Hassas tıp: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Beyzanurcoksoylu (mesaj | katkılar)
199 değişiklik
k Sayfa boşaltıldı
Beyzanurcoksoylu (mesaj | katkılar)
199 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
1. satır: 1. satır:
'''Hassas tıp,''' tek ilaca uyan bir model yerine, tıbbi kararlar, tedaviler, uygulamalar veya ürünlerin bir hasta alt grubuna uyarlanmasıyla sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesini öneren tıbbi bir modeldir. <ref>{{Kitap kaynağı|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK91503/|başlık=Toward Precision Medicine: Building a Knowledge Network for Biomedical Research and a New Taxonomy of Disease|tarih=2011|yer=Washington (DC)|yayıncı=National Academies Press (US)|seri=The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health|soyadı=National Research Council (US) Committee on A Framework for Developing a New Taxonomy of Disease|isbn=978-0-309-22222-8|pmid=22536618}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6788378/|başlık=Precision treatment in colorectal cancer: Now and the future|tarih=2019-02-08|sayı=5|sayfalar=361–369|çalışma=JGH Open: An Open Access Journal of Gastroenterology and Hepatology|cilt=3|ad=Tung On|soyadı=Yau|issn=2397-9070|pmc=6788378|pmid=31633039|doi=10.1002/jgh3.12153}}</ref> Hassas tıpta, bir hastanın genetik içeriği, diğer moleküler veya hücresel analizler bağlamında uygun ve optimal tedavileri seçmek için teşhis testleri sıklıkla kullanılmaktadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4143101/|başlık=Personalized Medicine and Human Genetic Diversity|tarih=2014|sayı=9|çalışma=Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine|cilt=4|ad=Yi-Fan|soyadı=Lu|issn=2157-1422|pmc=4143101|pmid=25059740|doi=10.1101/cshperspect.a008581|ad2=David B.|ad3=Misha|ad4=Gianpiero|soyadı2=Goldstein|soyadı3=Angrist|soyadı4=Cavalleri}}</ref> Hassas tıpta kullanılan araçlar moleküler teşhis, görüntüleme ve analitiği içerebilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://xconomy.com/national/2013/02/04/whats-in-a-name-a-lot-when-it-comes-to-precision-medicine/|başlık=Xconomy: What’s in a Name? A Lot, When It Comes to ‘Precision Medicine’|erişimtarihi=2021-06-08|tarih=2013-02-04|dil=en|çalışma=Xconomy}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/s41568-019-0169-x|başlık=Molecular characteristics and therapeutic vulnerabilities across paediatric solid tumours|tarih=2019|sayı=8|dil=en|sayfalar=420–438|çalışma=Nature Reviews Cancer|cilt=19|ad=David T. W.|soyadı=Jones|issn=1474-1768|doi=10.1038/s41568-019-0169-x|ad2=Ana|ad3=Thomas G. P.|ad4=Michelle|ad5=Natalie|ad6=Marcel|ad7=Till|ad8=Jan J.|ad9=Arash|ad10=Trevor J.|ad11=Gudrun|soyadı2=Banito|soyadı3=Grünewald|soyadı4=Haber|soyadı5=Jäger|soyadı6=Kool|soyadı7=Milde|soyadı8=Molenaar|soyadı9=Nabbi|soyadı10=Pugh|soyadı11=Schleiermacher}}</ref>

== Kişiselleştirilmiş tıpla ilişki ==
Kişiselleştirilmiş tıp genel olarak bir kişinin sağlık risklerini etkileyen genetik, fenotipik ve çevresel faktörleri belirlemeye çalışmaktadır.<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90258|başlık=KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ TIP VE GENOM|erişimtarihi=|tarih=2019|çalışma=843-862}}</ref> Kişiselleştirilmiş tıp, daha etkin, yan etkilere daha az eğilimli ve mevcut tedavilerin çoğundan potansiyel olarak daha maliyet etkili, her bir hastanın kendine has özelliklerine uyarlanmış tedaviler sunmayı vaat etmektedir.<ref name=":0" /> Kişiselleştirilmiş tıbbın amaçları, insanlar sağlıklıyken veya hastalığın ilk aşamalarındayken önleyici sağlık stratejileri ve ilaç tedavilerini optimize etmek için hastalığın moleküler temelinden yararlanmaktır.<ref name=":0" /> Bu faktörler her insan için farklı olduğundan, hastalığın doğası, başlangıcı, seyri ve ilaca veya diğer müdahalelere nasıl tepki verebileceği bireyseldir.<ref name=":0" /> Kişiselleştirilmiş tıbbın sağlık hizmeti sağlayıcıları ve hastaları tarafından kullanılması için, bu bulguların hassas teşhis testlerine ve hedefli tedavilere çevrilmesi gerekmektedir.<ref name=":0" /> Genel hedef her bireyin tıbbi bakımını ve sonuçlarını optimize etmek olduğundan, tedaviler, ilaç tipleri ve dozajlar ve/veya önleme stratejileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir, bu da sağlık hizmetlerinin benzersiz şekilde özelleştirilmesine neden olmuştur.<ref name=":0" />

Öte yandan, "hassas ilaç" teriminin kullanımı, tedavi seçiminin ötesine geçerek belirli bireyler için benzersiz tıbbi ürünler yaratmayı da kapsayacak şekilde genişletilebilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.latimes.com/brandpublishing/localplus/ucsandiego/la-ss-ucsd2015-3dbioprinting-dto-story.html|başlık=Changing medicine with 3-D bioprinting, where organs can be synthesized by technology|erişimtarihi=2021-06-08|tarih=2015-02-23|dil=en-US|çalışma=Los Angeles Times|soyadı=Facebook|ad3=Show more sharing|ad8=Copy Link|soyadı2=Twitter|soyadı3=options|soyadı4=Facebook|soyadı5=Twitter|soyadı6=LinkedIn|soyadı7=Email|soyadı8=URLCopied!|soyadı9=Print}}</ref>

== Bilimsel temel ==
Kişiselleştirilmiş tıp yada hassas tıp,  hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesine yönelik araçların tek tip  yerine benzer genetik, çevresel, ve yaşam tarzı olan kişilere özel geliştirilmesidir. Tıbbın, kişiye özel olması, kişilerin genetik, moleküler farklılıklarının dikkate alınarak değerlendirilmesidir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.saglikteknoloji.com/kisisellestirilmis-yada-hassas-tip-nedir/|başlık=Kişiselleştirilmiş Yada Hassas Tıp Nedir?|erişimtarihi=2021-06-08|tarih=2020-08-22|dil=tr|çalışma=Sağlık Teknoloji Haberleri|soyadı=Ağu 22|ad2=2020 {{!}}|soyadı2=Genel|soyadı3=Tedavi {{!}} 0 {{!}}}}</ref> Hassas tıp genellikle, bireysel bir hastanın hastalığının nedenini moleküler düzeyde analiz etmek için panomik analiz ve sistem biyolojisinin uygulanmasını ve ardından o bireysel hastanın hastalık sürecini ele almak için hedefe yönelik tedavileri kullanmayı içermektedir. Hastanın yanıtı daha sonra mümkün olduğunca yakından izlenmektedir, genellikle tümör yükü gibi vekil ölçümler kullanılmaktadır ve tedavi hastanın yanıtına ince bir şekilde uyarlanmaktadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6670022/|başlık=Genomic signatures defining responsiveness to allopurinol and combination therapy for lung cancer identified by systems therapeutics analyses|tarih=2019|sayı=8|sayfalar=1725–1743|çalışma=Molecular Oncology|cilt=13|ad=Iman|soyadı=Tavassoly|issn=1574-7891|pmc=6670022|pmid=31116490|doi=10.1002/1878-0261.12521|ad2=Yuan|ad3=Shan|ad4=Chiara|ad5=Aislyn|ad6=Yibang|ad7=Lisa|ad8=Rosa E.|ad9=Gomathi|ad10=Joseph|ad11=James|soyadı2=Hu|soyadı3=Zhao|soyadı4=Mariottini|soyadı5=Boran|soyadı6=Chen|soyadı7=Li|soyadı8=Tolentino|soyadı9=Jayaraman|soyadı10=Goldfarb|soyadı11=Gallo}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4221262/|başlık=Can we deconstruct cancer, one patient at a time?|tarih=2013|sayı=1|sayfalar=6–10|çalışma=Trends in genetics : TIG|cilt=29|ad=C. Anthony|soyadı=Blau|issn=0168-9525|pmc=4221262|pmid=23102584|doi=10.1016/j.tig.2012.09.004|ad2=Effie|soyadı2=Liakopoulou}}</ref> Hassas tıbbın kanserle ilgilenen dalına "hassas onkoloji" denir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/nrclinonc.2013.244|başlık=Rapid learning for precision oncology|tarih=2014|sayı=2|dil=en|sayfalar=109–118|çalışma=Nature Reviews Clinical Oncology|cilt=11|ad=Jeff|soyadı=Shrager|issn=1759-4782|doi=10.1038/nrclinonc.2013.244|ad2=Jay M.|soyadı2=Tenenbaum}}</ref> Psikiyatrik bozukluklar ve ruh sağlığı ile ilgili hassas tıp alanına "hassas psikiyatri" denir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5390384/|başlık=The new field of ‘precision psychiatry’|tarih=2017-04-13|çalışma=BMC Medicine|cilt=15|ad=Brisa S.|soyadı=Fernandes|issn=1741-7015|pmc=5390384|pmid=28403846|doi=10.1186/s12916-017-0849-x|ad2=Leanne M.|ad3=Johann|ad4=Marion|ad5=André F.|ad6=Michael|soyadı2=Williams|soyadı3=Steiner|soyadı4=Leboyer|soyadı5=Carvalho|soyadı6=Berk}}</ref>






== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

Sayfanın 23.33, 8 Haziran 2021 tarihindeki hâli

Hassas tıp, tek ilaca uyan bir model yerine, tıbbi kararlar, tedaviler, uygulamalar veya ürünlerin bir hasta alt grubuna uyarlanmasıyla sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesini öneren tıbbi bir modeldir. [1][2] Hassas tıpta, bir hastanın genetik içeriği, diğer moleküler veya hücresel analizler bağlamında uygun ve optimal tedavileri seçmek için teşhis testleri sıklıkla kullanılmaktadır.[3] Hassas tıpta kullanılan araçlar moleküler teşhis, görüntüleme ve analitiği içerebilmektedir.[4][5]

Kişiselleştirilmiş tıpla ilişki

Kişiselleştirilmiş tıp genel olarak bir kişinin sağlık risklerini etkileyen genetik, fenotipik ve çevresel faktörleri belirlemeye çalışmaktadır.[6] Kişiselleştirilmiş tıp, daha etkin, yan etkilere daha az eğilimli ve mevcut tedavilerin çoğundan potansiyel olarak daha maliyet etkili, her bir hastanın kendine has özelliklerine uyarlanmış tedaviler sunmayı vaat etmektedir.[6] Kişiselleştirilmiş tıbbın amaçları, insanlar sağlıklıyken veya hastalığın ilk aşamalarındayken önleyici sağlık stratejileri ve ilaç tedavilerini optimize etmek için hastalığın moleküler temelinden yararlanmaktır.[6] Bu faktörler her insan için farklı olduğundan, hastalığın doğası, başlangıcı, seyri ve ilaca veya diğer müdahalelere nasıl tepki verebileceği bireyseldir.[6] Kişiselleştirilmiş tıbbın sağlık hizmeti sağlayıcıları ve hastaları tarafından kullanılması için, bu bulguların hassas teşhis testlerine ve hedefli tedavilere çevrilmesi gerekmektedir.[6] Genel hedef her bireyin tıbbi bakımını ve sonuçlarını optimize etmek olduğundan, tedaviler, ilaç tipleri ve dozajlar ve/veya önleme stratejileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir, bu da sağlık hizmetlerinin benzersiz şekilde özelleştirilmesine neden olmuştur.[6]

Öte yandan, "hassas ilaç" teriminin kullanımı, tedavi seçiminin ötesine geçerek belirli bireyler için benzersiz tıbbi ürünler yaratmayı da kapsayacak şekilde genişletilebilmektedir.[7]

Bilimsel temel

Kişiselleştirilmiş tıp yada hassas tıp,  hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesine yönelik araçların tek tip  yerine benzer genetik, çevresel, ve yaşam tarzı olan kişilere özel geliştirilmesidir. Tıbbın, kişiye özel olması, kişilerin genetik, moleküler farklılıklarının dikkate alınarak değerlendirilmesidir.[8] Hassas tıp genellikle, bireysel bir hastanın hastalığının nedenini moleküler düzeyde analiz etmek için panomik analiz ve sistem biyolojisinin uygulanmasını ve ardından o bireysel hastanın hastalık sürecini ele almak için hedefe yönelik tedavileri kullanmayı içermektedir. Hastanın yanıtı daha sonra mümkün olduğunca yakından izlenmektedir, genellikle tümör yükü gibi vekil ölçümler kullanılmaktadır ve tedavi hastanın yanıtına ince bir şekilde uyarlanmaktadır.[9][10] Hassas tıbbın kanserle ilgilenen dalına "hassas onkoloji" denir.[11] Psikiyatrik bozukluklar ve ruh sağlığı ile ilgili hassas tıp alanına "hassas psikiyatri" denir.[12]




Kaynakça

  1. ^ National Research Council (US) Committee on A Framework for Developing a New Taxonomy of Disease (2011). Toward Precision Medicine: Building a Knowledge Network for Biomedical Research and a New Taxonomy of Disease. The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health. Washington (DC): National Academies Press (US). ISBN 978-0-309-22222-8. PMID 22536618. 
  2. ^ Yau, Tung On (2019-02-08). "Precision treatment in colorectal cancer: Now and the future". JGH Open: An Open Access Journal of Gastroenterology and Hepatology. 3 (5): 361–369. doi:10.1002/jgh3.12153. ISSN 2397-9070. PMC 6788378 $2. PMID 31633039. 
  3. ^ Lu, Yi-Fan; Goldstein, David B.; Angrist, Misha; Cavalleri, Gianpiero (2014). "Personalized Medicine and Human Genetic Diversity". Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine. 4 (9). doi:10.1101/cshperspect.a008581. ISSN 2157-1422. PMC 4143101 $2. PMID 25059740. 
  4. ^ "Xconomy: What's in a Name? A Lot, When It Comes to 'Precision Medicine'". Xconomy (İngilizce). 2013-02-04. Erişim tarihi: 2021-06-08. 
  5. ^ Jones, David T. W.; Banito, Ana; Grünewald, Thomas G. P.; Haber, Michelle; Jäger, Natalie; Kool, Marcel; Milde, Till; Molenaar, Jan J.; Nabbi, Arash; Pugh, Trevor J.; Schleiermacher, Gudrun (2019). "Molecular characteristics and therapeutic vulnerabilities across paediatric solid tumours". Nature Reviews Cancer (İngilizce). 19 (8): 420–438. doi:10.1038/s41568-019-0169-x. ISSN 1474-1768. 
  6. ^ a b c d e f "KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ TIP VE GENOM". 843-862. 2019. 
  7. ^ Facebook; Twitter; options, Show more sharing; Facebook; Twitter; LinkedIn; Email; URLCopied!, Copy Link; Print (2015-02-23). "Changing medicine with 3-D bioprinting, where organs can be synthesized by technology". Los Angeles Times (İngilizce). Erişim tarihi: 2021-06-08. 
  8. ^ Ağu 22; Genel, 2020 |; Tedavi | 0 | (2020-08-22). "Kişiselleştirilmiş Yada Hassas Tıp Nedir?". Sağlık Teknoloji Haberleri. Erişim tarihi: 2021-06-08. 
  9. ^ Tavassoly, Iman; Hu, Yuan; Zhao, Shan; Mariottini, Chiara; Boran, Aislyn; Chen, Yibang; Li, Lisa; Tolentino, Rosa E.; Jayaraman, Gomathi; Goldfarb, Joseph; Gallo, James (2019). "Genomic signatures defining responsiveness to allopurinol and combination therapy for lung cancer identified by systems therapeutics analyses". Molecular Oncology. 13 (8): 1725–1743. doi:10.1002/1878-0261.12521. ISSN 1574-7891. PMC 6670022 $2. PMID 31116490. 
  10. ^ Blau, C. Anthony; Liakopoulou, Effie (2013). "Can we deconstruct cancer, one patient at a time?". Trends in genetics : TIG. 29 (1): 6–10. doi:10.1016/j.tig.2012.09.004. ISSN 0168-9525. PMC 4221262 $2. PMID 23102584. 
  11. ^ Shrager, Jeff; Tenenbaum, Jay M. (2014). "Rapid learning for precision oncology". Nature Reviews Clinical Oncology (İngilizce). 11 (2): 109–118. doi:10.1038/nrclinonc.2013.244. ISSN 1759-4782. 
  12. ^ Fernandes, Brisa S.; Williams, Leanne M.; Steiner, Johann; Leboyer, Marion; Carvalho, André F.; Berk, Michael (2017-04-13). "The new field of 'precision psychiatry'". BMC Medicine. 15. doi:10.1186/s12916-017-0849-x. ISSN 1741-7015. PMC 5390384 $2. PMID 28403846. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hassas_tıp&oldid=25601831" sayfasından alınmıştır