Kalisz Antlaşması (1343)

Kalisz Antlaşması
(Lehçe: Pokój kaliski; Almanca: Vertrag von Kalisch
	Polonya Krallığı'nın haritası ve Büyük III. Casimir (1333 - 1370) dönemindeki toprak sınırları
Tür	Barış antlaşması
Bağlam	Kral III. Casimir, Pomerelia, Chełmno Arazisi ve Michałów Arazisi'nden feragat eder ve bunun karşılığında, Töton Tarikatı Devleti'nden Kuyavia ve Dobrzyń Arazisi'ni geri alır
İmzalanma	8 Temmuz 1343
Yer	Kalisz, Büyük Polonya
Yürürlük	23 Temmuz 1343
Koşul	Törenle anlaşmanın değişimi
Taraflar	Polonya Krallığı; Töton Tarikatı Devleti;
Dil	Orta çağ Latincesi

Kalisz Antlaşması, Polonya Kralı III. Casimir yönetimindeki Polonya Krallığı ve Töton Tarikatı'nın Büyük Üstadı Ludolf König von Wattzau yönetimindeki Töton Tarikatı Devleti arasında 8 Temmuz 1343'te Kalisz'de imzalanan bir Barış antlaşmasıdır.

Antlaşma[değiştir | kaynağı değiştir]

Bağlam[değiştir | kaynağı değiştir]

Antlaşma ile 1326/1327'de başlayan Leh-Töton Savaşı resmen sona ermiştir. Savaşın ardından Töton Şövalyeleri'nin 1308'den bu yana elinde bulundurduğu ve 1309'da Brandenburg Margravlığı ile imzalanan Soldin Antlaşması'ndan bu yana yasal mülkü olarak gördüğü bir bölge olan Gdańsk da dahil olmak üzere Pomerelia üzerinde uzun süredir devam eden diplomatik çatışmalara son ermiştir. Kalisz Antlaşması'nda Kral III. Casimir, gelecekte Pomerelia'nın yanı sıra Chełmno Arazisi ve Michałów Arazisi üzerinde hiçbir hak talebinde bulunmamayı taahhüt etmiştir. Buna karşılık Kral III. Casimir, 1329 ile 1332 yılları arasında Töton Şövalyeleri tarafından fethedilen Kuyavia ve Dobrzyń Arazisi'ni geri almıştır. Barış anlaşması aynı zamanda yedi şehri de onaylamıştır: Büyük Polonya'da Poznań ve Kalisz, Kuyavia'da Włocławek ve Brześć Kujawski ile Küçük Polonya'da Kraków, Sandomierz ve Nowy Sącz.

Bu barış anlaşması Polonya'dan toprak tavizleri verilmesi anlamına geliyordu, ancak Polonya'nın "varlık nedeni" açısından bunun sonuçlandırılması gerekiyordu. Yalnızca Kuyavia ve Dobrzyń Arazisi değil, aynı zamanda Gdańsk, Chełmno Arazisi ve Michałów Arazisi dahil Pomerelia da Polonya'ya ait olduğunu söyleyen Varşova süreci (1339) [pl] karşıAvignon'daki Papalık Curia'nın kararına rağmen,^[1] Töton Tarikatı Devleti bunları gönüllü olarak vermedi.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

1343'te Kalisz Antlaşması'nın imzalanmasından önce, kavgacı bir Polonya hükümdarı ile uzun diplomatik ve hukuki çekişmeler yaşandı. Papa'nın dini mahkemesi de devreye girmiştir. Polonya'nın ihtilaflı topraklara ilişkin iddialarının meşruiyetinin yeniden incelenmesini sağlayan Varşova süreci (1339) [pl] (Polonya ile Töton Tarikatı arasında, Papa XII. Benedictus'un elçileri nezdinde, ihtilaflı toprakların iadesi konusunda Polonya'nın lehine karar veren ve 194.500 Grzywna tutarında tazminat ödenmesine karar veren bir papalık tahkim mahkemesi süreci),^[1] kararlarını Papa XII. Benedictus, onaylamadı. 1339'da Töton Tarikatı'nın Büyük Üstadı Dietrich von Altenburg, papalık soruşturma komisyonuna (Papal Curia), Töton Tarikatı'nın 1309'da Brandenburg Margravlığı'ndan Soldin Antlaşması'yla elde ettiği bir belgeyi sunmuştu. Buradan, Brandenburg Ascanlıların Aralık 1231'de Ravenna'da, Roma-Alman İmparatoru II. Friedrich tarafından Pomeranya Dükalığı'ndan mahrum bırakıldığı ortaya çıkmıştır.^[2]^[3] Ascanlıların Pomeranya ile Roma-Alman İmparatoru I. Friedrich döneminde zaten gerçekleşmiş olan bu yenilgisi, 8 Ocak 1295'te Mühlhausen'de yenilendi.^[4]

Papa XII. Benedictus'un halefi olan Papa VI. Clemens, Töton Tarikatı'nın müttefiki olduğu ortaya çıktı. Papalık Curia, Töton Tarikatı'nın yanında yer aldığında, bu koşullar altında Kral III. Casimir ya onlarla savaşabilir ya da barış yapabilirdi. Bununla birlikte, bölgesel geri kazanım ve güneydoğuya doğru (Galiçya-Volhinya Krallığı'nda) daha da büyük topraklarla genişleme peşinde koşarken, böyle bir toparlanmanın yaşamı boyunca imkansız olabileceğinin farkına vardı.^[1] Kral, Polonya Krallığı'na daha az zarar vereceğini düşündüğü çözümü, yani barışı seçti. Töton Tarikatı gücünün zirvesindeydi ve olası bir savaşın sonucu muhtemelen Polonya için olumsuz olacaktı. Kalisz anlaşmasının hükümlerine göre Kral III. Casimir, Pomerelia unvanından ve varisinden vazgeçecekti. Bununla birlikte, Polonya kralının Gdańsk, Chełmno Arazisi ve Michałów Arazisi dahil olmak üzere Pomerelia üzerindeki önceki üstünlüğü tanındı, Kral III. Casimir Pomerelia'nın Töton Tarikatı haklarını onaylamadı ve bunu Cermen Düzeni'ne vermedi. o sadece isteksizce bu toprakların tüm haklarından feragat etti. Daha önce 1335'te Visegrád Kongresi'nde geliştirilen, bunun Polonya kralının Töton Tarikatı'na bağışı olduğu formülü, bir yandan Töton Tarikatı'nın bu toprakların daha önce Polonya toprakları olduğunu kabul ettiği anlamına geliyordu (ki onlar da bu topraklardı daha önce reddedilmişti) ve aynı zamanda teorik olarak ıslah iddialarının temeli olabilir, örneğin Töton Tarikatı isteksizr olursa.

Zaten Töton Tarikatı'nın, kralın Pomerelia üzerindeki haklarından feragat etmesi yönündeki talebi, onu (özellikle Johann von Böhmen'in Polonya tacına ilişkin iddiasından istifa ettikten sonra) bu toprakların gerçek varisi olarak tanımasıydı. Polonya diplomasisinin büyük bir başarısı, 1335'te Visegrád Kongresi'nde geliştirilen ve Kral III. Casimir'in bu daha erken ve çok daha az elverişli kararı kabul etmek zorunda kaldığı Töton Tarikatı için "kalıcı sadaka olarak Pomerelia" formülünün istifa etmesiydi.^[1] Böylece, Kalisz anlaşmasında Polonya kralı, Pomerelia üzerindeki haklarından feragat etmek zorunda kaldığını açıkça ortaya koydu ve formül: sürekli sadaka, gerçekten Polonya'ya ait olan topraklar için (hem tarihsel hem de etnografik olarak) büyük bir kamulaştırma olacaktır. çok eski zamanlardan beri),^[1] ve 1308'de Töton Tarikatı tarafından yasadışı bir şekilde ele geçirildi. Aynı zamanda Polonya kralı, askeri yardım ve para ve ayni olarak fahri haraçlar sağlamakla yükümlü olan Töton Tarikatı'nın hayırsever ve hamisi olacaktı. Töton Tarikatı'nın Polonya'ya karşı savaşa girmesi durumunda teorik olarak bu bağışları alma hakkını kaybedecek.

Kalisz'in barış şartları, Pomerelia topraklarının geri alınmasında gecikme olasılığına rağmen, Polonya Krallığının birleşmesi fikrinin sağlamlaştırılmasında son derece önemliydi.

8 Temmuz 1343'te Kalisz'de yazılan barış antlaşması taslağının onaylanması ve resmi yemin töreni 23 Temmuz 1343'te Wierzbiczany (Kuyavian-Pomeranian Voyvodalığı) [pl] köyü yakınlarındaki bir çayırda düzenlenen törenle gerçekleşti. Kral III. Casimir ile Töton Tarikatı'nın Büyük Üstadı Ludolf König von Wattzau arasında.^[5]

Ancak Kral III. Casimir (ve ardından halefleri) Pomeranya Dükü unvanını kullanmayı bırakmadı. Bu, onun ilgili toprakların hükümdarı olduğunu kabul eden anlaşmanın bir maddesine dayanıyordu. Ek olarak, anlaşma, Polonya'nın Töton Tarikatı'nın topraklar üzerindeki hakkını tanımasını sağlamadı ve statülerini yasal bir belirsizlik içinde bıraktı. Polonya iddialarından vazgeçmişti, ancak Töton Tarikatı'nın iddialarını tanımıyordu.

Miras[değiştir | kaynağı değiştir]

Sonuç olarak, Pomerelia bir tartışma konusu olmaya devam ederken, anlaşmayı, 1409 Leh-Litvan-Töton Savaşı'nda çatışma yeniden patlak verene kadar, Polonya Krallığı ile Töton Tarikatı arasında 66 yıllık bir barış izledi. 1466'daki İkinci Toruń Barışı ile Polonya Krallığı, Pomerelia topraklarını geri aldı ve bunlar daha sonra Kraliyet Prusyası'na dahil edildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e Reddaway, WF; Penson, JH; Halecki, O; Dyboski, R (1950). The Cambridge History of Poland. Cambridge: Cambridge University Press. s. 170-172. ISBN 9781001288024. 20 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.
^ Hirsch, Theodor; Toppen, Max; Strehlke, Ernst (1861). "Footnote No. 91". Scriptores rerum Prussicarum: die Geschichtsquellen der Preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft [Scriptores rerum Prussicarum: the historical sources of Prussian prehistory until the decline of the Teutonic Order] (Almanca). 1. Leipzig: Verlag von S. Hirzel. s. 708. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.
^ von Dreger, Friedrich (1768). "LXXXVII". Codex Pomeraniae vicinarumque terrarum diplomaticus: oder Urkunden, so die Pommersch- Rügianisch- u. Caminschen, auch die benachbarten Länder, Brandenburg, Mecklenburg, Preussen und Pohlen... (Almanca ve Latince). 1. Berlin. ss. 149-152. ISBN 9781247362939. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.
^ Perthes, Friedrich (1863). "Footnote No. 2". Geschichte Polens [History of Poland] (Almanca). 2. Gotha. s. 27.
^ Hirsch, Theodor; Toppen, Max; Strehlke, Ernst (1863). "Footnote No. 324". Scriptores rerum Prussicarum: die Geschichtsquellen der Preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft [Scriptores rerum Prussicarum: the historical sources of Prussian prehistory until the decline of the reigning Teutonic Order] (Almanca). 2. Leipzig: Verlag von S. Hirzel. s. 500.

[TCHP1-1] Reddaway, WF; Penson, JH; Halecki, O; Dyboski, R (1950). The Cambridge History of Poland. Cambridge: Cambridge University Press. s. 170-172. ISBN 9781001288024. 20 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.

[SRP1-2] Hirsch, Theodor; Toppen, Max; Strehlke, Ernst (1861). "Footnote No. 91". Scriptores rerum Prussicarum: die Geschichtsquellen der Preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft [Scriptores rerum Prussicarum: the historical sources of Prussian prehistory until the decline of the Teutonic Order] (Almanca). 1. Leipzig: Verlag von S. Hirzel. s. 708. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.

[CPVTD1-3] von Dreger, Friedrich (1768). "LXXXVII". Codex Pomeraniae vicinarumque terrarum diplomaticus: oder Urkunden, so die Pommersch- Rügianisch- u. Caminschen, auch die benachbarten Länder, Brandenburg, Mecklenburg, Preussen und Pohlen... (Almanca ve Latince). 1. Berlin. ss. 149-152. ISBN 9781247362939. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023.

[GP1-4] Perthes, Friedrich (1863). "Footnote No. 2". Geschichte Polens [History of Poland] (Almanca). 2. Gotha. s. 27.

[SRP2-5] Hirsch, Theodor; Toppen, Max; Strehlke, Ernst (1863). "Footnote No. 324". Scriptores rerum Prussicarum: die Geschichtsquellen der Preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft [Scriptores rerum Prussicarum: the historical sources of Prussian prehistory until the decline of the reigning Teutonic Order] (Almanca). 2. Leipzig: Verlag von S. Hirzel. s. 500.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]