
Kanser ağrısının yönetiminde ilaçların kullanımına ilişkin kılavuzlar [[Dünya Sağlık Örgütü]] (WHO) ve diğerleri tarafından yayınlanmıştır.<ref name = WHO_1996/><ref name = guidelines/>
Kanser ağrısının yönetiminde ilaçların kullanımına ilişkin kılavuzlar [[Dünya Sağlık Örgütü]] (WHO) ve diğerleri tarafından yayınlanmıştır.<ref name = WHO_1996/><ref name = guidelines/>
Sağlık mesleği mensuplarının mümkün olduğunda hasta veya hasta vasisinin [[Ağrı tedavisi|ağrı tedavi]] seçenekleriyle ilişkili riskler ve faydalar hakkında iyi bilgilendirilmesini sağlamak gibi etik yükümlülükleri vardır. Yeterli ağrı tedavisi bazen ölmekte olan kişinin hayatını biraz kısaltabilir.<ref name = Randall/>
Sağlık mesleği mensuplarının mümkün olduğunda hasta veya hasta vasisinin [[Ağrı tedavisi|ağrı tedavi]] seçenekleriyle ilişkili riskler ve faydalar hakkında iyi bilgilendirilmesini sağlamak gibi etik yükümlülükleri vardır. Yeterli ağrı tedavisi bazen ölmekte olan kişinin hayatını biraz kısaltabilir.<ref name = Randall/>
12. satır: 12. satır:
Kronik ağrı ara sıra şiddetli artışlarla (alevlenmeler) sürekli veya ağrı dönemleriyle serpiştirilmiş ağrısızlık dönemleriyle aralıklı olabilir: Ağrı, uzun-etkili ilaçlar veya diğer tedavilerle iyi kontrol edilmesine rağmen bazen alevlenmeler hissedilebilir; buna şiddetli ağrı denir ve hızlı etkili analjeziklerle tedavi edilir.<ref name = Induru/>
Kronik ağrı ara sıra şiddetli artışlarla (alevlenmeler) sürekli veya ağrı dönemleriyle serpiştirilmiş ağrısızlık dönemleriyle aralıklı olabilir: Ağrı, uzun-etkili ilaçlar veya diğer tedavilerle iyi kontrol edilmesine rağmen bazen alevlenmeler hissedilebilir; buna şiddetli ağrı denir ve hızlı etkili analjeziklerle tedavi edilir.<ref name = Induru/>


Kronik ağrısı olan kişilerin çoğu hafıza ve dikkat güçlüklerini fark eder. Nesnel psikolojik testlerde hafıza, dikkat, sözel yetenek, zihinsel esneklik ve düşünme hızı ile ilgili sorunlar bulunmuştur.<ref name = Kreitler&Niv>{{Akademik dergi kaynağı |dergi= Pain: Clinical Updates |cilt= XV |sayı= 4 |tarih= July 2007 | url = http://www.iasp-pain.org/AM/AMTemplate.cfm?Section=Clinical_Updates&CONTENTID=15330&SECTION=Clinical_Updates&TEMPLATE=/CM/ContentDisplay.cfm |başlık= Cognitive impairment in chronic pain | vauthors = Kreitler S, Niv D |erişimtarihi=21 Haziran 2019|arşivurl= https://web.archive.org/web/20131203065734/http://www.iasp-pain.org/AM/AMTemplate.cfm?Section=Clinical_Updates&CONTENTID=15330&SECTION=Clinical_Updates&TEMPLATE=%2FCM%2FContentDisplay.cfm |arşivtarihi=3 Aralık 2013}}</ref>
Kronik ağrısı olan kişilerin çoğu hafıza ve dikkat toplama zorluklarını fark eder. Nesnel psikolojik testlerde hafıza, dikkat, sözel yetenek, zihinsel esneklik ve düşünme hızı ile ilgili sorunlar bulunmuştur.<ref name = Kreitler&Niv>{{Akademik dergi kaynağı |dergi= Pain: Clinical Updates |cilt= XV |sayı= 4 |tarih= July 2007 | url = http://www.iasp-pain.org/AM/AMTemplate.cfm?Section=Clinical_Updates&CONTENTID=15330&SECTION=Clinical_Updates&TEMPLATE=/CM/ContentDisplay.cfm |başlık= Cognitive impairment in chronic pain | vauthors = Kreitler S, Niv D |erişimtarihi=21 Haziran 2019|arşivurl= https://web.archive.org/web/20131203065734/http://www.iasp-pain.org/AM/AMTemplate.cfm?Section=Clinical_Updates&CONTENTID=15330&SECTION=Clinical_Updates&TEMPLATE=%2FCM%2FContentDisplay.cfm |arşivtarihi=3 Aralık 2013}}</ref>
Ağrı aynı zamanda artmış [[Depresyon (ruh hali)|depresyon]], kaygı, korku ve öfke ile de ilişkilidir.<ref name="pmid19146872">{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Bruehl S, Burns JW, Chung OY, Chont M |başlık= Pain-related effects of trait anger expression: neural substrates and the role of endogenous opioid mechanisms |dergi= Neuroscience and Biobehavioral Reviews |cilt= 33 |sayı= 3 |sayfalar=475-91|tarih= March 2009 | pmid = 19146872 | pmc = 2756489 |doi= 10.1016/j.neubiorev.2008.12.003 }}</ref> Kalıcı ağrı, işlevi ve genel yaşam kalitesini azaltır ve ağrı çeken kişi ve ona bakan kişiler için moral bozucu ve zayıflatıcıdır.<ref name = Induru>{{Akademik dergi kaynağı |vauthors= Induru RR, Lagman RL |başlık= Managing cancer pain: frequently asked questions |dergi= Cleveland Clinic Journal of Medicine |cilt= 78 |sayı= 7 |sayfalar=449-64|tarih= July 2011 |pmid= 21724928 |doi= 10.3949/ccjm.78a.10054 |s2cid= 19598761 |url= http://www.ccjm.org/content/78/7/449.long |erişimtarihi= 24 Ocak 2021 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20201129133940/https://www.ccjm.org/content/78/7/449.long |arşivtarihi= 29 Kasım 2020 |ölüurl= hayır }}</ref>
Ağrı aynı zamanda artmış [[Depresif duygudurumu|depresyon]], kaygı, korku ve öfke ile de ilişkilidir.<ref name="pmid19146872">{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Bruehl S, Burns JW, Chung OY, Chont M |başlık= Pain-related effects of trait anger expression: neural substrates and the role of endogenous opioid mechanisms |dergi= Neuroscience and Biobehavioral Reviews |cilt= 33 |sayı= 3 |sayfalar=475-91|tarih= March 2009 | pmid = 19146872 | pmc = 2756489 |doi= 10.1016/j.neubiorev.2008.12.003 }}</ref> Kalıcı ağrı, işlevi ve genel yaşam kalitesini azaltır ve ağrı çeken kişi ve ona bakan kişiler için moral bozucu ve zayıflatıcıdır.<ref name = Induru>{{Akademik dergi kaynağı |vauthors= Induru RR, Lagman RL |başlık= Managing cancer pain: frequently asked questions |dergi= Cleveland Clinic Journal of Medicine |cilt= 78 |sayı= 7 |sayfalar=449-64|tarih= July 2011 |pmid= 21724928 |doi= 10.3949/ccjm.78a.10054 |s2cid= 19598761 |url= http://www.ccjm.org/content/78/7/449.long |erişimtarihi= 24 Ocak 2021 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20201129133940/https://www.ccjm.org/content/78/7/449.long |arşivtarihi= 29 Kasım 2020 |ölüurl= hayır }}</ref>


Ağrının yoğunluğu hoşnutsuzluğundan farklıdır. Örneğin, [[psikocerrahi]] ve bazı ilaç tedavileriyle veya öneriyle ([[hipnoz]] ve [[plasebo]] 'da olduğu gibi) ağrının nahoşluğunu yoğunluğunu etkilemeden azaltmak veya ortadan kaldırmak mümkündür.<ref name="Melzack_1968">{{Kitap kaynağı | author = [[Ronald Melzack|Melzack R]] & [[Kenneth L. Casey|Casey KL]] |editör= Kenshalo DR |başlık= The skin senses: Proceedings of the first International Symposium on the Skin Senses, held at the Florida State University in Tallahassee, Florida |yayıncı= Charles C. Thomas|yer= Springfield|yıl= 1968|sayfalar=423-443|bölüm= Sensory, motivational and central control determinants of chronic pain: A new conceptual model}}</ref>
Ağrının yoğunluğu hoşnutsuzluğundan farklıdır. Örneğin [[psikocerrahi]] ve bazı ilaç tedavileriyle veya öneriyle ([[hipnoz]] ve [[plasebo]] 'da olduğu gibi) ağrının nahoşluğunu yoğunluğunu etkilemeden azaltmak veya ortadan kaldırmak mümkündür.<ref name="Melzack_1968">{{Kitap kaynağı | author = [[Ronald Melzack|Melzack R]] & [[Kenneth L. Casey|Casey KL]] |editör= Kenshalo DR |başlık= The skin senses: Proceedings of the first International Symposium on the Skin Senses, held at the Florida State University in Tallahassee, Florida |yayıncı= Charles C. Thomas|yer= Springfield|yıl= 1968|sayfalar=423-443|bölüm= Sensory, motivational and central control determinants of chronic pain: A new conceptual model}}</ref>


Bazen vücudun bir bölümünde oluşan ağrı vücudun başka bir yerinden geliyormuş gibi hissedilir. Buna [[başvurulan ağrı]] (İngilizce: referred pain) denir.
Bazen vücudun bir bölümünde oluşan ağrı vücudun başka bir yerinden geliyormuş gibi hissedilir. Buna [[başvurulan ağrı]] (İngilizce: referred pain) denir.


Kanser ağrısı vücudun çoğu yerinde bulunan özel ağrı sinyali veren sinir uçlarının ([[Nosisepsiyon|nosiseptif ağrı]] olarak adlandırılır) mekanik (ör. Çimdikleme) veya kimyasal (ör. İltihap) uyarılmasıyla oluşabilir veya hastalıklı, hasarlı veya sıkışmış sinirler ağrıya neden olabilir. Bu durumda ağrı [[nöropatik ağrı]] olarak adlandırılır. Nöropatik ağrıya genellikle [[karıncalanma]] gibi başka duygular eşlik eder.<ref name=Kurita>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Kurita GP, Ulrich A, Jensen TS, Werner MU, Sjøgren P |başlık= How is neuropathic cancer pain assessed in randomised controlled trials? |dergi= Pain |cilt= 153 |sayı= 1 |sayfalar=13-7|tarih= January 2012 | pmid = 21903329 |doi= 10.1016/j.pain.2011.08.013 | s2cid = 38733839 }}</ref>
Kanser ağrısı vücudun çoğu yerinde bulunan özel ağrı sinyali veren sinir uçlarının ([[Nosisepsiyon|nosiseptif ağrı]] olarak adlandırılır) mekanik (ör. Çimdikleme) veya kimyasal (ör. İltihap) uyarılmasıyla oluşabilir veya hastalıklı, hasarlı veya sıkışmış sinirler ağrıya neden olabilir. Bu durumda ağrı [[nöropatik ağrı]] olarak adlandırılır. Nöropatik ağrıya genellikle [[Parestezi|karıncalanma]] gibi başka duygular eşlik eder.<ref name=Kurita>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Kurita GP, Ulrich A, Jensen TS, Werner MU, Sjøgren P |başlık= How is neuropathic cancer pain assessed in randomised controlled trials? |dergi= Pain |cilt= 153 |sayı= 1 |sayfalar=13-7|tarih= January 2012 | pmid = 21903329 |doi= 10.1016/j.pain.2011.08.013 | s2cid = 38733839 }}</ref>


Hastanın kendi ifadesi ağrının en iyi ölçüsüdür; genellikle 0-10 ölçeğinde yoğunluğu tahmin etmeleri istenir (0 puan ağrı yok ve 10 puan şimdiye kadar hissettikleri en kötü ağrıdır).<ref name = Induru/> Ancak bazı hastalar ağrıları hakkında sözlü geribildirim veremeyebilir. Bu durumlarda yüz ifadeleri, vücut hareketleri ve inleme gibi seslendirmeler gibi fizyolojik göstergelere güvenmelisiniz.<ref name="Fundamentals of nursing">{{Kitap kaynağı|başlık=Fundamentals of nursing|diğerleri=Potter, Patricia Ann,, Perry, Anne Griffin,, Hall, Amy (Amy M.),, Stockert, Patricia A.|isbn=9780323327404|basım=Ninth|yer=St. Louis, Mo.|oclc=944132880|soyadı1 = Potter|ad1 = Patricia Ann|tarih=25 Şubat 2016}}</ref>
Hastanın kendi ifadesi ağrının en iyi ölçüsüdür; genellikle 0-10 ölçeğinde yoğunluğu tahmin etmeleri istenir (0 puan ağrı yok ve 10 puan şimdiye kadar hissettikleri en kötü ağrıdır).<ref name = Induru/> Ancak bazı hastalar ağrıları hakkında sözlü geribildirim veremeyebilir. Bu durumlarda yüz ifadeleri, vücut hareketleri ve inleme gibi seslendirmeler gibi fizyolojik göstergelere güvenmelisiniz.<ref name="Fundamentals of nursing">{{Kitap kaynağı|başlık=Fundamentals of nursing|diğerleri=Potter, Patricia Ann,, Perry, Anne Griffin,, Hall, Amy (Amy M.),, Stockert, Patricia A.|isbn=9780323327404|basım=Ninth|yer=St. Louis, Mo.|oclc=944132880|soyadı1 = Potter|ad1 = Patricia Ann|tarih=25 Şubat 2016}}</ref>
27. satır: 27. satır:


===Tümörle ilgili ağrı===
===Tümörle ilgili ağrı===
Tümörler dokuyu ezerek veya sızarak, enfeksiyonu veya iltihabı tetikleyerek veya normalde ağrısız uyaranları ağrılı hale getiren kimyasalları serbest bırakarak ağrıya neden olur.
Tümörler dokuyu ezerek veya sızarak enfeksiyonu veya iltihabı tetikleyerek veya normalde ağrısız uyaranları ağrılı hale getiren kimyasalları serbest bırakarak ağrıya neden olur.


Kemiğin kanser tarafından istila edilmesi, kanser ağrısının en yaygın kaynağıdır. Sürekli arka planda ağrı ve kendiliğinden veya harekete bağlı alevlenme vakaları ile genellikle hassasiyet olarak hissedilir ve sıklıkla şiddetli olarak tanımlanır.<ref name = Twycross>{{Kitap kaynağı | vauthors = Twycross R, Bennett M |bölüm= Cancer pain syndromes | veditors = Sykes N, Bennett MI, Yuan CS |başlık= Clinical pain management: Cancer pain | url = https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke |urlerişimi= limited |basım= 2nd | isbn = 978-0-340-94007-5 |yayıncı= Hodder Arnold |yer=Londra|sayfalar=[https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke/page/n47 27]-37|yıl= 2008 }}</ref><ref name = Urch>{{Kitap kaynağı | vauthors = Urch CE, Suzuki R |bölüm= Pathophysiology of somatic, visceral, and neuropathic cancer pain | veditors = Sykes N, Bennett MI, Yuan CS |başlık= Clinical pain management: Cancer pain | url = https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke |urlerişimi= limited |basım= 2nd | isbn = 978-0-340-94007-5 |yayıncı= Hodder Arnold |yer=Londra|sayfalar=[https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke/page/n23 3]-12|yıl= 2008 }}</ref> Kaburga kırıkları, meme, prostat ve kaburga metastazı olan diğer kanserlerde yaygındır.<ref name= Koh&Portenoy/>
Kemiğin kanser tarafından istila edilmesi, kanser ağrısının en yaygın kaynağıdır. Sürekli arka planda ağrı ve kendiliğinden veya harekete bağlı alevlenme vakaları ile genellikle hassasiyet olarak hissedilir ve sıklıkla şiddetli olarak tanımlanır.<ref name = Twycross>{{Kitap kaynağı | vauthors = Twycross R, Bennett M |bölüm= Cancer pain syndromes | veditors = Sykes N, Bennett MI, Yuan CS |başlık= Clinical pain management: Cancer pain | url = https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke |urlerişimi= limited |basım= 2nd | isbn = 978-0-340-94007-5 |yayıncı= Hodder Arnold |yer=Londra|sayfalar=[https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke/page/n47 27]-37|yıl= 2008 }}</ref><ref name = Urch>{{Kitap kaynağı | vauthors = Urch CE, Suzuki R |bölüm= Pathophysiology of somatic, visceral, and neuropathic cancer pain | veditors = Sykes N, Bennett MI, Yuan CS |başlık= Clinical pain management: Cancer pain | url = https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke |urlerişimi= limited |basım= 2nd | isbn = 978-0-340-94007-5 |yayıncı= Hodder Arnold |yer=Londra|sayfalar=[https://archive.org/details/clinicalpainmana00syke/page/n23 3]-12|yıl= 2008 }}</ref> Kaburga kırıkları, meme, prostat ve kaburga metastazı olan diğer kanserlerde yaygındır.<ref name= Koh&Portenoy/>


Vasküler (kan) sistem katı tümörlerden etkilenebilir. [[Derin ven trombozu]] 'nun yüzde 15 ila 25'i kanserden (genellikle bir damarı sıkıştıran bir tümörden) kaynaklanır ve kanserin mevcut olduğuna dair ilk ipucu olabilir. Bacaklarda, özellikle baldırda ve (nadiren) kollarda şişlik ve ağrıya neden olur.<ref name= Koh&Portenoy>{{Kitap kaynağı | vauthors = Koh M, Portenoy RK | veditors = Bruera ED, Portenoy RK |başlık= Cancer Pain Syndromes|yıl= 2010|yayıncı= Cambridge University Press|isbn= 9780511640483 |sayfalar=53-85}}</ref> [[Superior vena cava]] (kalbe dolaşımdaki oksijeni giderilmiş kan taşıyan büyük bir damar) bir tümör tarafından sıkıştırılarak [[superior vena cava sendromu]]na neden olabilir ve bu da diğer semptomların yanı sıra göğüs duvarı ağrısına neden olabilir.<ref name= Koh&Portenoy/><ref name="M.D.Ballantyne2010">{{Kitap kaynağı| vauthors = Gundamraj NR, Richmeimer S | veditors = Fishman SM, Ballantyne JC, Rathmell JP |bölüm=Chest Wall Pain |başlık=Bonica's Management of Pain|bölümurl=https://books.google.com/books?id=Pms0hxH8f-sC&pg=PA1045|erişimtarihi=10 Haziran 2013|tarih=January 2010|yayıncı=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=978-0-7817-6827-6|sayfalar=1045-}}</ref>
Vasküler (kan) sistem katı tümörlerden etkilenebilir. [[Derin ven trombozu]]'nun yüzde 15 ila 25'i kanserden (genellikle bir damarı sıkıştıran bir tümörden) kaynaklanır ve kanserin mevcut olduğuna dair ilk ipucu olabilir. Bacaklarda, özellikle baldırda ve (nadiren) kollarda şişlik ve ağrıya neden olur.<ref name= Koh&Portenoy>{{Kitap kaynağı | vauthors = Koh M, Portenoy RK | veditors = Bruera ED, Portenoy RK |başlık= Cancer Pain Syndromes|yıl= 2010|yayıncı= Cambridge University Press|isbn= 9780511640483 |sayfalar=53-85}}</ref> [[Superior vena kava sendromu|Superior vena cava]] (kalbe dolaşımdaki oksijeni giderilmiş kan taşıyan büyük damar) bir tümör tarafından sıkıştırılarak [[superior vena kava sendromu]]’na neden olabilir ve bu ise diğer semptomların yanı sıra göğüs duvarı ağrısına neden olabilir.<ref name= Koh&Portenoy/><ref name="M.D.Ballantyne2010">{{Kitap kaynağı| vauthors = Gundamraj NR, Richmeimer S | veditors = Fishman SM, Ballantyne JC, Rathmell JP |bölüm=Chest Wall Pain |başlık=Bonica's Management of Pain|bölümurl=https://books.google.com/books?id=Pms0hxH8f-sC&pg=PA1045|erişimtarihi=10 Haziran 2013|tarih=January 2010|yayıncı=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=978-0-7817-6827-6|sayfalar=1045-}}</ref>


Tümörler sinir sisteminin bölümlerini (beyin, [[omurilik]], [[sinir]] ler, [[ganglia]] veya [[Sinir pleksa|pleksa]] gibi sıkıştırdığında, istila ettiğinde veya alevlendirdiğinde ağrıya ve diğer semptomlara neden olur.<ref name = Twycross/><ref name = Foley>{{Kitap kaynağı | author = Foley KM |yıl= 2004 |bölüm= Acute and chronic cancer pain syndromes |sayfalar=[https://archive.org/details/oxfordtextbookof0000unse_x5m6/page/298 298]-316|başlık= Oxford textbook of palliative medicine | url = https://archive.org/details/oxfordtextbookof0000unse_x5m6 | veditors = Doyle D, Hanks G, Cherny N, Calman K |yayıncı= OUP |yer= Oxford | isbn = 0-19-851098-5 }}</ref> Beyin dokusu ağrı sensörleri içermemesine rağmen, [[beyin tümörü]] kan damarlarına veya beyni saran zara ([[meninksler]]) (İngilizce:meninges) bastırarak veya dolaylı olarak sıvı birikmesine neden olarak ağrıya neden olabilir ([[ödem]]) ağrıya duyarlı dokuyu sıkıştırabilir.<ref name = Fitzgibbon_&_Loeser_34>{{harvnb|Fitzgibbon|Loeser|2010|p=34}}</ref>
Tümörler sinir sistemi bölümlerini (beyin, [[omurilik]], [[sinir]]’ler, [[Gangliyon|ganglia]] veya [[Sinir pleksa|pleksa]] gibi sıkıştırdığında, istila ettiğinde veya alevlendirdiğinde ağrıya ve diğer semptomlara neden olur.<ref name = Twycross/><ref name = Foley>{{Kitap kaynağı | author = Foley KM |yıl= 2004 |bölüm= Acute and chronic cancer pain syndromes |sayfalar=[https://archive.org/details/oxfordtextbookof0000unse_x5m6/page/298 298]-316|başlık= Oxford textbook of palliative medicine | url = https://archive.org/details/oxfordtextbookof0000unse_x5m6 | veditors = Doyle D, Hanks G, Cherny N, Calman K |yayıncı= OUP |yer= Oxford | isbn = 0-19-851098-5 }}</ref> Beyin dokusu ağrı sensörleri içermemesine rağmen, [[beyin tümörü]] kan damarlarına veya beyni saran zara ([[meninksler]]) bastırarak veya dolaylı olarak sıvı birikmesine neden olarak ağrıya neden olabilir ([[ödem]]) ağrıya duyarlı dokuyu sıkıştırabilir.<ref name = Fitzgibbon_&_Loeser_34>{{harvnb|Fitzgibbon|Loeser|2010|p=34}}</ref>


Mide veya karaciğer ([[viseral ağrı]]) gibi [[Organ (anatomi)|organlar]]ın kanserinden kaynaklanan ağrı yaygındır, yerini bulması zordur ve [[anılan ağrı]] daha uzakta, genellikle yüzeysel yerlerdedir.<ref name = Urch/> Yumuşak dokunun bir tümör tarafından istila edilmesi, ağrı sensörlerinin enflamatuar veya mekanik olarak uyarılması yoluyla ağrıya veya bağlar, tendonlar ve iskelet kasları gibi hareketli yapıların tahrip olmasına neden olabilir.<ref name = Fitzgibbon_&_Loeser_35>{{harvnb|Fitzgibbon|Loeser|2010|p=35}}</ref>
Mide veya karaciğer ([[viseral ağrı]]) gibi [[Organ|organlar]]’ın kanserinden kaynaklanan ağrı yaygındır, yerini bulması zordur ve [[anılan ağrı]] daha uzakta, genellikle yüzeysel yerlerdedir.<ref name = Urch/> Yumuşak dokunun bir tümör tarafından istilası, ağrı sensörlerinin enflamatuar veya mekanik olarak uyarılması yoluyla ağrıya veya bağlar, tendonlar ve iskelet kasları gibi hareketli yapıların tahrip olmasına neden olabilir.<ref name = Fitzgibbon_&_Loeser_35>{{harvnb|Fitzgibbon|Loeser|2010|p=35}}</ref>


Pelvis içinde kanser tarafından üretilen Pawin, etkilenen dokuya bağlı olarak değişir. Kanser bölgesinde görünebilir ancak sıklıkla üst uyluğa, sırtın altına, dış genital bölgeye veya [[apış arası]]na yayılır.<ref name = Twycross/>
Pelvis içinde kanser tarafından üretilen Pawin, etkilenen dokuya bağlı olarak değişir. Kanser bölgesinde görünebilir ancak sıklıkla üst uyluğa, sırtın altına, dış genital bölgeye veya [[Perine|apış arası]]’na yayılır.<ref name = Twycross/>


===Teşhis yöntemleri===
===Teşhis yöntemleri===
51. satır: 51. satır:
* [[hormon tedavisi]] bazen ağrı alevlenmelerine neden olur;
* [[hormon tedavisi]] bazen ağrı alevlenmelerine neden olur;
* [[hedefe yönelik tedavi|hedefli tedaviler]], örneğin [[trastuzumab]] ve [[rituximab]], kas, eklem veya göğüs ağrısına neden olabilen;
* [[hedefe yönelik tedavi|hedefli tedaviler]], örneğin [[trastuzumab]] ve [[rituximab]], kas, eklem veya göğüs ağrısına neden olabilen;
* [[anjiyogenez inhibitörü]] bazen kemik ağrısına neden olduğu bilinen [[bevacizumab]] 'a benzer;
* [[anjiyogenez inhibitörü]] bazen kemik ağrısına neden olduğu bilinen [[Bevasizumab|bevacizumab]]'a benzer;
* ameliyat sonrası ağrı, ampütasyon sonrası ağrı veya pelvik taban [[miyalji]] oluşturabilen ameliyat.
* ameliyat sonrası ağrı, ampütasyon sonrası ağrı veya pelvik taban [[miyalji]] oluşturabilen ameliyat.


===Enfeksiyon===
===Enfeksiyon===
Bir tümörün veya çevresindeki dokunun enfeksiyonuyla ilişkili kimyasal değişiklikler hızla artan ağrıya neden olabilir ancak enfeksiyon bazen olası bir neden olarak göz ardı edilir. Bir çalışma <ref name = Gonzalez>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Gonzalez GR, Foley KM, Portenoy RK |yıl= 1989 |başlık= Evaluative skills necessary for a cancer pain consultant |dergi= American Pain Society Meeting, Phoenix Arizona}}</ref>, ağrı tedavisi için sevk edilen yaklaşık 300 kanser hastasının yüzde dördünde enfeksiyonun ağrıya neden olduğunu buldu. Başka bir rapor daha önce iyi kontrol edilen ağrıları birkaç gün içinde önemli ölçüde artan kanserli yedi kişiyi tanımladı. Antibiyotik tedavisi üç gün içinde hepsinde ağrının giderilmesini sağladı.<ref name = Twycross/><ref name = Bruera>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Bruera E, MacDonald N |başlık= Intractable pain in patients with advanced head and neck tumors: a possible role of local infection |dergi= Cancer Treatment Reports |cilt= 70 |sayı= 5 |sayfalar=[https://archive.org/details/sim_cancer-treatment-reports_1986-05_70_5/page/n146 691]-2|tarih= May 1986 | pmid = 3708626 }}</ref>
Bir tümörün veya çevresindeki dokunun enfeksiyonuyla ilişkili kimyasal değişiklikler hızla artan bir ağrıya neden olabilir ancak enfeksiyon bazen olası bir neden olarak göz ardı edilir. Bir çalışma <ref name = Gonzalez>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Gonzalez GR, Foley KM, Portenoy RK |yıl= 1989 |başlık= Evaluative skills necessary for a cancer pain consultant |dergi= American Pain Society Meeting, Phoenix Arizona}}</ref>, ağrı tedavisi için sevk edilen yaklaşık 300 kanser hastasının yüzde dördünde enfeksiyonun ağrıya neden olduğunu buldu. Başka bir rapor daha önce iyi kontrol edilen ağrıları birkaç gün içinde önemli ölçüde artan kanserli yedi kişiyi tanımladı. Antibiyotik tedavisi üç gün içinde hepsinde ağrının giderilmesini sağladı.<ref name = Twycross/><ref name = Bruera>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Bruera E, MacDonald N |başlık= Intractable pain in patients with advanced head and neck tumors: a possible role of local infection |dergi= Cancer Treatment Reports |cilt= 70 |sayı= 5 |sayfalar=[https://archive.org/details/sim_cancer-treatment-reports_1986-05_70_5/page/n146 691]-2|tarih= May 1986 | pmid = 3708626 }}</ref>


==Yönetim==
==Yönetim==
83. satır: 83. satır:


=== İlaçlar ===
=== İlaçlar ===
⚫
WHO (Dünya sağlık örgütü) yönergeleri<ref name = WHO_1996/>, ağrı oluştuğunda kişi şiddetli ağrı çekmiyorsa [[parasetamol]], [[dipiron]], [[Nonsteroid antiinflamatuar ilaç]]’lar veya [[Koksibler|COX-2 engelleyicileri]] gibi opioid olmayan ilaçlarla başlayarak ilaçların derhal ağızdan verilmesini önerir.<ref name = WHO_1996/> Daha sonra, tam ağrı giderimi sağlanamazsa veya hastalığın ilerlemesi daha agresif tedavi gerektiriyorsa, mevcut opioid olmayan rejime [[kodein]], [[dekstropropoksifen]], [[dihidrokodein]] veya [[tramadol]] gibi hafif opioidler eklenir. Bunun yetersiz olması veya yetersiz hale gelmesi durumunda hafif opioidler morfin gibi daha güçlü opioidlerle değiştirilirken, opioid olmayan tedaviye devam edilirken, kişi ağrısız olana kadar opioid dozu artırılır veya tahammül edilemez yan etkiler olmaksızın mümkün olan en çok rahatlama elde edilir. İlk sunum şiddetli kanser ağrısıysa bu adımlama süreci atlanmalı ve opioid olmayan bir analjezik ile birlikte derhal güçlü bir opioid başlatılmalıdır.<ref name = Schug/> Ancak, 2017 Cochrane İncelemesi, steroidal olmayan anti-inflamatuarların ([[Nsaidler|NSAID'ler]]) tek başına veya opioidlerle birlikte kullanımını DSÖ'nün üç-adım kanser ağrı merdiveni adımlarını desteklemek veya aksini ispatlamak için çok nitelikli kanıt olmadığını ve orta veya şiddetli kanser ağrılı bazı kişilerin bir veya iki hafta içinde önemli düzeyde fayda sağlayabileceğine dair çok az kaliteli kanıtlar olduğu bulmuştur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Derry S, Wiffen PJ, Moore RA, McNicol ED, Bell RF, Carr DB, McIntyre M, Wee B |yazarlarıgöster= 6 |başlık= Oral nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) for cancer pain in adults |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |cilt= 7 |sayfalar=CD012638|tarih= July 2017 | pmid = 28700091 | pmc = 6369931 |doi= 10.1002/14651858.CD012638.pub2 }}</ref>
{{Bkz.|Ağrı kesici yardımcı maddeleri}}
⚫
WHO (Türkçe:DSÖ, Dünya sağlık örgütü) yönergeleri<ref name = WHO_1996/>, ağrı oluştuğunda, kişi şiddetli ağrı çekmiyorsa, [[parasetamol]], [[dipiron]], [[non-steroidal anti-enflamatuar ilaç]]lar veya [[COX-2 inhibitörü|COX-2 inhibitörleri]] gibi opioid olmayan ilaçlarla başlayarak ilaçların derhal ağızdan verilmesini önermektedir.<ref name = WHO_1996/> Daha sonra, tam ağrı giderimi sağlanamazsa veya hastalığın ilerlemesi daha agresif tedavi gerektiriyorsa, mevcut opioid olmayan rejime [[kodein]], [[dekstropropoksifen]], [[dihidrokodein]] veya [[tramadol]] gibi hafif opioidler eklenir. Bunun yetersiz olması veya yetersiz hale gelmesi durumunda, hafif opioidler morfin gibi daha güçlü opioidlerle değiştirilirken, opioid olmayan tedaviye devam edilirken, kişi ağrısız olana kadar opioid dozu artırılır veya tahammül edilemez yan etkiler olmaksızın mümkün olan en çok rahatlama elde edilir. İlk sunum şiddetli kanser ağrısıysa, bu adımlama süreci atlanmalı ve opioid olmayan bir analjezik ile kombinasyon halinde derhal güçlü bir opioid başlatılmalıdır.<ref name = Schug/> Ancak, 2017 Cochrane İncelemesi, steroidal olmayan anti-inflamatuarların ([[Nsaidler|NSAID'ler]]) tek başına veya opioidlerle birlikte kullanımını DSÖ'nün üç-adım kanser ağrı merdiveni adımlarını desteklemek veya aksini ispatlamak için çok nitelikli kanıt olmadığını ve orta veya şiddetli kanser ağrılı bazı kişilerin bir veya iki hafta içinde önemli düzeyde fayda sağlayabileceğine dair çok az kaliteli kanıtlar olduğu bulmuştur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Derry S, Wiffen PJ, Moore RA, McNicol ED, Bell RF, Carr DB, McIntyre M, Wee B |yazarlarıgöster= 6 |başlık= Oral nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) for cancer pain in adults |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |cilt= 7 |sayfalar=CD012638|tarih= July 2017 | pmid = 28700091 | pmc = 6369931 |doi= 10.1002/14651858.CD012638.pub2 }}</ref>


Bazı yazarlar, ikinci adımın (hafif opioidler) geçerliliğine itiraz eder ve daha yüksek toksisitelerine ve düşük etkinliklerine işaret edip, hafif opioidlerin küçük dozlarda güçlü opioidlerle değiştirilebileceğini savunurlar (kanser ağrısında kanıtlanmış etkinliği, nöropatik ağrı için özgüllüğü, geleneksel opioidlere kıyasla az yatıştırıcı özellikleri ve solunum sıkıntısının olası azalması nedenleriyle tramadol’un olası istisnasıyla)<ref name =Schug/>
Bazı yazarlar ikinci adımın (hafif opioidler) geçerliliğine itiraz eder ve daha yüksek toksisitelerine ve düşük etkinliklerine işaret edip, hafif opioidlerin küçük dozlarda güçlü opioidlerle değiştirilebileceğini savunurlar (kanser ağrısında kanıtlanmış etkinliği, nöropatik ağrı için özgüllüğü, geleneksel opioidlere kıyasla az yatıştırıcı özellikleri ve solunum sıkıntısının olası azalması nedenleriyle tramadol’un olası istisnasıyla)<ref name =Schug/>


İlerlemiş kanser ve ağrısı olan kişilerin yarısından fazlasının güçlü opioidlere ihtiyacı olur ve bunlar opioid olmayan ağrı tıbbı ile birlikte vakaların yüzde 70-90'ında kabul edilebilir seviede ağrı kesilmesi (İngilizce:analgesia) yapabilir. Morfin, kanser ağrısını gidermede etkilidir.<ref name="Morphine for cancer pain 2016" /> Mide bulantısı ve kabızlığın yan etkileri nadiren tedavinin durdurulmasını gerektirecek kadar şiddetlidir.<ref name="Morphine for cancer pain 2016">{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Wiffen PJ, Wee B, Moore RA |başlık= Oral morphine for cancer pain |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |cilt= 4 |sayfalar=CD003868|tarih= April 2016 | pmid = 27105021 | pmc = 6540940 |doi= 10.1002/14651858.CD003868.pub4 }}</ref> Sakinleştirme (İngilizce:sedation) ve bilişsel bozukluk genellikle ilk dozda veya güçlü opioidin dozajında önemli artışla olur, ancak bir veya iki hafta tutarlı dozajdan sonra düzelir. Olağan mide bulantısı ve kabızlığı önlemek için [[Antiemetik]] ve [[müshil]] tedavisine güçlü opioidlerle eş zamanlı olarak başlanmalıdır. Mide bulantısı normalde iki veya üç haftalık tedaviden sonra geçer ancak müshil ilaçlarının agresif şekilde sürdürülmesi gerekir.<ref name = Schug/> Buprenorfin, etkinliğine dair bazı kanıtlara sahiptir ancak diğer opioidlerle karşılaştıran düşük kaliteli kanıtlara sahip başka bir opioiddir..<ref>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Schmidt-Hansen M, Bromham N, Taubert M, Arnold S, Hilgart JS |başlık= Buprenorphine for treating cancer pain |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |sayı= 3 |sayfalar=CD009596|tarih= March 2015 | pmid = 25826743 | pmc = 6513197 |doi= 10.1002/14651858.cd009596.pub4 }}</ref>
İlerlemiş kanser ve ağrısı olan kişilerin yarısından fazlasının güçlü opioidlere ihtiyacı olur ve bunlar opioid olmayan ağrı tıbbı ile birlikte vakaların yüzde 70-90'ında kabul edilebilir seviyede ağrı kesilmesi (İngilizce:analgesia) yapabilir. Morfin, kanser ağrısını gidermede etkilidir.<ref name="Morphine for cancer pain 2016" /> Mide bulantısı ve kabızlığın yan etkileri nadiren tedavinin durdurulmasını gerektirecek kadar şiddetlidir.<ref name="Morphine for cancer pain 2016">{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Wiffen PJ, Wee B, Moore RA |başlık= Oral morphine for cancer pain |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |cilt= 4 |sayfalar=CD003868|tarih= April 2016 | pmid = 27105021 | pmc = 6540940 |doi= 10.1002/14651858.CD003868.pub4 }}</ref> Sakinleştirme ve bilişsel bozukluk genellikle ilk dozda veya güçlü opioidin dozajında önemli artışla olur ancak bir veya iki hafta tutarlı dozajdan sonra düzelir. Olağan mide bulantısı ve kabızlığı önlemek için [[Antiemetik]] ve [[müshil]] tedavisine güçlü opioidlerle eş zamanlı olarak başlanmalıdır. Mide bulantısı normalde iki veya üç haftalık tedaviden sonra geçer ancak müshil ilaçlarının agresif şekilde sürdürülmesi gerekir.<ref name = Schug/> Buprenorfin, etkinliğine dair bazı kanıtlara sahiptir ancak diğer opioidlerle karşılaştıran düşük kaliteli kanıtlara sahip başka bir opioiddir..<ref>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Schmidt-Hansen M, Bromham N, Taubert M, Arnold S, Hilgart JS |başlık= Buprenorphine for treating cancer pain |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |sayı= 3 |sayfalar=CD009596|tarih= March 2015 | pmid = 25826743 | pmc = 6513197 |doi= 10.1002/14651858.cd009596.pub4 }}</ref>


Ağrı kesici ilaçlar "istendiğinde" değil, "saate göre" alınmalı (her 3-6 saatte bir), her doz önceki doz aşınmadan önce, sürekli ağrının giderilmesini sağlamak için yeterince yüksek dozlarda verilmelidir. Yavaş salımlı morfin alan kişilere ayrıca normal ilaçla baskılanmayan ani ağrı artışlarında ([[şiddetli ağrı]]) gerektiğinde kullanmaları için derhal salınan ("kurtarma") morfin sağlanmalıdır.<ref name = Schug/>
Ağrı kesici ilaçlar "istendiğinde" değil, "saate göre" alınmalı (her 3-6 saatte bir), her doz önceki doz aşınmadan önce, sürekli ağrının giderilmesini sağlamak için yeterince yüksek dozlarda verilmelidir. Yavaş salımlı morfin alan kişilere ayrıca normal ilaçla baskılanmayan ani ağrı artışlarında ([[şiddetli ağrı]]) gerektiğinde kullanmaları için derhal salınan ("kurtarma") morfin sağlanmalıdır.<ref name = Schug/>
94. satır: 93. satır:
Ağızdan ağrının kesilmesi, en ucuz ve en basit verilme şeklidir. [[Dil altı uygulama|Dil altı]], yerel (İngilizce: topikal), yakı, [[parenteral]], anal yolla veya bel kemiği (İngilizce: spinal) gibi diğer uygulama yolları ihtiyaç acilse veya kusma, bozulmuş yutma, mide bağırsak sisteminin tıkanması, zayıf emilim veya koma durumunda düşünülmelidir.<ref name = Schug/> [[Fentanil]] [[transdermal bant]]ların kronik kanser ağrısını kontrol etmedeki etkinliğine dair mevcut kanıtlar zayıftır ancak ağızdan morfine kıyasla kabızlık şikayetlerini azaltabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Hadley G, Derry S, Moore RA, Wiffen PJ |başlık= Transdermal fentanyl for cancer pain |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |cilt= 10 |sayı= 10 |sayfalar=CD010270|tarih= October 2013 | pmid = 24096644 | pmc = 6517042 |doi= 10.1002/14651858.CD010270.pub2 }}</ref>
Ağızdan ağrının kesilmesi, en ucuz ve en basit verilme şeklidir. [[Dil altı uygulama|Dil altı]], yerel (İngilizce: topikal), yakı, [[parenteral]], anal yolla veya bel kemiği (İngilizce: spinal) gibi diğer uygulama yolları ihtiyaç acilse veya kusma, bozulmuş yutma, mide bağırsak sisteminin tıkanması, zayıf emilim veya koma durumunda düşünülmelidir.<ref name = Schug/> [[Fentanil]] [[transdermal bant]]ların kronik kanser ağrısını kontrol etmedeki etkinliğine dair mevcut kanıtlar zayıftır ancak ağızdan morfine kıyasla kabızlık şikayetlerini azaltabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı | vauthors = Hadley G, Derry S, Moore RA, Wiffen PJ |başlık= Transdermal fentanyl for cancer pain |dergi= The Cochrane Database of Systematic Reviews |cilt= 10 |sayı= 10 |sayfalar=CD010270|tarih= October 2013 | pmid = 24096644 | pmc = 6517042 |doi= 10.1002/14651858.CD010270.pub2 }}</ref>


Karaciğer ve böbrek hastalığı, ağrı kesici laçların biyolojik aktivitesini etkileyebilir. Karaciğer veya böbrek fonksiyonlarında azalma olan kişiler ağızdan opioidlerle tedavi edildiklerinde olası doz azaltma, doz aralıklarını uzatma veya diğer opioidlere veya diğer verme yöntemlerine geçme ihtiyacı için izlenmelidirler.<ref name = Schug/> Steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçların yararı, mide-bağırsak, kalp-damar (kardiyovasküler) ve böbrekle (İngilizce:renal) ilgili risklere karşı tartılmalıdır.<ref name =Portenoy/>
Karaciğer ve böbrek hastalığı, ağrı kesici ilaçların biyolojik aktivitesini etkileyebilir. Karaciğer veya böbrek fonksiyonlarında azalma olan kişiler ağızdan opioidlerle tedavi edildiklerinde olası dozu azaltma, doz aralıklarını uzatma veya diğer opioidlere veya diğer ilaç verme yöntemlerine geçme ihtiyacı için izlenmelidirler.<ref name = Schug/> Steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçların yararı, mide-bağırsak, kalp-damar ve böbreklerle ilgili risklere karşı tartılmalıdır.<ref name =Portenoy/>


Tüm ağrılarda klasik ağrı kesici ilaçlar tam olarak verilmez ve geleneksel olarak ağrı kesici ilaç olarak kabul edilmeyen ancak [[steroidler]] veya [[bifosfonatlar]] gibi bazı durumlarda ağrıyı azaltan ilaçlar, herhangi bir aşamada analjeziklerle aynı anda kullanılabilir. [[Trisiklik antidepresanlar]], sınıf I [[Antiaritmik ajan|antiaritmikler]] veya [[antikonvülzanlar]] nöropatik ağrı için tercih edilen ilaçlardır. Bu tür [[yardımcı|yardımcı maddeler]] (İngilizce: adjuvant), geçici bakımın ortak parçasıdır ve kanserli kişilerin yüzde 90'a kadarı tarafından ölüme yaklaşırken kullanılır. Birçok yardımcı madde ciddi zorluk riski taşır.<ref name = Schug/>
Tüm ağrılarda klasik ağrı kesici ilaçlar tam olarak verilmez ve geleneksel olarak ağrı kesici ilaç olarak kabul edilmeyen ancak [[steroidler]] veya [[bifosfonatlar]] gibi bazı durumlarda ağrıyı azaltan ilaçlar, herhangi bir aşamada analjeziklerle aynı anda kullanılabilir. [[Trisiklik antidepresanlar]], sınıf I [[Antiaritmik ajan|antiaritmikler]] veya [[antikonvülzanlar]] nöropatik ağrı için tercih edilen ilaçlardır. Bu tür [[yardımcı|yardımcı maddeler]] (İngilizce: adjuvant), geçici bakımın ortak parçasıdır ve kanserli kişilerin yüzde 90'a kadarı tarafından ölüme yaklaşırken kullanılır. Birçok yardımcı madde ciddi zorluk riski taşır.<ref name = Schug/>


Endişenin azaltılması ağrının tatsızlığını azaltabilir ancak orta ve şiddetli ağrı için çok az etkilidir.<ref name = Price>{{Kitap kaynağı| vauthors = Price DD, Riley JL, Wade JB |yıl= 2001 |bölüm= Psychophysical approaches to measurement of the dimensions and stages of pain | veditors = Turk DC, Melzack R |başlık= Handbook of pain assessment | url = https://archive.org/details/handbookofpainas0000unse_o7w0 |yayıncı= Guildford Press |yer= NY | isbn = 1-57230-488-X |sayfa= [https://archive.org/details/handbookofpainas0000unse_o7w0/page/n65 65] }}</ref>
Endişenin azaltılması ağrının rahatsızlığını azaltabilir ancak orta ve şiddetli ağrı için çok az etkilidir.<ref name = Price>{{Kitap kaynağı| vauthors = Price DD, Riley JL, Wade JB |yıl= 2001 |bölüm= Psychophysical approaches to measurement of the dimensions and stages of pain | veditors = Turk DC, Melzack R |başlık= Handbook of pain assessment | url = https://archive.org/details/handbookofpainas0000unse_o7w0 |yayıncı= Guildford Press |yer= NY | isbn = 1-57230-488-X |sayfa= [https://archive.org/details/handbookofpainas0000unse_o7w0/page/n65 65] }}</ref>
[[Benzodiazepinler]] ve önemli [[sakinleştirici]]ler gibi (İngilizce:anxiolytic) [[anksiyolitik]]ler sakinleşmeye katkıda bulundukları için sadece endişe, depresyon, rahatsız uyku veya kas spazmını ele almak için kullanılmalıdırlar.<ref name = Schug/>
[[Benzodiazepin|Benzodiazepinler]] ve önemli [[sakinleştirici]]ler gibi [[anksiyolitik]]ler sakinleşmeye katkıda bulundukları için sadece endişe, depresyon, rahatsız uyku veya kas spazmını ele almak için kullanılmalıdırlar.<ref name = Schug/>

===Girişimsel===
Yukarıda önerilen analjezik ve adjuvan rejimi ağrıyı yeterince hafifletmiyorsa ek seçenekler mevcuttur.<ref name = Atallah>{{ cite book | vauthors = Atallah JN | chapter = Management of cancer pain | veditors = Vadivelu N, Urman RD, Hines RL | title = Essentials of pain management | publisher = Springer | location = New York | pages=597–628 | isbn = 978-0-387-87578-1 | doi = 10.1007/978-0-387-87579-8 | year = 2011 }}</ref>

====Radyasyon====
[[Radyoterapi]], kemik metastazı, yumuşak dokuya nüfuz etme veya duyusal sinirlerin sıkışması gibi durumlarda, ilaç tedavisi büyüyen bir tümörün ağrısını kontrol etmekte başarısız olduğunda kullanılır. Genellikle az dozlar ağrının kesilmesi için yeterlidir. Bunun nedeninin basınçtaki azalmaya veya muhtemelen tümörün ağrıyı artıran kimyasallar üretmesine müdahaleye bağlı olduğu düşünülmektedir.<ref name = Hoskin>{{cite book | vauthors = Hoskin PJ | chapter = Radiotherapy | veditors = Sykes N, Bennett MI, Yuan CS | title = Clinical pain management: Cancer pain | edition = 2nd | isbn = 978-0-340-94007-5 | publisher = Hodder Arnold | location = London | pages = 251–55 | year = 2008 }}</ref> Özel tümörleri hedef alan [[Radyofarmasötik]]’ler, metastatik hastalıkların ağrısını tedavi etmek için kullanılmıştır. Rahatlama tedaviden sonraki bir hafta içinde ortaya çıkabilir ve iki ila dört ay kadar sürebilir.<ref name = Atallah/>

=== Kaynakça ===
=== Kaynakça ===
{{Kaynakça}}
{{Kaynakça}}

Sayfanın 20.25, 28 Ekim 2023 tarihindeki hâli

Kanserde ağrı vücudun yakınındaki bölgelere baskı yapan veya sızan bir tümörden ; tedavilerden ve teşhis yöntemlerinden; veya bir hormon dengesizliği veya bağışıklık tepkisinin neden olduğu deri, sinir ve diğer değişikliklerden kaynaklanabilir. Çoğu kronik (uzun süreli) ağrı hastalıktan kaynaklanır ve akut (kısa süreli) ağrıların çoğu tedavi veya teşhis yöntemlerinden kaynaklanır. Ancak radyoterapi, cerrahi ve kemoterapi, tedavi bittikten sonra uzun süre devam eden ağrılı durumlar oluşturabilir. Ağrının varlığı esas olarak kanserin konumuna ve hastalığın evresine bağlıdır.[1] Herhangi bir zamanda kötü huylu kanser teşhisi konan tüm insanların yaklaşık yarısı ağrı çeker ve ilerlemiş kanseri olanların üçte ikisi uykularını, ruh hallerini, sosyal ilişkilerini ve günlük yaşam aktiviteleri olumsuz yönde etkileyecek kadar şiddetli ağrı hissederler.[1][2][3]

Yetkili yönetim ile kanser ağrısı, vakaların %80 - %90‘ı arasında ortadan kaldırılabilir veya iyi kontrol edilebilir ancak gelişmiş dünyadaki kanser hastalarının yaklaşık % 50'si optimumdan daha az bakım almaktadır. Dünya çapında kanserli insanların yaklaşık %80'i çok azı ağrı kesici ilaç alır veya hiç almaz.[4] Çocuklarda kanser ağrısı ve zihinsel engelli kişilerde de yetersiz tedavi gördüğü bildirilmektedir.[5] Kanser ağrısının yönetiminde ilaçların kullanımına ilişkin kılavuzlar Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve diğerleri tarafından yayınlanmıştır.[6][7] Sağlık mesleği mensuplarının mümkün olduğunda hasta veya hasta vasisinin ağrı tedavi seçenekleriyle ilişkili riskler ve faydalar hakkında iyi bilgilendirilmesini sağlamak gibi etik yükümlülükleri vardır. Yeterli ağrı tedavisi bazen ölmekte olan kişinin hayatını biraz kısaltabilir.[8]

Ağrı

Ana madde: Ağrı (tıp)

Ağrı akut (kısa vadeli) veya kronik (uzun vadeli) olarak sınıflandırılır.[9] Kronik ağrı ara sıra şiddetli artışlarla (alevlenmeler) sürekli veya ağrı dönemleriyle serpiştirilmiş ağrısızlık dönemleriyle aralıklı olabilir: Ağrı, uzun-etkili ilaçlar veya diğer tedavilerle iyi kontrol edilmesine rağmen bazen alevlenmeler hissedilebilir; buna şiddetli ağrı denir ve hızlı etkili analjeziklerle tedavi edilir.[10]

Kronik ağrısı olan kişilerin çoğu hafıza ve dikkat toplama zorluklarını fark eder. Nesnel psikolojik testlerde hafıza, dikkat, sözel yetenek, zihinsel esneklik ve düşünme hızı ile ilgili sorunlar bulunmuştur.[11] Ağrı aynı zamanda artmış depresyon, kaygı, korku ve öfke ile de ilişkilidir.[12] Kalıcı ağrı, işlevi ve genel yaşam kalitesini azaltır ve ağrı çeken kişi ve ona bakan kişiler için moral bozucu ve zayıflatıcıdır.[10]

Ağrının yoğunluğu hoşnutsuzluğundan farklıdır. Örneğin psikocerrahi ve bazı ilaç tedavileriyle veya öneriyle (hipnoz ve plasebo 'da olduğu gibi) ağrının nahoşluğunu yoğunluğunu etkilemeden azaltmak veya ortadan kaldırmak mümkündür.[13]

Bazen vücudun bir bölümünde oluşan ağrı vücudun başka bir yerinden geliyormuş gibi hissedilir. Buna başvurulan ağrı (İngilizce: referred pain) denir.

Kanser ağrısı vücudun çoğu yerinde bulunan özel ağrı sinyali veren sinir uçlarının (nosiseptif ağrı olarak adlandırılır) mekanik (ör. Çimdikleme) veya kimyasal (ör. İltihap) uyarılmasıyla oluşabilir veya hastalıklı, hasarlı veya sıkışmış sinirler ağrıya neden olabilir. Bu durumda ağrı nöropatik ağrı olarak adlandırılır. Nöropatik ağrıya genellikle karıncalanma gibi başka duygular eşlik eder.[14]

Hastanın kendi ifadesi ağrının en iyi ölçüsüdür; genellikle 0-10 ölçeğinde yoğunluğu tahmin etmeleri istenir (0 puan ağrı yok ve 10 puan şimdiye kadar hissettikleri en kötü ağrıdır).[10] Ancak bazı hastalar ağrıları hakkında sözlü geribildirim veremeyebilir. Bu durumlarda yüz ifadeleri, vücut hareketleri ve inleme gibi seslendirmeler gibi fizyolojik göstergelere güvenmelisiniz.[15]

Nedeni

Kanser ağrısının yaklaşık yüzde 75'i hastalığın kendisinden kaynaklanır; geri kalanının çoğu teşhis yöntemleri ve tedaviden kaynaklanır.[16]

Tümörle ilgili ağrı

Tümörler dokuyu ezerek veya sızarak enfeksiyonu veya iltihabı tetikleyerek veya normalde ağrısız uyaranları ağrılı hale getiren kimyasalları serbest bırakarak ağrıya neden olur.

Kemiğin kanser tarafından istila edilmesi, kanser ağrısının en yaygın kaynağıdır. Sürekli arka planda ağrı ve kendiliğinden veya harekete bağlı alevlenme vakaları ile genellikle hassasiyet olarak hissedilir ve sıklıkla şiddetli olarak tanımlanır.[17][18] Kaburga kırıkları, meme, prostat ve kaburga metastazı olan diğer kanserlerde yaygındır.[19]

Vasküler (kan) sistem katı tümörlerden etkilenebilir. Derin ven trombozu'nun yüzde 15 ila 25'i kanserden (genellikle bir damarı sıkıştıran bir tümörden) kaynaklanır ve kanserin mevcut olduğuna dair ilk ipucu olabilir. Bacaklarda, özellikle baldırda ve (nadiren) kollarda şişlik ve ağrıya neden olur.[19] Superior vena cava (kalbe dolaşımdaki oksijeni giderilmiş kan taşıyan büyük damar) bir tümör tarafından sıkıştırılarak superior vena kava sendromu’na neden olabilir ve bu ise diğer semptomların yanı sıra göğüs duvarı ağrısına neden olabilir.[19][20]

Tümörler sinir sistemi bölümlerini (beyin, omurilik, sinir’ler, ganglia veya pleksa gibi sıkıştırdığında, istila ettiğinde veya alevlendirdiğinde ağrıya ve diğer semptomlara neden olur.[17][21] Beyin dokusu ağrı sensörleri içermemesine rağmen, beyin tümörü kan damarlarına veya beyni saran zara (meninksler) bastırarak veya dolaylı olarak sıvı birikmesine neden olarak ağrıya neden olabilir (ödem) ağrıya duyarlı dokuyu sıkıştırabilir.[22]

Mide veya karaciğer (viseral ağrı) gibi organlar’ın kanserinden kaynaklanan ağrı yaygındır, yerini bulması zordur ve anılan ağrı daha uzakta, genellikle yüzeysel yerlerdedir.[18] Yumuşak dokunun bir tümör tarafından istilası, ağrı sensörlerinin enflamatuar veya mekanik olarak uyarılması yoluyla ağrıya veya bağlar, tendonlar ve iskelet kasları gibi hareketli yapıların tahrip olmasına neden olabilir.[23]

Pelvis içinde kanser tarafından üretilen Pawin, etkilenen dokuya bağlı olarak değişir. Kanser bölgesinde görünebilir ancak sıklıkla üst uyluğa, sırtın altına, dış genital bölgeye veya apış arası’na yayılır.[17]

Teşhis yöntemleri

Lomber ponksiyon (bkz. Dural ponksiyon sonrası baş ağrısı), venipunktür, parasentez ve torasentez gibi bazı teşhis yöntemleri ağrılı olabilir.[24]

Tedavi ile ilgili

Six medicine bottles.
Kemoterapi ilaçları

Potansiyel olarak ağrılı kanser tedavileri şunlardır:

Enfeksiyon

Bir tümörün veya çevresindeki dokunun enfeksiyonuyla ilişkili kimyasal değişiklikler hızla artan bir ağrıya neden olabilir ancak enfeksiyon bazen olası bir neden olarak göz ardı edilir. Bir çalışma [25], ağrı tedavisi için sevk edilen yaklaşık 300 kanser hastasının yüzde dördünde enfeksiyonun ağrıya neden olduğunu buldu. Başka bir rapor daha önce iyi kontrol edilen ağrıları birkaç gün içinde önemli ölçüde artan kanserli yedi kişiyi tanımladı. Antibiyotik tedavisi üç gün içinde hepsinde ağrının giderilmesini sağladı.[17][26]

Yönetim

Kanser ağrısı tedavisi kişiye iyi bir yaşam kalitesi ve işlev düzeyi ve nispeten ağrısız bir ölüm sağlayarak minimum olumsuz tedavi etkileriyle ağrıyı gidermeyi amaçlar.[27] Kanser ağrısının yüzde 80-90'ı ortadan kaldırılabilir veya iyi kontrol altına alınabilirse de gelişmiş dünyada kanser ağrısı olan tüm insanların yaklaşık yarısı ve dünya çapında kanserli kişilerin yüzde 80'inden fazlası optimalin altında bakım almaktadır.[28]

Kanser zamanla değişir ve ağrı yönetiminin bunu yansıtması gerekir. Hastalık ilerledikçe birkaç farklı tedavi türü gerekebilir. Ağrı yöneticileri hastaya ağrının nedenini ve çeşitli tedavi olanaklarını açık bir şekilde açıklamalı ve ilaç tedavisinin yanı sıra altta yatan hastalığı doğrudan değiştirmeyi, ağrı eşiğini yükseltmeyi, ağrı yollarını kesmeyi, yok etmeyi veya uyarmayı ve yaşam tarzı değişikliği önermeyi düşünmelidir.[27] Psikolojik, sosyal ve ruhsal rahatsızlığın hafifletilmesi, etkili ağrı yönetiminde anahtar unsurdur.[6]

Ağrısı iyi kontrol edilemeyen bir kişi bir hafifletici bakım veya ağrı yönetimi uzmanına veya kliniğine sevk edilmelidir.

Psikolojik

Başa Çıkma stratejileri

Bir kişinin ağrıya tepki verme şekli ağrısının yoğunluğunu (orta derecede), yaşadığı sakatlığın derecesini ve ağrının yaşam kalitesi üzerindeki etkisini etkiler. İnsanların kanser ağrısıyla baş etmek için kullandıkları stratejiler arasında başkalarının yardımını alma; acıya rağmen görevlerinde ısrar etme; dikkati başka yöne çekme; uyumsuz fikirleri yeniden düşünme; ve dua veya ritüel vardır.[29]

Acı çeken bazı insanlar ağrının tehdit edici anlamına odaklanma, onu abartma ve acıyla başa çıkma yeteneklerini yoksul olarak değerlendirme eğilimindedir. Bu eğilim "felaketleştirici" olarak adlandırılır.[30]

Şimdiye kadar kanser ağrısında felakete yol açan birkaç çalışma bunun daha yüksek düzeyde ağrı ve psikolojik sıkıntı ile ilişkili olduğunu öne sürdü. Bir çalışmada ağrının devam edeceğini kabul eden ve yine de anlamlı bir yaşam sürdürebilen kanser ağrısı olan insanlar felakete ve depresyona daha az duyarlıydı. Açık hedefleri olan ve bu hedeflere ulaşma motivasyonu ve araçları olan kanser ağrısı olan kişilerin çok daha düşük düzeyde ağrı, yorgunluk ve depresyon yaşadıkları iki çalışmada bulundu.[29]

Psikososyal müdahaleler

Psikososyal müdahaleler, yaşanan ağrı miktarını ve günlük yaşamı ne ölçüde etkilediğini etkiler;[3] ve Amerikan Tıp Enstitüsü[31] ve Amerikan Ağrı Derneği [32] kanser ağrısı yönetiminin bir parçası olarak uzman, kalite kontrollü psikososyal bakımın dahil edilmesini desteklemektedir. Psikososyal müdahaleler arasında eğitimi (diğer şeylerin yanı sıra analjezik ilaçların doğru kullanımı ve klinisyenlerle etkili iletişim) ve (problem çözme, gevşeme, dikkat dağıtma ve bilişsel yeniden yapılandırma gibi beceriler konusunda eğitim yoluyla düşünceleri, duyguları ve davranışları değiştirme) başa çıkma-becerileri eğitimini kapsar.[3] Eğitim, evre I kanserli kişilere ve onların bakıcılarına daha yararlı olabilir ve başa çıkma becerileri eğitimi II. Ve III. aşamalarda daha yararlı olabilir.[29]

Bir kişinin kansere alışması büyük ölçüde ailesinin ve diğer gayri resmi bakıcıların desteğine bağlıdır ancak ağrı, bu tür kişiler arası ilişkileri ciddi şekilde bozabilir, bu nedenle kanser hastaları ve terapistler, ailelerini ve diğer gayri resmi bakıcıları uzman, kalite kontrollü psikososyal terapötik müdahalelere dahil etmeyi düşünmelidir.[29]

İlaçlar

WHO (Dünya sağlık örgütü) yönergeleri[6], ağrı oluştuğunda kişi şiddetli ağrı çekmiyorsa parasetamol, dipiron, Nonsteroid antiinflamatuar ilaç’lar veya COX-2 engelleyicileri gibi opioid olmayan ilaçlarla başlayarak ilaçların derhal ağızdan verilmesini önerir.[6] Daha sonra, tam ağrı giderimi sağlanamazsa veya hastalığın ilerlemesi daha agresif tedavi gerektiriyorsa, mevcut opioid olmayan rejime kodein, dekstropropoksifen, dihidrokodein veya tramadol gibi hafif opioidler eklenir. Bunun yetersiz olması veya yetersiz hale gelmesi durumunda hafif opioidler morfin gibi daha güçlü opioidlerle değiştirilirken, opioid olmayan tedaviye devam edilirken, kişi ağrısız olana kadar opioid dozu artırılır veya tahammül edilemez yan etkiler olmaksızın mümkün olan en çok rahatlama elde edilir. İlk sunum şiddetli kanser ağrısıysa bu adımlama süreci atlanmalı ve opioid olmayan bir analjezik ile birlikte derhal güçlü bir opioid başlatılmalıdır.[27] Ancak, 2017 Cochrane İncelemesi, steroidal olmayan anti-inflamatuarların (NSAID'ler) tek başına veya opioidlerle birlikte kullanımını DSÖ'nün üç-adım kanser ağrı merdiveni adımlarını desteklemek veya aksini ispatlamak için çok nitelikli kanıt olmadığını ve orta veya şiddetli kanser ağrılı bazı kişilerin bir veya iki hafta içinde önemli düzeyde fayda sağlayabileceğine dair çok az kaliteli kanıtlar olduğu bulmuştur.[33]

Bazı yazarlar ikinci adımın (hafif opioidler) geçerliliğine itiraz eder ve daha yüksek toksisitelerine ve düşük etkinliklerine işaret edip, hafif opioidlerin küçük dozlarda güçlü opioidlerle değiştirilebileceğini savunurlar (kanser ağrısında kanıtlanmış etkinliği, nöropatik ağrı için özgüllüğü, geleneksel opioidlere kıyasla az yatıştırıcı özellikleri ve solunum sıkıntısının olası azalması nedenleriyle tramadol’un olası istisnasıyla)[27]

İlerlemiş kanser ve ağrısı olan kişilerin yarısından fazlasının güçlü opioidlere ihtiyacı olur ve bunlar opioid olmayan ağrı tıbbı ile birlikte vakaların yüzde 70-90'ında kabul edilebilir seviyede ağrı kesilmesi (İngilizce:analgesia) yapabilir. Morfin, kanser ağrısını gidermede etkilidir.[34] Mide bulantısı ve kabızlığın yan etkileri nadiren tedavinin durdurulmasını gerektirecek kadar şiddetlidir.[34] Sakinleştirme ve bilişsel bozukluk genellikle ilk dozda veya güçlü opioidin dozajında önemli artışla olur ancak bir veya iki hafta tutarlı dozajdan sonra düzelir. Olağan mide bulantısı ve kabızlığı önlemek için Antiemetik ve müshil tedavisine güçlü opioidlerle eş zamanlı olarak başlanmalıdır. Mide bulantısı normalde iki veya üç haftalık tedaviden sonra geçer ancak müshil ilaçlarının agresif şekilde sürdürülmesi gerekir.[27] Buprenorfin, etkinliğine dair bazı kanıtlara sahiptir ancak diğer opioidlerle karşılaştıran düşük kaliteli kanıtlara sahip başka bir opioiddir..[35]

Ağrı kesici ilaçlar "istendiğinde" değil, "saate göre" alınmalı (her 3-6 saatte bir), her doz önceki doz aşınmadan önce, sürekli ağrının giderilmesini sağlamak için yeterince yüksek dozlarda verilmelidir. Yavaş salımlı morfin alan kişilere ayrıca normal ilaçla baskılanmayan ani ağrı artışlarında (şiddetli ağrı) gerektiğinde kullanmaları için derhal salınan ("kurtarma") morfin sağlanmalıdır.[27]

Ağızdan ağrının kesilmesi, en ucuz ve en basit verilme şeklidir. Dil altı, yerel (İngilizce: topikal), yakı, parenteral, anal yolla veya bel kemiği (İngilizce: spinal) gibi diğer uygulama yolları ihtiyaç acilse veya kusma, bozulmuş yutma, mide bağırsak sisteminin tıkanması, zayıf emilim veya koma durumunda düşünülmelidir.[27] Fentanil transdermal bantların kronik kanser ağrısını kontrol etmedeki etkinliğine dair mevcut kanıtlar zayıftır ancak ağızdan morfine kıyasla kabızlık şikayetlerini azaltabilir.[36]

Karaciğer ve böbrek hastalığı, ağrı kesici ilaçların biyolojik aktivitesini etkileyebilir. Karaciğer veya böbrek fonksiyonlarında azalma olan kişiler ağızdan opioidlerle tedavi edildiklerinde olası dozu azaltma, doz aralıklarını uzatma veya diğer opioidlere veya diğer ilaç verme yöntemlerine geçme ihtiyacı için izlenmelidirler.[27] Steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçların yararı, mide-bağırsak, kalp-damar ve böbreklerle ilgili risklere karşı tartılmalıdır.[16]

Tüm ağrılarda klasik ağrı kesici ilaçlar tam olarak verilmez ve geleneksel olarak ağrı kesici ilaç olarak kabul edilmeyen ancak steroidler veya bifosfonatlar gibi bazı durumlarda ağrıyı azaltan ilaçlar, herhangi bir aşamada analjeziklerle aynı anda kullanılabilir. Trisiklik antidepresanlar, sınıf I antiaritmikler veya antikonvülzanlar nöropatik ağrı için tercih edilen ilaçlardır. Bu tür yardımcı maddeler (İngilizce: adjuvant), geçici bakımın ortak parçasıdır ve kanserli kişilerin yüzde 90'a kadarı tarafından ölüme yaklaşırken kullanılır. Birçok yardımcı madde ciddi zorluk riski taşır.[27]

Endişenin azaltılması ağrının rahatsızlığını azaltabilir ancak orta ve şiddetli ağrı için çok az etkilidir.[37] Benzodiazepinler ve önemli sakinleştiriciler gibi anksiyolitikler sakinleşmeye katkıda bulundukları için sadece endişe, depresyon, rahatsız uyku veya kas spazmını ele almak için kullanılmalıdırlar.[27]

Girişimsel

Yukarıda önerilen analjezik ve adjuvan rejimi ağrıyı yeterince hafifletmiyorsa ek seçenekler mevcuttur.[38]

Radyasyon

Radyoterapi, kemik metastazı, yumuşak dokuya nüfuz etme veya duyusal sinirlerin sıkışması gibi durumlarda, ilaç tedavisi büyüyen bir tümörün ağrısını kontrol etmekte başarısız olduğunda kullanılır. Genellikle az dozlar ağrının kesilmesi için yeterlidir. Bunun nedeninin basınçtaki azalmaya veya muhtemelen tümörün ağrıyı artıran kimyasallar üretmesine müdahaleye bağlı olduğu düşünülmektedir.[39] Özel tümörleri hedef alan Radyofarmasötik’ler, metastatik hastalıkların ağrısını tedavi etmek için kullanılmıştır. Rahatlama tedaviden sonraki bir hafta içinde ortaya çıkabilir ve iki ila dört ay kadar sürebilir.[38]

Kaynakça

  1. ^ a b Hanna, Magdi; Zylicz, Zbigniew, (Ed.) (1 Ocak 2013). Cancer Pain. Springer. ss. vii & 17. ISBN 978-0-85729-230-8. 
  2. ^ Marcus DA (August 2011). "Epidemiology of cancer pain". Current Pain and Headache Reports. 15 (4): 231-4. doi:10.1007/s11916-011-0208-0. PMID 21556709. 
  3. ^ a b c Sheinfeld Gorin S, Krebs P, Badr H, Janke EA, Jim HS, Spring B, Mohr DC, Berendsen MA, Jacobsen PB (February 2012). "Meta-analysis of psychosocial interventions to reduce pain in patients with cancer". Journal of Clinical Oncology. 30 (5): 539-47. doi:10.1200/JCO.2011.37.0437. PMC 6815997 $2. PMID 22253460. 
  4. ^ Hanna, Magdi; Zylicz, Zbigniew (2013). "Introduction". Hanna, Magdi; Zylicz, Zbigniew (Ed.). Cancer pain. Springer. s. 1. ISBN 9780857292308. LCCN 2013945729. 
  5. ^ Millard, Samantha K.; de Knegt, Nanda C. (December 2019). "Cancer Pain in People With Intellectual Disabilities: Systematic Review and Survey of Health Care Professionals". Journal of Pain and Symptom Management. 58 (6): 1081-1099.e3. doi:10.1016/j.jpainsymman.2019.07.013 Özgürce erişilebilir. ISSN 0885-3924. PMID 31326504. 
  6. ^ a b c d WHO guidelines:
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; guidelines isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Randall isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  9. ^ Portenoy RK, Conn M (23 Haziran 2003). "Cancer pain syndromes". Bruera ED, Portenoy RK (Ed.). Cancer Pain: Assessment and Management. Cambridge University Press. s. 8. ISBN 978-0-521-77332-4. 
  10. ^ a b c Induru RR, Lagman RL (July 2011). "Managing cancer pain: frequently asked questions". Cleveland Clinic Journal of Medicine. 78 (7): 449-64. doi:10.3949/ccjm.78a.10054. PMID 21724928. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2021. 
  11. ^ Kreitler S, Niv D (July 2007). "Cognitive impairment in chronic pain". Pain: Clinical Updates. XV (4). 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2019. 
  12. ^ Bruehl S, Burns JW, Chung OY, Chont M (March 2009). "Pain-related effects of trait anger expression: neural substrates and the role of endogenous opioid mechanisms". Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 33 (3): 475-91. doi:10.1016/j.neubiorev.2008.12.003. PMC 2756489 $2. PMID 19146872. 
  13. ^ Melzack R & Casey KL (1968). "Sensory, motivational and central control determinants of chronic pain: A new conceptual model". Kenshalo DR (Ed.). The skin senses: Proceedings of the first International Symposium on the Skin Senses, held at the Florida State University in Tallahassee, Florida. Springfield: Charles C. Thomas. ss. 423-443. 
  14. ^ Kurita GP, Ulrich A, Jensen TS, Werner MU, Sjøgren P (January 2012). "How is neuropathic cancer pain assessed in randomised controlled trials?". Pain. 153 (1): 13-7. doi:10.1016/j.pain.2011.08.013. PMID 21903329. 
  15. ^ Potter, Patricia Ann (25 Şubat 2016). Fundamentals of nursing. Potter, Patricia Ann,, Perry, Anne Griffin,, Hall, Amy (Amy M.),, Stockert, Patricia A. (Ninth bas.). St. Louis, Mo. ISBN 9780323327404. OCLC 944132880. 
  16. ^ a b Portenoy RK (June 2011). "Treatment of cancer pain". Lancet. 377 (9784): 2236-47. doi:10.1016/S0140-6736(11)60236-5. PMID 21704873. 
  17. ^ a b c d Twycross R, Bennett M (2008). "Cancer pain syndromes". Sykes N, Bennett MI, Yuan CS (Ed.). Clinical pain management: Cancer pain (2nd bas.). Londra: Hodder Arnold. ss. 27-37. ISBN 978-0-340-94007-5. 
  18. ^ a b Urch CE, Suzuki R (2008). "Pathophysiology of somatic, visceral, and neuropathic cancer pain". Sykes N, Bennett MI, Yuan CS (Ed.). Clinical pain management: Cancer pain (2nd bas.). Londra: Hodder Arnold. ss. 3-12. ISBN 978-0-340-94007-5. 
  19. ^ a b c Koh M, Portenoy RK (2010). Bruera ED, Portenoy RK (Ed.). Cancer Pain Syndromes. Cambridge University Press. ss. 53-85. ISBN 9780511640483. 
  20. ^ Gundamraj NR, Richmeimer S (January 2010). "Chest Wall Pain". Fishman SM, Ballantyne JC, Rathmell JP (Ed.). Bonica's Management of Pain. Lippincott Williams & Wilkins. ss. 1045-. ISBN 978-0-7817-6827-6. Erişim tarihi: 10 Haziran 2013. 
  21. ^ Foley KM (2004). "Acute and chronic cancer pain syndromes". Doyle D, Hanks G, Cherny N, Calman K (Ed.). Oxford textbook of palliative medicine. Oxford: OUP. ss. 298-316. ISBN 0-19-851098-5. 
  22. ^ Fitzgibbon & Loeser 2010, s. 34
  23. ^ Fitzgibbon & Loeser 2010, s. 35
  24. ^ International Association for the Study of Pain 28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Treatment-Related Pain
  25. ^ Gonzalez GR, Foley KM, Portenoy RK (1989). "Evaluative skills necessary for a cancer pain consultant". American Pain Society Meeting, Phoenix Arizona. 
  26. ^ Bruera E, MacDonald N (May 1986). "Intractable pain in patients with advanced head and neck tumors: a possible role of local infection". Cancer Treatment Reports. 70 (5): 691-2. PMID 3708626. 
  27. ^ a b c d e f g h i j Schug SA, Auret K (2008). "Clinical pharmacology: Principles of analgesic drug management". Sykes N, Bennett MI, Yuan CS (Ed.). Clinical pain management: Cancer pain (2nd bas.). Londra: Hodder Arnold. ss. 104-22. ISBN 978-0-340-94007-5. 
  28. ^ Deandrea S, Montanari M, Moja L, Apolone G (December 2008). "Prevalence of undertreatment in cancer pain. A review of published literature". Annals of Oncology. 19 (12): 1985-91. doi:10.1093/annonc/mdn419. PMC 2733110 $2. PMID 18632721. 
  29. ^ a b c d Porter LS, Keefe FJ (August 2011). "Psychosocial issues in cancer pain". Current Pain and Headache Reports. 15 (4): 263-70. doi:10.1007/s11916-011-0190-6. PMID 21400251. 
  30. ^ Rosenstiel AK, Keefe FJ (September 1983). "The use of coping strategies in chronic low back pain patients: relationship to patient characteristics and current adjustment". Pain. 17 (1): 33-44. doi:10.1016/0304-3959(83)90125-2. PMID 6226916. 
  31. ^ Institute of Medicine (US) Committee on Advancing Pain Research, Care, and Education (2011). Relieving Pain in America: A Blueprint for Transforming Prevention, Care, Education, and Research. Washington, DC: National Academies Press. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
  32. ^ Gordon DB, Dahl JL, Miaskowski C, McCarberg B, Todd KH, Paice JA, Lipman AG, Bookbinder M, Sanders SH, Turk DC, Carr DB (July 2005). "American pain society recommendations for improving the quality of acute and cancer pain management: American Pain Society Quality of Care Task Force". Archives of Internal Medicine. 165 (14): 1574-80. doi:10.1001/archinte.165.14.1574 Özgürce erişilebilir. PMID 16043674. 5 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2012. 
  33. ^ Derry S, Wiffen PJ, Moore RA, McNicol ED, Bell RF, Carr DB, McIntyre M, Wee B (July 2017). "Oral nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) for cancer pain in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 7: CD012638. doi:10.1002/14651858.CD012638.pub2. PMC 6369931 $2. PMID 28700091. 
  34. ^ a b Wiffen PJ, Wee B, Moore RA (April 2016). "Oral morphine for cancer pain". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 4: CD003868. doi:10.1002/14651858.CD003868.pub4. PMC 6540940 $2. PMID 27105021. 
  35. ^ Schmidt-Hansen M, Bromham N, Taubert M, Arnold S, Hilgart JS (March 2015). "Buprenorphine for treating cancer pain". The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD009596. doi:10.1002/14651858.cd009596.pub4. PMC 6513197 $2. PMID 25826743. 
  36. ^ Hadley G, Derry S, Moore RA, Wiffen PJ (October 2013). "Transdermal fentanyl for cancer pain". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 10 (10): CD010270. doi:10.1002/14651858.CD010270.pub2. PMC 6517042 $2. PMID 24096644. 
  37. ^ Price DD, Riley JL, Wade JB (2001). "Psychophysical approaches to measurement of the dimensions and stages of pain". Turk DC, Melzack R (Ed.). Handbook of pain assessment. NY: Guildford Press. s. 65. ISBN 1-57230-488-X. 
  38. ^ a b Atallah JN (2011). "Management of cancer pain". Vadivelu N, Urman RD, Hines RL (Ed.). Essentials of pain management. New York: Springer. ss. 597–628. doi:10.1007/978-0-387-87579-8. ISBN 978-0-387-87578-1. 
  39. ^ Hoskin PJ (2008). "Radiotherapy". Sykes N, Bennett MI, Yuan CS (Ed.). Clinical pain management: Cancer pain (2nd bas.). London: Hodder Arnold. ss. 251–55. ISBN 978-0-340-94007-5. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanser_ağrısı&oldid=30457764" sayfasından alınmıştır