D vitamini: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.763.048 değişiklik
Arşiv bağlantısı eklendi
"Vitamin D" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
1. satır: 1. satır:
{{İlaç sınıfı bilgi kutusu|resim=Cholecalciferol2.svg|alt=|başlık=[[Cholecalciferol]] (D<sub>3</sub>)|ATC_prefix=A11CC|diğer adlar=Calciferols|amaç=[[Rickets]], [[osteoporosis]], [[hypovitaminosis D|vitamin D deficiency]]|biyolojik hedef=[[calcitriol receptor|vitamin D receptor]]|Drugs.com={{Drugs.com|npp|vitamin-d}}|Consumer_Reports=|medicinenet=|rxlist=|MeshID=D014807}}
{{düzenle|tarih=Nisan 2022}}
{{kaynak yetersiz|tarih=Nisan 2022}}
[[Dosya:Ergocalciferol.png|küçükresim|[[Ergocalciferol]] (D2)]]
'''D vitamini''', '''kalsiferol''' olarak da bilinir. Yağda çözünebilen [[vitamin]]lerden biridir. [[Kalsiyum]] ve [[fosfor]]un sindirim yollarında kullanımı ve emilimi ile özellikle çocuklarda büyüme için gereklidir.


'''D vitamini''' [[kalsiyum]], [[magnezyum]] ve [[Fosfat|fosfatın]] bağırsak emilimi ve diğer birçok biyolojik etkiden sorumlu, [[Lipofili|yağda çözünen]] bir sekosteroid grubudur.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref><ref name="ods">{{Web kaynağı|url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=22 February 2022|arşivtarihi=9 April 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|tarih=12 August 2022|yayıncı=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health}}</ref><ref name="Norman_2008">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=From vitamin D to hormone D: fundamentals of the vitamin D endocrine system essential for good health|erişimtarihi=free|tarih=August 2008|sayı=2|sayfalar=491S–9S|çalışma=The American Journal of Clinical Nutrition|başlık-bağı=doi|cilt=88|pmid=18689389|doi=10.1093/ajcn/88.2.491S}}</ref> İnsanlarda bu gruptaki en önemli bileşikler vitamin D<sub>3</sub> ([[kolekalsiferol]]) ve vitamin D<sub>2</sub> ([[ergokalsiferol]])dür.<ref name="ods" /><ref name="Norman_2008" /><ref name="Bikle">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications|tarih=March 2014|sayı=3|sayfalar=319–29|çalışma=Chemistry & Biology|cilt=21|pmc=3968073|pmid=24529992|doi=10.1016/j.chembiol.2013.12.016}}</ref>
Kas zayıflığına karşı vücudu korur, [[kalp]] atışının düzenlenmesinde etkilidir, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, [[tiroit]] fonksiyonları ve normal kan pıhtılaşması için gereklidir. D vitamini sindirim sisteminden [[kalsiyum]] emilimini artırır ve kemiklerde kalsiyum birikimine yardım eder. D vitamini kalsiyum emilimini ve kalsiyumun aktif taşınmasını hızlandırarak artırır. Özellikle bağırsak dokularındaki epitel hücrelerde kalsiyum emilimine yardım eden, kalsiyum-bağlayıcı proteinlerin oluşumunu artırır. Vücuda besinler yoluyla Provitamin-D şeklinde alınır. Güneş ışınlarının etkisiyle deride D vitaminine dönüşür. Bu vitamin, kalsiyum ve fosforun bağırsakta emilimi ve vücutta kullanımı için gereklidir. Kuvvetli kemik ve dişler, bu vitaminin kalsiyumu buralara yerleştirmesiyle olur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.milliyet.com.tr/cadde/dilara-kocak/d-vitamini-almanin-yollari-2403174 | başlık = D VİTAMİNİ ALMANIN YOLLARI | erişimtarihi = 10 Nisan 2022 | dil = Türkçe | çalışma = Milliyet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190918095236/https://www.milliyet.com.tr/cadde/dilara-kocak/d-vitamini-almanin-yollari-2403174 | arşivtarihi = 18 Eylül 2019}}</ref>


Vitaminin ana kaynağı, [[Kimyasal sentez|güneşe maruz]] kalmaya (özellikle [[Epidermis|UVB radyasyonuna]]) bağlı bir kimyasal reaksiyola cildin epidermisinin alt katmanlarında kolekalsiferol [[Ultraviyole|sentezidir]].<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref> Kolekalsiferol ve ergokalsiferol diyet ve takviyelerden alınabilir.[[Besin takviyesi|[1]]] Yağlı balık eti gibi sadece birkaç gıda doğal olarak önemli miktarda D vitamini içerir.
Kaynakları: Karaciğer, balık, balık yağı, yumurta, tereyağı, peynir, mantar ve süttür.


Günlük ihtiyaç: 0-30 yaş arası için 200 IU, 31-50 yaş arası için 300 IU, 51-70 yaş arası için 400 IU ve 71 yaş ve üzeri için 600 IU'dur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.neiseyarar.org/d-vitamini-ne-ise-yarar-hangi-besinlerde-nelerde-bulunur/ | başlık = D vitamini günlük ihtiyaç | son = Özkan | ilk = Göktuğ | tarih = 19 Kasım 2012 | yayımcı = Neiseyarar | erişimtarihi = 25 Kasım 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121206071337/http://www.neiseyarar.org/d-vitamini-ne-ise-yarar-hangi-besinlerde-nelerde-bulunur/ | arşivtarihi = 6 Aralık 2012 | ölüurl =evet}}</ref>


ABD ve diğer ülkelerde inek sütü ve bitki kaynaklı süt ikameleri, birçok kahvaltılık gevrek gibi D vitamini ile takviye edilmiştir.<ref name="ods">{{Web kaynağı|url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=22 February 2022|arşivtarihi=9 April 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|tarih=12 August 2022|yayıncı=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Efficacy of fish intake on vitamin D status: a meta-analysis of randomized controlled trials|erişimtarihi=free|tarih=October 2015|yazarları-göster=6|sayı=4|sayfalar=837–47|çalışma=The American Journal of Clinical Nutrition|başlık-bağı=doi|cilt=102|pmid=26354531|doi=10.3945/ajcn.114.105395}}</ref> Ultraviyole ışığa maruz kalan mantarlar, faydalı miktarlarda <ref name="lpi" /> D2 vitaminine katkıda bulunur. Diyet tavsiyeleri tipik olarak bir kişinin tüm D vitamininin ağızdan alındığını varsayar, çünkü popülasyonda güneşe maruz kalma değişkendir ve cilt kanseri riski açısından güvenli olan güneşe maruz kalma miktarına ilişkin tavsiyeler belirsizdir.[[Cilt kanseri|[2]]]
Eksik: 20&nbsp;ng/mL den az Yetersiz: 21-29&nbsp;ng/mL arasında Normal: 41-80&nbsp;ng/mL Toksik: 100&nbsp;ng/mL den fazla serumdaki düzeylerine göre sınıflandırlıması.<ref>Harrison SR, Li1 D, Jeffery LE, Raza K, Hewison M, (2018). Vitamin D, autoimmune disease and rheumatoid arthritis. Calcified Tissue International. 106(1):58-75.</ref>


Diyet veya deri sentezinden elde edilen D vitamini biyolojik olarak inaktiftir. İlki karaciğerde ve ikincisi böbreklerde olmak üzere iki enzim-proteinle hidroksilasyon adımı ile aktive edilir.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref><ref name="Bikle">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications|tarih=March 2014|sayı=3|sayfalar=319–29|çalışma=Chemistry & Biology|cilt=21|pmc=3968073|pmid=24529992|doi=10.1016/j.chembiol.2013.12.016}}</ref> D vitamini, yeterli güneş ışığı alırlarsa çoğu memeli tarafından yeterli miktarda sentezlenebildiğinden teknik olarak bir [[vitamin]] değildir.<ref name="Norman_2008">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=From vitamin D to hormone D: fundamentals of the vitamin D endocrine system essential for good health|erişimtarihi=free|tarih=August 2008|sayı=2|sayfalar=491S–9S|çalışma=The American Journal of Clinical Nutrition|başlık-bağı=doi|cilt=88|pmid=18689389|doi=10.1093/ajcn/88.2.491S}}</ref> Bunun yerine, aktif form olan [[kalsitriol]] ile sonuçlanan D vitamini pro-hormonunun aktivasyonu ile bir [[hormon]] olarak kabul edilebilir ve bu daha sonra birden fazla yerde bir nükleer reseptör aracılığıyla etkiler üretir.<ref name="Norman_2008" />
Azlığında, az miktar da kalsiyum ve fosfor alınmasına bağlı olarak kemiklerde yumuşamaya ve kemik ve diş yapısında bozulmalara neden olur.


Kolekalsiferol, karaciğerde kalsifediole (25-hidroksikolekalsiferol) dönüştürülür; [[Ergokalsiferol|ergocalciferol]], 25-hidroksiergokalsiferole dönüştürülür.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref> Bu iki D vitamini metaboliti (25-hidroksivitamin D veya 25(OH)D olarak adlandırılır), kişinin D vitamini durumunu belirlemek için serumda ölçülür.<ref>{{Web kaynağı|url=http://labtestsonline.org/understanding/analytes/vitamin-d/tab/sample|başlık=Vitamin D Tests|erişimtarihi=23 June 2013|arşivtarihi=7 November 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171107113730/https://labtestsonline.org/understanding/analytes/vitamin-d/tab/sample|çalışma=Lab Tests Online (USA)|yayıncı=American Association for Clinical Chemistry}}</ref><ref name="Hollis_1996">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Assessment of vitamin D nutritional and hormonal status: what to measure and how to do it|tarih=January 1996|sayı=1|sayfalar=4–5|çalışma=Calcified Tissue International|cilt=58|pmid=8825231|doi=10.1007/BF02509538}}</ref> Kalsifediol ayrıca böbrekler ve bazı bağışıklık sistemi hücreleri tarafından D vitamininin biyolojik olarak aktif formu olan [[kalsitriol]] (1,25-dihidroksikolekalsiferol) oluşturmak üzere hidroksile edilir.<ref name="pmid4323790">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Identification of 1,25-dihydroxycholecalciferol, a form of vitamin D3 metabolically active in the intestine|erişimtarihi=free|tarih=April 1971|sayı=4|sayfalar=803–4|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|başlık-bağı=doi|cilt=68|pmc=389047|pmid=4323790|doi=10.1073/pnas.68.4.803}}</ref><ref name="pmid4325863">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=1,25-dihydroxycholecalciferol: identification of the proposed active form of vitamin D3 in the intestine|tarih=July 1971|sayı=3991|sayfalar=51–4|çalışma=Science|cilt=173|pmid=4325863|doi=10.1126/science.173.3991.51}}</ref> Kalsitriol, kanda bir hormon olarak dolaşır, kalsiyum ve fosfat konsantrasyonunu düzenleyen ve kemiğin sağlıklı büyümesini ve yeniden şekillenmesini destekleyen önemli bir role sahiptir.<ref name="lpi" /> Kalsitriol ayrıca, bazıları hücre büyümesi, nöromüsküler ve bağışıklık fonksiyonları ve inflamasyonun azaltılması dahil olmak üzere başka etkilere de sahiptir.<ref name="ods">{{Web kaynağı|url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=22 February 2022|arşivtarihi=9 April 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|tarih=12 August 2022|yayıncı=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health}}</ref>
Fazlası; bulantı ve kusma yapar, böbreklere zarar verir.


D vitamini kalsiyum homeostazı ve metabolizmasında önemli bir role sahiptir.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref> Keşfi, [[Raşitizm|raşitizmli]] ([[osteomalazi]]<nowiki/>nin çocuk formu) çocuklarda eksik olan besin maddesini bulma çabasından kaynaklanmıştır.<ref name="Wolf_2004">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The discovery of vitamin D: the contribution of Adolf Windaus|erişimtarihi=free|tarih=June 2004|sayı=6|sayfalar=1299–302|çalışma=The Journal of Nutrition|başlık-bağı=doi|cilt=134|pmid=15173387|doi=10.1093/jn/134.6.1299}}</ref> Osteomalazi ve raşitizmi tedavi etmek veya önlemek için D vitamini takviyeleri verilir.<ref name="lpi" /> D vitamini ile dolu bireylerde D vitamini takviyesinin diğer sağlık etkilerine dair kanıtlar tutarsızdır.<ref name="ods">{{Web kaynağı|url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=22 February 2022|arşivtarihi=9 April 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|tarih=12 August 2022|yayıncı=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health}}</ref> D vitamini takviyesinin ölüm oranı üzerindeki etkisi net değildir, bir meta-analiz yaşlı insanlarda ölüm oranında küçük bir düşüklük bulmuştur.<ref name="Bj2014">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults|tarih=January 2014|yazarları-göster=6|sayı=1|sayfalar=CD007470|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|başlıktürü=Systematic review|cilt=1|pmid=24414552|doi=10.1002/14651858.CD007470.pub3}}</ref> Yüksek risk gruplarında raşitizm ve osteomalazinin önlenmesi dışında, D vitamini takviyelerinin kas-iskelet veya genel sağlığa küçük bir faydası olabilir.<ref name="reid">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of vitamin D supplements on bone mineral density: a systematic review and meta-analysis|tarih=January 2014|sayı=9912|sayfalar=146–55|çalışma=Lancet|cilt=383|pmid=24119980|doi=10.1016/s0140-6736(13)61647-5}}</ref><ref name="Futil2014">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The effect of vitamin D supplementation on skeletal, vascular, or cancer outcomes: a trial sequential meta-analysis|tarih=April 2014|sayı=4|sayfalar=307–20|çalışma=The Lancet. Diabetes & Endocrinology|başlıktürü=Meta-analysis|cilt=2|pmid=24703049|doi=10.1016/S2213-8587(13)70212-2}}</ref><ref name="Lancet_2018">{{Web kaynağı|url=https://www.eurekalert.org/news-releases/808633|başlık=The Lancet Diabetes & Endocrinology: Vitamin D supplementation in adults does not prevent fractures, falls or improve bone mineral density|erişimtarihi=23 February 2022|arşivtarihi=24 March 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220324065454/https://www.eurekalert.org/news-releases/808633|çalışma=EurekAlert!|alıntı=The authors conclude that there is therefore little reason to use vitamin D supplements to maintain or improve musculoskeletal health, except for the prevention of rare conditions such as rickets and osteomalacia in high risk groups, which can be caused by vitamin D deficiency after long lack of exposure to sunshine.}}</ref>
== Dış bağlantılar ==


{{TOClimit|3}}
* [http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002405.htm Tıbbi bilgi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060816023144/http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002405.htm |tarih=16 Ağustos 2006 }}
* [https://web.archive.org/web/20031216235053/http://ibscrohns.about.com/library/fda/blvitd4.htm Yiyeceklerde Vitamin D kaynakları]
* [http://www.mercola.com/2003/dec/27/vitamin_d_quiz.htm Ne kadar Vitamin D?]{{Ölü bağlantı}}
* [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2870528/ Grip Salgını ve D Vitamini İlişkisi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150611214956/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2870528/ |tarih=11 Haziran 2015 }}
* [http://ajph.aphapublications.org/cgi/content/full/96/2/252 D Vitamini ve Kanser İlişkisi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110612143635/http://ajph.aphapublications.org/cgi/content/full/96/2/252 |tarih=12 Haziran 2011 }}


== Kaynakça ==
== Türler ==
{| class="wikitable floatright" style="font-size: 90%;"
{{Kaynakça|30em}}
!Name
!Chemical composition
!Structure
|-
!Vitamin D<sub>1</sub>
|Mixture of molecular compounds of [[Ergokalsiferol|ergocalciferol]] with lumisterol, 1:1
| style="text-align: center;" |
|-
!Vitamin D<sub>2</sub>
|[[Ergokalsiferol|ergocalciferol]] (made from ergosterol)
| style="text-align: center;" |[[Dosya:Ergocalciferol.svg|75x75pik|Note [[double bond]] at top center.]]
|-
!Vitamin D<sub>3</sub>
|[[Kolekalsiferol|cholecalciferol]]
(made from 7-dehydrocholesterol in the skin).
| style="text-align: center;" |[[Dosya:Cholecalciferol.svg|75x75pik]]
|-
!Vitamin D<sub>4</sub>
|22-dihydroergocalciferol
| style="text-align: center;" |[[Dosya:22-Dihydroergocalciferol.svg|83x83pik]]
|-
!Vitamin D<sub>5</sub>
|sitocalciferol
(made from 7-dehydrositosterol)
| style="text-align: center;" |[[Dosya:Vitamin_D5_structure.svg|80x80pik]]
|}
D vitamininin çeşitli formları ([[vitamer]]) mevcuttur.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref> İki ana form, vitamin D<sub>2</sub> veya ergokalsiferol ve vitamin D<sub>3</sub> veya kolekalsiferoldür.<ref name="lpi" /> Alt simge içermeyen D vitamini, D<sub>2</sub> veya D<sub>3'ü</sub> veya her ikisini birden ifade eder ve topluca kalsiferol olarak bilinir. 


D2 vitamini kimyasal olarak 1931'de karakterize edildi. 1935'te D3 vitamininin [[kimyasal yapı]]<nowiki/>sı tanımlandı ve 7-dehidrokolesterolün ultraviyole ışımasından kaynaklandığı gösterildi. 1981 yılında D vitamini formları için kimyasal bir terminoloji önerildi,<ref name="nomen-d">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=IUPAC-IUB Joint Commission on Biochemical Nomenclature (JCBN): Nomenclature of vitamin D. Recommendations 1981|erişimtarihi=free|tarih=May 1982|sayı=2|sayfalar=223–7|çalışma=European Journal of Biochemistry|başlık-bağı=doi|cilt=124|pmid=7094913|doi=10.1111/j.1432-1033.1982.tb06581.x}}</ref> fakat alternatif isimler hala kullanılmaktadır.<ref name="Bikle">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications|tarih=March 2014|sayı=3|sayfalar=319–29|çalışma=Chemistry & Biology|cilt=21|pmc=3968073|pmid=24529992|doi=10.1016/j.chembiol.2013.12.016}}</ref>
{{vitamin}}


Kimyasal olarak, D vitamininin çeşitli formları sekosteroid, yani steroid halkalarındaki bağlardan birinin kırıldığı [[Steroid|steroidlerdir]].<ref name="PKIN2020VitD">{{Kitap kaynağı|başlık=Present Knowledge in Nutrition, Eleventh Edition|kısım=Vitamin D|sayfalar=93–114|yer=London, United Kingdom|yayıncı=Academic Press (Elsevier)|yıl=2020|editör-ad=VA Stallings|isbn=978-0-323-66162-1|editör2=BP Marriott|editör3=DF Birt}}</ref> D<sub>2</sub> vitamini ile D<sub>3</sub> vitamini arasındaki yapısal fark, 22 ve 23 numaralı karbonlar arasında bir çift bağ ve D<sub>2</sub> vitamininde 24 numaralı karbon üzerinde bir [[metil grubu]] içeren yan zincirdedir.<ref name="Bikle">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications|tarih=March 2014|sayı=3|sayfalar=319–29|çalışma=Chemistry & Biology|cilt=21|pmc=3968073|pmid=24529992|doi=10.1016/j.chembiol.2013.12.016}}</ref> Birçok D vitamini analoğu sentezlenmiştir.<ref name="Bikle" />
{{biyokimya-taslak}}
{{ilaç-taslak}}


== Biyoloji ==
{{Otorite kontrolü}}
[[Dosya:Calcium_regulation.png|küçükresim| İnsan vücudunda kalsiyum regülasyonu.<ref name="BoronBoulpaep2016">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6QzhCwAAQBAJ|başlık=Medical Physiology E-Book|erişimtarihi=9 April 2017|arşivtarihi=19 March 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230319220722/https://books.google.com/books?id=6QzhCwAAQBAJ|tarih=29 March 2016|yayıncı=Elsevier Health Sciences|isbn=978-1-4557-3328-6}}</ref> Aktif vitamin D'nin (1,25-dihidroksivitamin D, kalsitriol) rolü turuncu ile gösterilmiştir.]]
D vitamini aktif metaboliti kalsitriol, hedef hücrelerin [[Hücre çekirdeği|çekirdekleri]]<nowiki/>nde bulunan D vitamini reseptörüne (VDR) bağlanarak biyolojik etki eder.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref><ref name="PKIN2020VitD">{{Kitap kaynağı|başlık=Present Knowledge in Nutrition, Eleventh Edition|kısım=Vitamin D|sayfalar=93–114|yer=London, United Kingdom|yayıncı=Academic Press (Elsevier)|yıl=2020|editör-ad=VA Stallings|isbn=978-0-323-66162-1|editör2=BP Marriott|editör3=DF Birt}}</ref> Kalsitriolün VDR'ye bağlanması, VDR'nin bağırsakta kalsiyum absorpsiyonunda yer alan taşıma proteinlerinin (TRPV6 ve calbindin gibi) [[Gen ifadesi|gen ekspresyonunu]] modüle eden bir [[transkripsiyon faktörü]] olarak hareket etmesine izin verir.<ref name="Bouillon2003">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Intestinal calcium absorption: Molecular vitamin D mediated mechanisms|tarih=February 2003|sayı=2|sayfalar=332–9|çalışma=Journal of Cellular Biochemistry|cilt=88|pmid=12520535|doi=10.1002/jcb.10360}}</ref> D vitamini reseptörü, steroid/tiroid hormonu reseptörlerinin nükleer reseptör üst ailesine aittir ve VDR'ler beyin, kalp, deri, gonadlar, prostat ve meme dahil çoğu [[Organ|organdaki]] hücreler tarafından eksprese edilir.


Bağırsak, kemik, böbrek ve paratiroid bezi hücrelerinde VDR aktivasyonu, kandaki kalsiyum, fosfor ([[Paratiroid hormon|paratiroid hormonu]] ve [[kalsitonin]] yardımıyla) ve kemik içeriğinin korunmasına yarar.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref><ref name="Holick 2004">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, and cardiovascular disease|erişimtarihi=free|tarih=December 2004|sayı=6 Suppl|sayfalar=1678S–88S|çalışma=The American Journal of Clinical Nutrition|başlık-bağı=doi|cilt=80|pmid=15585788|doi=10.1093/ajcn/80.6.1678S}}</ref>
⚫
[[Kategori:D vitaminleri| ]]

D vitamininin en önemli rollerinden biri, barsaklarda kalsiyum emilimini, [[osteoklast]] sayısı üzerinden kemik çözülmesi teşvik ederek, yani kemik oluşumu için kalsiyum ve fosfat seviyelerini koruyarak paratiroid hormonunun düzgün çalışmasına izin vererek kan-iskelet kalsiyum dengesini korumaktır.<ref name="lpi">{{Web kaynağı|url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=14 March 2022|arşivtarihi=8 April 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/|tarih=11 February 2021|yayıncı=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis}}</ref> D vitamini eksikliği, daha düşük kemik mineral yoğunluğuna ([[osteoporoz]]) veya [[Kemik kırığı|kemik kırılması]] riskinde artışa neden olabilir.<ref name="lpi" /><ref name="Bell">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The biology and pathology of vitamin D control in bone|tarih=September 2010|sayı=1|sayfalar=7–13|çalışma=Journal of Cellular Biochemistry|cilt=111|pmc=4020510|pmid=20506379|doi=10.1002/jcb.22661}}</ref> D vitamini, güçlü bir kemik rezorpsiyonu uyarıcısı olarak rolü nedeniyle kemiğin yeniden şekillenmesi için de kritiktir.<ref name="Bell" />

VDR, hücre çoğalmasını ve farklılaşmasını düzenler. D vitamini ayrıca bağışıklık sistemini de etkiler ve VDR'ler, [[Monosit|monositler]] ve aktifleştirilmiş [[T hücresi|T]] ve [[B hücresi|B hücreleri]] dahil olmak üzere birkaç [[Akyuvar|beyaz kan hücresinde]] ifade edilir.<ref name="PDR">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=An update on the association of vitamin D deficiency with common infectious diseases|tarih=May 2015|sayı=5|sayfalar=363–8|çalışma=Canadian Journal of Physiology and Pharmacology|cilt=93|pmid=25741906|doi=10.1139/cjpp-2014-0352}}</ref> D vitamini, in vitro olarak, [[Böbrek üstü bezleri|adrenal]] medüller hücrelerde tirozin hidroksilaz geninin ekspresyonunu arttırır ve nörotrofik faktörlerin, nitrik oksit sentazın ve [[Glutatyon|glutatyonun]] sentezini etkiler.<ref name="pmid9011759">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D increases expression of the tyrosine hydroxylase gene in adrenal medullary cells|tarih=February 1996|sayı=1|sayfalar=193–6|çalışma=Brain Research. Molecular Brain Research|cilt=36|pmid=9011759|doi=10.1016/0169-328X(95)00314-I}}</ref>

== Eksiklik ==
Yetersiz güneş maruziyeti ile birlikte diyette yetersiz D vitamini, kan 25(OH)D seviyesinin 12'ng/ml'nin altında olması olarak tanımlanan '''D vitamini yetmezliği'''ne neden olur. '''D vitamini eksikliği''' ise kan 25(OH)D seviyesinin 12-20{{Boşluklar}}ng/ml olması durumudur.<ref name="ods">{{Web kaynağı|url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|başlık=Vitamin D|erişimtarihi=22 February 2022|arşivtarihi=9 April 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/|tarih=12 August 2022|yayıncı=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ "Vitamin D"]. Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health. 12 August 2022. [https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ Archived] from the original on 9 April 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 February</span> 2022</span>.</cite></ref><ref name="holick2011">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline|erişimtarihi=free|tarih=July 2011|yazarları-göster=6|sayı=7|sayfalar=1911–30|çalışma=The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism|başlık-bağı=doi|cilt=96|pmid=21646368|doi=10.1210/jc.2011-0385}}</ref> Avrupa'daki gelişmiş ülkeler de dahil olmak üzere, dünya çapında tahminen bir milyar yetişkin ya D vit yetersiz ya da eksikliği gösterir.<ref name="Holick_2007">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D deficiency|tarih=July 2007|sayı=3|sayfalar=266–81|çalışma=The New England Journal of Medicine|cilt=357|pmid=17634462|doi=10.1056/NEJMra070553}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D deficiency in Europe: pandemic?|tarih=April 2016|yazarları-göster=6|sayı=4|sayfalar=1033–44|çalışma=The American Journal of Clinical Nutrition|cilt=103|pmc=5527850|pmid=26864360|doi=10.3945/ajcn.115.120873}}</ref> Gelişmiş ülkelerde nadir görülen bir hastalık olan çocuklarda şiddetli D vitamini eksikliği, büyüyen kemiklerin yumuşaması ve zayıflamasıyla karakterize [[raşitizm]] adı verilen bir duruma neden olur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.nhs.uk/conditions/Rickets/Pages/Introduction.aspx|başlık=Rickets|erişimtarihi=9 July 2012|arşivtarihi=11 October 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171011165432/http://www.nhs.uk/Conditions/Rickets/Pages/Introduction.aspx|tarih=8 March 2012|yayıncı=[[National Health Service]]}}</ref>

D vitamini eksikliği yaşlı, çocuk ve yetişkinlerde Dünya çapında yaygındır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Global Consensus Recommendations on Prevention and Management of Nutritional Rickets|tarih=February 2016|yazarları-göster=6|sayı=2|sayfalar=394–415|çalışma=The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism|cilt=101|pmc=4880117|pmid=26745253|doi=10.1210/jc.2015-2175}}</ref><ref name="pmid12014847">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D deficiency and aging: implications for general health and osteoporosis|sayı=1–2|sayfalar=73–7|çalışma=Biogerontology|yıl=2002|cilt=3|pmid=12014847|doi=10.1023/A:1015263514765}}</ref><ref name="Holick_2007">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin D deficiency|tarih=July 2007|sayı=3|sayfalar=266–81|çalışma=The New England Journal of Medicine|cilt=357|pmid=17634462|doi=10.1056/NEJMra070553}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHolick2007">Holick MF (July 2007). "Vitamin D deficiency". ''The New England Journal of Medicine''. '''357''' (3): 266–81. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1056/NEJMra070553|10.1056/NEJMra070553]]. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17634462 17634462]. [[Semantic Scholar|S2CID]]&nbsp;[https://api.semanticscholar.org/CorpusID:18566028 18566028].</cite></ref> Eksikliği, kemik mineralizasyonunun bozulması ve kemik hasarına yol açarak, çocuklarda raşitizm ve yetişkinlerde [[osteomalazi]] dahil olmak üzere kemik yumuşatıcı hastalıklara<ref name="Brown_2008">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=TeQZBQAAQBAJ|başlık=Nutrition Through the Life Cycle|erişimtarihi=9 April 2017|arşivtarihi=19 March 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230319220616/https://books.google.com/books?id=TeQZBQAAQBAJ|tarih=28 June 2013|yayıncı=Cengage Learning|isbn=978-1-285-82025-5}}</ref> yol açar. Düşük kan kalsifediol (25-hidroksi-D vitamini) güneşten kaçınmaktan kaynaklanabilir.<ref name="pmid18234141">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Abundant sunshine and vitamin D deficiency|tarih=June 2008|sayı=6|sayfalar=1171–3|çalışma=The British Journal of Nutrition|cilt=99|pmc=2758994|pmid=18234141|doi=10.1017/S0007114508898662}}</ref> D vitamini eksikliği, diyet kalsiyumunun bağırsak emiliminin %15'e düşmesine neden olabilir.<ref name="Holick 2004">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, and cardiovascular disease|erişimtarihi=free|tarih=December 2004|sayı=6 Suppl|sayfalar=1678S–88S|çalışma=The American Journal of Clinical Nutrition|başlık-bağı=doi|cilt=80|pmid=15585788|doi=10.1093/ajcn/80.6.1678S}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHolick2004">Holick MF (December 2004). [[doi:10.1093/ajcn/80.6.1678S|"Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, and cardiovascular disease"]]. ''The American Journal of Clinical Nutrition''. '''80''' (6 Suppl): 1678S–88S. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1093/ajcn/80.6.1678S|10.1093/ajcn/80.6.1678S]]</span>. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15585788 15585788].</cite></ref> Eksik olmadığında, kişi genellikle %60 ile %80 arasında emer.<ref name="Holick 2004" />

Ilıman iklimlerde yaşayan koyu tenli insanların D vitamini düzeylerinin düşük olduğu gösterilmiştir.<ref name="pmid28620422">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Special considerations for vitamin D in the south Asian population in the UK|tarih=June 2017|sayı=6|sayfalar=137–44|çalışma=Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease|cilt=9|pmc=5466148|pmid=28620422|doi=10.1177/1759720X17704430}}</ref><ref name="pmid24267433">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The uncertain significance of low vitamin D levels in African descent populations: a review of the bone and cardiometabolic literature|sayı=3|sayfalar=261–9|çalışma=Progress in Cardiovascular Diseases|yıl=2013|cilt=56|pmc=3894250|pmid=24267433|doi=10.1016/j.pcad.2013.10.015}}</ref><ref name="pmid22688752">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effect of race and genetics on vitamin D metabolism, bone and vascular health|tarih=June 2012|sayı=8|sayfalar=459–66|çalışma=Nature Reviews. Nephrology|cilt=8|pmc=10032380|pmid=22688752|doi=10.1038/nrneph.2012.112}}</ref> Koyu tenli insanlar, D vitamini yapımında daha az verimlidir, çünkü derideki melanin, D vitamini sentezini engeller.<ref name="pmid28467404">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Utility of sun-reactive skin typing and melanin index for discerning vitamin D deficiency|tarih=September 2017|yazarları-göster=6|sayı=3|sayfalar=444–51|çalışma=Pediatric Research|cilt=82|pmc=5570640|pmid=28467404|doi=10.1038/pr.2017.114}}</ref> D vitamini eksikliği, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Hispanik ve Afrikalı-Amerikalılarda yaygındır ve seviyeleri kışın önemli ölçüde düşer.<ref name="holick2011">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline|erişimtarihi=free|tarih=July 2011|yazarları-göster=6|sayı=7|sayfalar=1911–30|çalışma=The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism|başlık-bağı=doi|cilt=96|pmid=21646368|doi=10.1210/jc.2011-0385}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHolickBinkleyBischoff-FerrariGordon2011">Holick MF, Binkley NC, Bischoff-Ferrari HA, Gordon CM, Hanley DA, Heaney RP, et&nbsp;al. (July 2011). [[doi:10.1210/jc.2011-0385|"Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline"]]. ''The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism''. '''96''' (7): 1911–30. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1210/jc.2011-0385|10.1210/jc.2011-0385]]</span>. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21646368 21646368].</cite></ref> Bu, güneşe maruz kalmaya karşı doğal bir koruyucu görevi gören ciltteki melanin seviyelerinden kaynaklanmaktadır.<ref name="holick2011" />
[[Kategori:Bronzlaşma]]
[[Kategori:Biyomoleküller]]
⚫
[[Kategori:D vitaminleri]]

Sayfanın 11.42, 15 Mayıs 2023 tarihindeki hâli

D vitamini
Cholecalciferol (D3)
İlaç sınıfı
Sınıf tanımlayıcıları
Diğer adlarCalciferols
AmaçRickets, osteoporosis, vitamin D deficiency
ATC koduA11CC
Biyolojik hedefvitamin D receptor
Klinik veri
Drugs.comMedFacts Doğal Ürünler
MeSHD014807
Vikiveri öğesi

D vitamini kalsiyum, magnezyum ve fosfatın bağırsak emilimi ve diğer birçok biyolojik etkiden sorumlu, yağda çözünen bir sekosteroid grubudur.[1][2][3] İnsanlarda bu gruptaki en önemli bileşikler vitamin D3 (kolekalsiferol) ve vitamin D2 (ergokalsiferol)dür.[2][3][4]

Vitaminin ana kaynağı, güneşe maruz kalmaya (özellikle UVB radyasyonuna) bağlı bir kimyasal reaksiyola cildin epidermisinin alt katmanlarında kolekalsiferol sentezidir.[1] Kolekalsiferol ve ergokalsiferol diyet ve takviyelerden alınabilir.[1] Yağlı balık eti gibi sadece birkaç gıda doğal olarak önemli miktarda D vitamini içerir.


ABD ve diğer ülkelerde inek sütü ve bitki kaynaklı süt ikameleri, birçok kahvaltılık gevrek gibi D vitamini ile takviye edilmiştir.[2][5] Ultraviyole ışığa maruz kalan mantarlar, faydalı miktarlarda [1] D2 vitaminine katkıda bulunur. Diyet tavsiyeleri tipik olarak bir kişinin tüm D vitamininin ağızdan alındığını varsayar, çünkü popülasyonda güneşe maruz kalma değişkendir ve cilt kanseri riski açısından güvenli olan güneşe maruz kalma miktarına ilişkin tavsiyeler belirsizdir.[2]

Diyet veya deri sentezinden elde edilen D vitamini biyolojik olarak inaktiftir. İlki karaciğerde ve ikincisi böbreklerde olmak üzere iki enzim-proteinle hidroksilasyon adımı ile aktive edilir.[1][4] D vitamini, yeterli güneş ışığı alırlarsa çoğu memeli tarafından yeterli miktarda sentezlenebildiğinden teknik olarak bir vitamin değildir.[3] Bunun yerine, aktif form olan kalsitriol ile sonuçlanan D vitamini pro-hormonunun aktivasyonu ile bir hormon olarak kabul edilebilir ve bu daha sonra birden fazla yerde bir nükleer reseptör aracılığıyla etkiler üretir.[3]

Kolekalsiferol, karaciğerde kalsifediole (25-hidroksikolekalsiferol) dönüştürülür; ergocalciferol, 25-hidroksiergokalsiferole dönüştürülür.[1] Bu iki D vitamini metaboliti (25-hidroksivitamin D veya 25(OH)D olarak adlandırılır), kişinin D vitamini durumunu belirlemek için serumda ölçülür.[6][7] Kalsifediol ayrıca böbrekler ve bazı bağışıklık sistemi hücreleri tarafından D vitamininin biyolojik olarak aktif formu olan kalsitriol (1,25-dihidroksikolekalsiferol) oluşturmak üzere hidroksile edilir.[8][9] Kalsitriol, kanda bir hormon olarak dolaşır, kalsiyum ve fosfat konsantrasyonunu düzenleyen ve kemiğin sağlıklı büyümesini ve yeniden şekillenmesini destekleyen önemli bir role sahiptir.[1] Kalsitriol ayrıca, bazıları hücre büyümesi, nöromüsküler ve bağışıklık fonksiyonları ve inflamasyonun azaltılması dahil olmak üzere başka etkilere de sahiptir.[2]

D vitamini kalsiyum homeostazı ve metabolizmasında önemli bir role sahiptir.[1] Keşfi, raşitizmli (osteomalazinin çocuk formu) çocuklarda eksik olan besin maddesini bulma çabasından kaynaklanmıştır.[10] Osteomalazi ve raşitizmi tedavi etmek veya önlemek için D vitamini takviyeleri verilir.[1] D vitamini ile dolu bireylerde D vitamini takviyesinin diğer sağlık etkilerine dair kanıtlar tutarsızdır.[2] D vitamini takviyesinin ölüm oranı üzerindeki etkisi net değildir, bir meta-analiz yaşlı insanlarda ölüm oranında küçük bir düşüklük bulmuştur.[11] Yüksek risk gruplarında raşitizm ve osteomalazinin önlenmesi dışında, D vitamini takviyelerinin kas-iskelet veya genel sağlığa küçük bir faydası olabilir.[12][13][14]

Türler

Name Chemical composition Structure
Vitamin D1 Mixture of molecular compounds of ergocalciferol with lumisterol, 1:1
Vitamin D2 ergocalciferol (made from ergosterol) Note double bond at top center.
Vitamin D3 cholecalciferol

(made from 7-dehydrocholesterol in the skin).

Vitamin D4 22-dihydroergocalciferol
Vitamin D5 sitocalciferol

(made from 7-dehydrositosterol)

D vitamininin çeşitli formları (vitamer) mevcuttur.[1] İki ana form, vitamin D2 veya ergokalsiferol ve vitamin D3 veya kolekalsiferoldür.[1] Alt simge içermeyen D vitamini, D2 veya D3'ü veya her ikisini birden ifade eder ve topluca kalsiferol olarak bilinir. 

D2 vitamini kimyasal olarak 1931'de karakterize edildi. 1935'te D3 vitamininin kimyasal yapısı tanımlandı ve 7-dehidrokolesterolün ultraviyole ışımasından kaynaklandığı gösterildi. 1981 yılında D vitamini formları için kimyasal bir terminoloji önerildi,[15] fakat alternatif isimler hala kullanılmaktadır.[4]

Kimyasal olarak, D vitamininin çeşitli formları sekosteroid, yani steroid halkalarındaki bağlardan birinin kırıldığı steroidlerdir.[16] D2 vitamini ile D3 vitamini arasındaki yapısal fark, 22 ve 23 numaralı karbonlar arasında bir çift bağ ve D2 vitamininde 24 numaralı karbon üzerinde bir metil grubu içeren yan zincirdedir.[4] Birçok D vitamini analoğu sentezlenmiştir.[4]

Biyoloji

İnsan vücudunda kalsiyum regülasyonu.[17] Aktif vitamin D'nin (1,25-dihidroksivitamin D, kalsitriol) rolü turuncu ile gösterilmiştir.

D vitamini aktif metaboliti kalsitriol, hedef hücrelerin çekirdeklerinde bulunan D vitamini reseptörüne (VDR) bağlanarak biyolojik etki eder.[1][16] Kalsitriolün VDR'ye bağlanması, VDR'nin bağırsakta kalsiyum absorpsiyonunda yer alan taşıma proteinlerinin (TRPV6 ve calbindin gibi) gen ekspresyonunu modüle eden bir transkripsiyon faktörü olarak hareket etmesine izin verir.[18] D vitamini reseptörü, steroid/tiroid hormonu reseptörlerinin nükleer reseptör üst ailesine aittir ve VDR'ler beyin, kalp, deri, gonadlar, prostat ve meme dahil çoğu organdaki hücreler tarafından eksprese edilir.

Bağırsak, kemik, böbrek ve paratiroid bezi hücrelerinde VDR aktivasyonu, kandaki kalsiyum, fosfor (paratiroid hormonu ve kalsitonin yardımıyla) ve kemik içeriğinin korunmasına yarar.[1][19]

D vitamininin en önemli rollerinden biri, barsaklarda kalsiyum emilimini, osteoklast sayısı üzerinden kemik çözülmesi teşvik ederek, yani kemik oluşumu için kalsiyum ve fosfat seviyelerini koruyarak paratiroid hormonunun düzgün çalışmasına izin vererek kan-iskelet kalsiyum dengesini korumaktır.[1] D vitamini eksikliği, daha düşük kemik mineral yoğunluğuna (osteoporoz) veya kemik kırılması riskinde artışa neden olabilir.[1][20] D vitamini, güçlü bir kemik rezorpsiyonu uyarıcısı olarak rolü nedeniyle kemiğin yeniden şekillenmesi için de kritiktir.[20]

VDR, hücre çoğalmasını ve farklılaşmasını düzenler. D vitamini ayrıca bağışıklık sistemini de etkiler ve VDR'ler, monositler ve aktifleştirilmiş T ve B hücreleri dahil olmak üzere birkaç beyaz kan hücresinde ifade edilir.[21] D vitamini, in vitro olarak, adrenal medüller hücrelerde tirozin hidroksilaz geninin ekspresyonunu arttırır ve nörotrofik faktörlerin, nitrik oksit sentazın ve glutatyonun sentezini etkiler.[22]

Eksiklik

Yetersiz güneş maruziyeti ile birlikte diyette yetersiz D vitamini, kan 25(OH)D seviyesinin 12'ng/ml'nin altında olması olarak tanımlanan D vitamini yetmezliğine neden olur. D vitamini eksikliği ise kan 25(OH)D seviyesinin 12-20 ng/ml olması durumudur.[2][23] Avrupa'daki gelişmiş ülkeler de dahil olmak üzere, dünya çapında tahminen bir milyar yetişkin ya D vit yetersiz ya da eksikliği gösterir.[24][25] Gelişmiş ülkelerde nadir görülen bir hastalık olan çocuklarda şiddetli D vitamini eksikliği, büyüyen kemiklerin yumuşaması ve zayıflamasıyla karakterize raşitizm adı verilen bir duruma neden olur.[26]

D vitamini eksikliği yaşlı, çocuk ve yetişkinlerde Dünya çapında yaygındır.[27][28][24] Eksikliği, kemik mineralizasyonunun bozulması ve kemik hasarına yol açarak, çocuklarda raşitizm ve yetişkinlerde osteomalazi dahil olmak üzere kemik yumuşatıcı hastalıklara[29] yol açar. Düşük kan kalsifediol (25-hidroksi-D vitamini) güneşten kaçınmaktan kaynaklanabilir.[30] D vitamini eksikliği, diyet kalsiyumunun bağırsak emiliminin %15'e düşmesine neden olabilir.[19] Eksik olmadığında, kişi genellikle %60 ile %80 arasında emer.[19]

Ilıman iklimlerde yaşayan koyu tenli insanların D vitamini düzeylerinin düşük olduğu gösterilmiştir.[31][32][33] Koyu tenli insanlar, D vitamini yapımında daha az verimlidir, çünkü derideki melanin, D vitamini sentezini engeller.[34] D vitamini eksikliği, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Hispanik ve Afrikalı-Amerikalılarda yaygındır ve seviyeleri kışın önemli ölçüde düşer.[23] Bu, güneşe maruz kalmaya karşı doğal bir koruyucu görevi gören ciltteki melanin seviyelerinden kaynaklanmaktadır.[23]

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Vitamin D". Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis. 11 February 2021. 8 April 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 March 2022. 
  2. ^ a b c d e f "Vitamin D". Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health. 12 August 2022. 9 April 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 February 2022.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "ods" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ a b c d "From vitamin D to hormone D: fundamentals of the vitamin D endocrine system essential for good health". The American Journal of Clinical Nutrition. 88 (2): 491S–9S. August 2008. doi:10.1093/ajcn/88.2.491S. PMID 18689389.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  4. ^ a b c d e "Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications". Chemistry & Biology. 21 (3): 319–29. March 2014. doi:10.1016/j.chembiol.2013.12.016. PMC 3968073 $2. PMID 24529992. 
  5. ^ "Efficacy of fish intake on vitamin D status: a meta-analysis of randomized controlled trials". The American Journal of Clinical Nutrition. 102 (4): 837–47. October 2015. doi:10.3945/ajcn.114.105395. PMID 26354531.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  6. ^ "Vitamin D Tests". Lab Tests Online (USA). American Association for Clinical Chemistry. 7 November 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 June 2013. 
  7. ^ "Assessment of vitamin D nutritional and hormonal status: what to measure and how to do it". Calcified Tissue International. 58 (1): 4–5. January 1996. doi:10.1007/BF02509538. PMID 8825231. 
  8. ^ "Identification of 1,25-dihydroxycholecalciferol, a form of vitamin D3 metabolically active in the intestine". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 68 (4): 803–4. April 1971. doi:10.1073/pnas.68.4.803. PMC 389047 $2. PMID 4323790.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  9. ^ "1,25-dihydroxycholecalciferol: identification of the proposed active form of vitamin D3 in the intestine". Science. 173 (3991): 51–4. July 1971. doi:10.1126/science.173.3991.51. PMID 4325863. 
  10. ^ "The discovery of vitamin D: the contribution of Adolf Windaus". The Journal of Nutrition. 134 (6): 1299–302. June 2004. doi:10.1093/jn/134.6.1299. PMID 15173387.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  11. ^ "Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1): CD007470. January 2014. doi:10.1002/14651858.CD007470.pub3. PMID 24414552. 
  12. ^ "Effects of vitamin D supplements on bone mineral density: a systematic review and meta-analysis". Lancet. 383 (9912): 146–55. January 2014. doi:10.1016/s0140-6736(13)61647-5. PMID 24119980. 
  13. ^ "The effect of vitamin D supplementation on skeletal, vascular, or cancer outcomes: a trial sequential meta-analysis". The Lancet. Diabetes & Endocrinology. 2 (4): 307–20. April 2014. doi:10.1016/S2213-8587(13)70212-2. PMID 24703049. 
  14. ^ "The Lancet Diabetes & Endocrinology: Vitamin D supplementation in adults does not prevent fractures, falls or improve bone mineral density". EurekAlert!. 24 March 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 February 2022. The authors conclude that there is therefore little reason to use vitamin D supplements to maintain or improve musculoskeletal health, except for the prevention of rare conditions such as rickets and osteomalacia in high risk groups, which can be caused by vitamin D deficiency after long lack of exposure to sunshine. 
  15. ^ "IUPAC-IUB Joint Commission on Biochemical Nomenclature (JCBN): Nomenclature of vitamin D. Recommendations 1981". European Journal of Biochemistry. 124 (2): 223–7. May 1982. doi:10.1111/j.1432-1033.1982.tb06581.x. PMID 7094913.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  16. ^ a b BP Marriott; DF Birt, (Ed.) (2020). "Vitamin D". Present Knowledge in Nutrition, Eleventh Edition. London, United Kingdom: Academic Press (Elsevier). ss. 93–114. ISBN 978-0-323-66162-1.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  17. ^ Medical Physiology E-Book. Elsevier Health Sciences. 29 March 2016. ISBN 978-1-4557-3328-6. 19 March 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 April 2017. 
  18. ^ "Intestinal calcium absorption: Molecular vitamin D mediated mechanisms". Journal of Cellular Biochemistry. 88 (2): 332–9. February 2003. doi:10.1002/jcb.10360. PMID 12520535. 
  19. ^ a b c "Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, and cardiovascular disease". The American Journal of Clinical Nutrition. 80 (6 Suppl): 1678S–88S. December 2004. doi:10.1093/ajcn/80.6.1678S. PMID 15585788.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım); Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Holick 2004" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  20. ^ a b "The biology and pathology of vitamin D control in bone". Journal of Cellular Biochemistry. 111 (1): 7–13. September 2010. doi:10.1002/jcb.22661. PMC 4020510 $2. PMID 20506379. 
  21. ^ "An update on the association of vitamin D deficiency with common infectious diseases". Canadian Journal of Physiology and Pharmacology. 93 (5): 363–8. May 2015. doi:10.1139/cjpp-2014-0352. PMID 25741906. 
  22. ^ "Vitamin D increases expression of the tyrosine hydroxylase gene in adrenal medullary cells". Brain Research. Molecular Brain Research. 36 (1): 193–6. February 1996. doi:10.1016/0169-328X(95)00314-I. PMID 9011759. 
  23. ^ a b c "Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline". The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 96 (7): 1911–30. July 2011. doi:10.1210/jc.2011-0385. PMID 21646368.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım); Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "holick2011" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  24. ^ a b "Vitamin D deficiency". The New England Journal of Medicine. 357 (3): 266–81. July 2007. doi:10.1056/NEJMra070553. PMID 17634462.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Holick_2007" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  25. ^ "Vitamin D deficiency in Europe: pandemic?". The American Journal of Clinical Nutrition. 103 (4): 1033–44. April 2016. doi:10.3945/ajcn.115.120873. PMC 5527850 $2. PMID 26864360. 
  26. ^ "Rickets". National Health Service. 8 March 2012. 11 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 July 2012. 
  27. ^ "Global Consensus Recommendations on Prevention and Management of Nutritional Rickets". The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 101 (2): 394–415. February 2016. doi:10.1210/jc.2015-2175. PMC 4880117 $2. PMID 26745253. 
  28. ^ "Vitamin D deficiency and aging: implications for general health and osteoporosis". Biogerontology. 3 (1–2): 73–7. 2002. doi:10.1023/A:1015263514765. PMID 12014847. 
  29. ^ Nutrition Through the Life Cycle. Cengage Learning. 28 June 2013. ISBN 978-1-285-82025-5. 19 March 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 April 2017. 
  30. ^ "Abundant sunshine and vitamin D deficiency". The British Journal of Nutrition. 99 (6): 1171–3. June 2008. doi:10.1017/S0007114508898662. PMC 2758994 $2. PMID 18234141. 
  31. ^ "Special considerations for vitamin D in the south Asian population in the UK". Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease. 9 (6): 137–44. June 2017. doi:10.1177/1759720X17704430. PMC 5466148 $2. PMID 28620422. 
  32. ^ "The uncertain significance of low vitamin D levels in African descent populations: a review of the bone and cardiometabolic literature". Progress in Cardiovascular Diseases. 56 (3): 261–9. 2013. doi:10.1016/j.pcad.2013.10.015. PMC 3894250 $2. PMID 24267433. 
  33. ^ "Effect of race and genetics on vitamin D metabolism, bone and vascular health". Nature Reviews. Nephrology. 8 (8): 459–66. June 2012. doi:10.1038/nrneph.2012.112. PMC 10032380 $2. PMID 22688752. 
  34. ^ "Utility of sun-reactive skin typing and melanin index for discerning vitamin D deficiency". Pediatric Research. 82 (3): 444–51. September 2017. doi:10.1038/pr.2017.114. PMC 5570640 $2. PMID 28467404. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=D_vitamini&oldid=29728899" sayfasından alınmıştır