Baba depresyonu
Baba depresyonu, ebeveyn depresyonundan kaynaklanan psikolojik bir bozukluktur. Baba depresyonu özellikle babalarda ve erkek bakıcılarda görülen ruh hali değişimidir. 'Baba' biyolojik ebeveyn, üvey ebeveyn, sosyal ebeveyn veya sadece çocuğun bakıcısı anlamında kullanılabilir. Bu duygudurum bozukluğu, kaygı, uykusuzluk, sinirlilik, sürekli çöküntü ve ağlama dönemleri ve düşük enerji dahil olmak üzere doğum sonrası depresyona (PPD) benzer semptomlar gösterir.[1] Ayrıca aile ilişkilerini ve çocukların yetiştirilme dönemlerini olumsuz etkileyebilir.[2] Ebeveyn depresyonu teşhisi konan ebeveynler genellikle erken gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemde artan stres ve kaygı seviyeleri yaşarlar.[2] Ebeveyn depresyonu olanlar bunu erken geliştirmiş olabilir, ancak bazılarına daha sonra, çocuk yürümeye başlayınca, çocukken veya genç bir yetişkin olduktan sonrada teşhis konabilir.
Baba depresyonunun nedenleri belirsizdir; ancak, önceki ruhsal bozukluk deneyimleri ve aile öyküsü, baba depresyonunun gelişmesine katkıda bulunabilir.[3] Aşırı stres, uyku yoksunluğu ve kişinin eşi veya çocukları ile mutsuz ilişkileri gibi diğer faktörler de yaygınlığını etkileyebilir.[4] Yeni ebeveynler arasında moral bozukluğu, bebeklik hüznü ve uykusuzluk belirtileri yaygın olsa da, belirtiler şiddetli ve devam ediyorsa depresyon teşhisi uygundur.[5]
Çoğu sağlık literatürü, anne depresyonu ve doğum sonrası depresyonu olan kadınlar hakkında çalışmalar ve araştırmalar sağlar.[6] Ancak erkekler ve akıl hastalıkları hakkında sınırlı bilgi bulunmaktadır. Modern toplum ve kültür, cinsiyet rolü perspektiflerindeki değişiklikler nedeniyle akıl hastalığı olan erkeklerin sosyal damgasını değiştirmiştir.[7]
Kadınlara kıyasla belirti ve semptomlar[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk kez anne-baba olacakların kaygı düzeyleri karşılaştırıldığında, kadınların kaygı düzeyleri daha yüksek olma eğilimindedir. Bu, doğumdan hemen sonra ve ilk üç trimesterdeki kadınlar için geçerlidir.[6] Kadınlarla karşılaştırıldığında, erkekler doğumdan sonraki ilk 3 ayda daha fazla kaygı yaşarlar ve çocuklar büyüdükçe babalık depresyonu geliştirirler.[5] Depresyon bireyleri farklı şekillerde etkileyebilse de, ebeveynler arasında bazı cinsiyet farklılıkları vardır. Kadınlar, her üç trimesterde de benzer depresif semptomlara sahip olma eğilimindedir, ancak erkeklerde, 1. ve 2. trimester arasında önemli değişiklikler vardır, ancak 2. trimester ile doğum sonrası 3 ay arasında görülmez.[6] Kadınların ayrıca yeme bozukluğu, sinirlilik, ağlama nöbetleri, aşırı üzüntü, bipolar bozukluk ve düşük enerji seviyeleri gibi semptomlar yaşama olasılığı daha yüksektir.[8] Erkeklerin madde kullanımı, daha yüksek sıklıkta sinirlilik, öfke nöbetleri yaşama ve taciz edici ve şiddetli olma olasılığı daha yüksektir. Erkekler ayrıca alkollü araç kullanmak gibi riskli davranışlarda bulunabilirler. Yaygın iştah kaybı ve uykusuzluk semptomlarına rağmen, kadınların aşırı uyuma ve aşırı yemek yeme gibi atipik davranışlar sergileme olasılığı daha yüksektir.[9] Ölümcül intihar girişimleri de annelerden çok babalarla ilişkilendirilir.[10]
Nedenler[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel olarak anne ve baba depresyonunun nedenleri benzerdir. Yaygın nedenler arasında, sınırlı duygusal ve sosyal desteğe sahip olmak, mali stres yaşamak, partneriyle tatmin edici olmayan bir ilişki yaşamak, ebeveynliğe uyum sağlamakta güçlük çekmek, çocuk gelişiminde beklenmedik olaylar ve kişisel ruhsal bozukluklar ve uyuşturucu kullanımı geçmişleri yer alır.[3] 2005 yılında yapılan bir araştırmaya göre, erkeklerin %65'i, çocuk 8 haftalıkken depresif semptomlar göstermeye başlamıştır.[4] Baba depresyonunun nedenleri arasında aşırı stres, çocuklara duyarlı bir şekilde bakmak, birden fazla aile ve sosyal rol üstlenmek ve babadan çocuğa doğrudan etkileşimde azalma sayılabilir.[4] Küçük erkek çocukları olan babaların, çocuğun erken ve davranışsal gelişim döneminde baba depresyonuna yakalanma riskine karşı en savunmasız olduğu dönemdir. Bunun nedeni genç erkek çocukların hiperaktif olma eğilimi ve disipline edilmesi daha zor olmasıdır.[4] Bu, babanın endişelenmesine ve hüsrana uğramasına neden olur. Bir erkek çocuğunun yaramazlığı ile babalardaki depresyon arasında pozitif bir ilişki vardır.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Perceived Stigma of Postpartum Depression Symptoms in Low-Risk First-Time Parents: Gender Differences in a Dual-Pathway Model". Sex Roles. 76 (5): 306-318. 1 Mart 2017. doi:10.1007/s11199-016-0603-4.
- ^ a b Delrosario (2013). "Wolters Kluwer Health - Article Landing Page". JAAPA. 26 (2): 50-4. doi:10.1097/01720610-201302000-00009. PMID 23409386. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019.
- ^ a b "beyondblue". www.beyondblue.org.au. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019.
- ^ a b c d e "Paternal depression in the postnatal period and child development: a prospective population study". Lancet (İngilizce). 365 (9478): 2201-5. 25 Haziran 2005. doi:10.1016/S0140-6736(05)66778-5. PMID 15978928. 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ a b Recognizing and treating postpartum depression., OCLC 897768040
- ^ a b c d "Anxiety and depression symptoms in women and men from early pregnancy to 3-months postpartum: parity differences and effects". Journal of Affective Disorders. 132 (1–2): 146-57. July 2011. doi:10.1016/j.jad.2011.02.007. PMID 21420178.
- ^ "Exploring the relation between masculinity and mental illness stigma using the stereotype content model and BIAS map". The Journal of Social Psychology. 157 (1): 98-113. 2 Ocak 2017. doi:10.1080/00224545.2016.1181600. PMID 27110638.
- ^ "7 Ways Depression Differs in Men and Women". Live Science. 27 Ekim 2016. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019.
- ^ "Evidence for Broadening Criteria for Atypical Depression Which May Define a Reactive Depressive Disorder". Psychiatry Journal. 2015: 575931. 2015. doi:10.1155/2015/575931. PMC 4516843 $2. PMID 26258131.
- ^ Depression in Parents, Parenting, and Children : Opportunities to Improve Identification, Treatment, and Prevention. National Academies Press (US). 2009. OCLC 971082452.