TYT Bank
Ticari ismi | Türkiye Turizm Yatırım ve Dış Ticaret A. Ş. |
|---|---|
| Tip | Anonim şirket |
| Endüstri | Finansal hizmetler |
| Akıbeti | İflas |
| Kuruluş | 26 Şubat 1988 |
| Kurucu | Lapis Holding |
| Feshedilme | 19 Şubat 1996 |
| Ürün | Bankacılık |
TYT Bank, (Türkiye Turizm Yatırım ve Dış Ticaret Bankası), 1988-1994 yılları arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş bir bankadır.
Kuruluş[değiştir | kaynağı değiştir]
Lapis Holding, Türkiye Turizm Yatırım ve Dış Ticaret A. Ş. adıyla banka kurma iznini 29 Aralık 1987'de Bakanlar Kurulu'ndan alarak TYT Bank'ı 8 bin TL sermaye ile kurdu. Bankanın ortakları arasında Lapis Holding'in yanı sıra Lapis Hediyelik Eşya ve Lapis Anadolu Turizm şirketleri de vardır. Lapis Holding diğer şirketlerin hisselerinin %70'inden fazlasına sahiptir. Bundan dolayı Lapis Holding'te çoğunluk hissesine sahip Apel Çelik, Sabit Biter Özuslu ve Bülent Ener bankanın çoğunluğuna sahiptir. Sabit Biter Özuslu ve Bülent Ener banaknı yönetim kurulu üyesiydi.[1]
Bnakanın kuruluşundan sonraki ilk beş yıllık süreçte önemli bir mali sorun yaşanmamasına rağmen 1991 yılı sonrasında banka tarafından Lapis Holding ve iştiraklerine verilen kredilerin donuklaşması sonucunda likidite sorunu yaşanmaya başladı. Bnak, likidite sorununu aşmak için yüksek faiz karşılığında mevduat toplamaya çalıştıysa da mali sorunlarını çözememiştir.[1]
Bankanın mali sıkıntıları ve 1993 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na zorunlu karşılığını yatıramadı. Buna rağmen aynı yıl Hazine Müsteşar Vekili Osman Ünsal'ın verdiği izinle Lapis Holding TYT Bank'ın kaynaklarını kullanarak o zaman Türkiye İş Bankası'ndan, Dışbank'ı satın aldı.[1][2]
1994 yılında bankanın borçları Amerikan doları bazında bir haftada neredeyse iki katına çıktı. Nakit sıkıntısını çözemeyen banka 28 Mart 1994'te izlemeye alınarak bankayı kontrol etmek üzere hazine temsilcileri atandı. Bankanın öz kaynaklarını yitirmesinden dolayı mali sorunların çözemeyeceği tespit edilince bankanın işletme iznin kaldırılmasına karar verildi.[1]
Bankaya el konmadan önce Türkiye Emlak Katılım Bankası'ndan 12 milyon dolar, Halkbank'tan 600 milyar lira, VakıfBank'tan 150 milyar lira ve 500 bin dolar, Türkiye Kalkınma Bankası'ndan 200 milyon dolar ve 250 milyar lira, Etibank'tan 2 milyon dolar baka kaynaklarına aktarıldı. Dönemin Kalkınma Bankası Genel Müdürü Özal Baysal ve eski Hazine Kamu Finansmanı Genel Müdürü Namık Dağalp, belirtilen kamu bankalarından TYT Bank'a kaynak akatarımının Başbakan Tansu Çiller'in bilgisi dahilinde olduğunu açıkladı.[2]
Tasfiye ve İflas[değiştir | kaynağı değiştir]
TYT bankın mali sorunlarının aşılamayacağın tespit edilmesinin üstüne Bankalar Kanunu uyarınca TYT Bank'ın bankacılık izni ve mevduat toplama yetkisi Bakanlar Kurulu kararınca 11 Nisan 1994'te kaldırıldı. Aynı gün Devlet Bakanlığı'nın onayı ile TYT Bank'ın geçici yönetim ve denetimi İş Bankası'na devredildi. Yaklaşık 2 yıl sonra, 19 Şubat 1996'da bankanın iflas ettiği ilan edildi.[1]
Bankanın batmasının temel nedeni, Lapis Holding ve iştiraklerine usulsüzce kredi verilmesidir. Normalde bir bankanın sahibi olan şirkete verebileceği kredi, bütün kredilerin %10 olarak sınırlandırılmış olmasına rağmen bu miktar %80'i buldu. Böylece bankanın içi boşaltılmış ve Lapis Holding sahipleri haksız kazanç sağladı.[1]
İflas sonrasında bankanın 14.721 mudisine TMSF tarafında toplamda 1 milyon TL tutarında ödeme yapıldı.[1]
Bankanın iflas etmesinden sonra Lapis Holding ve holdinge bağlı yerli ve yabancı 18 şirket TYT Bank İflas Masası'ndan Türk lirası, Amerikan doları Alman markı olarak toplamda 45 trilyon Türk lirası aldı. Bu durumun bankanın diğer borçlularının aleyhinde olduğu için alınan paranın iadesi için dava açıldı.[3]
Bankanın borçlarının kapatılamaması üstüne 2001 yılında bankanın yöneticilerine Türk lirası, Amerikan doları ve Alman markı cinsinde borçların tahsil edilmesi için dava açıldı.[4] 12 Ekim 2006'da TMSF bankanın borçlarının tahsili için Lapis Holding'e icra kararı aldı. Şirketin merkezi, ortakları ve yöneticilerin evlerine eş zamanlı baskın yapıldı. Yapılan baskınlarda önceden tespit edilen mücevherlerin bulunamaması, çeşitli evrakların imha edilmiş olası ve güvenlik kameralarının sökülmüş olmasından dolayı şirketin baskını önceden haber aldığı şüphesi vardır.[5]
Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g TYT Bank. Raf Temizliği. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu. 2009. Erişim tarihi: 1 Haziran 2024.
- ^ a b "Eski Defterler Açılıyor". Bigpara. Hürriyet. 10 Kasım 2001.
- ^ Nar, Cennet (10 Mayıs 1999). "TYT Bank, iflas masasında yağmalanmış". Milliyet.
- ^ Gürol, Nezih (10 Ocak 2001). "TYT Bank yöneticilerine alacak davası". Milliyet. Erişim tarihi: 1 Haziran 2024.
- ^ "TMSF, 12 yıl sonra baskın yaptı". Haber Türk. 18 Kasım 2006. Erişim tarihi: 1 Haziran 2024.