Quetzalcoatlus

Quetzalcoatlus   PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
Biyolojik sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata İnfa şube: Gnathostomata Üst sınıf: Tetrapoda Sınıf: Reptilia Cins: Quetzalcoatlus Lawson, 1975 Tür: †Quetzalcoatlus northropi''''' Lawson, 1975

Quetzalcoatlus (bir Aztek tanrısından esinlenilerek), bugünkü Kuzey Amerika'da Geç Kretase döneminin son aşamasında (Maastrichtian) yaşamış Azhdarchidae ailesine mensup yok olmuş bir hayvan cinsidir.

Kökenbilim

İlgili canlının cins adı Quetzalcoatlus Azteklerin ünlü tanrısı tüylü yılan şeklinde betimlenen Quetzalcoatl'a dayanılarak konulmuşken, tür adı olan northropi de bir uçak kanadı üreticisi olan Northrop Corporation şirketinden yola çıkılarak verilmiştir.

Keşif

1971'de Douglas A. Lawson adlı Teksas Üniversitesi'nden bir yüksek lisans öğrencisi, yüksek lisans tezi kapsamında Big Bend National Park'ta yaptığı arazi çalışması sırasında kuru ırmak yatağını aşındırmış bir fosil kemik bulmuştur. İlgili buluntuyu, fikrini almak için götürdüğü hocası Dr. Langston uzun, boşluklu ve ince duvarlı olmasından ötürü bir Pterosaur'a ait olabilir diye değerlendirmiştir. Devamında yoğunlaştırılan kazı çalışmaları sonucu daha fazla kanat fosili bulunsa kanat parçalarının vücuttan ayrı konumda fosilleştiği anlaşılmıştı çünkü vücut kemikleri bulunamamıştır. Daha küçük buluntulara henüz bir tür adı atanmamıştır ve onlar Quetzalcoatlus sp. olarak literatüre geçmiştir.

Fiziksel Özellikler

Quetzalcoatlus boyut ölçeği

Quetzalcoatlus oldukça büyük boyutlara sahip bir Pterosaur takımı üyesidir ve gelmiş geçmiş en büyük uçan canlı olduğu genel kabul görmektedir. Bu devin kanat açıklığı 11 metreye varmaktadır ve vücut ağırlığının 200-250 kg olduğu tahmin edilmektedir. Bu büyük boyutlar da bu hayvanın uçup uçamadığı yönünde bir soruyu gündeme getirmektedir. Görece yeni bir çalışma da D. Henderson'ın yaptığı Pterosaurların ağırlık tahmini makalesidir ve matematiksel modellemeler ile Quetzalcoatlus'un 544 kg varan bir ağırlığa ulaşabileceği iddia edilmektedir ve bu değer de ilgili makalede bu canlının uçamadığı yönünde bir yorum yapılmasına neden olmuştur. Daha küçük fosil numuneler de Quetzalcoatlus sp. olarak kaydedilmiştir ve kanat açıklıkları 5.5 metre uzunluğa erişmektedir.

Quetzalcoatlus'un üst kol kemiği

Bu canlının oldukça büyük ve çarpıcı özellikte bir üst kol kemiği vardır, bu kemiğin uzunluğu 544 mm değerine sahiptir. Bu denli büyük bir hayvanın hava akımları üzerinden veya bir eğimli araziden kendisini bırakarak uçabildiği düşünülmektedir.

Paleobiyoloji

Beslenme

Azhdarchid ailesinden olan dinozorların beslenme biçimi önemli iddialara konu olmuştur. Bazı bilim insanları Quetzalcoatlus'un su süpürücüsü olarak beslendiği iddiasını ortaya atmıştır. Uzun boyunları sayesinde su yüzeyinde veya sığ derinliklerdeki canlıları avlayabileceği düşünülmektedir, bunun yanı sıra uzun boynu su yüzeyini tararken kanatların rahatlıkla suya temas etmeden çırpılabilmesi ve kanat uçlarının suya temas etmemesini sağlamaktadır. Sonraki bazı araştırmalar da su süpürerek balık avlama yöntemini akla yatkın bulmuşlardır çünkü ağız yapıları bu avlanma tekniğine uygundur; ancak bu noktada zıt görüşler de ortaya konmuştur ve bu büyük uçan sürüngenlerin balıkçıl beslenme biçimine sahip olmaları hipotezine karşı çıkmaktadır. Bu itirazlar da balık tutmaya uygun olmayan gaga şekli, sert bir boyun yapısı ve narin ramus kemikleri üzerine yoğunlaşmaktadır. 1975'te canlının kalıntılarını bulan D. Lawson'a göre beslenme biçimi; yetersiz fosil buluntusu, boyun omurlarının yapısı ve Sauropod fosillerine yakın konumları gibi gözlemler nedeniyle balıkçıl değil de leşçil bir beslenme biçimine sahip olduğu savunulmuştur. Akbaba benzeri bir beslenme tipi uygun görülmektedir, zira uzun boynuyla leşin içine dek uzanabileceği savunulmaktadır.

Davranış

Quetzalcoatlus Pelagornis ve Argentavis'in kanat gösterimi

Yok olmuş uçan kuşların veya Pterosaurların nasıl uçtuğu hakkında önemli bilimsel görüşler ve tartışmalar yaşanmaktadır. Fosil canlıların davranışlarının belirlenebilmesi kalıntılarla sınırlı bir çalışma kapsamı olduğu için yaşayan türler ve benzer fosil türlere bakılarak kıyas yoluyla yapılabilmektedir. Quetzalcoatlus gibi büyük Azhdarchid üyelerinin uçuş mekanizmaları önemli oranda merak edilen bir bilimsel alandır ve temelde bu denli büyük canlıların ancak ve ancak süzülerek uçabileceği iddiası sık sık ileri sürülmektedir. Quetzalcoatlus'un uçuş mekanizmasının açıklanmasında yükselme ve akabinde yüksekten süzülme ilkesi iki temelde incelenir. Bunlar dinamik yükselme ve termal yükselme teknikleridir. Dinamik yükselme rüzgarların kesme kuvvetlerinden yararlanarak düşey olarak hareket etmesi prensibine dayanmaktadır ve genelde deniz kuşlarınca kullanılmaktadır. Termal yükselme de yükselici sıcak hava kolonuna tutunarak düşeyde hareket etmek ve gereken yüksekliğe çıktıktan sonra süzülmek prensibine dayanır, yükselme için kuşların veya uçan diğer canlıların yükselme dairesine (yükselirken çizdikleri yarım daire) ihtiyaçları vardır. Görece daha ağır canlıları oldukça yüksek yarıçaplı bir daire çizerek tırmanabilirler. Yusuki Goto ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmaya göre Quetzalcoatlus'un dinamik yükselme yöntemiyle uçması için fazla ağırdı, yine termal yükselim tekniği için de çok büyük bir hayvandı. Bu noktada Quetzalcoatlus'un uçup uçamayacağı ciddi bir tartışma konusu olmuştur. Kimi doğa bilimcilere göre bu hayvanın kalkış yapmak için bile çok ağır olduğu savunulurken, bir kısım bilim insanı dört ayak üzerinde hızlanarak havalanabileceğini ileri sürmüşlerdir. Görüşlerden biri de bu hayvanın uçarken kanat çırpıp çırpamayacağı yönündeydi. Örneğin kanat çırpmanın bu boyutta bir hayvan için oldukça fazla enerji gerektireceği hesaplanmıştır, diğer görüş de kanat çırpma mekanizmasının deneysel olarak bu canlıya uyarlanabilir olmasıydı ve bu yorumun kaynak noktası da Quetzalcoatlus'un üst kol kemiğindeki detopectoral çıkıntının kanat çırpma kaslarını bağladığının (tutması) saptanmasıdır.