İçeriğe atla

Toledo Cetvelleri: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler, Çevirmenler
129.535 değişiklik
"Toledan Tables" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni [Çevirmeni 2]
(Fark yok)

Sayfanın 18.53, 3 Aralık 2022 tarihindeki hâli

'Kanonlar', Gerardus Cremonensis'in Toledo Tabloları'ndan bir diyagramın çevirisidir. [1]

Toledo Tabloları, Güneş, Ay ve gezegenlerin sabit yıldızlara göre hareketlerini tahmin etmek için kullanılan astronomik tablolardır. Takvim tarihlerinin tahmini, kozmik olayların zamanları ve kozmik hareket dahil olmak üzere kozmosun farklı yönlerini tanımlayan bir matematik tabloları koleksiyonudur. [2]

Kökenleri

Toledo Tabloları, İspanya'nın Toledo kentinde bir grup Arap gökbilimci tarafından 1080 civarında tamamlandı. Başka yerlerde yapılmış önceden var olan Arapça tablolar ile başlamışlardı ve sayısal olarak Toledo'nun konumuna göre tabloları ayarladılar. [2] [3] Toledo Tabloları kısmen, Toledo'da yaşayan bir Arap matematikçi, astronom, astronomi aleti yapımcısı ve astrolog olan ( Batı'da Arzachel olarak bilinir) al-Zarqali'nin çalışmalarına dayanıyordu. Tablolar, al-Zarqali dışında, üyeliği büyük ölçüde bilinmeyen bir ekip tarafından hazırlandı.

Toledo, tablolar tamamlandıktan kısa bir süre sonra, 1080'lerin ortalarında Hristiyan İspanyol yönetimi altına girdi. Bir asır sonra Toledo'da, Arapçadan Latinceye tercüman Cremona'lı Gerard (1114-1187), o zamanlar Avrupa'daki en doğru derleme olan Toledo Tablolarını Latince okuyucular için tercüme etti. Bu tablo koleksiyonu, daha önceki astronomların çalışmalarından ve Batlamyus tabloları ve el-Battānī'nin çalışmaları gibi tablolardan büyük ölçüde etkilenmiştir. [4] Toledo Tabloları'nın önceki metinlerden türetmediği şey, gök cisimlerinin ortalama hareketine ilişkin parametreleriydi. Bu parametreler, diğer tablolardan farklı olarak yıldız koordinatlarını kullanır, örneğin Ptolemy'ler tropikaldir. [2] On üçüncü yüzyılın ortalarında, Novaralı Campanus, al-Zarqali'nin Toledo Tabloları'ndan Novara meridyeni için tablolar yaptı. [5]

Arapça Toledan Tablolarının orijinal versiyonu kayboldu, ancak muhtemelen Kıbrıslı Rum bilgin George Lapithes tarafından 1330'larda Kıbrıs'ta yazılan Toledan Tablolarının Yunanca çevirisi için kullanılan Latince tercümenin yüzden fazla versiyonu vardır. [6] [7]

Toledo Tabloları'nın hesaplamalarında makul miktarda hata vardır. Toledo Tabloları neredeyse tamamen diğer tabloların kopyalarının bir koleksiyonudur. Bu nedenle, birçok hata ve tutarsızlık, öncelikle kopya hataları olarak kabul edilir. [2]

Tarihsel Kullanımları

Toledo Tabloları, 1270'lerde Toledo'da İspanyolca ve Latince olarak iki yüzyıl önceki orijinal tablolardan üretilen Alfonso Tabloları tarafından güncellendi. [8] Bazı düzeltmelerle güncellenen Toledo Tabloları'nın torunları, geç ortaçağ Latin astronomisinde en yaygın kullanılan astronomi tablolarıydı. Tabloları derleyenler Dünya'nın evrenin merkezinde durağan olduğunu varsaysa da, tablolardaki veriler Kopernik tarafından Güneş'in durağan olduğu modelin geliştirilmesinde başarıyla kullanılmıştır.

Toledan Tabloları, Toledo'lu Isaac ben Joseph Israel adlı bir adamın çalışmasında kullanıldı. Tutulmalar hakkında bilgi sağlamak için diğer kaynakların yanı sıra çeşitli Toledo Tabloları'ndan oluşan bir koleksiyon kullandı. Bu tutulmalar, Kastilya Alfonso Tabloları'nın yazarlarından biri olarak bilinen R. Isaac ben Sid tarafından gözlemlenmişti. Bu nedenle, Isaac ben Joseph'in Alfonso Tabloları hakkında konuşacağı düşünüldü, ancak bu tablolardan hiç bahsetmiyor, bunun yerine Toledan Tabloları'na atıfta bulunuyor. [9]

Toledo Tabloları'ndan birkaçının önemli bir özelliği, gezegen konumlarının argümanlarını yarım derece olarak listelemeleri ve bu tabloları yalnızca tam derecelerle ilgilenen diğer tabloların iki katı uzunluğunda yapmalarıdır. [10] Bu argümanlar özellikle Satürn, Venüs ve Merkür için bulundu. [2] Toledo Tabloları aşağıdaki gibi kategoriler halinde düzenlendi: [11]

  • dönemlerin kronolojisi
  • Trigonometri ve küresel astronomi
  • Güneş, ay ve gezegenlerin ortalama hareketleri
  • gezegen enlemleri
  • tutulmalar
  • Astroloji

Modern astronomide, astronomik cisimlerin hareket tablolarına ephemerides denir. Toledan tablolarının fikirlerini genişleten ve herhangi bir gök cisminin zamanın herhangi bir noktasında başka bir gök cismiyle ilişkili olarak nerede olacağını hesaplamak için modern hesaplama yöntemleriyle kullanılır. Modern hesaplamalar için gereken doğruluğu sağlamak için NASA tarafından yıllık olarak güncellenirler. Bu, yörünge cisimlerinin yörüngelerini daha doğru bir şekilde haritalayan koniklere güncellenmiş bir analitik çözüm kullanarak Alfonso Tabloları'nı genişletir. [12]

Ayrıca bakınız

  • Zij (ortaçağ Arapça astronomi tabloları)
  • Alfonso tabloları (Toledo'da üretilmiştir, çoğunlukla orijinal Toledo Tabloları)
  • Putenic Tablolar (ilk kapsamlı güneş merkezli tablolar, 1551 yılı)
  • Rudolphine Tabloları (Kepler'in astronomi tabloları, 1627 yılı)

Kaynakça

  1. ^ "File:Gerardus Cremonensis (1114-1187) Wellcome L0070081.jpg - Wikipedia". commons.wikimedia.org (İngilizce). Erişim tarihi: 2022-04-19. 
  2. ^ a b c d e "A Survey of the Toledan Tables". Osiris. 15: 5–174. 1968. doi:10.1086/368631. ISSN 0369-7827.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ Thomas F. Glick; Steven John Livesey, (Ed.) (2005). "Toledo". Medieval science, technology, and medicine: an encyclopedia. New York: Routledge. ss. 478–481. ISBN 978-0-415-96930-7.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Chabás (2020-12-17). "New Approaches and Parameters in the Parisian Alfonsine Tables". Suhayl. International Journal for the History of the Exact and Natural Sciences in Islamic Civilisation (Katalanca): 51–68. ISSN 2013-620X. 
  5. ^ Toomer, G. J. (1971). Campanus of Novara and medieval planetary theory: Theorica planetarum. University of Wisconsin Press. s. 15. ISBN 978-0-299-05960-6.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  6. ^ Pingree (1976). "The Byzantine Version of the "Toledan Tables": The Work of George Lapithes?". Dumbarton Oaks Papers. 30: 85–132. doi:10.2307/1291391. ISSN 0070-7546. 
  7. ^ Schabel, Chris, (Ed.) (2005). "Literature". Cyprus: Society and Culture 1191-1374. BRILL. s. 273.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ Thomas F. Glick; Steven John Livesey, (Ed.) (2005). "Toledo". Medieval science, technology, and medicine: an encyclopedia. New York: Routledge. ss. 478–481. ISBN 978-0-415-96930-7.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ Bernard R. Goldstein (2017). "The Astronomical Tables of Isaac ben Joseph Israeli of Toledo". Aleph. 17 (2): 357. doi:10.2979/aleph.17.2.0357. ISSN 1565-1525. 
  10. ^ "The Toledan Tables in Castilian: Excerpts of the Planetary Equations". Suhayl. International Journal for the History of the Exact and Natural Sciences in Islamic Civilisation: 179–188. 2012. ISSN 2013-620X.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ The Toledan Tables: A Review of the Manuscripts and the Textual Versions with an Edition (İngilizce). Kgl. Danske Videnskabernes Selskab. 2002. ISBN 978-87-7876-267-2.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ Arias, Elisa Felicitas; Combrinck, Ludwig; Gabor, Pavel; Hohenkerk, Catherine, (Ed.) (2017), "The Role of Ephemerides from Ptolemy to Kepler", The Science of Time 2016, Astrophysics and Space Science Proceedings (İngilizce), 50, Cham: Springer International Publishing, ss. 17–24, doi:10.1007/978-3-319-59909-0_3, ISBN 978-3-319-59908-3, erişim tarihi: 2022-04-09  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

Dış bağlantılar

  • "Astronomical Tables". University of Cambridge: Department of History and Philosophy of Science. 1999. Erişim tarihi: 30 Mar 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Toledo_Cetvelleri&oldid=28888189" sayfasından alınmıştır