Nal yengeci: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kolhisli (mesaj | katkılar)
Devriyeler
39.397 değişiklik
"Horseshoe crab" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
(Fark yok)

Sayfanın 17.10, 11 Ağustos 2020 tarihindeki hâli

Nal yengeci
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Eksik taksonomi şablonu (düzenle): Nal yengeci
Limulus polyphemus
Bilimsel sınıflandırma e
Alem: Animalia
Şube: Arthropoda
Altşube: Chelicerata
Takım: Xiphosura
Alttakım: Xiphosurida
Familya: Limulidae

Leach, 1819 [1]
Cinsler

Nal yengeci veya at nalı yengeci, deniz ve acı suda yaşayan Limulidae familyasının Türkçede kullanılan adıdır. Nal yengeçleri, eklem bacaklılar şubesinin Xiphosura takımının Xiphosurida alt takımındadırlar.[2] Gerçek yengeçler gibi kabuklular şubesinden olmadıkları için yaygın olarak kullanılan isimleri hatalıdır ve yengeç değildirler.

Yumuşak kumlu veya çamur tabanlı sığ sularda ve çevresinde yaşayan at nalı yengeçleri, ilkbahar gelgitlerinde gelgit bölgesinde ortaya çıkarlar. Genellikle Asya'da yemek olarak tüketilen at nalı yengeçleri, balık yemi, gübre ve bilim için (özellikle <i id="mwGA">Limulus</i> amebosit lizatı için) kullanılırlar. 2000'li yıllardaki kıyı habitat tahribatı ve aşırı avlanma nedeniyle nüfusları azalmaya başlamıştır.[2] At nalı yengeci türlerinden Carcinoscorpius rotundicauda'da tetrodotoksin bulunabilir.[3]

450 milyon yıl ortaya çıktıkları göz önüne alındığında, at nalı yengeçlerinin yaşayan fosil kabul edilmektedir.[4] 2019'da yapılan moleküler analizlere göre, at nalı yengeçleri örümceğimsiler sınıfındaki Ricinulei familyasıyla kardeş gruptur.[5]

Dosya:Horseshoe crab mating.jpg
At nalı yengeçleri çiftleşirken
At nalı yengeci yumurtaları

Kan için avlanmaları

At nalı yengeçleri, kanlarında oksijen taşımak için hemosiyanin kullanırlar. Hemosiyaninde bulunan bakır nedeniyle kanları mavidir. [6] Kanlarında, organizmayı patojenlere karşı savunmak için kullandıkları amebositler bulunur. Amebositler omurgalıların beyaz kan hücrelerine benzeyen bir yapıdır. L. polyphemus'un kanından elde edilen amebositler, tıbbi uygulamalarda bakteriyel endotoksinlerin tespiti için kullanılan <i id="mwzw">Limulus</i> amebosit lizat'ın (LAL) üretilmesinde kullanılır.[7] Hayvanın kanına olan yüksek talep, nal yengeçlerin toplanıp kanlarının alındıktan sonra tekrar denize bırakılmasına sebep olmaktadır. Hayvanların çoğu bu süreçte hayatta kalsa da; ölüm oranı, hayvandan alınan kan miktarı ve taşınma sırasında hayvanın yaşadığı stresle ilişkilidir. [8] Kan hasadı sonrası ölüm oranı tahminleri %3 - 15 [9] ile % 10 - 30 arasında değişmektedir.[10] [11] [12] Bu amaçla yılda yaklaşık 500.000 Limulus yakalanmaktadır.[13]

Kan alınması ayrıca dişi at nalı yengeçlerinin yumurtlayacakları yumurta sayısına azaltabilir veya yumurtlamalarını engelleyebilir. Biyomedikal endüstrisine göre, kanı %30 oranında alınan at nalı yengeçleri, geri gönderilmeden önce okyanustan bir ila üç gün uzakta kalırlar. Solungaçlar nemli kaldığı sürece dört gün karada yaşayabilirler.[14] Bazı şirketlerin at nalı yengeçlerini okyanusa geri göndermediklerinden şüphelenen bazı bilim insanları, bu şirketlerin at nalı yengeçlerini balık yemi olarak sattığından şüphelenmektedir.[15]

At nalı yengeçlerinin ilaç endüstrisi için avlanma oranları azalmaktadır. 1986'da Kyushu Üniversitesi'nden araştırmacılar, LAL'ın kendi içinde bulunan izole edilmiş Limulus pıhtılaşma faktörünün (rFC) kullanılmasıyla LAL geliştirilebileğini keşfetmiştir.[16] Singapur Ulusal Üniversitesi araştırmacılarında Jeak Ling Ding, LAL yerine kullanılabilecek rFC'nin üretimi için kullanılan sürecin patentini almış; 8 Mayıs 2003'te patentli süreç ile yapılan sentetik izole edilmiş rFC'yi ilk kez kullanıma sunmuştur. [17] İlk başta endüstri yeni ürüne pek ilgi göstermemiş olsa da, ürün patentli olduğundan, Lonza Group adlı üretici firma tarafından satılmıştır. Ayrıca 2013'te Hyglos GmbH kendi rFC ürününü üretmeye başlamıştır. Avrupalı düzenleyicilerin rFC'nin kullanmayı kabul etmesi, rFC'nin LAL'a kıyasla daha uygun maliyetli olması ve Eli Lilly and Company'nin rFC'yi kullanmayı desteklemesi nedeniyle, at nalı yengeçlerinin kanları için avlanmasının sona ereceği öngörülmektedir.[18]

Haziran 2020'de, ABD Farmakopesi, rFC'ye at nalı yengeci kanıyla eşit statü vermeyi reddettiği bildirmiştir.[19]

Kaynakça

  1. ^ Kōichi Sekiguchi (1988). Biology of Horseshoe Crabs. Science House. ISBN 978-4-915572-25-8. 
  2. ^ a b Stine Vestbo (2018). "Present and Potential Future Distributions of Asian Horseshoe Crabs Determine Areas for Conservation". Frontiers in Marine Science. 5 (164): 1–16. doi:10.3389/fmars.2018.00164. 
  3. ^ Attaya Kungsuwan ve diğerleri. (1987). "Tetrodotoxin in the Horseshoe Crab Carcinoscorpius rotundicauda Inhabiting Thailand" (PDF). Nippon Suisan Gakkaishi. 53 (2): 261–266. doi:10.2331/suisan.53.261. 
  4. ^ Life: the Science of Biology. 9th. W. H. Freeman. 2009. s. 683. ISBN 978-1-4292-1962-4. 
  5. ^ Ballesteros (14 February 2019). "A Critical Appraisal of the Placement of Xiphosura (Chelicerata) with Account of Known Sources of Phylogenetic Error". Systematic Biology. 68 (6): 896–917. doi:10.1093/sysbio/syz011. PMID 30917194. 
  6. ^ "Anxious Arthropods". Ohio History Org. 2014-09-25. 2020-03-29 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2020-03-29. 
  7. ^ "The horseshoe crab and public health". HorseshoeCrab.org. 
  8. ^ Reducing post-bleeding mortality of horseshoe crabs (Limulus polyphemus) used in the biomedical industry (PDF) (M.Sc. tez). Virginia Polytechnic Institute and State University. 2003. 2013-06-22 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2011-04-18. 
  9. ^ "Crash: A Tale of Two Species – The Benefits of Blue Blood – Nature – PBS". 10 June 2008. 
  10. ^ The Blood Harvest The Atlantic, 2014.
  11. ^ Changing Global Perspectives on Horseshoe Crab Biology, Conservation and Management. Springer International Publishing. 2015. 
  12. ^ "Medical Labs May Be Killing Horseshoe Crabs". Scientific American. Scientific American. Erişim tarihi: 10 May 2018. 
  13. ^ Chesler. "The Blood of the Crab". Popular Mechanics (13 April 2017). Erişim tarihi: 16 April 2017. 
  14. ^ The Horseshoe Crab - US Fish and Wildlife Service
  15. ^ Chesler (June 9, 2016). "Medical Labs May Be Killing Horseshoe Crabs". Scientific American. Erişim tarihi: 2017-11-03. 
  16. ^ Iwanaga (1986-08-01). "The hemolymph coagulation system in invertebrate animals". Journal of Protein Chemistry (İngilizce). 5 (4): 255–268. doi:10.1007/bf01025424. ISSN 0277-8033. 
  17. ^ "PyroGene : Licensing Success". National University of Singapore. 8 May 2003. Erişim tarihi: 2018-09-01. 
  18. ^ Zhang (2018-05-09). "The Last Days of the Blue-Blood Harvest". The Atlantic (İngilizce). Erişim tarihi: 2018-09-01. 
  19. ^ "The Race for a Coronavirus Vaccine Runs on Horseshoe Crab Blood". Smithsonian Magazine (İngilizce). Erişim tarihi: 2020-06-09. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nal_yengeci&oldid=23011462" sayfasından alınmıştır