Bartosz Staszewski

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bartosz Staszewski
Staszewski İsviçre'de 2019 "Tolerantia" ödülünü alırken
Doğum23 Eylül 1990 (33 yaşında)
Malmö, İsveç
MilliyetPolonyalı
Meslekfilm yapımcısı, sosyal kampanyacı, LGBT hakları aktivisti
Tanınma nedeni"Madde On Sekiz", "Aşk Dışlamaz" Vakfı
ÖdüllerAvrupa Tolerantia Ödülü (2019)

Bartosz (Bart)[1] Staszewski (d. 23 Eylül 1990, Malmö, İsveç),[2] Polonyalı bir film yapımcısı ve LGBT aktivisti. Polonya'da eşcinsel evliliği teşvik eden Lublin'de Eşitlik Yürüyüşü derneğinin ve Miłość Nie Wyklucza vakfının ('Aşk Dışlamaz') kurucu ortağıdır ve Madde On Sekiz'in yaratıcısıdır.[3][4] Staszewski, eylemleri nedeniyle ölüm tehditleri almaktadır.[5][6][7]

Aktivizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Lublin Gururu[değiştir | kaynağı değiştir]

Lublin'de Eşitlik Yürüyüşü, 2018

Staszewski, 13 Ekim 2018'de Lublin'de yapılması planlanan Birinci Eşitlik Yürüyüşü'nün resmi organizatörüydü. 9 Ekim'de Lublin Belediye Başkanı Krzysztof Żuk, insanların yaşamı, sağlığı veya mülkiyetine yönelik tehdit nedeniyle halka açık bir toplantının yasaklanmasına izin veren bir yasayı gerekçe göstererek hem Eşitlik Yürüyüşü'nü hem de aleyhine ilan edilen karşı toplantıları yasakladı.[8][9] Polonyalı ombudsman Adam Bodnar, kararı Polonya Anayasası'nın gösteri özgürlüğü garantisine aykırı olduğunu belirterek eleştirdi. Daha önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, belediye başkanı Lech Kaczyński'nin Varşova'daki Eşitlik Geçit Törenini aynı gerekçelerle yasaklamaya çalışmasının ardından onur yürüyüşü yasaklarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni ihlal ettiğine karar vermişti.[10] Staszewski, yasak kararına karşı yerel mahkemeye başvurdu ve kazandı. Yürüyüşten önceki gün karar temyiz mahkemesi tarafından iptal edildi.[11]

Nisan 2019'da eşitlik yürüyüşü organizasyonu da dahil olmak üzere Lublin ve Lublin Voyvodalığı'ndaki LGBT topluluklarının yararına hareket etmek amaçlı bir örgüt olan Lublin'de Eşitlik Yürüyüşü Derneği (Stowarzyszenie Marsz Równości w Lublinie) kuruldu.[12] Bir önceki yıldaki duruma benzer şekilde, 24 Eylül 2019'da Krzysztof Żuk, Lublin'de 28 Eylül'de yapılması planlanan İkinci Eşitlik Yürüyüşü'nü yasakladı. Yürüyüşün organizatörü olan Staszewski, yasaklama kararına karşı mahkemeye başvurdu ve iki gün sonra yasak kaldırıldı.[13] İkinci Eşitlik Yürüyüşü'nde Lublin'den bir çift ev yapımı patlayıcılarla saldırı girişiminde bulundu.[14] Saldırganlar eyleme geçmeden hemen önce polis tarafından durduruldular.[15] Duruşma sırasında açıklanan bir uzman raporuna göre, bu tür ev yapımı patlayıcıların bir kalabalığın içinde patlatılması ciddi ölümlere yol açabilirdi.[16] Mahkeme sürecinin sonucunda sanık çift; çok sayıda kişinin yaşamı veya sağlığı için tehlike oluşturan patlayıcı cihazların yasadışı yollarla üretimi ve bulundurulması suçundan bir yıl hapse mahkûm edildi.[17]

Polonya'nın gökkuşağı bayrağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Częstochowa'daki Eşitlik Yürüyüşü'nde Polonya'nın gökkuşağı bayrağı (solda Staszewski), 2018
Angela Getler tarafından tasarlanan Polonya Gökkuşağı Bayrağı

2018'de Częstochowa'daki yürüyüş sırasında Bartosz Staszewski, gökkuşağı zemin üzerindeki beyaz kartaldan oluşan Polonya'nın Gökkuşağı Bayrağı'nı taşıdı. 2014'ten sonraki Polonya Onur Törenlerinde ve Yürüyüşlerinde yer almasına rağmen,[18] bu kez, muhafazakar ve sağcı çevrelere göre, böyle bir gösteri devlet sembollerine hakaret teşkil etmekteydi ve o sırada İçişleri ve İdare Bakanı olan Joachim Brudziński, Staszewski'yi Polonya'nın ulusal sembollerine saygısızlık etmekle suçladı.[19]

Brudziński'nin eylemleri, LGBT topluluğunun Gökkuşağı rencide etmez sloganı altındaki protestoları tetikledi (Tęcza nie obraża), savcılık suç teşkil eden bir eylem belirtisi olmaması nedeniyle soruşturma başlatmayı reddetti.[20] Bu dava, bayrağın bu versiyonunu LGBT topluluğu arasında popüler hale getirdi.[21]

Hakaretler[değiştir | kaynağı değiştir]

2018'de Hukuk ve Adalet meclis üyesi Tomasz Pitucha, Lublin eşitlik yürüyüşünün pedofiliyi desteklediğini iddia etti. Yürüyüşün organizatörü Staszewski, Pitucha'ya hakaretten dava açtı. Pitucha mahkûm edildi ve Lublin eşitlik yürüyüşü derneğine 5.000 PLN ödemek zorunda kaldı.[22][23]

LGBT'siz bölgeler[değiştir | kaynağı değiştir]

24 Temmuz 2019'da haftalık muhafazakar Gazeta Polska gazetesi 'LGBT'siz bölge' çıkartmaları dağıtmaya başladı.[24] Bu eyleme karşılık Staszewski, gazeteye kişilik haklarının ihlali nedeniyle ve çıkartmaların geri çekilmesi için dava açtı. Varşova'daki Bölge Mahkemesi, dava mahkeme tarafından incelenene kadar çıkartmaların dağıtımının askıya alınmasına karar verdi.[25]

Kendilerini 'LGBT ideolojisinden' arınmış bölgeler ilan eden yerel yönetimlerin ayrımcı kararlarına yanıt olarak Staszewski, gerçek yol tabelalarına karşılık gelen ve üzerinde 'LGBT'siz Bölge' yazısıyla köy girişini gösteren tabelaların fotoğraflarını çektiği bir fotoğraf projesi gerçekleştirdi.[26] Bazı fotoğraflarda ayrıca 'bölge'de yaşayan LGBT'leri de canlandırdı.[27][28][29][30] Polonya'nın lezbiyen, gey, biseksüel ve transeksüel topluluğuna yönelik muamelesi nedeniyle artan uluslararası eleştirilere maruz kalmasıyla Başbakan Mateusz Morawiecki, Staszewski'yi bazı çevrelerin Polonya'nın bir insan hakları sorunu olduğuna inanmasına yol açan bir "aldatmaca" yapmakla suçladı. Morawiecki, "Gerçekliği tamamen tahrif etti" diyerek durumu ifade etti ve ekledi: "Buna yalan haber demek adaleti sağlamaz. Yalanın ta kendisiydi."[31]

Staszewski, fotoğraf projesi nedeniyle SLAPP davalarının hedefi haline geldi. En az üç şehir Staszewski'ye karşı hukuk davası açtı (Zakrzówek,[32] Tuszów Narodowy[33] ve Niebylec). Şehirler milliyetçi STK Polonya Aşağılamaya Karşı Ligi tarafından temsil edilmektedir. Haaretz'e göre, bu birlik "Polonya'nın sağcı, milliyetçi hükümetine yakın kabul edilen bağımsız bir örgüt"tür.[34]

Polonya'da Ağustos 2020 LGBT protestoları[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Ağustos 2020'de Staszewski, "Polonya'nın tamamı için bir dönüm noktası" olarak nitelendirdiği "Polonya'daki Ağustos 2020 LGBT protestoları" kitlesel tutuklamaları sırasında protestoculardan biriydi.[35]

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Staszewski çeşitli ödüllere aday gösterildi. 2019 yılında Avrupa Tolerantia Ödülü'ne layık görüldü.[36] Eylül 2020'de Obama Vakfı tarafından Liderler: Avrupa 2020 programına "hükümet, sivil toplum ve özel sektörde çalışan ve ortak iyiliği ilerletme taahhüdü gösteren 35 yükselen liderden biri" olarak katılmak üzere seçildi.[37] Staszewski, Bloomberg 50 ile ilişkili Bloomberg Businessweek "İzlenmesi Gerekenler" 2020 Listesi arasında da yer aldı.[38] Şubat 2021'de, Amerikan haber dergisi Time tarafından geleceği şekillendiren yükselen liderlerin yer aldığı Time 100 Next 2021 listesinde yer aldı.[39]

Filmografi[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 2014: Tableciarze (belgesel, Krakow Film Festivali, Bağdat Film Festivali, Igława Film Festivali'nde gösterildi)
  • 2017: Artykuł osiemnasty (İngilizce: Madde On Sekiz - belgesel)

Madde On Sekiz, prömiyerini 21 Nisan 2017'de Varşova'daki LGBT Film Festivali sırasında yapmış ve daha sonra festival kapsamında diğer şehirlerde gösterilen 2017 yapımı bir belgesel filmdir.[40] Filmin adında, Polonya Cumhuriyeti Anayasası'nın[41] Polonya devletinin kadın ve erkek arasındaki birlik olarak tanımlanan evliliği, aile, annelik ve ebeveynliği koruduğunu belirten 18. maddesine atıfta bulunulmaktadır.[42]

Kişisel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Staszewski'nin partneri Sławomir Wodzyński,[43] Lehçe: Miłość Nie Wyklucza'nın bir üyesidir. Çift, Artykuł 18'in iki ana yapımcısıydı.[44]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Alfabet Buntu - Bart Staszewski". Archiwum Osiatyńskiego (Lehçe). 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  2. ^ "European Tolerantia Awards 2019". männer* (Almanca). 6 Ekim 2019. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  3. ^ "Zespół". Miłość Nie Wyklucza (Lehçe). 18 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  4. ^ Domagała (17 Haziran 2020). "Urodził się w Szwecji, kręci filmy, jest gejem. Dziś Bartosz Staszewski spotka się z Andrzejem Dudą". Gazeta Wyborcza. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. 
  5. ^ "Wyborcza.pl". 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Bart Staszewski: "Najgorsze są groźby śmierci" [POWIĘKSZENIE]". 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Wyborcza.pl". 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Marsz Równości w Lublinie. Prezydent Krzysztof Żuk zakazał marszu i kontrmanifestacji". Kurier Lubelski (Lehçe). 9 Ekim 2018. 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  9. ^ Ambroziak (9 Ekim 2018). "Prezydent Lublina zakazał Marszu Równości. "PO boi się, że Marsz im zaszkodzi w wyborach"". oko.press. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. 
  10. ^ "Prezydent Lublina zakazał pierwszego w mieście Marszu Równości". www.polityka.pl (Lehçe). 9 Ekim 2018. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. 
  11. ^ "Wojewoda lubelski i Marsz Równości. Sąd podjął decyzję ws. kolejnych przeprosin". Dziennik Wschodni (Lehçe). 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ "Nasza historia". Marsz Równości w Lublinie. 9 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  13. ^ "Marsz Równości 2019. Sąd uchylił zakaz prezydenta Lublina". Onet Lublin (Lehçe). 26 Eylül 2019. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  14. ^ "Małżeństwo z Lublina montowało bomby. Chcieli je wnieść na Marsz Równości". 2 Ekim 2019. 4 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Jest wyrok dla niedoszłych terrorystów – przeciwników Marszu Równości z Lublina". 21 Şubat 2020. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Marsz Równości w Lublinie. Szykowano zamach na jego uczestników?". October 2019. 2 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022. 
  18. ^ "An illustrated guide to the symbols of Polish protests". politicalcritique.org. 20 Temmuz 2018. 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "Biały orzeł na tęczowym tle. Minister Brudziński zarzuca "profanację" symboli narodowych". TVN24. 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  20. ^ "Tęczowy orzeł to nie profanacja symboli narodowych. Prokuratura odmówiła wszczęcia śledztwa". gazetapl (Lehçe). 5 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  21. ^ "Tęcza nie obraża? "Dzięki fobiom Brudzińskiego flaga dotarła do szerszej publiczności" [WYWIAD]". www.gazetaprawna.pl. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  22. ^ Domagała (5 Aralık 2019). "Radny PiS Tomasz Pitucha skazany za słowa o Marszu Równości. Musi wpłacić 5 tys. zł dla organizatorów". Gazeta Wyborcza. 16 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. 
  23. ^ "Radny PiS z Lublina skazany prawomocnym wyrokiem sądu. Powiedział mocne słowa". www.fakt.pl. 5 Aralık 2019. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. 
  24. ^ "Polish paper to issue 'LGBT-free zone' stickers". BBC News (İngilizce). 18 Temmuz 2019. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  25. ^ "Polish Court Rebukes 'LGBT-Free Zone' Stickers". Human Rights Watch (İngilizce). 1 Ağustos 2019. 7 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  26. ^ "Strefy Wolne od LGBT". strefywolneodlgbt.pl (İngilizce). 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  27. ^ "Activist fights homophobia in Poland with photo series of 'LGBT-free' zones". CBC Radio. 10 Şubat 2020. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022. 
  28. ^ "Diese queeren Menschen leben in Polen in sogenannten LGBT-freien Zonen". ze.tt (Almanca). 20 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  29. ^ "FAZ o polskich strefach wolnych od LGBT | DW | 28 February 2020". DW.COM (Lehçe). 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  30. ^ "En Europe de l'Est, la guerre du genre est déclarée". Le Monde.fr (Fransızca). 21 Şubat 2020. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2020. 
  31. ^ "Under fire over LGBT rights, Polish leader blames activist". Associated Press. 20 Nisan 2021. 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  32. ^ "SLAPP: Zakrzówek city lawsuit against Bart Staszewski". 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  33. ^ https://wyborcza.pl/7,173236,26368890,lgbt-activist-sued-over-bringing-public-attention-to-homophobic.html [yalın URL]
  34. ^ "Poland's Holocaust law: First lawsuit filed using contentious legislation". Haaretz. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022. 
  35. ^ Ciobanu (13 Ağustos 2020). "Mass Arrest of LGBT People Marks Turning Point for Poland". Balkan Insight. 17 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020. 
  36. ^ "European Tolerantia Awards 2019". 6 Ekim 2019. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  37. ^ "Obama Foundation. Leaders: Europe". 6 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020. 
  38. ^ "The Bloomberg 50". Bloomberg.com. 
  39. ^ "TIME 100 Next 2021: Meet the Emerging Leaders Shaping the Future". 17 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  40. ^ "Repertuar - Artykuł Osiemnasty | Kinoteka | Filmowe Centrum Warszawy". 8 Nisan 2017. 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020. 
  41. ^ "The Constitution of the Republic of Poland". www.sejm.gov.pl. 12 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020. 
  42. ^ "The Constitution of the Republic of Poland". www.sejm.gov.pl. 12 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2021. 
  43. ^ "Pride parades in Poland prove flashpoint ahead of general election". Insider (İngilizce). Erişim tarihi: 19 Kasım 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  44. ^ "Artykuł osiemnasty. Pierwszy film dokumentalny o równości małżeńskiej". Miłość Nie Wyklucza (Lehçe). 20 Nisan 2017. 29 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bartosz_Staszewski&oldid=32731856" sayfasından alınmıştır