Negatif partizanlık

Negatif partizanlık, bazı seçmenlerin siyasi görüşlerini öncelikli olarak sevmedikleri siyasi partilere karşı oluşturdukları eğilimi ifade eder. Geleneksel partizanlık, kendi partisinin politika pozisyonlarını desteklemeyi içerirken, negatif partizanlık ise sevmedikleri bir partinin bu pozisyonlarına karşı çıkmayı ifade eder. Amerikan siyasetinde şiddetli kutuplaşmanın nedeni olduğu iddia edilmiştir. Ayrıca, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerde de incelenmiştir. Uluslararası çalışmalar, negatif partizanlığın halkın demokrasiye olan memnuniyetini zayıflattığını ve demokratik istikrarı tehdit ettiğini göstermektedir. Öte yandan, geleneksel partizanlar ülkenin demokrasisini destekleme eğilimindedir ve bu da demokratik istikrarı teşvik eder.

Türkiye

Akademisyen İbrahim Uslu'ya göre: "Süleyman Demirel’in 'Boş tencerenin yıkamayacağı iktidar yoktur' özdeyişi aslında siyaset biliminin seçmen davranışlarını açıklayan en temel teorilerinden biri olan 'rasyonel tercih' kuramına göndermede bulunmaktadır. Bu teoriye göre ekonominin iyi olduğu dönemlerde seçmenler iktidarları ödüllendirmekte, ekonominin sıkıntıya girdiği zamanlarda ise hükümetleri cezalandırmaktadır. Dünyanın demokrasi ile yönetilen birçok ülkesinde ve çok sayıda seçimin verisi incelenerek yapılan araştırmalar, ekonomi ile seçmen davranışı arasındaki ilişkiyi net bir biçimde ortaya koymaktadır.

Dolayısıyla AK Parti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oy oranlarına inanmak istemeyen seçmenler, aslında ülkede ekonomi bu kadar kötü durumdayken ve seçmenlerin çok büyük çoğunluğu ekonomik sorunlardan şikayetçiyken, bu kadar çok seçmenin iktidara yeniden oy verecek olmasına şaşırıyor. Bunun nasıl olabileceğini anlamakta doğal olarak zorlanıyorlar."

Araştırmacı Serpil İlgün'e göre Türkiye'de Erdoğan’ın bu stratejisi ve yarattığı seçmen tabanı partizan bir seçmen, lidere, ideolojiye, dini inançlara referansları çok kuvvetli ama bundan daha önemlisi negatif bir partizanlık sergiliyor. "Partide, yönetimde bir sorun olduğunu görüyorlar ama partizanlıklarını karşı tarafa negatif bakmak üzerinden kuruyorlar."

Diğer ülkeler

Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki seçimler üzerine yapılan karşılaştırmalı bir çalışmada, Montreal Üniversitesi'nden araştırmacılar grup kimliği, siyasi ideoloji, olumlu parti kimliği, olumsuz parti kimliği ve oy tercihi arasındaki ilişkiyi incelediler. Geleneksel sol-sağ siyasi spektrum altında, negatif partizanlık, pozitif parti kimliğinden bağımsız bir faktör değildir. Psikologlar John T. Cacioppo ve Gary Berntson, olumlu ve olumsuz tutumları tek bir ikili süreklilik üzerinde yerleştirirler. Ancak daha yeni araştırmalar, olumlu ve olumsuz kimliğin sadece zıtlıklar olmadığını bulmuştur. Henri Tajfel'e göre, bir grup üyesi öncelikle pozitif bir kimlik duygusu kazanmalıdır ki ardından başka bir gruba karşı olumsuz duygulara sahip olabilsin. Ancak olumsuz duygular bir kez oluşturulduğunda, olumsuzluk önyargısı nedeniyle beyinde daha güçlü bir tepki oluşturabilir.

Montréal araştırmacıları, grup kimliklerinin erken yaşlarda kazanıldığını ve ideolojiyle birleşerek olumlu parti kimliğini belirlediğini, ancak olumsuz parti kimliğini sadece Yeni Zelanda'da belirlediğini sonuçlandırdı. Parti kimliği ve eğitim bağımsız değişkenleriyle oy tercihi arasındaki ilişkiyi belirlemek için lojistik regresyon modeli kullanıldığında, her iki parti kimliğinin de oy tercihi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olduğu, eğitimin ise sadece Amerika Birleşik Devletleri'nde her iki parti için oy tercihinin önemli bir belirleyeni olduğu sonucuna ulaşıldı.

Ayrıca bakınız

• Siyasi kutuplaşma