İnsan papilloma virüsü: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Suveku (mesaj | katkılar)
17 değişiklik
k Birkaç yazım hatası
Suveku (mesaj | katkılar)
17 değişiklik
İçerik güncellendi, alt başlıklara eklemeler yapıldı.
24. satır: 24. satır:
| Not =
| Not =
}}
}}
'''İnsan papilloma virüsü''', '''insan papilloma virüs''' ya da '''human papilloma virus''' ('''HPV''' veya '''İPV''') papillomavirus ailesine mensup, deri ve mukozal yüzeylerdeki bazal epitelyal tabaka hücrelerini enfekte eden bir [[DNA]] [[virus]]u.
'''İnsan papilloma virüsü''', '''insan papilloma virüs''' ya da '''human papilloma virus''' ('''HPV''' veya '''İPV''') papillomavirus ailesine mensup, deri ve mukozal yüzeylerdeki bazal epitelyal tabaka hücrelerini enfekte eden bir [[DNA virüsleri|DNA virüsüdür]]<nowiki/> ve neden olduğu
HPV enfeksiyonu, dünyada cinsel yolla bulaşan en yaygın hastalıktır.


1970'li yıllarla beraber HPV ve [[kanser]] ilişkisi üzerinde çalışmalar başlamış ve pozitif bulgularla beraber günümüzde önemli bir bilgi birikimi elde edilmiştir<ref name="Güner">Güner H, Taşkıran Ç. ''Epidemiology of cervical cancer and the role of human papilloma virus''. Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Dergisi 2007; 4(1):11-19.</ref>. Şimdiye dek 100'den fazla HPV tipi saptanmıştır<ref name="Salman">Salman N. ''İnsan papilloma virus aşısı''. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.</ref>.
1970'li yıllarla beraber HPV ve [[kanser]] ilişkisi üzerinde çalışmalar başlamış ve pozitif bulgularla beraber günümüzde önemli bir bilgi birikimi elde edilmiştir<ref name="Güner">Güner H, Taşkıran Ç. ''Epidemiology of cervical cancer and the role of human papilloma virus''. Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Dergisi 2007; 4(1):11-19.</ref>. Şimdiye dek 100'den fazla HPV tipi saptanmıştır<ref name="Salman">Salman N. ''İnsan papilloma virus aşısı''. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.</ref>. HPV enfeksiyonu vakaların büyük bir kısmında klinik belirti göstermez ve virüs iki yıl içinde bağışıklık sistemi tarafından tamamen temizlenir. Klinik semptom gösteren HPV tipleri ise yüksek ve düşük riskli lezyonların oluşumunda rol oynar. Özellikle '''HPV 6 ve 11''' genotiplerinin yol açtığı genital siğiller düşük riskli lezyonlardır. Yüksek riskli olanlar ise kanser öncesi ve kanser olgularında görülmektedir.
{| class="wikitable"
|+
!HPV tipi
!İlişkili olduğu lezyonlar
|-
|6, 11, 42, 44, 51, 53, 83
|Genital siğil
|-
|6, 11, 16, 18, 26, 30, 31, 33, 34, 35, 39...
|Kanser öncesi lezyonlar
|-
|16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 54...
|Rahim ağzı ve diğer anogenital kanserler
|}


HPV; [[serviks]], [[penis]], [[vulva]], [[vajina]], [[anüs]], [[ağız]], [[orafarinks|orofarinks]] ve diğer mukozal bölgeleri tutarak, bu bölgelerde kansere neden olabilmektedir<ref name="Cutts">Cutts FT, Franceschi S, Goldie S, Castellsague X, de Sanjose S, Garnett G, Edmunds WJ, Claeys P, Goldenthal KL, Harper DM, Markowitz L. ''Human papillomavirus and HPV vaccines: a review''. Bulletin of the world health organization 2007; 85:719-726.</ref>. Özellikle serviks kanseri olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilmektedir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>.
HPV; [[serviks]], [[penis]], [[vulva]], [[vajina]], [[anüs]], [[ağız]], [[orafarinks|orofarinks]] ve diğer mukozal bölgeleri tutarak, bu bölgelerde kansere neden olabilmektedir<ref name="Cutts">Cutts FT, Franceschi S, Goldie S, Castellsague X, de Sanjose S, Garnett G, Edmunds WJ, Claeys P, Goldenthal KL, Harper DM, Markowitz L. ''Human papillomavirus and HPV vaccines: a review''. Bulletin of the world health organization 2007; 85:719-726.</ref>. Özellikle serviks kanseri olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilmektedir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>.
34. satır: 49. satır:
Başta [[servikal kanser]] ve öncü lezyonlar olmak üzere, diğer genital kanserler ([[vulva]], [[vajina]], [[penis]], [[anüs]]), [[orofarinks|orofaringeal]] kanserler, genital siğiller, laringeal papillomatozis ve muhtemelen bazı [[deri kanseri]]nde de etiyolojide rol oynamaktadır<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Virüsün erkekte ve kadında kanser oluşumuna ([[penis]], [[vulva]], [[vajina]], [[serviks]], [[anüs]], [[rektum]]) yol açan türleri arasında 16 ve 18 numaralı genotipleri serviks, vulva, vajina ve penis derisi kanserleri yönünden en fazla potansiyeli olan türlerdir<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>. Özellikle serviks kanseri olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilmektedir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>. Halk arasında rahim ağzı kanseri olarak bilinen [[serviks kanseri]]; dünya üzerinde her 2 dakikada bir kadının ölümüne neden olan ve değişik ülkelerde yapılan çalışmalarda kadınlarda meme kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanserdir<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Bu da HPV enfeksiyonunun önemini göstermektedir.
Başta [[servikal kanser]] ve öncü lezyonlar olmak üzere, diğer genital kanserler ([[vulva]], [[vajina]], [[penis]], [[anüs]]), [[orofarinks|orofaringeal]] kanserler, genital siğiller, laringeal papillomatozis ve muhtemelen bazı [[deri kanseri]]nde de etiyolojide rol oynamaktadır<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Virüsün erkekte ve kadında kanser oluşumuna ([[penis]], [[vulva]], [[vajina]], [[serviks]], [[anüs]], [[rektum]]) yol açan türleri arasında 16 ve 18 numaralı genotipleri serviks, vulva, vajina ve penis derisi kanserleri yönünden en fazla potansiyeli olan türlerdir<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>. Özellikle serviks kanseri olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilmektedir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>. Halk arasında rahim ağzı kanseri olarak bilinen [[serviks kanseri]]; dünya üzerinde her 2 dakikada bir kadının ölümüne neden olan ve değişik ülkelerde yapılan çalışmalarda kadınlarda meme kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanserdir<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Bu da HPV enfeksiyonunun önemini göstermektedir.


HPV'ye karşı son yıllarda geliştirilmiş olan HPV aşısı, kadınları hayat boyu bu enfeksiyondan koruyabilmektedir. Toplumda HPV'nin onkojenik türlerinin yaygınlığına bağlı olarak aşının HPV enfeksiyonlarını %65-76 oranında önlediği kanıtlanmıştır<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>. HPV 16 ve 18 suşlarına bağlı oluşan hastalıkları önlemede hem tip 6, tip 11, tip 16 ve tip 18 suşlarını içeren (quadrivalan) hem de tip 16 ve tip 18 suşlarını içeren (bivalan) aşının koruyuculuğu %90’ın üzerindedir. Bununla beraber quadrivalan aşının %100 etkin olduğu çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir<ref name="Ault">Ault KA. ''Epidemiology and natural history of human papillomavirus infections in the female genital tract''. Hindawi publishing corporation İnfections disease in obstetrics and gynecology 2006; article id 40470:1-5.</ref>.
HPV enfeksiyonunun mevcut tedavisi yoktur ancak önleyici HPV aşısı, insanları hayat boyu bu enfeksiyondan koruyabilmektedir. Toplumda HPV'nin onkojenik türlerinin yaygınlığına bağlı olarak aşının HPV enfeksiyonlarını %65-76 oranında önlediği kanıtlanmıştır<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>. Hedeflediği tiplere bağlı oluşan hastalıkları önlemede hem tip 6, 11, 16 ve 18 suşlarını içeren quadrivalan hem de tip 16 ve 18 suşlarını içeren bivalan aşının koruyuculuğu %90’ın üzerindedir<ref name="Ault">Ault KA. ''Epidemiology and natural history of human papillomavirus infections in the female genital tract''. Hindawi publishing corporation İnfections disease in obstetrics and gynecology 2006; article id 40470:1-5.</ref>. HPV ile ilişkili kanserleri önlemek için profilaktik HPV aşısı ve HPV pozitif hastalarda kanser taraması büyük önem arz etmektedir.


Hastalıklardan korunma konusunda birincil korunma yaklaşımlarının daha başarılı ve daha doğru olduğu kabul edilmektedir. Enfeksiyona yakalanmayı önlemeyi amaçlayan birincil korunma yaklaşımlarına aşılama örnek verilebilir. Bu nedenle HPV aşısının geliştirilmesi çok önemlidir.
Hastalıklardan korunma konusunda birincil korunma yaklaşımlarının daha başarılı ve daha doğru olduğu kabul edilmektedir. Enfeksiyona yakalanmayı önlemeyi amaçlayan birincil korunma yaklaşımlarına aşılama örnek verilebilir. Bu nedenle HPV aşısının geliştirilmesi çok önemlidir.
61. satır: 76. satır:
1970'li yıllarla beraber HPV üzerinde çalışmalar başlamış ve pozitif bulgularla beraber günümüzde önemli bir bilgi birikimi elde edilmiştir<ref name="Güner">Güner H, Taşkıran Ç. ''Epidemiology of cervical cancer and the role of human papilloma virus.'' Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Dergisi 2007; 4(1):11-19.</ref>. Başta [[servikal kanser]] ve öncü lezyonlar olmak üzere, diğer [[genital kanserler]] (vulva, vajina, penis, anüs), [[orofaringeal kanserler]], [[genital siğiller]], [[laringeal papillomatozis]] ve muhtemelen bazı [[deri kanseri]]nde de etiyolojide rol oynamaktadır<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Virusun erkekte ve kadında kanser oluşumuna (penis, vulva, vajina iç yüzü, serviks, anüs, rektum) yol açan 40 türü vardır ve bunlar arasında 16 ve 18 numaralı genotipleri serviks, vulva, vajina ve penis derisi kanserleri yönünden en fazla potansiyeli olan türleridir<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>.
1970'li yıllarla beraber HPV üzerinde çalışmalar başlamış ve pozitif bulgularla beraber günümüzde önemli bir bilgi birikimi elde edilmiştir<ref name="Güner">Güner H, Taşkıran Ç. ''Epidemiology of cervical cancer and the role of human papilloma virus.'' Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Dergisi 2007; 4(1):11-19.</ref>. Başta [[servikal kanser]] ve öncü lezyonlar olmak üzere, diğer [[genital kanserler]] (vulva, vajina, penis, anüs), [[orofaringeal kanserler]], [[genital siğiller]], [[laringeal papillomatozis]] ve muhtemelen bazı [[deri kanseri]]nde de etiyolojide rol oynamaktadır<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Virusun erkekte ve kadında kanser oluşumuna (penis, vulva, vajina iç yüzü, serviks, anüs, rektum) yol açan 40 türü vardır ve bunlar arasında 16 ve 18 numaralı genotipleri serviks, vulva, vajina ve penis derisi kanserleri yönünden en fazla potansiyeli olan türleridir<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>.


=== HPV ve serviks kanseri ilişkisi ===
=== Genital siğiller ===
Genellikle HPV 6 ve 11'in neden olduğu genital siğiller pembe renkli ve deriden kabarık mukozal lezyonlardır. Genital siğiller genellikle semptom göstermezler ancak boyutuna ve vücuttaki konumuna bağlı olarak ağrılı veya kaşıntılı olabilirler. Genital siğiller genellikle genital mukozada düz, papüler veya pedinküllü lezyonlardır. Kadınlarda genital içinde, sünnetsiz penisin sünnet derisinin altında ve sünnetli penisin gövdesinde yaygın olarak görülür. Genital siğiller aynı zamanda anogenital epitelde (örneğin serviks, vajina, üretra, perineum, perianal deri ve skrotum) birden fazla yerde meydana gelebilir.

=== HPV ilişkili mukozal kanserler ===
Papillomavirüs α cinsine ait HPV enfeksiyonu, hemen hemen tüm skuamöz intraepitelyal lezyonlar, serviks ve anüs kanserleri ile ilişkilendirilmiştir. Bu kanserlerle ilişkili en yaygın 14 onkojenik HPV tipinden HPV 16, en yaygın ve en yüksek riskli olandır<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.uptodate.com/contents/human-papillomavirus-infections-epidemiology-and-disease-associations|başlık=UpToDate|erişimtarihi=2021-05-05|çalışma=www.uptodate.com}}</ref>. α HPV genotipleri serviks kanseri başta olmak üzere anal, orofarengeal, vulvar, vajinal ve penil kansere neden olmaktadır<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.uptodate.com/contents/human-papillomavirus-vaccination|başlık=UpToDate|erişimtarihi=2021-05-05|çalışma=www.uptodate.com}}</ref>.

==== HPV ve serviks kanseri ilişkisi ====
{{Ayrıca bakınız|Servikal kanser}}
{{Ayrıca bakınız|Servikal kanser}}
[[Dosya:Cancros_por_HPV_no_mundo_(anual).png|küçükresim|200px|sağ|HPV-ilişkili kanserler]]
[[Dosya:Cancros_por_HPV_no_mundo_(anual).png|sağ|küçükresim|200x200pik|HPV-ilişkili kanserler]]
Halk arasında rahim ağzı kanseri olarak bilinen [[serviks kanseri]]; dünya üzerinde her 2 dakikada bir kadının ölümüne neden olan ve değişik ülkelerde yapılan çalışmalarda kadınlarda [[meme kanseri]]nden sonra en sık görülen ikinci kanserdir<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Gelişmiş ülkelerde kadın kanserlerinin %3,6'sını, gelişmemiş ülkelerde kadın kanserlerinin %15'ini oluşturur. Ölüm sayılarının yaklaşık olgu sayılarının yarısına eşit olduğu kabul edilmektedir<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Tüm bu veriler serviks kanserinin önemini kanıtlamaktadır.
Halk arasında rahim ağzı kanseri olarak bilinen [[serviks kanseri]]; dünya üzerinde her 2 dakikada bir kadının ölümüne neden olan ve değişik ülkelerde yapılan çalışmalarda kadınlarda [[Meme kanseri|meme kanserinden]] sonra en sık görülen ikinci kanserdir<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Gelişmiş ülkelerde kadın kanserlerinin %3,6'sını, gelişmemiş ülkelerde kadın kanserlerinin %15'ini oluşturan serviks kanseri, dünya çapında kadınlar arasında en sık görülen dördüncü malignitedir<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.3322/caac.21590|başlık=Cancer statistics, 2020|tarih=2020|sayı=1|dil=en|sayfalar=7–30|çalışma=CA: A Cancer Journal for Clinicians|cilt=70|ad=Rebecca L.|soyadı=Siegel|issn=0007-9235|doi=10.3322/caac.21590|ad2=Kimberly D.|ad3=Ahmedin|soyadı2=Miller|soyadı3=Jemal}}</ref>. Her yıl yaklaşık 600.000 kadına bu teşhis konmaktadır. Ölüm sayılarının yaklaşık olgu sayılarının yarısına eşit olduğu kabul edilmektedir<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Tüm bu veriler serviks kanserinin önemini göstermektedir.

⚫
Epidemiyolojik çalışmalar serviks kanseri için majör risk faktörünün HPV enfeksiyonu olduğunu göstermektedir. [[Serviks kanseri]] olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>. HPV'ye bağlı olarak virüs tipi, kalıcılığı, viral yük ifadesi ve onkojenik ifade risk faktörlerindendir. Bununla beraber serviksteki HPV enfeksiyonlarının çoğu asemptomatiktir ve saptanan enfeksiyonlarının %90'dan fazlası 2 yıl içeresinde kendiliğinden yok olabilmektedir<ref name="Cutts">Cutts FT, Franceschi S, Goldie S, Castellsague X, de Sanjose S, Garnett G, Edmunds WJ, Claeys P, Goldenthal KL, Harper DM, Markowitz L. ''Human papillomavirus and HPV vaccines: a review''. Bulletin of the world health organization 2007; 85:719-726.</ref>. Dolayısıyla serviks kanseri sıklığında azalma HPV enfeksiyonlarının tanınması, önlenmesi ve tedavi edilmesi yoluyla mümkün olabilir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>.

HPV'den bağımsız olarak ise sigara, doğum kontrol hapları, çok eşlilik, çok doğum, cinsel aktivitenin erken başlaması, HIV ve/veya diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile enfekte olma gibi risk faktörleri bulunmaktadır<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0163445312003106|başlık=Risk factors for and prevention of human papillomaviruses (HPV), genital warts and cervical cancer|tarih=2013|sayı=3|dil=en|sayfalar=207–217|çalışma=Journal of Infection|cilt=66|ad=Carol|soyadı=Chelimo|doi=10.1016/j.jinf.2012.10.024|ad2=Trecia A.|ad3=Linda D.|ad4=J. Mark|soyadı2=Wouldes|soyadı3=Cameron|soyadı4=Elwood}}</ref>.

=== HPV ilişkili deri kanserleri ===
HPV non melanom deri kanselerinde (NMDK) görülmüştür. β papilloma virüsler, genellikle çok düşük viral yüklere sahip olmalarına rağmen NMDK'lerde tespit edilmiştir. Farklı çalışmalar, bağışıklığı yeterli hastalardan alınan NMDK'lerin% 30-50'sinde HPV DNA'sını bildirirken, bağışıklığı baskılanmış hastalardan alınan lezyonlarda bu rakam genellikle diğer viral olmayan enfeksiyonlarda da görüldüğü gibi %90'a kadar çıkmaktadır<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25692212/|başlık=HPV vaccination for prevention of skin cancer|tarih=2015|sayı=2|sayfalar=353–357|çalışma=Human Vaccines & Immunotherapeutics|cilt=11|ad=Sabrina E.|soyadı=Vinzón|issn=2164-554X|pmc=4514433|pmid=25692212|doi=10.4161/21645515.2014.983858|ad2=Frank|soyadı2=Rösl}}</ref>.


⚫
Epidemiyolojik çalışmalar serviks kanseri için majör risk faktörünün HPV enfeksiyonu olduğunu göstermektedir. [[Serviks kanseri]]-HPV enfeksiyonu ilişkisi, [[akciğer kanseri]]-[[sigara]] ilişkisinden daha sıkı bir ilişkidir. Diğer taraftan HPV enfeksiyonu son derece yaygın bir enfeksiyondur. [[Amerika Birleşik Devletleri]] ''Hastalık Kontrol Merkezleri'' (CDC, ''Centers for Disease Control and Prevention'') verilerine göre dünyada seksüel aktif kadın ve erkeklerin yaşam boyu HPV ile enfekte olma olasılığı en az %50 olarak bildirilmiştir. [[Serviks kanseri]] olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>. Bununla beraber serviksteki HPV enfeksiyonlarının çoğu asemptomatiktir ve saptanan enfeksiyonlarının %90'dan fazlası 2 yıl içeresinde kendiliğinden yok olabilmektedir<ref name="Cutts">Cutts FT, Franceschi S, Goldie S, Castellsague X, de Sanjose S, Garnett G, Edmunds WJ, Claeys P, Goldenthal KL, Harper DM, Markowitz L. ''Human papillomavirus and HPV vaccines: a review''. Bulletin of the world health organization 2007; 85:719-726.</ref>. Dolayısıyla serviks kanseri sıklığında azalma HPV enfeksiyonlarının tanınması, önlenmesi ve tedavi edilmesi yoluyla mümkün olabilir<ref name="Akhan">Akhan SE. ''Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri''. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.</ref>.


== HPV aşısı ==
== HPV aşısı ==
[[Dosya:ThinPrep Pap smear HPV.jpeg|küçükresim|sağ|200px|Pap smear yaymasında solda normal servikal hücre grubu ve sağda HPV ile enfekte hücreler]]
[[Dosya:ThinPrep_Pap_smear_HPV.jpeg|sağ|küçükresim|200x200pik|Pap smear yaymasında solda normal servikal hücre grubu ve sağda HPV ile enfekte hücreler]]
Rekombinant olarak ifade edilen virüs benzeri partiküllere dayalı profilaktik HPV aşıları geliştirilmiştir. Klinik çalışmalarda, bu aşılar, adolesanlarda, erkeklerde ve yaşlı kadınlarda hedeflenen HPV genotiplerinin neden olduğu hastalık ve enfeksiyonlara karşı yüksek düzeyde etkinlik göstermiştir<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/s41416-020-0850-6|başlık=Impact of HPV vaccination on cervical screening performance: a population-based cohort study|tarih=2020-07-07|sayı=1|dil=en|sayfalar=155–160|çalışma=British Journal of Cancer|cilt=123|ad=Jiayao|soyadı=Lei|issn=0007-0920|doi=10.1038/s41416-020-0850-6|ad2=Alexander|ad3=Matti|ad4=Pär|ad5=Joakim|ad6=K. Miriam|soyadı2=Ploner|soyadı3=Lehtinen|soyadı4=Sparén|soyadı5=Dillner|soyadı6=Elfström}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0147027218301351|başlık=HPV vaccination and the effects on rates of HPV-related cancers|tarih=2018|sayı=5|dil=en|sayfalar=493–506|çalışma=Current Problems in Cancer|cilt=42|ad=Jessica|soyadı=St. Laurent|doi=10.1016/j.currproblcancer.2018.06.004|ad2=Rebecca|ad3=Sarah|soyadı2=Luckett|soyadı3=Feldman}}</ref>.
HPV aşısı 2006 yılında onaylanmış ve kullanıma sunulmuştur. HPV aşısının lisansı 9-26 yaşlar arasındaki genç kızlara ve kadınlara yapılmak üzere alınmıştır<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı.'' Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>. Günümüzde Türkiye'de sadece quadrivalan HPV aşısı mevcuttur. Quadrivalan aşı HPV'nin 6, 11, 16, 18 suşlarına karşı; Daha önceden piyasada bulunan bivalan aşı ise 16 ve 18 suşlarına karşı yapılmıştır fakat artık üretilmemektedir. Şu anda Türkiye'de bulunmayan 9 valanlı aşı ise 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52,ve 58 numaralı virüslere karşı koruma sağlamaktadır.; Adölesan dönemde uygulanması en yüksek immun yanıtı oluşturmaktadır. Özellikle 15 yaşından sonra aşıya verilen immun yanıt azalmaktadır. İleriki dönemdeki yanıtı da azaldığından erken dönemde aşılanmak hayati öneme sahiptir. Ayrıca bivalan aşı genç kızlara ek olarak erkeklere de uygulanabilmektedir<ref name="Cutts">Cutts FT, Franceschi S, Goldie S, Castellsague X, de Sanjose S, Garnett G, Edmunds WJ, Claeys P, Goldenthal KL, Harper DM, Markowitz L. ''Human papillomavirus and HPV vaccines: a review''. Bulletin of the world health organization 2007; 85:719-726.</ref>. Özellikle quadrivalan HPV aşısının 12-13 yaşlarındaki kız çocuklara yapılması amaçlanmaktadır<ref name="Skinner">Skinner SR, Garland SN, Stanley MA, Pitts M, Quinn MA. ''Human papillomavirus vaccination fort he prevention of cervical neoplasia: is it appropriate to vaccinate women older than 26?'' MJA 2008; 188 (4):238-242.</ref>. HPV aşısı 3 doz olarak ve ikinci ile üçüncü dozlarının ilk dozdan 2 ve 6 ay sonra yapılması önerilir. 11-12 yaşındaki kızlara rutin yapılması önerilir. Aşı en erken 9 yaşında başlanabilir ve 13-26 yaşında aşılanmamış olanların aşılanması öngörülür<ref name="Salman">Salman N. ''İnsan papilloma virus aşısı''. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.</ref>. Toplumda HPV'nin onkojenik türlerinin yaygınlığına bağlı olarak aşının HPV enfeksiyonlarını %65-76 oranında önlediği kanıtlanmıştır<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>. HPV 16 ve 18 suşlarına bağlı oluşan hastalıkları quadrivalan aşının koruyuculuğu %90'ın üzerindedir. Bununla beraber quadrivalan aşının %100 etkin olduğu çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir<ref name="Ault">Ault KA. ''Epidemiology and natural history of human papillomavirus infections in the female genital tract''. Hindawi publishing corporation İnfections disease in obstetrics and gynecology 2006; article id 40470:1-5.</ref>. Bucalovirus rekombinan teknolojisi kullanılarak geliştirilen GSK aşısının (Cervarix'in) faz 3 çalışmaları Kuzey Amerika, Latin Amerika, Avrupa ve Asya'da 18.000'in üstünde kadını kapsamıştır ve bu çalışmaların sonunda aşının yeni enfeksiyona karşı %92 ve persistan enfeksiyona karşı %100 koruyuculuğu olduğu saptanmıştır. Merck firması ise HPV tip 6, 11, 16 ve 18'e karşı aşı geliştirmiş (''Gardasil'') ve bu aşı ile 25.000 kadın aşılanarak persistan enfeksiyondan %100 korunabildiği gösterilmiştir<ref name="Salman">Salman N. ''İnsan papilloma virus aşısı''. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.</ref>.

⚫
HPV aşısının adölesan dönemde uygulanması en yüksek immün yanıtı oluşturmaktadır. Özellikle 15 yaşından sonra aşıya verilen immün yanıt azalmaktadır. Bu yüzden erken dönemde aşılama hayati öneme sahiptir. Özellikle quadrivalan HPV aşısının 12-13 yaşlarındaki kız çocuklara yapılması amaçlanmaktadır<ref name="Skinner">Skinner SR, Garland SN, Stanley MA, Pitts M, Quinn MA. ''Human papillomavirus vaccination fort he prevention of cervical neoplasia: is it appropriate to vaccinate women older than 26?'' MJA 2008; 188 (4):238-242.</ref>. HPV aşıları en erken 9 yaşında başlanabilir ve 13-26 yaşları arasında yapılması gerekir<ref name="Salman">Salman N. ''İnsan papilloma virus aşısı''. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.</ref>. [[Amerikan İlaç Gıda Dairesi]] (FDA) ve Avrupa Komisyonu tip 6, tip 11, tip 16 ve tip 18 içeren insan papillomavirus aşısını servikal kanserlerin, yüksek dereceli servikal displazinin, prekanseröz servikal lezyonun, prekanseröz vulvar displastik lezyonların ve yaygın genital siğillerin ([[kondiloma akuminata]]) önlenmesi için onaylamıştır. Bu aşı 9-14 yaşlarında 2 doz olarak uygulanmaktadır. 14 yaş sonrası ise 3 dozluk aşı programı uygulanmaktadır Profilaktik HPV aşılarının rutin servikal tarama ile birlikte HPV ile ilişkili morbidite ve mortalite üzerinde çarpıcı etkileri olacağı öngörülmektedir<ref name="Salman">Salman N. ''İnsan papilloma virus aşısı''. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.</ref>.


İlk geliştirilen bivalan HPV aşısı Cervarix tüm malign lezyonların %70’i ile ilişkili HPV 16 ve 18’i hedeflemekteydi ve yalnızca kadınlara uygulanabiliyordu. Sonrasında geliştirilen quadrivalan Gardasil ise 16 ve 18’e ek olarak genital siğillerden sorumlu tip 6 ve 11’i hedeflemektedir. En son çıkan 9 değerlikli aşı Gardasil 9’a HPV 6, 11, 16 ve 18'in yanında eklenen 31, 33, 45, 52, 58 suşları ile tüm malign lezyonlarla ilişkili HPV enfeksiyonlarının %82’si hedeflenmiştir<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/journals/epidemiology-and-infection/article/prophylactic-hpv-vaccination-past-present-and-future/661BBE441D98B2DE8685A10B1E124542|başlık=Prophylactic HPV vaccination: past, present, and future|tarih=2 Ekim 2015|sayı=3|dil=en|sayfalar=449–468|çalışma=Epidemiology & Infection|cilt=144|ad=P. E.|soyadı=Castle|issn=0950-2688|doi=10.1017/S0950268815002198|ad2=M.|soyadı2=Maza}}</ref>. Gardasil aşıları erkeklere de uygulanabilir ve kadınların yanında erkeklerin de aşılanması enfeksiyonun yayılmasının önüne geçmek için önemlidir.
⚫
Halen [[Amerikan İlaç Gıda Dairesi]] (FDA) ve Avrupa Komisyonu tip 6, tip 11, tip 16 ve tip 18 içeren insan papillomavirus aşısını servikal kanserlerin, yüksek dereceli servikal displazinin, prekanseröz servikal lezyonun, prekanseröz vulvar displastik lezyonların ve yaygın genital siğillerin ([[kondiloma akuminata]]) önlenmesi için onaylamıştır. Bu aşı 9-14 yaşlarında 2 doz olarak uygulanmaktadır.14 yaş sonrası ise 3 dozluk aşı programı uygulanmaktadır Profilaktik HPV aşılarının rutin servikal tarama ile birlikte HPV ile ilişkili morbidite ve mortalite üzerinde çarpıcı etkileri olacağı öngörülmektedir<ref name="Salman">Salman N. ''İnsan papilloma virus aşısı''. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.</ref>.


Ergenlik dönemindeki kızlar için HPV aşılama programları, bunları sunan ülkelerde HPV enfeksiyonlarının, prekanseröz servikal lezyonların ve anogenital siğillerin sayısında anlamlı bir düşüş sağlamıştır<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0140673619302983|başlık=Population-level impact and herd effects following the introduction of human papillomavirus vaccination programmes: updated systematic review and meta-analysis|tarih=26 Haziran 2019|sayı=10197|dil=en|sayfalar=497–509|çalışma=The Lancet|cilt=394|ad=Mélanie|soyadı=Drolet|doi=10.1016/S0140-6736(19)30298-3|ad2=Élodie|ad3=Norma|ad4=Marc|ad5=Hammad|ad6=Marie-Claude|ad7=Vincenzo|ad8=Paul|ad9=Julia M L|ad10=Denton|ad11=Marta|soyadı2=Bénard|soyadı3=Pérez|soyadı4=Brisson|soyadı5=Ali|soyadı6=Boily|soyadı7=Baldo|soyadı8=Brassard|soyadı9=Brotherton|soyadı10=Callander|soyadı11=Checchi}}</ref>. Servikal kanser başta olmak üzere birçok kanseri önleme potansiyeli olan bu aşının dünya çapında uygulanması için Dünya Sağlık Örgütü 2018 yılında çağrı yapmıştır. Güncel olarak Amerika ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere 100'ün üstünde ülkenin ulusal aşı programında HPV aşısı bulunmaktadır<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.who.int/news/item/31-10-2019-major-milestone-reached-as-100-countries-have-introduced-hpv-vaccine-into-national-schedule|başlık=Major milestone reached as 100 countries have introduced HPV vaccine into national schedule|erişimtarihi=2021-05-05|dil=en|çalışma=www.who.int}}</ref>.
Virüs her kadında enfeksiyon ve buna sekonder kansere neden olabildiğinden, HPV aşısı için bir risk grubu söz konusu değildir. Hedef 9-26 yaş grubundaki her kadının mümkünse ilk cinsel ilişkiden önce, değilse mümkün olan en kısa sürede aşılanmasıdır. [[Hepatit B]] aşısında risk grubu aşılaması ile hastalık insidansının azaltılamaması deneyimi de HPV aşısının yaygın kullanılması gereksinimini ortaya çıkarmaktadır.<ref name="Ceyhan">Ceyhan M. ''İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler''. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.</ref>. Öte yandan HPV enfeksiyonu erkeklerde de görüldüğünden, aşının yalnızca kız çocuklara yapılmasının yeterli olup olmayacağı, aynı yaş grubundaki erkeklerin de aşılanmasının gerekliliği tartışma konusudur<ref name="Bilir">Bilir N. ''Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı''. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.</ref>.
{| class="wikitable"
|+
!Aşı
!Koruma (HPV tipleri)
!Cinsiyet ve yaş aralığı
|-
|Cervarix (bivalan)
|HPV 16, 18
|Kadınlar,
9-25 yaş
|-
|Gardasil (quadrivalan)
|HPV 6, 11, 16, 18
|Erkekler ve kadınlar,
9-26 yaş
|-
|Gardasil 9 (dokuz valanlı)
|HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58
|Erkekler ve kadınlar,
9-26 yaş
|}


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 11.00, 7 Mayıs 2021 tarihindeki hâli

Başlığın diğer anlamları için HPV (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
İnsan Papilloma Virüsü
Genel özellikler
Genom yapısıÇift iplikli DNA
Sınıflandırma
Baltimore sınıflandırması
Grup IdsDNA virüsleri
(çift iplikli DNA virüsleri)
UVTK sınıflandırması
TakımHenüz atanmamış
FamilyaPapillomaviridae
Alt familyaAlphapapillomavirus
Betapapillomavirus
Gammapapillomavirus
Mupapillomavirus
Nupapillomavirus

İnsan papilloma virüsü, insan papilloma virüs ya da human papilloma virus (HPV veya İPV) papillomavirus ailesine mensup, deri ve mukozal yüzeylerdeki bazal epitelyal tabaka hücrelerini enfekte eden bir DNA virüsüdür ve neden olduğu HPV enfeksiyonu, dünyada cinsel yolla bulaşan en yaygın hastalıktır.

1970'li yıllarla beraber HPV ve kanser ilişkisi üzerinde çalışmalar başlamış ve pozitif bulgularla beraber günümüzde önemli bir bilgi birikimi elde edilmiştir[1]. Şimdiye dek 100'den fazla HPV tipi saptanmıştır[2]. HPV enfeksiyonu vakaların büyük bir kısmında klinik belirti göstermez ve virüs iki yıl içinde bağışıklık sistemi tarafından tamamen temizlenir. Klinik semptom gösteren HPV tipleri ise yüksek ve düşük riskli lezyonların oluşumunda rol oynar. Özellikle HPV 6 ve 11 genotiplerinin yol açtığı genital siğiller düşük riskli lezyonlardır. Yüksek riskli olanlar ise kanser öncesi ve kanser olgularında görülmektedir.

HPV tipi İlişkili olduğu lezyonlar
6, 11, 42, 44, 51, 53, 83 Genital siğil
6, 11, 16, 18, 26, 30, 31, 33, 34, 35, 39... Kanser öncesi lezyonlar
16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 54... Rahim ağzı ve diğer anogenital kanserler

HPV; serviks, penis, vulva, vajina, anüs, ağız, orofarinks ve diğer mukozal bölgeleri tutarak, bu bölgelerde kansere neden olabilmektedir[3]. Özellikle serviks kanseri olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilmektedir[4].

HPV enfeksiyonu her yaşta görülebilmektedir. Bununla beraber genç sağlıklı çocuklarda da görüldüğü çeşitli çalışmalarda kanıtlanmıştır[3]. HPV'nin ortalama görülme yaşı 52 olup 35-39 ve 60-64 yaşlarında olmak üzere iki ayrı dönemde tavan yapar[1]. HPV virüsü bütün dünyada yaygın olarak bulunmaktadır. Sosyokültürel ve ekonomik düzeyinden bağımsız olarak her kadın risk altındadır. Kadınların %70-80'i yaşamları boyunca en az bir kez HPV ile enfekte olduğu gösterilmiştir[5].

Başta servikal kanser ve öncü lezyonlar olmak üzere, diğer genital kanserler (vulva, vajina, penis, anüs), orofaringeal kanserler, genital siğiller, laringeal papillomatozis ve muhtemelen bazı deri kanserinde de etiyolojide rol oynamaktadır[5]. Virüsün erkekte ve kadında kanser oluşumuna (penis, vulva, vajina, serviks, anüs, rektum) yol açan türleri arasında 16 ve 18 numaralı genotipleri serviks, vulva, vajina ve penis derisi kanserleri yönünden en fazla potansiyeli olan türlerdir[6]. Özellikle serviks kanseri olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilmektedir[4]. Halk arasında rahim ağzı kanseri olarak bilinen serviks kanseri; dünya üzerinde her 2 dakikada bir kadının ölümüne neden olan ve değişik ülkelerde yapılan çalışmalarda kadınlarda meme kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanserdir[5]. Bu da HPV enfeksiyonunun önemini göstermektedir.

HPV enfeksiyonunun mevcut tedavisi yoktur ancak önleyici HPV aşısı, insanları hayat boyu bu enfeksiyondan koruyabilmektedir. Toplumda HPV'nin onkojenik türlerinin yaygınlığına bağlı olarak aşının HPV enfeksiyonlarını %65-76 oranında önlediği kanıtlanmıştır[6]. Hedeflediği tiplere bağlı oluşan hastalıkları önlemede hem tip 6, 11, 16 ve 18 suşlarını içeren quadrivalan hem de tip 16 ve 18 suşlarını içeren bivalan aşının koruyuculuğu %90’ın üzerindedir[7]. HPV ile ilişkili kanserleri önlemek için profilaktik HPV aşısı ve HPV pozitif hastalarda kanser taraması büyük önem arz etmektedir.

Hastalıklardan korunma konusunda birincil korunma yaklaşımlarının daha başarılı ve daha doğru olduğu kabul edilmektedir. Enfeksiyona yakalanmayı önlemeyi amaçlayan birincil korunma yaklaşımlarına aşılama örnek verilebilir. Bu nedenle HPV aşısının geliştirilmesi çok önemlidir.

İnsan papilloma virüsü
UzmanlıkEnfeksiyon hastalıkları Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Morfoloji

Papillomavirus ailesinden olan HPV ikozhedral yapıda, zarfsız, 55 nm boyunda 72 kapsomerli bir virüstür. 100’den fazla tipi olan HPV’nin yaklaşık 40 tipinin mukozal, 60 tipinin ise kutanöz enfeksiyon yaptığı bilinmektedir. Mukozal enfeksiyon yapanlardan yüksek onkojenik potansiyele sahip olan 16 ve 18 suşlarının genital kansere yol açma oranı %70 iken, düşük onkojenik potansiyele sahip 6 ve 11’in genital siğile yol açma oranı %90 olarak bilinmektedir.

Virüs genomunun onkojenik mekanizmadan sorumlu tutulan genleri E6 ve E7 olarak bilinmektedir. E6 geni p53'ü yıkarak, E7 ise Rb genini inaktive ederek servikal karsinogenezin gelişmesine neden olmaktadır. HPV enfeksiyonunun persistan olma riski yaşla beraber artmaktadır[kaynak belirtilmeli].

Sıklık ve yaygınlık

Servikal kansere neden olduğu bilinen HPV tip 16'nın genom organizasyonu (E1-E7 ilk genler, L1-L2 sonraki genler: kapsid).

HPV enfeksiyonu son derece yaygın bir enfeksiyondur. Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık 6.2 milyon yeni HPV enfeksiyonu ortaya çıktığı bilinmektedir. Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) verilerine göre dünyada seksüel aktif kadın ve erkeklerin yaşam boyu HPV ile enfekte olma olasılığı en az %50 olarak bildirilmiştir, bununla beraber 50 yaşına varmış kadınların bu enfeksiyonu geçirmiş olma olasılığı en az %80'dir[7][8][9].

HPV enfeksiyonu her yaşta görülebilmektedir ve çeşitli araştırmalarda genç sağlıklı çocuklarda da görüldüğü kanıtlanmıştır[3]. HPV’nin ortalama görülme yaşı 52 olup 35-39 ve 60-64 yaşlarında olmak üzere iki ayrı dönemde pik yapmaktadır[1]. HPV virusu bütün dünyada yaygın olarak bulunmaktadır. Sosyokültürel ve ekonomik düzeyinden bağımsız olarak her kadın risk altındadır. Kadınların %70-80'i yaşamları boyunca en az bir kez HPV ile enfekte olur. Kondom ve bariyer önlemleri riski azalır, ancak tam olarak koruyucu değildir. Daha çok genç yetişkinlerde görülen bu hastalığın cinsel yaşam tarzında ortaya çıkan değişikliklere bağlı olarak son yıllarda arttığı görülmektedir[5].

HPV enfeksiyonu %14,8 oranında hiç cinsel ilişkiye girmemiş kadınlarda da görülebilir. Çocuklarda gerçekleşebilecek HPV transmisyonunun nedenleri arasında otoinokülasyon, kontamine objeler ve yüzeylerden indirekt olarak bulaşma, seksüel kötüye kullanım, vajinal doğum, süt verme, intrauterin hayatta asendan enfeksiyonlar, transplasental geçiş, semen yer almaktadır[kaynak belirtilmeli]

HPV tipleri ve çeşitli hastalıklarla ilişkisi

1970'li yıllarla beraber HPV üzerinde çalışmalar başlamış ve pozitif bulgularla beraber günümüzde önemli bir bilgi birikimi elde edilmiştir[1]. Başta servikal kanser ve öncü lezyonlar olmak üzere, diğer genital kanserler (vulva, vajina, penis, anüs), orofaringeal kanserler, genital siğiller, laringeal papillomatozis ve muhtemelen bazı deri kanserinde de etiyolojide rol oynamaktadır[5]. Virusun erkekte ve kadında kanser oluşumuna (penis, vulva, vajina iç yüzü, serviks, anüs, rektum) yol açan 40 türü vardır ve bunlar arasında 16 ve 18 numaralı genotipleri serviks, vulva, vajina ve penis derisi kanserleri yönünden en fazla potansiyeli olan türleridir[6].

Genital siğiller

Genellikle HPV 6 ve 11'in neden olduğu genital siğiller pembe renkli ve deriden kabarık mukozal lezyonlardır. Genital siğiller genellikle semptom göstermezler ancak boyutuna ve vücuttaki konumuna bağlı olarak ağrılı veya kaşıntılı olabilirler. Genital siğiller genellikle genital mukozada düz, papüler veya pedinküllü lezyonlardır. Kadınlarda genital içinde, sünnetsiz penisin sünnet derisinin altında ve sünnetli penisin gövdesinde yaygın olarak görülür. Genital siğiller aynı zamanda anogenital epitelde (örneğin serviks, vajina, üretra, perineum, perianal deri ve skrotum) birden fazla yerde meydana gelebilir.

HPV ilişkili mukozal kanserler

Papillomavirüs α cinsine ait HPV enfeksiyonu, hemen hemen tüm skuamöz intraepitelyal lezyonlar, serviks ve anüs kanserleri ile ilişkilendirilmiştir. Bu kanserlerle ilişkili en yaygın 14 onkojenik HPV tipinden HPV 16, en yaygın ve en yüksek riskli olandır[10]. α HPV genotipleri serviks kanseri başta olmak üzere anal, orofarengeal, vulvar, vajinal ve penil kansere neden olmaktadır[11].

HPV ve serviks kanseri ilişkisi

Ayrıca bakınız: Servikal kanser
HPV-ilişkili kanserler

Halk arasında rahim ağzı kanseri olarak bilinen serviks kanseri; dünya üzerinde her 2 dakikada bir kadının ölümüne neden olan ve değişik ülkelerde yapılan çalışmalarda kadınlarda meme kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanserdir[5]. Gelişmiş ülkelerde kadın kanserlerinin %3,6'sını, gelişmemiş ülkelerde kadın kanserlerinin %15'ini oluşturan serviks kanseri, dünya çapında kadınlar arasında en sık görülen dördüncü malignitedir[12]. Her yıl yaklaşık 600.000 kadına bu teşhis konmaktadır. Ölüm sayılarının yaklaşık olgu sayılarının yarısına eşit olduğu kabul edilmektedir[5]. Tüm bu veriler serviks kanserinin önemini göstermektedir.

Epidemiyolojik çalışmalar serviks kanseri için majör risk faktörünün HPV enfeksiyonu olduğunu göstermektedir. Serviks kanseri olgularının neredeyse tümünde (%99,7) HPV DNA izole edilir[4]. HPV'ye bağlı olarak virüs tipi, kalıcılığı, viral yük ifadesi ve onkojenik ifade risk faktörlerindendir. Bununla beraber serviksteki HPV enfeksiyonlarının çoğu asemptomatiktir ve saptanan enfeksiyonlarının %90'dan fazlası 2 yıl içeresinde kendiliğinden yok olabilmektedir[3]. Dolayısıyla serviks kanseri sıklığında azalma HPV enfeksiyonlarının tanınması, önlenmesi ve tedavi edilmesi yoluyla mümkün olabilir[4].

HPV'den bağımsız olarak ise sigara, doğum kontrol hapları, çok eşlilik, çok doğum, cinsel aktivitenin erken başlaması, HIV ve/veya diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile enfekte olma gibi risk faktörleri bulunmaktadır[13].

HPV ilişkili deri kanserleri

HPV non melanom deri kanselerinde (NMDK) görülmüştür. β papilloma virüsler, genellikle çok düşük viral yüklere sahip olmalarına rağmen NMDK'lerde tespit edilmiştir. Farklı çalışmalar, bağışıklığı yeterli hastalardan alınan NMDK'lerin% 30-50'sinde HPV DNA'sını bildirirken, bağışıklığı baskılanmış hastalardan alınan lezyonlarda bu rakam genellikle diğer viral olmayan enfeksiyonlarda da görüldüğü gibi %90'a kadar çıkmaktadır[14].


HPV aşısı

Pap smear yaymasında solda normal servikal hücre grubu ve sağda HPV ile enfekte hücreler

Rekombinant olarak ifade edilen virüs benzeri partiküllere dayalı profilaktik HPV aşıları geliştirilmiştir. Klinik çalışmalarda, bu aşılar, adolesanlarda, erkeklerde ve yaşlı kadınlarda hedeflenen HPV genotiplerinin neden olduğu hastalık ve enfeksiyonlara karşı yüksek düzeyde etkinlik göstermiştir[15][16].

HPV aşısının adölesan dönemde uygulanması en yüksek immün yanıtı oluşturmaktadır. Özellikle 15 yaşından sonra aşıya verilen immün yanıt azalmaktadır. Bu yüzden erken dönemde aşılama hayati öneme sahiptir. Özellikle quadrivalan HPV aşısının 12-13 yaşlarındaki kız çocuklara yapılması amaçlanmaktadır[17]. HPV aşıları en erken 9 yaşında başlanabilir ve 13-26 yaşları arasında yapılması gerekir[2]. Amerikan İlaç Gıda Dairesi (FDA) ve Avrupa Komisyonu tip 6, tip 11, tip 16 ve tip 18 içeren insan papillomavirus aşısını servikal kanserlerin, yüksek dereceli servikal displazinin, prekanseröz servikal lezyonun, prekanseröz vulvar displastik lezyonların ve yaygın genital siğillerin (kondiloma akuminata) önlenmesi için onaylamıştır. Bu aşı 9-14 yaşlarında 2 doz olarak uygulanmaktadır. 14 yaş sonrası ise 3 dozluk aşı programı uygulanmaktadır Profilaktik HPV aşılarının rutin servikal tarama ile birlikte HPV ile ilişkili morbidite ve mortalite üzerinde çarpıcı etkileri olacağı öngörülmektedir[2].

İlk geliştirilen bivalan HPV aşısı Cervarix tüm malign lezyonların %70’i ile ilişkili HPV 16 ve 18’i hedeflemekteydi ve yalnızca kadınlara uygulanabiliyordu. Sonrasında geliştirilen quadrivalan Gardasil ise 16 ve 18’e ek olarak genital siğillerden sorumlu tip 6 ve 11’i hedeflemektedir. En son çıkan 9 değerlikli aşı Gardasil 9’a HPV 6, 11, 16 ve 18'in yanında eklenen 31, 33, 45, 52, 58 suşları ile tüm malign lezyonlarla ilişkili HPV enfeksiyonlarının %82’si hedeflenmiştir[18]. Gardasil aşıları erkeklere de uygulanabilir ve kadınların yanında erkeklerin de aşılanması enfeksiyonun yayılmasının önüne geçmek için önemlidir.

Ergenlik dönemindeki kızlar için HPV aşılama programları, bunları sunan ülkelerde HPV enfeksiyonlarının, prekanseröz servikal lezyonların ve anogenital siğillerin sayısında anlamlı bir düşüş sağlamıştır[19]. Servikal kanser başta olmak üzere birçok kanseri önleme potansiyeli olan bu aşının dünya çapında uygulanması için Dünya Sağlık Örgütü 2018 yılında çağrı yapmıştır. Güncel olarak Amerika ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere 100'ün üstünde ülkenin ulusal aşı programında HPV aşısı bulunmaktadır[20].

Aşı Koruma (HPV tipleri) Cinsiyet ve yaş aralığı
Cervarix (bivalan) HPV 16, 18 Kadınlar,

9-25 yaş

Gardasil (quadrivalan) HPV 6, 11, 16, 18 Erkekler ve kadınlar,

9-26 yaş

Gardasil 9 (dokuz valanlı) HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 Erkekler ve kadınlar,

9-26 yaş

Kaynakça

  1. ^ a b c d Güner H, Taşkıran Ç. Epidemiology of cervical cancer and the role of human papilloma virus. Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Dergisi 2007; 4(1):11-19. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Güner" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ a b c Salman N. İnsan papilloma virus aşısı. ANKEM Derg 2007;21(Ek 2):99-101.
  3. ^ a b c d Cutts FT, Franceschi S, Goldie S, Castellsague X, de Sanjose S, Garnett G, Edmunds WJ, Claeys P, Goldenthal KL, Harper DM, Markowitz L. Human papillomavirus and HPV vaccines: a review. Bulletin of the world health organization 2007; 85:719-726.
  4. ^ a b c d Akhan SE. Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.
  5. ^ a b c d e f g Ceyhan M. İnsan papilloma virusu (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2):102-104.
  6. ^ a b c Bilir N. Serviks kanseri kontrolü çalışmaları ve HPV aşısı. Halk sağlığı uzmanları derneği teknik raporları no: 03 / 2007.
  7. ^ a b Ault KA. Epidemiology and natural history of human papillomavirus infections in the female genital tract. Hindawi publishing corporation İnfections disease in obstetrics and gynecology 2006; article id 40470:1-5.
  8. ^ Centers for Disease control and prevention. Genital HPV infection-CDC fact sheet. Centers for disease control and prevention. 2004.
  9. ^ Akhan SE. Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri. ankem derg 2007; 21(ek 2):96-98.
  10. ^ "UpToDate". www.uptodate.com. Erişim tarihi: 2021-05-05. 
  11. ^ "UpToDate". www.uptodate.com. Erişim tarihi: 2021-05-05. 
  12. ^ Siegel, Rebecca L.; Miller, Kimberly D.; Jemal, Ahmedin (2020). "Cancer statistics, 2020". CA: A Cancer Journal for Clinicians (İngilizce). 70 (1): 7–30. doi:10.3322/caac.21590. ISSN 0007-9235. 
  13. ^ Chelimo, Carol; Wouldes, Trecia A.; Cameron, Linda D.; Elwood, J. Mark (2013). "Risk factors for and prevention of human papillomaviruses (HPV), genital warts and cervical cancer". Journal of Infection (İngilizce). 66 (3): 207–217. doi:10.1016/j.jinf.2012.10.024. 
  14. ^ Vinzón, Sabrina E.; Rösl, Frank (2015). "HPV vaccination for prevention of skin cancer". Human Vaccines & Immunotherapeutics. 11 (2): 353–357. doi:10.4161/21645515.2014.983858. ISSN 2164-554X. PMC 4514433 $2. PMID 25692212. 
  15. ^ Lei, Jiayao; Ploner, Alexander; Lehtinen, Matti; Sparén, Pär; Dillner, Joakim; Elfström, K. Miriam (2020-07-07). "Impact of HPV vaccination on cervical screening performance: a population-based cohort study". British Journal of Cancer (İngilizce). 123 (1): 155–160. doi:10.1038/s41416-020-0850-6. ISSN 0007-0920. 
  16. ^ St. Laurent, Jessica; Luckett, Rebecca; Feldman, Sarah (2018). "HPV vaccination and the effects on rates of HPV-related cancers". Current Problems in Cancer (İngilizce). 42 (5): 493–506. doi:10.1016/j.currproblcancer.2018.06.004. 
  17. ^ Skinner SR, Garland SN, Stanley MA, Pitts M, Quinn MA. Human papillomavirus vaccination fort he prevention of cervical neoplasia: is it appropriate to vaccinate women older than 26? MJA 2008; 188 (4):238-242.
  18. ^ Castle, P. E.; Maza, M. (2 Ekim 2015). "Prophylactic HPV vaccination: past, present, and future". Epidemiology & Infection (İngilizce). 144 (3): 449–468. doi:10.1017/S0950268815002198. ISSN 0950-2688. 
  19. ^ Drolet, Mélanie; Bénard, Élodie; Pérez, Norma; Brisson, Marc; Ali, Hammad; Boily, Marie-Claude; Baldo, Vincenzo; Brassard, Paul; Brotherton, Julia M L; Callander, Denton; Checchi, Marta (26 Haziran 2019). "Population-level impact and herd effects following the introduction of human papillomavirus vaccination programmes: updated systematic review and meta-analysis". The Lancet (İngilizce). 394 (10197): 497–509. doi:10.1016/S0140-6736(19)30298-3. 
  20. ^ "Major milestone reached as 100 countries have introduced HPV vaccine into national schedule". www.who.int (İngilizce). Erişim tarihi: 2021-05-05. 
Sınıflandırma
Dış kaynaklar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnsan_papilloma_virüsü&oldid=25419780" sayfasından alınmıştır