Bisfenol A: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Melisapak (mesaj | katkılar)
5 değişiklik
"Bisphenol A" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
Melisapak (mesaj | katkılar)
5 değişiklik
"Bisphenol A" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
1. satır: 1. satır:




'''Bisfenol A''' ( '''BPA''' ), öncelikle çeşitli [[Plastik|plastiklerin]] üretiminde kullanılan [[Bileşik|kimyasal bir bileşiktir]] . En yaygın olarak [[Çözücü (kimya)|organik çözücülerde]] [[Çözünürlük (kimya)|çözünen]], ancak suda çok zayıf çözünürlüğe sahip renksiz bir katıdır. <ref name="Fiege">{{Ullmann|vauthors=Fiege H, Voges HW, Hamamoto T, Umemura S, Iwata T, Miki H, Fujita Y, Buysch HJ, Garbe D, Paulus W|doi=10.1002/14356007.a19_313}}</ref> BPA, [[fenol]] ve [[Aseton|asetonun]] yoğunlaştırılmasıyla endüstriyel ölçekte üretilir ve 2022'de 10 milyon tona ulaşması beklenen küresel bir üretim ölçeğine sahiptir. <ref name="production">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A review on sources and health impacts of bisphenol A|tarih=June 2020|sayı=2|sayfalar=201–210|çalışma=Reviews on Environmental Health|cilt=35|pmid=31743105|doi=10.1515/reveh-2019-0034}}</ref>
'''Bisfenol A''' ( '''BPA''' ), öncelikle çeşitli [[Plastik|plastiklerin]] üretiminde kullanılan [[Bileşik|kimyasal bir bileşiktir]] . En yaygın olarak [[Çözücü (kimya)|organik çözücülerde]] [[Çözünürlük (kimya)|çözünen]], fakat suda da çok zayıf çözünürlüğe sahip renksiz bir katıdır. <ref name="Fiege">{{Ullmann|vauthors=Fiege H, Voges HW, Hamamoto T, Umemura S, Iwata T, Miki H, Fujita Y, Buysch HJ, Garbe D, Paulus W|doi=10.1002/14356007.a19_313}}</ref> BPA, [[fenol]] ve [[Aseton|asetonun]] yoğunlaştırılmasıyla endüstriyel ölçekte üretilir ve 2022'de 10 milyon tona ulaşması beklenen küresel bir üretim ölçeğine sahiptir. <ref name="production">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A review on sources and health impacts of bisphenol A|tarih=June 2020|sayı=2|sayfalar=201–210|çalışma=Reviews on Environmental Health|cilt=35|pmid=31743105|doi=10.1515/reveh-2019-0034}}</ref>


BPA'nın en büyük tek uygulaması, tüm BPA üretiminin %65-70'ini oluşturan [[Polikarbonat|polikarbonatların]] üretiminde bir yardımcı monomer olarak kullanılmasıdır. <ref name="EU2008">{{Kitap kaynağı|başlık=Updated European Union risk assessment report : 4,4'-isopropylidenediphenol (bisphenol-A) : environment addendum of February 2008|erişimtarihi=free|tarih=2010|sayfa=6|yayıncı=Publications Office|isbn=9789279175411|doi=10.2788/40195|yazar2=European Commission. Joint Research Centre. Institute for Health Consumer Protection}}</ref> <ref name="Tom2021">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Bisphenol A and its analogues in outdoor and indoor air: Properties, sources and global levels|tarih=May 2021|sayfalar=148013|çalışma=The Science of the Total Environment|cilt=789|pmid=34323825|doi=10.1016/j.scitotenv.2021.148013}}</ref> [[Epoksi|Epoksi reçineleri]] ve vinil ester reçinelerinin üretimi, BPA kullanımının %25-30'unu oluşturmaktadır. <ref name="EU2008" /> <ref name="Tom2021" /> Kalan %5'i, birkaç yüksek performanslı plastiğin ana bileşeni olarak ve [[Polivinil klorür|PVC]], [[poliüretan]], termal kağıt ve diğer birçok malzemede küçük bir katkı maddesi olarak kullanılır. Genelde yanlış bir şekilde etiketlenmesine rağmen, bir [[plastikleştirici]] <ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|kısım=Plasticizers|yıl=2000|isbn=3527306730|doi=10.1002/14356007.a20_439}}</ref> değildir.
BPA'nın en büyük ve tek uygulaması, tüm BPA üretiminin %65-70'ini oluşturan [[Polikarbonat|polikarbonatların]] üretiminde bir yardımcı monomer olarak kullanılmasıdır. <ref name="EU2008">{{Kitap kaynağı|başlık=Updated European Union risk assessment report : 4,4'-isopropylidenediphenol (bisphenol-A) : environment addendum of February 2008|erişimtarihi=free|tarih=2010|sayfa=6|yayıncı=Publications Office|isbn=9789279175411|doi=10.2788/40195|yazar2=European Commission. Joint Research Centre. Institute for Health Consumer Protection}}</ref> <ref name="Tom2021">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Bisphenol A and its analogues in outdoor and indoor air: Properties, sources and global levels|tarih=May 2021|sayfalar=148013|çalışma=The Science of the Total Environment|cilt=789|pmid=34323825|doi=10.1016/j.scitotenv.2021.148013}}</ref> [[Epoksi|Epoksi reçineleri]] ve vinil ester reçinelerinin üretimi, BPA kullanımının %25-30'unu oluşturmaktadır. <ref name="EU2008" /> <ref name="Tom2021" /> Kalan %5'i, birkaç yüksek performanslı plastiğin ana bileşeni olarak ve [[Polivinil klorür|PVC]], [[poliüretan]], termal kağıt ve diğer birçok malzemede küçük bir katkı maddesi olarak kullanılır. Genelde yanlış bir şekilde etiketlenmesine rağmen, bir [[plastikleştirici]] <ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|kısım=Plasticizers|yıl=2000|isbn=3527306730|doi=10.1002/14356007.a20_439}}</ref> değildir.

BPA'nın sağlık üzerindeki etkileri uzun süredir kamuoyunda ve bilimsel tartışmaların konusu olmuştur. <ref name="WHO">{{Kitap kaynağı|url=https://apps.who.int/iris/handle/10665/44624|başlık=Joint FAO/WHO expert meeting to review toxicological and health aspects of bisphenol A : final report, including report of stakeholder meeting on bisphenol A, 1-5 November 2010, Ottawa, Canada|erişimtarihi=23 March 2022|tarih=2011|dil=en|yayıncı=World Health Organization|isbn=978-92-4-156427-4}}</ref> <ref name="German2011">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Critical evaluation of key evidence on the human health hazards of exposure to bisphenol A|tarih=April 2011|yazarları-göster=6|sayı=4|sayfalar=263–291|çalışma=Critical Reviews in Toxicology|cilt=41|pmc=3135059|pmid=21438738|doi=10.3109/10408444.2011.558487}}</ref> <ref name="GLP">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Why public health agencies cannot depend on good laboratory practices as a criterion for selecting data: the case of bisphenol A|tarih=March 2009|yazarları-göster=6|sayı=3|sayfalar=309–315|çalışma=Environmental Health Perspectives|cilt=117|pmc=2661896|pmid=19337501|doi=10.1289/ehp.0800173}}</ref> BPA, [[Östrojen|östrojenin]] vücuttaki etkilerini taklit eden hormon benzeri özellikler sergileyen bir zenoöstrojendir . <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sarah A. Vogel. Is It Safe? BPA and the Struggle to Define the Safety of Chemicals|tarih=2013|sayı=1|sayfalar=254|çalışma=Isis|yer=Berkeley|yayıncı=University of California Press|cilt=105|issn=0021-1753|doi=10.1086/676809}}</ref> Etkisi çok zayıf olmasına rağmen, <ref name="Xenochemicals">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Estrogen Receptor Relative Binding Affinities of 188 Natural and Xenochemicals: Structural Diversity of Ligands|erişimtarihi=free|yazarlar=Blair|tarih=1 March 2000|sayı=1|sayfalar=138–153|çalışma=Toxicological Sciences|cilt=54|pmid=10746941|doi=10.1093/toxsci/54.1.138}}</ref> BPA içeren malzemelerin yaygınlığı, maruz kalmanın ömür boyu etkili olarak sürmesi nedeniyle endişeleri arttırmaktadır. BPA içeren birçok malzeme belli olmasa da yaygın olarak karşılaşılan <ref name="Covaci">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A review of dietary and non-dietary exposure to bisphenol-A|tarih=October 2012|yazarları-göster=6|sayı=10|sayfalar=3725–3740|çalışma=Food and Chemical Toxicology|cilt=50|pmid=22889897|doi=10.1016/j.fct.2012.07.059}}</ref> ve yiyecek kutularının iç kaplamalarında, <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Concentration of bisphenol A in highly consumed canned foods on the U.S. market|tarih=July 2011|sayı=13|sayfalar=7178–7185|çalışma=Journal of Agricultural and Food Chemistry|cilt=59|pmid=21598963|doi=10.1021/jf201076f}}</ref> giysi tasarımlarında, <ref name="ir.rcees.ac.cn">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://ir.rcees.ac.cn/handle/311016/39260|başlık=Bisphenols, Benzophenones, and Bisphenol A Diglycidyl Ethers in Textiles and Infant Clothing|tarih=May 2017|sayı=9|sayfalar=5279–5286|çalışma=Environmental Science & Technology|cilt=51|pmid=28368574|doi=10.1021/acs.est.7b00701}}</ref> mağaza fişleride <ref name="paper1">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Bisphenol A and replacements in thermal paper: A review|tarih=September 2017|sayfalar=691–706|çalışma=Chemosphere|cilt=182|pmid=28528315|doi=10.1016/j.chemosphere.2017.05.070}}</ref> ve diş dolgularında bulunur. <ref name="teeth">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Pit and fissure sealants for preventing dental decay in permanent teeth|tarih=July 2017|sayı=7|sayfalar=CD001830|çalışma=The Cochrane Database of Systematic Reviews|cilt=2017|pmc=6483295|pmid=28759120|doi=10.1002/14651858.CD001830.pub5}}</ref> BPA, [[Dünya Sağlık Örgütü|Dünya Sağlık Örgütü'nün]] yanı sıra birçok ülkede halk sağlığı kurumları tarafından araştırılmıştır. <ref name="WHO" /> Normal maruz kalma şu anda riskle ilişkilendirilen seviyenin altında olsa da, bazı yetkililer, özellikle biberonlarda BPA'yı yasaklayarak, ihtiyati olarak maruziyeti azaltmak için adımlar atmıştır. Bunun sonucunda da bebeklerde BPA maruziyetinin azaldığına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. <ref name="auto">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Bisphenol A concentrations in human urine, human intakes across six continents, and annual trends of average intakes in adult and child populations worldwide: A thorough literature review|tarih=June 2018|sayfalar=971–981|çalışma=The Science of the Total Environment|cilt=626|pmid=29898562|doi=10.1016/j.scitotenv.2018.01.144}}</ref> Bisfenol S ve bisfenol F gibi alternatif bisfenoller kullanılarak üretilen, BPA içermeyen plastikler de piyasaya sürüldü. Ancak bunların gerçekten daha güvenli olup olmadığı konusunda da tartışmalar vardır. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Bisphenol S in Food Causes Hormonal and Obesogenic Effects Comparable to or Worse than Bisphenol A: A Literature Review|erişimtarihi=free|tarih=February 2020|sayı=2|sayfalar=532|çalışma=Nutrients|cilt=12|pmc=7071457|pmid=32092919|doi=10.3390/nu12020532}}</ref> <ref name="Other">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Bisphenol Analogues Other Than BPA: Environmental Occurrence, Human Exposure, and Toxicity—A Review|yazarlar=Chen|tarih=7 June 2016|sayı=11|sayfalar=5438–5453|çalışma=Environmental Science & Technology|cilt=50|pmid=27143250|doi=10.1021/acs.est.5b05387}}</ref>
[[Kategori:Monomerler]]
[[Kategori:Monomerler]]
[[Kategori:Selektif östrojen reseptör modülatörleri]]
[[Kategori:Selektif östrojen reseptör modülatörleri]]

Sayfanın 15.00, 29 Aralık 2022 tarihindeki hâli


Bisfenol A ( BPA ), öncelikle çeşitli plastiklerin üretiminde kullanılan kimyasal bir bileşiktir . En yaygın olarak organik çözücülerde çözünen, fakat suda da çok zayıf çözünürlüğe sahip renksiz bir katıdır. [1] BPA, fenol ve asetonun yoğunlaştırılmasıyla endüstriyel ölçekte üretilir ve 2022'de 10 milyon tona ulaşması beklenen küresel bir üretim ölçeğine sahiptir. [2]

BPA'nın en büyük ve tek uygulaması, tüm BPA üretiminin %65-70'ini oluşturan polikarbonatların üretiminde bir yardımcı monomer olarak kullanılmasıdır. [3] [4] Epoksi reçineleri ve vinil ester reçinelerinin üretimi, BPA kullanımının %25-30'unu oluşturmaktadır. [3] [4] Kalan %5'i, birkaç yüksek performanslı plastiğin ana bileşeni olarak ve PVC, poliüretan, termal kağıt ve diğer birçok malzemede küçük bir katkı maddesi olarak kullanılır. Genelde yanlış bir şekilde etiketlenmesine rağmen, bir plastikleştirici [5] değildir.

BPA'nın sağlık üzerindeki etkileri uzun süredir kamuoyunda ve bilimsel tartışmaların konusu olmuştur. [6] [7] [8] BPA, östrojenin vücuttaki etkilerini taklit eden hormon benzeri özellikler sergileyen bir zenoöstrojendir . [9] Etkisi çok zayıf olmasına rağmen, [10] BPA içeren malzemelerin yaygınlığı, maruz kalmanın ömür boyu etkili olarak sürmesi nedeniyle endişeleri arttırmaktadır. BPA içeren birçok malzeme belli olmasa da yaygın olarak karşılaşılan [11] ve yiyecek kutularının iç kaplamalarında, [12] giysi tasarımlarında, [13] mağaza fişleride [14] ve diş dolgularında bulunur. [15] BPA, Dünya Sağlık Örgütü'nün yanı sıra birçok ülkede halk sağlığı kurumları tarafından araştırılmıştır. [6] Normal maruz kalma şu anda riskle ilişkilendirilen seviyenin altında olsa da, bazı yetkililer, özellikle biberonlarda BPA'yı yasaklayarak, ihtiyati olarak maruziyeti azaltmak için adımlar atmıştır. Bunun sonucunda da bebeklerde BPA maruziyetinin azaldığına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. [16] Bisfenol S ve bisfenol F gibi alternatif bisfenoller kullanılarak üretilen, BPA içermeyen plastikler de piyasaya sürüldü. Ancak bunların gerçekten daha güvenli olup olmadığı konusunda da tartışmalar vardır. [17] [18]

  1. ^ Fiege H, Voges HW, Hamamoto T, Umemura S, Iwata T, Miki H, Fujita Y, Buysch HJ, Garbe D, Paulus W. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a19_313. 
  2. ^ "A review on sources and health impacts of bisphenol A". Reviews on Environmental Health. 35 (2): 201–210. June 2020. doi:10.1515/reveh-2019-0034. PMID 31743105. 
  3. ^ a b European Commission. Joint Research Centre. Institute for Health Consumer Protection (2010). Updated European Union risk assessment report : 4,4'-isopropylidenediphenol (bisphenol-A) : environment addendum of February 2008. Publications Office. s. 6. doi:10.2788/40195. ISBN 9789279175411.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  4. ^ a b "Bisphenol A and its analogues in outdoor and indoor air: Properties, sources and global levels". The Science of the Total Environment. 789: 148013. May 2021. doi:10.1016/j.scitotenv.2021.148013. PMID 34323825. 
  5. ^ "Plasticizers". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. 2000. doi:10.1002/14356007.a20_439. ISBN 3527306730. 
  6. ^ a b Joint FAO/WHO expert meeting to review toxicological and health aspects of bisphenol A : final report, including report of stakeholder meeting on bisphenol A, 1-5 November 2010, Ottawa, Canada (İngilizce). World Health Organization. 2011. ISBN 978-92-4-156427-4. Erişim tarihi: 23 March 2022. 
  7. ^ "Critical evaluation of key evidence on the human health hazards of exposure to bisphenol A". Critical Reviews in Toxicology. 41 (4): 263–291. April 2011. doi:10.3109/10408444.2011.558487. PMC 3135059 $2. PMID 21438738. 
  8. ^ "Why public health agencies cannot depend on good laboratory practices as a criterion for selecting data: the case of bisphenol A". Environmental Health Perspectives. 117 (3): 309–315. March 2009. doi:10.1289/ehp.0800173. PMC 2661896 $2. PMID 19337501. 
  9. ^ "Sarah A. Vogel. Is It Safe? BPA and the Struggle to Define the Safety of Chemicals". Isis. Berkeley: University of California Press. 105 (1): 254. 2013. doi:10.1086/676809. ISSN 0021-1753. 
  10. ^ Blair (1 March 2000). "The Estrogen Receptor Relative Binding Affinities of 188 Natural and Xenochemicals: Structural Diversity of Ligands". Toxicological Sciences. 54 (1): 138–153. doi:10.1093/toxsci/54.1.138. PMID 10746941.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  11. ^ "A review of dietary and non-dietary exposure to bisphenol-A". Food and Chemical Toxicology. 50 (10): 3725–3740. October 2012. doi:10.1016/j.fct.2012.07.059. PMID 22889897. 
  12. ^ "Concentration of bisphenol A in highly consumed canned foods on the U.S. market". Journal of Agricultural and Food Chemistry. 59 (13): 7178–7185. July 2011. doi:10.1021/jf201076f. PMID 21598963. 
  13. ^ "Bisphenols, Benzophenones, and Bisphenol A Diglycidyl Ethers in Textiles and Infant Clothing". Environmental Science & Technology. 51 (9): 5279–5286. May 2017. doi:10.1021/acs.est.7b00701. PMID 28368574. 
  14. ^ "Bisphenol A and replacements in thermal paper: A review". Chemosphere. 182: 691–706. September 2017. doi:10.1016/j.chemosphere.2017.05.070. PMID 28528315. 
  15. ^ "Pit and fissure sealants for preventing dental decay in permanent teeth". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2017 (7): CD001830. July 2017. doi:10.1002/14651858.CD001830.pub5. PMC 6483295 $2. PMID 28759120. 
  16. ^ "Bisphenol A concentrations in human urine, human intakes across six continents, and annual trends of average intakes in adult and child populations worldwide: A thorough literature review". The Science of the Total Environment. 626: 971–981. June 2018. doi:10.1016/j.scitotenv.2018.01.144. PMID 29898562. 
  17. ^ "Bisphenol S in Food Causes Hormonal and Obesogenic Effects Comparable to or Worse than Bisphenol A: A Literature Review". Nutrients. 12 (2): 532. February 2020. doi:10.3390/nu12020532. PMC 7071457 $2. PMID 32092919.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  18. ^ Chen (7 June 2016). "Bisphenol Analogues Other Than BPA: Environmental Occurrence, Human Exposure, and Toxicity—A Review". Environmental Science & Technology. 50 (11): 5438–5453. doi:10.1021/acs.est.5b05387. PMID 27143250. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bisfenol_A&oldid=29006707" sayfasından alınmıştır