Gümüş iyodür

Gümüş iyodür
Adlandırmalar
	IUPAC adı Silver(I) iodide
	Diğer adlar Argentous iodide
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7783-96-2 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
ChemSpider	22969 ;
ECHA InfoCard	100.029.125
EC Numarası	232-038-0;
PubChem CID	6432717;
UNII	81M6Z3D1XE ;
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID0064836 ;
	InChI InChI=1S/Ag.HI/h;1H/q+1;/p-1 Key: MSFPLIAKTHOCQP-UHFFFAOYSA-M ; InChI=1/Ag.HI/h;1H/q+1;/p-1 Key: MSFPLIAKTHOCQP-REWHXWOFAV;
	SMILES [Ag]I;
Özellikler
Molekül formülü	AgI
Molekül kütlesi	234.77 g/mol
Görünüm	sarı, kristal katı
Koku	kokusuz
Yoğunluk	5.675 g/cm3, solid
Erime noktası	558
Kaynama noktası	1506
Çözünürlük (su içinde)	3×10−7g/100mL (20 °C)
Çözünürlük ürünü (Ksp)	8.52 × 10 −17
Manyetik alınganlık (χ)	−80.0·10−6 cm3/mol
Yapı
Kristal yapı	hexagonal (β-phase, < 147 °C) ; cubic (α-phase, > 147 °C)
Termokimya
Standart molar entropi (S⦵298)	115 J·mol−1·K−1
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	−62 kJ·mol−1
Tehlikeler
NFPA 704; (yangın karosu)	2 0 0
Parlama noktası	Yanıcı değil
Güvenlik bilgi formu (SDS)	Sigma-Aldrich
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). doğrula (bu nedir? )
	Bilgi kutusu kaynakları

Gümüş iyodür, Ag I formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Bileşik parlak sarı bir katıdır, ancak numuneler neredeyse her zaman gri bir renk veren metalik gümüş safsızlıkları içerir. Gümüş bulaşması, AgI'nin yüksek düzeyde ışığa duyarlı olması nedeniyle ortaya çıkar. Bu özellik gümüş esaslı fotoğrafçılık'ta kullanılır. Gümüş iyodür ayrıca antiseptik olarak ve bulut tohumlama için de kullanılır.

Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gümüş iyodür tarafından benimsenen yapı sıcaklığa bağlıdır:^[2]

420 K'nin altında, wurtzite yapısıyla AgI'nin β fazı en kararlıdır. Bu faza doğada mineral iyodarjirit olarak rastlanır.
420 K'nin üzerinde, α fazı daha kararlı hale gelir. Bu motif, gümüş merkezlerin 6 oktahedral, 12 tetrahedral ve 24 trigonal site arasında rastgele dağıldığı kübik kristal yapı bir yapıdır.^[3] Bu sıcaklıkta, Ag⁺ iyonları katı içinde hızla hareket ederek hızlı iyon iletimi'ne izin verir. β ve α formları arasındaki geçiş, gümüş (katyon) alt örgüsünün erimesini temsil eder. α-AgI için füzyon entropisi, sodyum klorür (tipik bir iyonik katı) için olanın yaklaşık yarısıdır. Bu, AgI kristal kafesin α ve β polimorfları arasındaki geçişte zaten "kısmen erimiş" olduğu düşünülerek rasyonalize edilebilir.
çinko blend yapısı ile 420 K'nin altında bir yarı kararlı γ fazı da vardır.

Bu mineral numunesindeki altın sarısı kristaller, doğal olarak oluşan bir β-AgI formu olan iodargyrite'dir.

Üretimi ve Tanımlanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Gümüş iyodür, gümüş nitrat çözeltisinden potasyum iyodür kullanılarak çöktürülerek elde edilir.

\mathrm {AgNO_{3}+KI\longrightarrow AgI\downarrow +\ KNO_{3}}

Bu reaksiyon aynı zamanda iyodür iyonlarını tespit etmek için kimyasal analizde de kullanılır çünkü elde edilen AgI, az çözünen sarımsı bir çökelti oluşturur. Gümüş iyodürün aksine, yine az çözünen gümüş klorür (AgCl) ve gümüş bromür (AgBr), amonyak içinde çözülebilir (kompleks oluşum reaksiyonu). Gümüş iyodür ayrıca sodyum tiyosülfat ile kompleksleştirilebilir veya çözülebilir. Klorür, bromür ve iyodür iyonları, sodyum tiyosülfat ve amonyak çözeltisi kullanılarak birbirinden ayırt edilebilir.^[4]^[5]

Hazırlanışı ve özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Gümüş iyodür, iyodür çözeltisinin (örneğin, potasyum iyodür) gümüş iyonları çözeltisiyle (örneğin, gümüş nitrat) reaksiyonuyla hazırlanır. Sarımsı katı hızla çökelir. Katı, iki ana fazın karışımıdır. AgI'nin hidroiyodik asit içinde çözülmesi ve ardından suyla seyreltilmesi, β-AgI'yi çökeltir. Alternatif olarak AgI'nin konsantre gümüş nitrat çözeltisi içinde çözülmesi ve ardından seyreltilmesi, a-AgI'yi verir.^[6] Hazırlık karanlık koşullarda yapılmadığı sürece katı hızla kararır ve ışık iyonik gümüşün metalik hale indirgenmesine neden olur. Işığa duyarlılık numunenin saflığına göre değişir.

Bulut tohumlama[değiştir | kaynağı değiştir]

β-AgI'nin kristal yapısı buzunkine benzer, bu da onun heterojen çekirdeklenme denilen işlemle donmayı tetiklemesine olanak tanır. Bulut tohumlama için yılda yaklaşık 50.000 kg kullanılır ve her tohumlama deneyinde 10-50 gram tüketilir.

Güvenlik[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşırı maruz kalma, vücut dokusunda lokal renk değişikliği ile karakterize edilen cilt renksizleşmesi yol açabilir.^[7]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. s. A23. ISBN 978-0-618-94690-7.
^ Binner, J. G. P.; Dimitrakis, G.; Price, D. M.; Reading, M.; Vaidhyanathan, B. (2006). "Hysteresis in the β–α Phase Transition in Silver Iodine" (PDF). Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 84 (2): 409-412. CiteSeerX 10.1.1.368.2816 $2. doi:10.1007/s10973-005-7154-1. 1 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
^ Hull, Stephen (2007). "Superionics: crystal structures and conduction processes". Rep. Prog. Phys. 67 (7): 1233-1314. doi:10.1088/0034-4885/67/7/R05.
^ James E. Huheey, Ellen Keiter, Richard Keiter (2003). Anorganische Chemie: Prinzipien von Struktur und Reaktivität. Almanya: Gruyter. s. 150. ISBN 978-3110179033.
^ Halogenidtrennung
^ O. Glemser, H. Saur "Silver Iodide" in Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2nd Ed. Edited by G. Brauer, Academic Press, 1963, NY. Vol. 1. p. 1036-7.
^ "Silver Iodide". TOXNET: Toxicogy Data Network. U.S. National Library of Medicine. Erişim tarihi: 9 Mart 2016.

[b1-1] Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. s. A23. ISBN 978-0-618-94690-7.

[2] Binner, J. G. P.; Dimitrakis, G.; Price, D. M.; Reading, M.; Vaidhyanathan, B. (2006). "Hysteresis in the β–α Phase Transition in Silver Iodine" (PDF). Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 84 (2): 409-412. CiteSeerX 10.1.1.368.2816 $2. doi:10.1007/s10973-005-7154-1. 1 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.

[3] Hull, Stephen (2007). "Superionics: crystal structures and conduction processes". Rep. Prog. Phys. 67 (7): 1233-1314. doi:10.1088/0034-4885/67/7/R05.

[Walter_de_Gruyter-4] James E. Huheey, Ellen Keiter, Richard Keiter (2003). Anorganische Chemie: Prinzipien von Struktur und Reaktivität. Almanya: Gruyter. s. 150. ISBN 978-3110179033.

[5] Halogenidtrennung

[6] O. Glemser, H. Saur "Silver Iodide" in Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2nd Ed. Edited by G. Brauer, Academic Press, 1963, NY. Vol. 1. p. 1036-7.

[NLM-toxnet-7] "Silver Iodide". TOXNET: Toxicogy Data Network. U.S. National Library of Medicine. Erişim tarihi: 9 Mart 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]