Taşkın yatağı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Gzmbt SAU20 (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
Gzmbt SAU20 (mesaj | katkılar) k Taşkın Yatağı maddesine kaynak eklemesi yapıldı |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
Taşkın yatağı veya taşkın ovası kanalının kıyılardan çevreleyen vadi duvarlarının tabanına kadar uzanan, sel yaşayan bir dere veya nehre bitişik bir arazi alanıdır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/52178678|başlık=Encyclopedia of geomorphology|tarih=2004|yer=London|yayıncı=Routledge|diğerleri=Goudie, Andrew.|isbn=0-415-27298-X|oclc=52178678}}</ref> Toprakları genellikle seller sırasında biriken Killer, şiltler, kumlar ve çakıllardan oluşur. |
Taşkın yatağı veya taşkın ovası kanalının kıyılardan çevreleyen vadi duvarlarının tabanına kadar uzanan, sel yaşayan bir dere veya nehre bitişik bir arazi alanıdır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/52178678|başlık=Encyclopedia of geomorphology|tarih=2004|yer=London|yayıncı=Routledge|diğerleri=Goudie, Andrew.|isbn=0-415-27298-X|oclc=52178678}}</ref> Toprakları genellikle seller sırasında biriken Killer, şiltler, kumlar ve çakıllardan oluşur.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/840488091|başlık=Encyclopedia of natural hazards|tarih=2013|yer=Dordrecht|yayıncı=Springer|diğerleri=Bobrowsky, Peter T.|isbn=978-1-4020-4399-4|oclc=840488091}}</ref> |
||
== <big>OLUŞUM</big> == |
== <big>OLUŞUM</big> == |
||
Çoğu taşkın yatağı, nehir mendereslerinin iç kısmındaki çökelme ve ovarak akışı ile oluşur. Nehrin kıvrıldığı her yerde, akan su menderin dış tarafındaki nehir kıyısını aşındırırken, tortular aynı anda menderin iç tarafındaki bir nokta çubuğuna biriktirilir.Bu, lateral yığılma olarak tanımlanır, çünkü çökelme, nokta çubuğunu nehir kanalına yanal olarak oluşturur. |
Çoğu taşkın yatağı, nehir mendereslerinin iç kısmındaki çökelme ve ovarak akışı ile oluşur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.3133/pp282c|başlık=River flood plains: Some observations on their formation|tarih=1957|sayfalar=87–109|çalışma=Professional Paper|ad=M. Gordon|soyadı=Wolman|issn=2330-7102|doi=10.3133/pp282c|ad2=Luna Bergere|soyadı2=Leopold}}</ref> Nehrin kıvrıldığı her yerde, akan su menderin dış tarafındaki nehir kıyısını aşındırırken, tortular aynı anda menderin iç tarafındaki bir nokta çubuğuna biriktirilir. Bu, lateral yığılma olarak tanımlanır, çünkü çökelme, nokta çubuğunu nehir kanalına yanal olarak oluşturur. Enderin dış tarafındaki erozyon genellikle menderin iç kısmındaki birikimi yakından dengeler, böylece kanal menderin yönünde genişlikte önemli ölçüde değişmeden kayar. Nokta çubuğu, nehir kıyılarına çok yakın bir seviyeye kadar inşa edilmiştir. Tortuların erozyonu, yalnızca Menderes daha yüksek zemine kesildiğinde ortaya çıkar. Nehir Menderes olarak, çoğunlukla nokta çubuk birikintilerinden oluşan bir seviye taşkın yatağı oluşturmasıdır. Kanalın kaydığı hız büyük ölçüde değişir ve bildirilen oranlar, Hindistan'ın Kosi Nehri için yılda 2.400 feet (730 m) kadar ölçmek için çok yavaş arasında değişir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.3133/pp282b|başlık=River channel patterns: Braided, meandering, and straight|tarih=1957|çalışma=Professional Paper|ad=Luna Bergere|soyadı=Leopold|issn=2330-7102|doi=10.3133/pp282b|ad2=M. Gordon|soyadı2=Wolman}}</ref>Overbank akışı, nehir nehir kanalı tarafından barındırabileceğinden daha fazla su ile sular altında kaldığında gerçekleşir. Nehrin kıyılarındaki akış, kanala en yakın ve en kalın olan taşkın yatağında ince bir tortu kaplaması biriktirir. Bu, dikey yığılma olarak tanımlanır, çünkü tortular taşkın yatağını yukarı doğru oluşturur. Bozulmamış nehir sistemlerinde, overbank akışı, iklim veya topografya ne olursa olsun, tipik olarak her bir ila iki yılda bir meydana gelen sık görülen bir durumdur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.3133/pp282b|başlık=River channel patterns: Braided, meandering, and straight|tarih=1957|çalışma=Professional Paper|ad=Luna Bergere|soyadı=Leopold|issn=2330-7102|doi=10.3133/pp282b|ad2=M. Gordon|soyadı2=Wolman}}</ref>1993 yılında Meuse ve Ren nehirlerinin üç günlük bir selinde sedimantasyon oranları, taşkın yatağında 0.57 ila 1.0 kg / ms arasında ortalama sedimantasyon oranları buldu. Barajlarda (4 kg/m2 veya daha fazla) ve alçak alanlarda (1.6 kg/m2) daha yüksek oranlar bulunmuştur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1002/esp.3290200602|başlık=Floodplain sedimentation: Quantities, patterns and processes|tarih=1995-09|sayı=6|sayfalar=481–499|çalışma=Earth Surface Processes and Landforms|cilt=20|ad=Nathalie E. M.|soyadı=Asselman|issn=0197-9337|doi=10.1002/esp.3290200602|ad2=Hans|soyadı2=Middelkoop}}</ref> |
||
| ⚫ | Overbank akışından gelen tortulaşma, doğal barajlar, çatlak yayılımları ve sulak alanlarda ve sel havzalarının sığ göllerinde yoğunlaşmıştır.Doğal barajlar, overbank akışından hızlı bir şekilde biriken nehir kıyıları boyunca sırtlardır.Asılı kumun çoğu, barajlar üzerinde birikir ve silt ve kil çökellerini nehirden daha uzak taşkın çamurları olarak biriktirir.Barajlar genellikle yakındaki sulak alanlara kıyasla nispeten iyi drene edilecek kadar birikir ve kurak olmayan iklimlerde barajlar genellikle yoğun bir şekilde bitki örtüsüne sahiptir. |
||
| ⚫ | Çatlaklar, ana nehir kanalından koparma olaylarıyla oluşur.Nehir kıyısı başarısız olur ve sel suları bir kanalı temizler. Yarıktan gelen çökeller, çok sayıda dağıtım kanalı olan delta şeklinde çökeller olarak yayılmıştır.Çatlak oluşumu, nehir yatağının çökeltilerin biriktiği nehirlerin bölümlerinde en yaygın olanıdır. |
||
| ⚫ | Overbank akışından gelen tortulaşma, doğal barajlar, çatlak yayılımları ve sulak alanlarda ve sel havzalarının sığ göllerinde yoğunlaşmıştır.Doğal barajlar, overbank akışından hızlı bir şekilde biriken nehir kıyıları boyunca sırtlardır.Asılı kumun çoğu, barajlar üzerinde birikir ve silt ve kil çökellerini nehirden daha uzak taşkın çamurları olarak biriktirir.Barajlar genellikle yakındaki sulak alanlara kıyasla nispeten iyi drene edilecek kadar birikir ve kurak olmayan iklimlerde barajlar genellikle yoğun bir şekilde bitki örtüsüne sahiptir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/639163929|başlık=Sedimentology and sedimentary basins : from turbulence to tectonics|tarih=2011|yer=Chichester, West Sussex, UK|yayıncı=Wiley-Blackwell|seri=2nd ed|soyadı=Leeder, M. R. (Mike R.)|isbn=978-1-4443-4992-4|oclc=639163929}}</ref> |
||
| ⚫ | Tekrarlanan seller sonunda, doğal barajlar ve terk edilmiş Menderes döngüleri taşkın yatağının çoğunun üzerinde durabilen bir alüvyon sırtı oluşturur.Alüvyal sırt, ardışık kanal göçü ve Menderes kesiminin oluşturduğu bir kanal kemeri ile tepesinde yer almaktadır.Çok daha uzun aralıklarla, nehir kanal kemerini tamamen terk edebilir ve taşkın yatağında başka bir konumda yeni bir kanal kemeri oluşturmaya başlayabilir.Bu sürece avulsiyon denir ve 10-1000 yıllık aralıklarla gerçekleşir.Katastrofik sellere yol açan tarihi avülsiyonlar arasında 1855 Sarı nehir selleri ve 2008 Kosi Nehri selleri yer alıyor. |
||
| ⚫ | Çatlaklar, ana nehir kanalından koparma olaylarıyla oluşur.Nehir kıyısı başarısız olur ve sel suları bir kanalı temizler. Yarıktan gelen çökeller, çok sayıda dağıtım kanalı olan delta şeklinde çökeller olarak yayılmıştır.Çatlak oluşumu, nehir yatağının çökeltilerin biriktiği nehirlerin bölümlerinde en yaygın olanıdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1002/gj.2429|başlık=Sedimentology and sedimentary basins: from turbulence to tectonics (second edition) by MikeLeeder. Wiley-Blackwell, Chichester, 2011. No of pages: xiii + 768. Price US$ 151. ISBN 978-1-4443-4992-4 (hardback).|tarih=2012-04-23|sayı=2-3|sayfalar=289–289|çalışma=Geological Journal|cilt=48|ad=David G.|soyadı=Keighley|issn=0072-1050|doi=10.1002/gj.2429}}</ref> |
||
| ⚫ | Taşkınlar her türlü veya büyüklükteki nehirler etrafında oluşabilir.Nehrin nispeten düz kısımlarının bile taşkın yatağı üretebileceği bulunmuştur.Örgülü nehirlerdeki orta kanal çubukları, dolambaçlı nehirlerin nokta çubuklarına benzeyen süreçlerden aşağı doğru göç eder ve bir taşkın yatağı oluşturabilir. |
||
| ⚫ | Tekrarlanan seller sonunda, doğal barajlar ve terk edilmiş Menderes döngüleri taşkın yatağının çoğunun üzerinde durabilen bir alüvyon sırtı oluşturur.Alüvyal sırt, ardışık kanal göçü ve Menderes kesiminin oluşturduğu bir kanal kemeri ile tepesinde yer almaktadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1002/gj.2429|başlık=Sedimentology and sedimentary basins: from turbulence to tectonics (second edition) by MikeLeeder. Wiley-Blackwell, Chichester, 2011. No of pages: xiii + 768. Price US$ 151. ISBN 978-1-4443-4992-4 (hardback).|tarih=2012-04-23|sayı=2-3|sayfalar=289–289|çalışma=Geological Journal|cilt=48|ad=David G.|soyadı=Keighley|issn=0072-1050|doi=10.1002/gj.2429}}</ref>Çok daha uzun aralıklarla, nehir kanal kemerini tamamen terk edebilir ve taşkın yatağında başka bir konumda yeni bir kanal kemeri oluşturmaya başlayabilir.Bu sürece avulsiyon denir ve 10-1000 yıllık aralıklarla gerçekleşir.Katastrofik sellere yol açan tarihi avülsiyonlar arasında 1855 Sarı nehir selleri ve 2008 Kosi Nehri selleri yer alıyor.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1002/gj.2429|başlık=Sedimentology and sedimentary basins: from turbulence to tectonics (second edition) by MikeLeeder. Wiley-Blackwell, Chichester, 2011. No of pages: xiii + 768. Price US$ 151. ISBN 978-1-4443-4992-4 (hardback).|tarih=2012-04-23|sayı=2-3|sayfalar=289–289|çalışma=Geological Journal|cilt=48|ad=David G.|soyadı=Keighley|issn=0072-1050|doi=10.1002/gj.2429}}</ref> |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Taşkınlar her türlü veya büyüklükteki nehirler etrafında oluşabilir.Nehrin nispeten düz kısımlarının bile taşkın yatağı üretebileceği bulunmuştur.Örgülü nehirlerdeki orta kanal çubukları, dolambaçlı nehirlerin nokta çubuklarına benzeyen süreçlerden aşağı doğru göç eder ve bir taşkın yatağı oluşturabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.3133/pp282b|başlık=River channel patterns: Braided, meandering, and straight|tarih=1957|çalışma=Professional Paper|ad=Luna Bergere|soyadı=Leopold|issn=2330-7102|doi=10.3133/pp282b|ad2=M. Gordon|soyadı2=Wolman}}</ref> |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Bir taşkın yatağındaki çökellerin miktarı, çökellerin nehir yükünü büyük ölçüde aşmaktadır.Bu nedenle, taşkınlar, üretildikleri yerden nihai çökelme ortamına taşınırken tortular için önemli bir depolama alanıdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1177/030913337800200302|başlık=Floodplain geomorphology|tarih=1978-10|sayı=3|sayfalar=408–437|çalışma=Progress in Physical Geography: Earth and Environment|cilt=2|ad=John|soyadı=Lewin|issn=0309-1333|doi=10.1177/030913337800200302}}</ref> |
||
| ⚫ | Nehrin aşağı doğru kesilme hızı, overbank akışlarının seyrek hale gelmesi için yeterince büyük olduğunda, nehrin taşkın yatağını terk ettiği söylenir ve terk edilmiş taşkın yatağının bir kısmı akış terasları olarak korunabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.3133/pp282b|başlık=River channel patterns: Braided, meandering, and straight|tarih=1957|çalışma=Professional Paper|ad=Luna Bergere|soyadı=Leopold|issn=2330-7102|doi=10.3133/pp282b|ad2=M. Gordon|soyadı2=Wolman}}</ref> |
||
[[DAMLA KOCAMAN]] |
|||
Sayfanın 20.20, 5 Ocak 2021 tarihindeki hâli
Taşkın yatağı veya taşkın ovası kanalının kıyılardan çevreleyen vadi duvarlarının tabanına kadar uzanan, sel yaşayan bir dere veya nehre bitişik bir arazi alanıdır.[1] Toprakları genellikle seller sırasında biriken Killer, şiltler, kumlar ve çakıllardan oluşur.[2]
OLUŞUM
Çoğu taşkın yatağı, nehir mendereslerinin iç kısmındaki çökelme ve ovarak akışı ile oluşur.[3] Nehrin kıvrıldığı her yerde, akan su menderin dış tarafındaki nehir kıyısını aşındırırken, tortular aynı anda menderin iç tarafındaki bir nokta çubuğuna biriktirilir. Bu, lateral yığılma olarak tanımlanır, çünkü çökelme, nokta çubuğunu nehir kanalına yanal olarak oluşturur. Enderin dış tarafındaki erozyon genellikle menderin iç kısmındaki birikimi yakından dengeler, böylece kanal menderin yönünde genişlikte önemli ölçüde değişmeden kayar. Nokta çubuğu, nehir kıyılarına çok yakın bir seviyeye kadar inşa edilmiştir. Tortuların erozyonu, yalnızca Menderes daha yüksek zemine kesildiğinde ortaya çıkar. Nehir Menderes olarak, çoğunlukla nokta çubuk birikintilerinden oluşan bir seviye taşkın yatağı oluşturmasıdır. Kanalın kaydığı hız büyük ölçüde değişir ve bildirilen oranlar, Hindistan'ın Kosi Nehri için yılda 2.400 feet (730 m) kadar ölçmek için çok yavaş arasında değişir. [4]Overbank akışı, nehir nehir kanalı tarafından barındırabileceğinden daha fazla su ile sular altında kaldığında gerçekleşir. Nehrin kıyılarındaki akış, kanala en yakın ve en kalın olan taşkın yatağında ince bir tortu kaplaması biriktirir. Bu, dikey yığılma olarak tanımlanır, çünkü tortular taşkın yatağını yukarı doğru oluşturur. Bozulmamış nehir sistemlerinde, overbank akışı, iklim veya topografya ne olursa olsun, tipik olarak her bir ila iki yılda bir meydana gelen sık görülen bir durumdur.[5]1993 yılında Meuse ve Ren nehirlerinin üç günlük bir selinde sedimantasyon oranları, taşkın yatağında 0.57 ila 1.0 kg / ms arasında ortalama sedimantasyon oranları buldu. Barajlarda (4 kg/m2 veya daha fazla) ve alçak alanlarda (1.6 kg/m2) daha yüksek oranlar bulunmuştur.[6]
Overbank akışından gelen tortulaşma, doğal barajlar, çatlak yayılımları ve sulak alanlarda ve sel havzalarının sığ göllerinde yoğunlaşmıştır.Doğal barajlar, overbank akışından hızlı bir şekilde biriken nehir kıyıları boyunca sırtlardır.Asılı kumun çoğu, barajlar üzerinde birikir ve silt ve kil çökellerini nehirden daha uzak taşkın çamurları olarak biriktirir.Barajlar genellikle yakındaki sulak alanlara kıyasla nispeten iyi drene edilecek kadar birikir ve kurak olmayan iklimlerde barajlar genellikle yoğun bir şekilde bitki örtüsüne sahiptir.[7]
Çatlaklar, ana nehir kanalından koparma olaylarıyla oluşur.Nehir kıyısı başarısız olur ve sel suları bir kanalı temizler. Yarıktan gelen çökeller, çok sayıda dağıtım kanalı olan delta şeklinde çökeller olarak yayılmıştır.Çatlak oluşumu, nehir yatağının çökeltilerin biriktiği nehirlerin bölümlerinde en yaygın olanıdır.[8]
Tekrarlanan seller sonunda, doğal barajlar ve terk edilmiş Menderes döngüleri taşkın yatağının çoğunun üzerinde durabilen bir alüvyon sırtı oluşturur.Alüvyal sırt, ardışık kanal göçü ve Menderes kesiminin oluşturduğu bir kanal kemeri ile tepesinde yer almaktadır.[9]Çok daha uzun aralıklarla, nehir kanal kemerini tamamen terk edebilir ve taşkın yatağında başka bir konumda yeni bir kanal kemeri oluşturmaya başlayabilir.Bu sürece avulsiyon denir ve 10-1000 yıllık aralıklarla gerçekleşir.Katastrofik sellere yol açan tarihi avülsiyonlar arasında 1855 Sarı nehir selleri ve 2008 Kosi Nehri selleri yer alıyor.[10]
Taşkınlar her türlü veya büyüklükteki nehirler etrafında oluşabilir.Nehrin nispeten düz kısımlarının bile taşkın yatağı üretebileceği bulunmuştur.Örgülü nehirlerdeki orta kanal çubukları, dolambaçlı nehirlerin nokta çubuklarına benzeyen süreçlerden aşağı doğru göç eder ve bir taşkın yatağı oluşturabilir.[11]
Bir taşkın yatağındaki çökellerin miktarı, çökellerin nehir yükünü büyük ölçüde aşmaktadır.Bu nedenle, taşkınlar, üretildikleri yerden nihai çökelme ortamına taşınırken tortular için önemli bir depolama alanıdır.[12]
Nehrin aşağı doğru kesilme hızı, overbank akışlarının seyrek hale gelmesi için yeterince büyük olduğunda, nehrin taşkın yatağını terk ettiği söylenir ve terk edilmiş taşkın yatağının bir kısmı akış terasları olarak korunabilir.[13]
- ^ Encyclopedia of geomorphology. Goudie, Andrew. London: Routledge. 2004. ISBN 0-415-27298-X. OCLC 52178678.
- ^ Encyclopedia of natural hazards. Bobrowsky, Peter T. Dordrecht: Springer. 2013. ISBN 978-1-4020-4399-4. OCLC 840488091.
- ^ Wolman, M. Gordon; Leopold, Luna Bergere (1957). "River flood plains: Some observations on their formation". Professional Paper: 87–109. doi:10.3133/pp282c. ISSN 2330-7102.
- ^ Leopold, Luna Bergere; Wolman, M. Gordon (1957). "River channel patterns: Braided, meandering, and straight". Professional Paper. doi:10.3133/pp282b. ISSN 2330-7102.
- ^ Leopold, Luna Bergere; Wolman, M. Gordon (1957). "River channel patterns: Braided, meandering, and straight". Professional Paper. doi:10.3133/pp282b. ISSN 2330-7102.
- ^ Asselman, Nathalie E. M.; Middelkoop, Hans (1995-09). "Floodplain sedimentation: Quantities, patterns and processes". Earth Surface Processes and Landforms. 20 (6): 481–499. doi:10.1002/esp.3290200602. ISSN 0197-9337. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ Leeder, M. R. (Mike R.) (2011). Sedimentology and sedimentary basins : from turbulence to tectonics. 2nd ed. Chichester, West Sussex, UK: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4443-4992-4. OCLC 639163929.
- ^ Keighley, David G. (2012-04-23). "Sedimentology and sedimentary basins: from turbulence to tectonics (second edition) by MikeLeeder. Wiley-Blackwell, Chichester, 2011. No of pages: xiii + 768. Price US$ 151. ISBN 978-1-4443-4992-4 (hardback)". Geological Journal. 48 (2-3): 289–289. doi:10.1002/gj.2429. ISSN 0072-1050.
- ^ Keighley, David G. (2012-04-23). "Sedimentology and sedimentary basins: from turbulence to tectonics (second edition) by MikeLeeder. Wiley-Blackwell, Chichester, 2011. No of pages: xiii + 768. Price US$ 151. ISBN 978-1-4443-4992-4 (hardback)". Geological Journal. 48 (2-3): 289–289. doi:10.1002/gj.2429. ISSN 0072-1050.
- ^ Keighley, David G. (2012-04-23). "Sedimentology and sedimentary basins: from turbulence to tectonics (second edition) by MikeLeeder. Wiley-Blackwell, Chichester, 2011. No of pages: xiii + 768. Price US$ 151. ISBN 978-1-4443-4992-4 (hardback)". Geological Journal. 48 (2-3): 289–289. doi:10.1002/gj.2429. ISSN 0072-1050.
- ^ Leopold, Luna Bergere; Wolman, M. Gordon (1957). "River channel patterns: Braided, meandering, and straight". Professional Paper. doi:10.3133/pp282b. ISSN 2330-7102.
- ^ Lewin, John (1978-10). "Floodplain geomorphology". Progress in Physical Geography: Earth and Environment. 2 (3): 408–437. doi:10.1177/030913337800200302. ISSN 0309-1333. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ Leopold, Luna Bergere; Wolman, M. Gordon (1957). "River channel patterns: Braided, meandering, and straight". Professional Paper. doi:10.3133/pp282b. ISSN 2330-7102.