Pompa

Küçük, elektrikle çalışan bir pompa

Pompa genelde elektrik enerjisinin hidrolik enerjiye çevrilerek sıvıyı mekanik güçle hareket ettiren bir makinadır. Sıvıyı hareket ettirmek için kullandıkları yönteme göre pompalar üç ana gruba ayrılabilir: "direkt kaldırma", "yer değiştirme" ve "yerçekimi" pompaları.

Pompa bazı mekanizmalarla çalışır (genelde git-gel hareket veya döner) hareket ve sıvıyı hareket ettirmek mekanik iş gerçekleştirmek için enerji tüketir. Pompalar, kas gücü, elektrik, içten yanmalı motor veya rüzgar enerjisi dahil olmak üzere birçok enerji kaynağı aracılığıyla çalışır ve tıbbi uygulamalarda kullanım için mikroskobikten büyük endüstriyel pompalara kadar birçok boyuttadır.

Mekanik pompalar kuyulardan su pompalama, akvaryum filtresi, havuz filtreleme ve su havalandırma ve otoda su soğutma ve yakıt enjeksiyonu için, enerji endüstrisinde petrol pompalama ve doğalgaz için veya soğutma kulesi ve ısıtma, havalandırma ve klima sistemlerini çalıştırmak gibi çeşitli uygulamalarda kullanılır.

Tıp endüstrisinde pompalar ilaç geliştirme ve imalatındaki biyokimyasal işlemlerde ve özellikle yapay kalp vb olmak üzere çeşitli yapay organlarında da kullanılır.

Tarihi

İlk pompalardan birisi M.Ö. 3. yüzyılda Arşimet tarafından tasarlaniğmıştır. Mekanik kuvvetlerin fiziksel kaldırma veya sıkıştırma kuvveti ile maddeyi itmesi prensibini kullanarak çalışır.

Tipleri

Mekanik pompalar, pompaladıkları akışkanın içine 'daldırılabilir' 'veya akışkanın' 'dışına' yerleştirilebilir.

Pompalar yer değiştirme yöntemlerine göre pozitif deplasmanlı pompalar, impulse pompaları, hız pompaları, yerçekimi pompaları, buhar pompaları ve valfsiz pompalar olarak tiplere ayrılır. Üç temel pompa türü vardır: pozitif deplasmanlı, santrifüj ve eksenel akış pompalar. Santrifüj pompalarda akışkanın akış yönü çark üzerinden akarken doksan derece değişir, eksenel akış pompalarında ise akış yönü değişmez.

Pozitif deplasmanlı pompalar

Loblu pompa içindekiler

Pozitif deplasmanlı pompa sabit bir miktarı yakalayarak bu hacimdeki tahliye borusuna hapseden (yer değiştirerek) sıvının hareket etmesini sağlar. Bazı pozitif deplasmanlı pompalar emme tarafında genişleyen bir boşluk ve tahliye tarafında azalan bir boşluk kullanır. Emme tarafındaki boşluk genişledikçe sıvı pompaya akar ve boşluk çöktüğü için sıvı tahliyeden dışarı akar. Hacim, her işlem döngüsü boyunca sabittir.

Pozitif deplasmanlı pompa davranışı ve güvenliği

Pozitif deplasmanlı pompalar santrifüj 'ün aksine teorik olarak tahliye basıncı ne olursa olsun belirli bir hızda (rpm) aynı akışı üretebilir. Dolayısıyla pozitif deplasmanlı pompalar sabit akışlı makinelerdir . Ancak basınç arttıkça dahili sızıntıda hafif bir artış gerçekten sabit debiyi önler. Pozitif deplasmanlı pompa, santrifüj pompalar gibi kapatma başlığına sahip olmadığından pompanın tahliye tarafındaki kapalı bir valfe karşı çalışmamalıdır. Kapalı bir tahliye vanasına karşı çalışan pozitif deplasmanlı pompa debi vermeye devam eder ve tahliye hattındaki basınç, hat patlayana, pompa ciddi şekilde hasar görene veya her ikisine kadar artar. Bu nedenle, pozitif deplasmanlı pompanın tahliye tarafında bir tahliye veya emniyet valfi gereklidir. Tahliye vanası dahili veya harici olabilir. Pompa üreticisi normalde dahili tahliye veya emniyet valfleri sağlama seçeneğine sahiptir. Dahili valf genellikle yalnızca bir güvenlik önlemi olarak kullanılır. Emiş hattına veya besleme tankına geri dönüş hattına sahip tahliye hattındaki harici bir tahliye vanası hem insan hem de ekipman için güvenlik sağlar.

Pozitif yer değiştirme türleri

Pozitif deplasmanlı bir pompa sıvıyı hareket ettirmek için kullanılan mekanizmaya göre ayrıca sınıflandırılabilir:

• Döner tip pozitif yer değiştirme: iç dişlili, vidalı, mekik bloklu, esnek kanatlı veya kayar paletli, çevresel piston, esnek pervane, helis bükülmüş roots (örn. Wendelkolben pompa) veya sıvı halkalı pompalar
• "Pistonlu tip" pozitif deplasman: pistonlu pompalar, dalgıç pompalar veya diyaframlı pompalar
• Doğrusal tip pozitif yer değiştirme: Halatlı pompalar ve zincirli pompalar

Döner pozitif deplasmanlı pompalar

Döner paletli pompa

Bu pompalar sıvıyı yakalayan ve içine çekip vakum oluşturarak dönen bir mekanizma kullanarak sıvıyı hareket ettirir.

"Avantajlar:" Döner pompalar çok verimlidir çünkü vizkozite artarken yüksek debilerle çok yüksek vizkoziteli sıvıları basabilirler.

Dezavantajlar: Pompanın yapısı dönen pompa ile dış kenar arasında çok yakın boşluklar olmasını gerektirir ve bu da pompanın yavaş ve sabit bir hızda dönmesini sağlar. Döner pompalar yüksek hızlarda çalıştırılırsa sıvılar erozyona neden olur ve bu da sonunda sıvının geçebileceği genişletilmiş boşluklara neden olur ve bu da verimliliği düşürür.

Döner pozitif deplasmanlı pompalar 5 ana türe ayrılır:

• Dişli pompalar - sıvının iki dişli arasına itildiği basit bir döner pompa türü
• Vidalı pompalar - bu pompanın iç kısımlarının şekli genellikle sıvıyı pompalamak için birbirine karşı dönen iki vidadır
• Döner kanatlı pompalar
• İçi boş diskli pompalar (eksantrik diskli pompalar veya İçi boş döner diskli pompalar olarak da bilinir), salyangoz kompresör'lere benzer şekilde bunlar dairesel bir muhafaza içine yerleştirilmiş silindirik bir rotora sahiptir. Rotor yörüngede dönerken ve bir dereceye kadar dönerken sıvıyı rotor ile gövde arasında tutar ve pompanın içinden çeker. Petrol türevi ürünler gibi yüksek viskoziteli sıvılar için kullanılır ve ayrıca 290 psi'ye kadar yüksek basınçları destekleyebilir.
• Titreşimli pompalar aynı çalışma prensibine sahip lineer kompresörlere benzer. Bir diyot üzerinden AC akımına bağlı bir elektromıknatıs ile yaylı bir piston kullanarak çalışırlar. Yaylı piston tek hareketli parçadır ve elektromıknatısın merkezine yerleştirilmiştir. AC akımının pozitif döngüsü sırasında diyot elektriğin elektromıknatıstan geçmesine izin vererek pistonu geriye hareket ettiren yayı sıkıştırıp emiş oluşturan manyetik bir alan oluşturur. AC akımının negatif döngüsü sırasında diyot elektromıknatısa giden akımı engelleyerek yayın sıkıştırmasını açar pistonu ileri hareket ettirir ve sıvıyı pompalar ve pistonlu pompa gibi basınç üretir. Düşük maliyeti nedeniyle ucuz espresso makinelerinde yaygın olarak kullanılır. Ancak büyük miktarlarda ısı ürettikleri için titreşimli pompalar bir dakikadan fazla çalıştırılamaz. Doğrusal kompresörler çalışma sıvısı (genellikle bir soğutucu olan) tarafından soğutulabildikleri için bu sorunları olmaz.

Pistonlu pozitif deplasmanlı pompalar

Emme basma su pompasının (tulumba) detayı

Georgia, Alapaha'daki Coloured School'da antika "sürahi" pompa (c. 1924)

Pistonlu pompalar bir veya daha fazla salınımlı piston, piston veya membran (diyafram) kullanarak sıvıyı hareket ettirirken, valfler sıvı hareketini istenen yönde kısıtlar. Emmenin gerçekleşmesi için pompa6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. odadaki basıncı azaltmak amacıyla önce pistonu dışarı doğru bir hareketle çekmelidir. Piston geri ittirilir ittirilmez basınç odada artar ve pistonun içeriye doğru basıncı daha sonra boşaltma valfini açar ve sıvıyı yüksek hızda dağıtım borusuna basar.

Bu kategorideki pompalar tek silindirli tek yönlü den bazı durumlarda dörtlü (dört) silindire veya daha fazlasına kadar değişir. Pistonlu tipteki pompaların çoğu duplex (iki) veya triplex (üç) silindirdir. Bir yönde piston hareketi ve diğerinde tahliye sırasında emme ile tek etkili veya her iki yönde emme ve boşaltma ile çift etkili olabilirler. Pompalar elle, hava veya buharla veya bir motor tarafından tahrik edilen bir kayışla da çalıştırılabilir. Bu tip pompa 19. yüzyılda buhar tahrikinin ilk günlerinde kazan besleme suyu pompaları olarak yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Şimdi pistonlu pompalar tipik olarak beton ve ağır yağlar gibi yüksek viskoziteli sıvıları pompalar ve yüksek dirence karşı düşük debileri gerektiren özel uygulamalarda çalışır. Pistonlu el pompası kuyulardan su pompalamak için yaygın olarak kullanıldı. Lastik şişirme için genel bisiklet pompası ve ayak pompaları ileri geri hareketi kullanır.

Bu pozitif deplasmanlı pompalar emme tarafında genişleyen bir hacme ve boşaltma tarafında azalan bir hacme sahiptir. Sıvı emme tarafındaki hacım genişledikçe pompanın içine akar ve boşluk çökerken sıvı tahliyeden dışarı çıkar. Hacim her çalışma döngüsü için sabittir ve pompanın hacimsel verimliliği valflerinin düzenli bakımı ve kontrolu ile sağlanır.

Tipik pistonlu pompalar şunlardır:

• Pistonlu pompalar – gidip gelen bir piston sıvıyı bir veya iki açık valften iter, dönüş yolunda emme ile valfler kapatılır.
• Diyaframlı pompalar – pistonun, pompa silindirindeki bir diyaframı esnetmek için kullanılan hidrolik yağı basınçlandırdığı dalgıç pompalara benzer. Diyaframlı valfler, tehlikeli ve toksik sıvıları pompalamak için kullanılır.
• Pistonlu pompalar deplasmanlı pompalar – genellikle küçük miktarlarda sıvı veya jeli elle pompalamak için basit cihazlardır. Sıvı sabunu dağıtıcısı bu tip bir pompadır.
• Radyal pistonlu pompalar - pistonların radyal yönde uzandığı bir hidrolik pompa şeklidir.

Çeşitli pozitif deplasmanlı pompalar

Bu pompalarda pozitif deplasman ilkesi geçerlidir:

• Döner loblu pompa
• Aşamalı boşluk pompası
• Döner dişli pompa
• Pistonlu pompa
• Diyaframlı pompa
• Vidalı pompa
• Dişli pompa
• Hidrolik pompa
• Döner kanatlı pompa
• Peristaltik pompa
• İp pompası
• Esnek çark pompa

Dişli pompa

Dişli pompa

Bu, döner pozitif deplasmanlı pompaların en basitidir. Sıkıca takılmış bir mahfaza içinde dönen iki dişliden oluşur. Diş boşlukları sıvıyı hapseder ve onu dış çevresinde harekete zorlar. Dişler merkezde sıkı bir şekilde birbirine geçtiği için sıvı dişlilerin eşleştiği yerden geri gitmez. Dişli pompalar, araba motorunun yağ pompasında ve çeşitli hidrolik güç paketilerde yaygın olarak kullanılır.

Vidalı pompa

Vidalı pompa, karşılıklı dişe sahip iki veya üç vida kullanan daha karmaşık bir döner pompa türüdür - örneğin, bir vida saat yönünde ve diğeri saat yönünün tersine döner. Vidalar, birbirine geçirilmiş dişlileri olan paralel millere takılıdır. Vidalar milleri döndürür ve sıvıyı pompadan geçirir. Diğer döner pompa türlerinde olduğu gibi, hareketli parçalar ile pompa gövdesi arasındaki boşluk minimumdur.

İlerleyen boşluk pompası

Büyük parçacıklarla kirlenmiş kanalizasyon çamuru gibi zor malzemeleri pompalamak için yaygın olarak kullanılan bu pompa, genişliğinin yaklaşık on katı uzunluğunda bir sarmal rotordan oluşur. Bu, tipik olarak yarım "x" kalınlığında kavisli bir spiral sarılı, gerçekte tek bir dökümde üretilmiş olsa da, "x" çapında bir merkezi çekirdek olarak görselleştirilebilir. Bu şaft, duvar kalınlığı da tipik olarak "x" olan ağır hizmet tipi bir kauçuk manşonun içine sığar. Mil döndükçe, rotor kademeli olarak sıvıyı kauçuk manşonu yukarı doğru zorlar. Bu tür pompalar, düşük hacimlerde çok yüksek basınç geliştirebilir.

Boşluk pompası

Roots-tip pompalar

Roots loblu pompa

Adını, onu icat eden Roots kardeşlerin adından alan bu loblu pompa, her ikisi de emme ve boşaltma noktasındaki üçgen şekilli sızdırmazlık hattı yapısında dönen her biri 90°'de dik olarak diğerine takılı iki uzun helis rotor arasında sıkışan sıvıyı hareket ettirir. Bu tasarım, eşit hacimli ve girdapsız sürekli bir akış üretir. Az darbeleme hızlarında çalışabilir ve bazı uygulamaların gerektirdiği nazik performansı verir.

Uygulamaları şunlardır:

• Yüksek kapasiteli endüstriyel hava kompresörleri.
• İçten yanmalı motorlarda Roots süperşarjörler.
• Bir sivil savunma sireni markası, Federal Signal Corporation'ın Thunderbolt.

Peristaltik pompa

Dosya:Eccentric pump.gif

360° Peristaltik pompa

"Peristaltik pompa", bir tür pozitif deplasmanlı pompadır. Dairesel bir pompa gövdesi içine yerleştirilmiş esnek bir tüp içinde sıvı içerir (ancak doğrusal peristaltik pompalar yapılmıştır). Rotor'a bağlı bir dizi "silindir", "ayakkabı" veya "silecek" esnek boruyu sıkıştırır. Rotor döndükçe, borunun sıkıştırılan kısmı kapanır (veya "tıkanır") ve sıvıyı borunun içinden geçmeye zorlar. Ek olarak, kamın geçişinden sonra tüp doğal durumuna açıldığında, pompaya sıvı çeker (geri yükleme). Bu sürece peristalsis denir ve gastrointestinal sistemi gibi birçok biyolojik sistemde kullanılır.

Pistonlu pompalar

"Pistonlu pompalar" pistonlu pozitif deplasmanlı pompalardır. Bunlar gidip gelen pistonlu bir silindirden oluşur. Emme ve basma valfleri silindir kafasına takılmıştır. Emme strokunda, piston geri çekilir ve emme valfleri açılır ve sıvının silindire emilmesine neden olur. İleri vuruşta, piston sıvıyı tahliye vanasından dışarı iter. Verimlilik ve yaygın sorunlar: Pistonlu pompalarda yalnızca tek silindir bulunduğunda sıvı akışı, piston orta konumlarda hareket ettiğinde maksimum akış ile piston son konumlardayken sıfır akış arasında değişir. Akışkan boru sisteminde hızlandırıldığında çok fazla enerji boşa harcanır. Titreşim ve su darbesi ciddi bir sorun olabilir. Genel olarak, sorunlar birbiriyle aynı fazda çalışmayan iki veya daha fazla silindir kullanılarak telafi edilir.

Tripleks tarzı dalgıç pompalar

Tripleks pistonlu pompalar, tek pistonlu pistonlu pompaların titreşimini azaltan üç piston kullanır. Pompa çıkışına bir titreşim sönümleyici eklemek, "pompa dalgalanmasını" veya bir pompa dönüştürücüsünün dalgalanma grafiğini daha da düzeltebilir. Yüksek basınçlı sıvı ve piston arasındaki dinamik ilişki, genellikle yüksek kaliteli piston contaları gerektirir. Daha fazla sayıda pistonlu dalgıç pompalar, artan debi veya titreşim damperi olmadan daha düzgün akış avantajına sahiptir. Hareketli parçalardaki ve krank mili yükündeki artış bir dezavantajdır. Araba yıkama şirketleri genellikle bu tripleks tarzı dalgıç pompaları kullanır (belki de titreşim damperleri olmadan). 1968'de William Bruggeman, tripleks pompanın boyutunu küçülttü ve araç yıkama tesislerinin daha küçük ayak izi olan ekipmanları kullanabilmesi için ömrünü artırdı. Dayanıklı yüksek basınç keçeleri, düşük basınç keçeleri ve yağ keçeleri, sertleştirilmiş krank milleri, sertleştirilmiş bağlantı çubukları, kalın seramik pistonlar ve daha ağır hizmet tipi bilyalı ve makaralı rulmanlar, tripleks pompalarda güvenilirliği artırır. Tripleks pompalar artık dünya çapında sayısız pazarda bulunmaktadır. Daha kısa kullanım ömürlü tripleks pompalar evlerde yaygındır. Yılda 10 saat evde basınçlı yıkayıcı kullanan bir kişi, yeniden yapılanmalar arasında 100 saat süren bir pompadan memnun olabilir. Kalite yelpazesinin diğer ucundaki endüstriyel sınıf veya sürekli çalışan tripleks pompalar, yılda 2,080 saate kadar çalışabilir. Petrol ve gaz sondaj endüstrisi, sondaj çamuru pompalamak için çamur pompası adı verilen, matkap ucunu soğutan ve kesilen parçaları yüzeye geri taşıyan devasa yarı römorkla taşınan tripleks pompalar kullanır. Sondajcılar, fracking adı verilen ekstraksiyon işleminde şeylin derinliklerine su ve solvent enjekte etmek için tripleks ve hatta beşli pompalar kullanırlar.

Basınçlı hava ile çalışan diyaframlı pompalar

Pozitif yer değiştirmeli pompaların modern bir uygulaması, basınçlı hava ile çalışan diyaframlı pompa ‘lardır. Basınçlı hava ile çalışan bu pompalar, tüm üreticiler endüstri düzenlemelerine uygunluk için ATEX sertifikalı modeller sunsa da, tasarımları gereği kendinden güvenlidir. Bu pompalar nispeten ucuzdur ve suyu bund dışına pompalamaktan güvenli depolamadan hidroklorik asit pompalamaya (pompanın nasıl üretildiğine bağlı olarak– elastomerler/ gövde konstrüksiyonu) kadar çok çeşitli görevleri yaparlar. Bu çift diyaframlı pompalar, kaymaya duyarlı ortamların taşınması için ideal olan yumuşak pompalamayla viskoz sıvıları ve aşındırıcı malzemeleri pompalayabilir.

Halatlı pompalar

Halatlı pompa şeması

1000 yılı aşkın bir süre önce Çin'de zincir pompa olarak tasarlanan bu pompalar çok basit malzemelerden yapılabilir: Basit bir halat pompası yapmak için bir ip, bir tekerlek ve bir PVC boru yeterlidir. Halatlı pompa verimliliği, taban örgütleri tarafından incelendi ve bunları yapma ve çalıştırma teknikleri sürekli olarak geliştirildi.

Darbeli pompalar (İmpuls)

Darbeli pompaları, gaz (genellikle hava) tarafından oluşturulan basıncı kullanır. Bazı darbeli pompalarda, sıvıda (genellikle su) tutulan gaz salınır ve pompanın bir yerinde birikir ve sıvının bir kısmını yukarı doğru itebilecek bir basınç oluşturur.

Geleneksel darbeli pompalar şunlardır:

• Hidrolik ram pompalar – düşük seviyeli bir su kaynağının kinetik enerjisi geçici olarak bir hava kabarcığında Hidrolik akümülatör depolanır, daha sonra suyu daha yüksek bir yüksekliğe sürmek için kullanılır.
• darbe pompaları – sadece kinetik enerji ile doğal kaynaklarla çalışır.
• Hava ikmal pompa'ları – kabarcıklar yukarı hareket ettiğinde suyu yukarı iten boruya yerleştirilmiş hava ile çalışır

Gaz biriktirme ve serbest bırakma döngüsü yerine, hidrokarbonların yakılmasıyla basınç oluşturulabilir. Bu tür yanma tahrikli pompalar, bir yanma olayından gelen darbeyi, çalıştırma membranı vasıtasıyla pompa sıvısına doğrudan iletir. Bu doğrudan iletimi sağlamak için pompanın neredeyse tamamen bir elastomerden (örneğin silikon kauçuk) yapılması gerekir. Dolayısıyla yanma, zarın genişlemesine neden olur ve böylece sıvıyı bitişik pompalama odasından dışarı pompalar. İlk yanmayla çalışan yumuşak pompa ETH Zürih tarafından geliştirildi.

Hidrolik şahmerdan pompaları

Bir hidrolik şahmerdan, hidroelektrikle çalışan bir su pompasıdır.

Nispeten düşük basınçta ve yüksek akış hızında su alır ve daha yüksek hidrolik yükte ve daha düşük akış hızında su verir. Cihaz, pompaya güç sağlayan giriş suyunun bir kısmını suyun başladığı noktadan daha yüksek bir noktaya yükselten basıncı geliştirmek için su darbesi etkisini kullanır.

Hidrolik şahmerdan bazen hem düşük basınçlı bir hidroelektrik kaynağının olduğu hem de kaynaktan daha yüksek bir yere su pompalama ihtiyacının olduğu uzak bölgelerde kullanılır. Bu durumda, akan suyun kinetik enerjisinden başka bir dış güç kaynağı gerektirmediğinden, koç genellikle yararlıdır.

Hız pompaları

Santrifüj pompa, geriye doğru bükülü kolları olan bir çark kullanır

Rotodinamik pompalar (veya dinamik pompalar), akış hızı artırılarak akışkana kinetik enerji eklendiği bir tür hız pompasıdır. Enerjideki bu artış, debi pompadan tahliye borusuna çıkmadan önce veya pompadan çıkarken hız düşürüldüğünde potansiyel enerjide (basınçta) artışa neden olur. Kinetik enerjinin basınca bu dönüşümü Termodinamiğin birinci yasası veya daha özel olarak Bernoulli ilkesi ile açıklanır.

Dinamik pompalar, hız kazancının elde edildiği araçlara göre daha da alt bölümlere ayrılabilir.

Bu tip pompaların bir takım özellikleri vardır:

1. Sürekli enerji
2. Eklenen enerjinin kinetik enerji artışına dönüştürülmesi (hızdaki artış)
3. Artan hızın (kinetik enerji) basınç yükünde bir artışa dönüştürülmesi

Dinamik ve pozitif deplasmanlı pompalar arasındaki pratik fark, kapalı vana koşullarında nasıl çalıştıklarıdır. Pozitif deplasmanlı pompalar fiziksel olarak sıvının yerini alır, bu nedenle pozitif deplasmanlı bir pompanın akış aşağısındaki bir vanayı kapatmak, boru hattının veya pompanın mekanik arızasına neden olabilecek sürekli basınç oluşumuna neden olur. Dinamik pompalar, kısa süreler için kapalı vana koşullarında güvenli şekilde çalıştırılabilirler.

Radyal akışlı pompalar=

Böyle bir pompaya santrifüj pompa da denir. Akışkan eksen veya merkez boyunca girer, çark tarafından hızlandırılır ve pompa miline dik açılarda radyal olarak dışarı çıkar; bir örnek, elektrikli süpürge yi çalıştıran santrifüj fan'dır. Radyal akışlı pompanın başka bir türü de girdap pompasıdır. İçlerindeki sıvı, çalışma çarkının etrafında teğet yönde hareket eder. Motorun mekanik enerjisinden akışkanın potansiyel enerjisine dönüştürülmesi, pompanın çalışma kanalındaki çark tarafından tahrik edilen çoklu girdaplar aracılığıyla gerçekleşir. Genelde, radyal akışlı pompa, eksenel veya karışık akışlı bir pompadan daha yüksek basınçlarda ve daha düşük akış hızlarında çalışır.

Eksenel akışlı pompalar

Bunlara Tüm sıvı pompaları da denir. Akışkanı eksenel olarak hareket ettirmek için akışkan dışa veya içe doğru itilir. Radyal akışlı (santrifüj) pompalardan çok daha düşük basınçlarda ve daha yüksek akış hızlarında çalışırlar. Eksenel akışlı pompalar, özel önlem alınmadan hızla çalıştırılamaz. Düşük bir akış hızında ise, bu boruyla ilişkili toplam yük artışı ve yüksek tork, başlatma torkunun boru sistemindeki tüm sıvı kütlesi için ivmenin bir fonksiyonu haline gelmesi gerektiği anlamına gelir. Sistemde çok miktarda akışkan varsa, pompayı yavaşça hızlandırın.

Karışık akışlı pompalar, radyal ve eksenel akışlı pompaların birleşimidir. Akışkan hem radyal hızlanma hem de kaldırma yaşar ve çarktan eksenel yönden 0 ile 90 derece arasında bir yerden çıkar. Sonuçta, karışık akışlı pompalar, eksenel akışlı pompalardan daha yüksek basınçlarda çalışırken, radyal akışlı pompalardan daha yüksek deşarj sağlar. Akışın çıkış açısı, radyal ve karışık akışa göre basınç yükü-boşaltma karakteristiğini belirler.

Edüktör-jet pompası

Bu, düşük basınç oluşturmak için genellikle buhardan oluşan bir jet kullanır. Bu düşük basınç sıvıyı emer ve onu daha yüksek bir basınç bölgesine iter.

Yerçekimi pompaları

Yerçekimi pompaları arasında sifon ve Heron'un çeşmesi bulunur. Hidrolik şahmerdan 'a bazen yerçekimi pompası da denir; yerçekimi pompasında su, yerçekimi kuvveti ile kaldırılır.

Buhar pompaları

Buhar pompaları, uzun süredir esas olarak tarihsel ilgi odağı olmuştur. Bunlar, bir buhar motoru ve ayrıca Thomas Savery'ler veya Pulsometer buhar pompası gibi pistonsuz pompa ile çalışan her tür pompayı içerir.

Son zamanlarda, gelişmekte olan ülkelerde küçük ölçekli sulamada kullanım için düşük güçlü güneş enerjisi buhar pompalarına olan ilgi yeniden canlandı. Daha önce küçük buhar motorları, buhar motorlarının boyutu küçüldükçe artan verimsizlikler nedeniyle uygulanabilir değildi. Ancak, alternatif motorlarla birlikte modern mühendislik malzemelerinin kullanılması, bu tip sistemlerin artık uygun maliyetli bir fırsat olduğu anlamına gelmektedir.

Valfsiz pompalar

Valfsiz pompalama, çeşitli biyomedikal ve mühendislik sistemlerinde sıvı taşınmasına yardımcı olur. Valfsiz bir pompa sisteminde, akış yönünü düzenlemek için herhangi bir valf (veya fiziksel tıkanıklık) mevcut değildir. Bununla birlikte, valfsiz bir sistemin sıvı pompalama verimliliği, valflere sahip olandan mutlaka daha düşük değildir. Aslında, doğadaki ve mühendislikteki birçok akışkan dinamiği sistemi, içindeki çalışma akışkanlarını taşımak için az ya da çok valfsiz pompalamaya güvenir. Örneğin, kalp kapakçıkları arızalansa bile kardiyovasküler sistemdeki kan dolaşımı bir dereceye kadar korunur. Bu arada, embriyonik omurgalı kalbi, fark edilebilir odacıkların ve valflerin gelişmesinden çok önce kan pompalamaya başlar. Mikroakışkanlar'da valfsiz empadans pompaları üretilmiştir ve hassas biyoakışkanların işlenmesi için özellikle uygun olmaları beklenmektedir. piezoelektrik dönüştürücü ilkesiyle çalışan mürekkep püskürtmeli yazıcılar da valfsiz pompalama kullanır. Pompa odası, bu yönde azaltılmış akış empedansı nedeniyle baskı jeti yoluyla boşaltılır ve kapiler hareket ile yeniden doldurulur.

Galeri

• 
  Elektrik motoru ile çalışan günümüz pompalarından bir örnek.
• 
  Eski usul bir itfaiyeci tulumbası.