İnsan doğası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İnsan doğası insanların doğal olarak sahip oldukları söylenen düşünme, hissetme ve hareket etme biçimleri de dahil olmak üzere temel eğilimleri ve özellikleri ifade eden bir kavramdır. Bu terim genellikle insanlığın özünü veya insan olmanın 'ne anlama geldiğini' belirtmek için kullanılır. Bu kullanımın tartışmalı olduğu kanıtlanmıştır, çünkü böyle bir özün gerçekten var olup olmadığı konusunda bir anlaşmazlık vardır.

İnsan doğası hakkındaki tartışmalar yüzyıllar boyunca felsefe dünyasının odak noktalarından biri olmuş ve sıklıkla gündeme gelmiştir.[1][2][3] Felsefenin ele aldığı perspektif açısından farklılık gösterse de, insan doğasının gelişimi ve değişimi mukayeseli olarak genlerin orantılı etkisi ve çevreyle (social environment) ilişkilidir. İnsanı belirleyen özelliklerin genetikten mi yetiştirme doğrultusunda mı (nature versus nurture) oluştuğu veya geliştiği uzun zamanlar boyunca biyolojide ve genel olarak insanlar arasında bir tartışma konusu olmuştur. İnsanın doğası, doğa bilimleri, sosyal bilimler ve felsefe gibi akademik disiplinlerde de geniş bir rol oynamış ve çeşitli filozoflar tarafından insanın doğasına dair çıkarımlar yapılmıştır.[4][5][6][7]

İnsan doğasına dair çıkarımların ve düşüncelerin, Orta Doğu ve Batı dünyasının diline ve genel olarak felsefesine sağladığı etki bakımından dolayı Antik Yunan felsefesinde başladığı düşünülmektedir.[8] Aristotelesçi teleolojik yaklaşımın hakim olduğu Geç antik çağ ve orta çağda, insan doğasının bireylerden bağımsız ayrı bir kişilik olarak bulunduğu ve bu bağımsız kişiliğin insanı kendisi yani olduğu kişi yaptığı düşünülüyordu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Hannon, Elizabeth; Lewens, Tim, (Ed.) (19 Temmuz 2018). Why We Disagree About Human Nature. Oxford Scholarship Online. 1. doi:10.1093/oso/9780198823650.001.0001. ISBN 9780198823650. 
  2. ^ Kronfeldner, Maria; Roughley, Neil; Toepfer, Georg (September 2014). "Recent Work on Human Nature: Beyond Traditional Essences". Philosophy Compass. 9 (9). ss. 642–652. doi:10.1111/phc3.12159. hdl:20.500.14018/13031. ISSN 1747-9991.  Geçersiz |hdl-access=free (yardım); Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  3. ^ Downes, Stephen M.; Machery, Edouard, (Ed.) (2013). Arguing About Human Nature: Contemporary Debates. London: Routledge. ISBN 978-0415894401. 
  4. ^ Ramachandran, V. S. (1996). "What neurological syndromes can tell us about human nature: some lessons from phantom limbs, capgras syndrome, and anosognosia". Cold Spring Harbor Symposia on Quantitative Biology. Cilt 61. ss. 115–134. doi:10.1101/SQB.1996.061.01.015. ISSN 0091-7451. PMID 9246441. 
  5. ^ Blank, Robert H. (2002). "Review of Jean-Pierre Changeux and Paul Ricoeur. 2000. What Makes Us Think? A Neuroscientist and Philosopher Argue about Ethics, Human Nature, and the Brain". The American Journal of Bioethics. 2 (4). ss. 69–70. doi:10.1162/152651602320957718. ISSN 1536-0075. PMID 22494253. 
  6. ^ Fowler, James H.; Schreiber, Darren (7 Kasım 2008). "Biology, politics, and the emerging science of human nature". Science. 322 (5903). ss. 912–914. Bibcode:2008Sci...322..912F. doi:10.1126/science.1158188. ISSN 1095-9203. PMID 18988845. 
  7. ^ Paulson, Steve; Berlin, Heather A.; Miller, Christian B.; Shermer, Michael (2016). "The moral animal: virtue, vice, and human nature". Annals of the New York Academy of Sciences. 1384 (1). ss. 39–56. Bibcode:2016NYASA1384...39P. doi:10.1111/nyas.13067. ISSN 1749-6632. PMID 27248691. 
  8. ^ Gilden, Hilail, ed. 1989. "Progress or Return." In An Introduction to Political Philosophy: Ten Essays by Leo Strauss. Detroit: Wayne State University Press.