İçeriğe atla

Böbrek yetmezliği: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Makina86 (mesaj | katkılar)
10.398 değişiklik
Yazım düzeltildi
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
Makina86 (mesaj | katkılar)
10.398 değişiklik
Bilgi eklendi
Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
26. satır: 26. satır:


Böbrek yetmezliği ya da son dönem böbrek yetmezliği, normal böbrek fonksiyonlarının yüzde 15'in altına düşmesi ile ortaya çıkan tıbbi durumdur.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/kidney-failure | başlık = Kidney Failure {{!}} NIDDK | erişimtarihi =2 Temmuz 2022| dil = İngilizce|iş = National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170121054115/https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/kidney-failure | arşivtarihi = 21 Ocak 2017}}</ref> Terim aynı zamanda kronik böbrek hastalığının son dönemini de kapsamaktadır{{Kaynak belirt}}. Böbrek yetmezliği hızlı ve geri döndürülebilir yani [[Akut böbrek yetmezliği|akut]] bir şekilde ortaya çıkabileceği gibi; yavaş ve çoğunlukla geri döndürülemez biçimde yani [[Kronik böbrek hastalığı|kronik]] olarak da ortaya çıkabilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/chronic-kidney-disease-ckd | başlık = Chronic Kidney Disease (CKD) {{!}} NIDDK | erişimtarihi =2 Temmuz 2022| dil = en-US | iş = National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170121022459/https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/chronic-kidney-disease-ckd | arşivtarihi = 21 Ocak 2017}}</ref> Kronik ya da akut böbrek yetmezliği [[ödem]], kusma ve iştah kaybı, konfüzyon gibi semptomlar ile ortaya çıkabilmektedir.<ref name=":0" /> Kronik böbrek yetmezliğinde ise daha çok kalp hastalıkları, kan basıncı yüksekliği ve anemi gibi sıvı yüklenmesi ve bozulmuş böbrek fonksiyonlarına bağlı semptomlar gözlenir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://medlineplus.gov/kidneyfailure.html | başlık = Kidney Failure | erişimtarihi =2 Temmuz 2022| çalışma = medlineplus.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160727184130/https://medlineplus.gov/kidneyfailure.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2016}}</ref>
Böbrek yetmezliği ya da son dönem böbrek yetmezliği, normal böbrek fonksiyonlarının yüzde 15'in altına düşmesi ile ortaya çıkan tıbbi durumdur.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/kidney-failure | başlık = Kidney Failure {{!}} NIDDK | erişimtarihi =2 Temmuz 2022| dil = İngilizce|iş = National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170121054115/https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/kidney-failure | arşivtarihi = 21 Ocak 2017}}</ref> Terim aynı zamanda kronik böbrek hastalığının son dönemini de kapsamaktadır{{Kaynak belirt}}. Böbrek yetmezliği hızlı ve geri döndürülebilir yani [[Akut böbrek yetmezliği|akut]] bir şekilde ortaya çıkabileceği gibi; yavaş ve çoğunlukla geri döndürülemez biçimde yani [[Kronik böbrek hastalığı|kronik]] olarak da ortaya çıkabilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/chronic-kidney-disease-ckd | başlık = Chronic Kidney Disease (CKD) {{!}} NIDDK | erişimtarihi =2 Temmuz 2022| dil = en-US | iş = National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170121022459/https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/chronic-kidney-disease-ckd | arşivtarihi = 21 Ocak 2017}}</ref> Kronik ya da akut böbrek yetmezliği [[ödem]], kusma ve iştah kaybı, konfüzyon gibi semptomlar ile ortaya çıkabilmektedir.<ref name=":0" /> Kronik böbrek yetmezliğinde ise daha çok kalp hastalıkları, kan basıncı yüksekliği ve anemi gibi sıvı yüklenmesi ve bozulmuş böbrek fonksiyonlarına bağlı semptomlar gözlenir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://medlineplus.gov/kidneyfailure.html | başlık = Kidney Failure | erişimtarihi =2 Temmuz 2022| çalışma = medlineplus.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160727184130/https://medlineplus.gov/kidneyfailure.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2016}}</ref>

Akut böbrek yetmezliğinin nedenleri arasında [[düşük tansiyon]], [[Boşaltım sistemi|idrar yolları]]nın tıkanması, bazı ilaçlar, [[Rabdomiyoliz|kas yıkımı]] ve [[hemolitik üremik sendrom]] yer alır.<ref name=Hop2017/> Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri arasında [[Diyabetik nefropati|diyabet]], [[yüksek tansiyon]], [[nefrotik sendrom]] ve [[polikistik böbrek hastalığı]] yer alır.<ref name=Hop2017/> Akut yetmezliğin tanısı sıklıkla idrar üretiminde azalma veya [[kreatinin|serum kreatinin]] düzeyinde artış gibi faktörlerin birleşimine dayanır.<ref name=Blak2010>{{kitap kaynağı| yazarlar = Blakeley S |başlık=Renal Failure and Replacement Therapies|date=2010|yayıncı=Springer Science & Business Media|isbn=9781846289378|sayfa=19|url=https://books.google.com/books?id=G1-9oN0I4lAC&pg=PA19|dil=İngilizce}}</ref> Kronik yetmezliğin tanısı, glomerüler filtrasyon hızının (GFR) 15'in altında olması veya böbrek nakli tedavisinin gerekliliği temel alınarak konur.<ref name=Che2005>{{kitap kaynağı| yazarlar = Cheung AK |başlık=Primer on Kidney Diseases|tarih=2005|yayıncı=Elsevier Health Sciences|isbn=1416023127|page=457|url=https://books.google.com/books?id=BUE9-mY4FkoC&pg=PA457|dil=İngilizce}}</ref> Aynı zamanda evre 5 [[kronik böbrek hastalığı]]na eşdeğerdir..<ref name=Che2005/>


Modern tıbbın gelişmesinden evvel böbrek yetmezliğine üremik zehirlenme, kana idrar karışması için ise [[üremi]] terimi kullanılırdı. Yaklaşık 1847'den itibaren bu terim düşük idrar üretimi için kullanılmaya başlanmış, bugünse [[oligüri]] olarak kullanılmaktadır.
Modern tıbbın gelişmesinden evvel böbrek yetmezliğine üremik zehirlenme, kana idrar karışması için ise [[üremi]] terimi kullanılırdı. Yaklaşık 1847'den itibaren bu terim düşük idrar üretimi için kullanılmaya başlanmış, bugünse [[oligüri]] olarak kullanılmaktadır.

Sayfanın 21.20, 26 Nisan 2024 tarihindeki hâli

Böbrek yetmezliği
Diğer adlarBöbrek yetmezliği, son dönem böbrek hastalığı (ESRD), evre 5 kronik böbrek hastalığı[1]
Böbreklerin işlevini yerine getirmek için kullanılan bir hemodiyaliz makinesi
UzmanlıkNefroloji
BelirtilerBacakta şişlik, yorgunluk hissi, iştah kaybı, bilinç bulanıklığı [2]
KomplikasyonAkut: Üremi, yüksek kan potasyumu, hacim yüklenmesi[3]
Kronik: Kalp hastalığı, yüksek tansiyon, kansızlık[4][5]
TiplerAkut böbrek yetmezliği, kronik böbrek hastalığı[6]
NedenleriAkut:
[6]
Kronik:
[6]
TanıAkut:

Kronik:
  • Glomerüler filtrasyon hızı (GFR
  • < 15[1]
TedaviAkut: nedene göre değişir[7]
Kronik: Hemodiyaliz, Periton diyalizi, böbrek nakli[2]
SıklıkAkut: yılda 1.000’e 3[8]
Kronik: 1.000’e 1 (ABD)[1]

Son dönem böbrek hastalığı (ESRD) olarak da bilinen böbrek yetmezliği, böbreklerin artık kandaki atık maddeleri yeterince filtreleyemediği ve normal seviyelerin %15'inden daha azında çalıştığı tıbbi bir durumdur.[2] Böbrek yetmezliği, hızla gelişen ve düzelebilen akut böbrek yetmezliği ve yavaş yavaş gelişen ve çoğu zaman geri dönüşü olmayan kronik böbrek yetmezliği olarak sınıflandırılır.[6] Semptomlar arasında bacaklarda şişme, yorgunluk hissi, kusma, iştahsızlık ve kafa karışıklığı sayılabilir.[2] Akut ve kronik yetmezliğin komplikasyonları arasında üremi, hiperkalemi ve hacim yüklenmesi sayılabilir.[3] Kronik yetmezliğin komplikasyonları arasında kalp hastalığı, yüksek tansiyon ve kansızlık da vardır.[4][5]

Böbrek yetmezliği ya da son dönem böbrek yetmezliği, normal böbrek fonksiyonlarının yüzde 15'in altına düşmesi ile ortaya çıkan tıbbi durumdur.[9] Terim aynı zamanda kronik böbrek hastalığının son dönemini de kapsamaktadır[kaynak belirtilmeli]. Böbrek yetmezliği hızlı ve geri döndürülebilir yani akut bir şekilde ortaya çıkabileceği gibi; yavaş ve çoğunlukla geri döndürülemez biçimde yani kronik olarak da ortaya çıkabilmektedir.[10] Kronik ya da akut böbrek yetmezliği ödem, kusma ve iştah kaybı, konfüzyon gibi semptomlar ile ortaya çıkabilmektedir.[9] Kronik böbrek yetmezliğinde ise daha çok kalp hastalıkları, kan basıncı yüksekliği ve anemi gibi sıvı yüklenmesi ve bozulmuş böbrek fonksiyonlarına bağlı semptomlar gözlenir.[11]

Akut böbrek yetmezliğinin nedenleri arasında düşük tansiyon, idrar yollarının tıkanması, bazı ilaçlar, kas yıkımı ve hemolitik üremik sendrom yer alır.[6] Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri arasında diyabet, yüksek tansiyon, nefrotik sendrom ve polikistik böbrek hastalığı yer alır.[6] Akut yetmezliğin tanısı sıklıkla idrar üretiminde azalma veya serum kreatinin düzeyinde artış gibi faktörlerin birleşimine dayanır.[3] Kronik yetmezliğin tanısı, glomerüler filtrasyon hızının (GFR) 15'in altında olması veya böbrek nakli tedavisinin gerekliliği temel alınarak konur.[1] Aynı zamanda evre 5 kronik böbrek hastalığına eşdeğerdir..[1]

Modern tıbbın gelişmesinden evvel böbrek yetmezliğine üremik zehirlenme, kana idrar karışması için ise üremi terimi kullanılırdı. Yaklaşık 1847'den itibaren bu terim düşük idrar üretimi için kullanılmaya başlanmış, bugünse oligüri olarak kullanılmaktadır.

Böbrek hastalarında nefes kokusuna rastlanabilmektedir. Çünkü böbrek hastalığı ağız kuruluğuna, ağız kuruluğu da nefes kokusuna neden olduğu düşünülmektedir.[12]

Sınıflandırma

Ayrıca bakınız: Hepatorenal sendrom

Böbrek yetmezliği iki kategoriye ayrılabilir: akut böbrek yetmezliği veya kronik böbrek yetmezliği. Böbrek yetmezliğinin türü serum kreatinindeki eğilime göre farklılık gösterir; Akut böbrek yetmezliğini kronik böbrek yetmezliğinden ayırmaya yardımcı olabilecek diğer faktörler arasında anemi ve sonografide böbrek boyutu yer alır; çünkü kronik böbrek hastalığı genellikle anemiye ve küçük böbrek boyutuna yol açar.

Belirti ve bulgular

Belirtiler kişiden kişiye değişebilir. Böbrek hastalığının erken evresinde olan bir kişi kendini hasta hissetmeyebilir veya semptomları ortaya çıktıkça fark etmeyebilir. Böbrekler düzgün bir şekilde filtreleyemediğinde, azotemi adı verilen bir durum olan kanda ve vücutta atık birikir. Çok düşük düzeyde azotemi, varsa çok az semptom üretebilir. Hastalık ilerlerse semptomlar fark edilir hale gelir (eğer yetmezlik semptomlara neden olacak derecedeyse). Gözle görülür semptomların eşlik ettiği böbrek yetmezliğine üremi denir.[13]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Cheung AK (2005). Primer on Kidney Diseases (İngilizce). Elsevier Health Sciences. s. 457. ISBN 1416023127. 
  2. ^ a b c d "Kidney Failure". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Erişim tarihi: 11 Kasım 2017. 
  3. ^ a b c d Blakeley S (2010). Renal Failure and Replacement Therapies (İngilizce). Springer Science & Business Media. s. 19. ISBN 9781846289378. 
  4. ^ a b Liao MT, Sung CC, Hung KC, Wu CC, Lo L, Lu KC (2012). "Insulin resistance in patients with chronic kidney disease". Journal of Biomedicine & Biotechnology. Cilt 2012. s. 691369. doi:10.1155/2012/691369. PMC 3420350 $2. PMID 22919275. 
  5. ^ a b "Kidney Failure". MedlinePlus (İngilizce). Erişim tarihi: 11 Kasım 2017. 
  6. ^ a b c d e f "What is renal failure?". Johns Hopkins Medicine (İngilizce). 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Clat2010 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Fer2018Acute isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  9. ^ a b "Kidney Failure | NIDDK". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (İngilizce). 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022. 
  10. ^ "Chronic Kidney Disease (CKD) | NIDDK". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (İngilizce). 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022. 
  11. ^ "Kidney Failure". medlineplus.gov. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022. 
  12. ^ "Ağız kokusu hastalık habercisi". 18 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2007. 
  13. ^ Grinsted P (2 Mart 2005). "Kidney failure (renal failure with uremia, or azotaemia)". Erişim tarihi: 26 Mayıs 2009. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Böbrek_yetmezliği&oldid=32590255" sayfasından alınmıştır