İçeriğe atla

Saksağan: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
girizgah
k Saksağanların aslında alacalı karga olmadıklarını kuluçka dönemlerini ve birçok eski bilgiyi değiştirip yeni güvenilir bilimsel bilgiler yazdım.
Etiketler: potansiyel vandalizm tanım değiştirme Görsel Düzenleyici
1. satır: 1. satır:
{{Diğer anlamı|Pica}}
{{Taksokuş
{{Taksokuş
| ad = Saksağan
| ad = Saksağan
9. satır: 8. satır:
| takım = [[Ötücü kuşlar|Passeriformes]] <br />(<small>Ötücü kuşlar</small>)
| takım = [[Ötücü kuşlar|Passeriformes]] <br />(<small>Ötücü kuşlar</small>)
| familya = [[Corvidae]] <br />(<small>Kargagiller</small>)
| familya = [[Corvidae]] <br />(<small>Kargagiller</small>)
| cins = Pica
| altbaşlık = Cinsler
| cins_yazar = [[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1760
| altbaşlık = Cinsler ve Türler
| açıklama =
| açıklama =
*Pica
Metne bakınız.

⚫
*Urocissa

*Cissa

⚫
*Cyanopica
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Pica}}
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Pica}}
}}
}}

⚫
'''Saksağan''' veya '''alaca karga''' (''Pica''), [[kargagiller]] (Corvidae) familyasından uzun kuyruklu [[kuş]] türlerini kapsayan bir [[cins]] ve ''[[Urocissa]]'', ''[[Cissa]]'', ''[[Cyanopica]]'', cinslerini oluşturan kuş türlerinin ortak adı.
Sanılanın aksine '''Saksağanlar''' '''Alacalı''' veya '''Alaca Karga''' değildir. Alacalı veya Alaca Karga ('''Corvus Albus''')<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Pied_crow|başlık=Gerçek Alacalı Karga|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>, [[Avrupa saksağanı|Avrupa Saksağanı]] ('''Pica Pica''')<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie#cite_ref-Lesley_J._Rogers_page_9_3-0|başlık=Saksağan Kuşu|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>'dır. Bu iki kuş birbirine çok fazla karıştırılmaktadır. Ek olarak Avustralya Saksağanı'da [[kargagiller]] (Corvidae) familyasından değildir. [[Artamidae]] familyasındandır.

⚫
'''Saksağan,''' [[kargagiller]] (Corvidae) familyasından uzun kuyruklu [[kuş]] türlerini kapsayan bir [[cins]] ve Pica, ''[[Cissa|Urocissa, Cissa, Cyanopica]]'' cinslerini oluşturan kuş türlerinin ortak adı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Magpie|başlık=Saksağan Cinsleri|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>


== Özellikleri ==
== Özellikleri ==


Uzun kuyruklu,çeşitli tüy renkleri olan vücutlarına oranla büyük bir beyni, çok güçlü gagası ve ayakları olan omnivor ve savunmacı olan ötücü kuşlardır. [[Karga]] ([[Karga|Corvus]]) türlerinin hepsi ve '''Saksağan türlerinin bazıları''' ortalama '''7 yaşındaki'''<ref>{{Web kaynağı|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0092895|başlık=Zeka|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> çocukla aynı zekaya sahiptir ve aynada kendilerini tanıdıkları ispatlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=HRVGA9zxXzk|başlık=Pica cinsinden bir saksağan ve ayna|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Ayna deneyleri hayvanlar için kolay değildir, sadece zeki hayvanlar kendilerini aynada tanıyabilir. Görsel hafızaları çok gelişmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=mRwSC5eHQzA|başlık=Taş ve Kuzgun|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> İnsan ve hayvan yüzlerini unutmazlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s|başlık=Karga ve Hafıza|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>İyilik, kötülük yapanları veya bir insanla, hayvanla yaşadıkları önemli olaylarda insan, hayvan yüzlerini unutmazlar. Hatta eğer önbelleğine almak isterse çevredeki '''cansız''' cisimlerin görünüşlerini bile tanıyabilir, hatırlayabilir. Fakat her yeni bilgi öğrendiklerinde eski bilgileri hatırlamak, bilmek zorlaşır. Daha da fazla yeni bilgi öğrendiklerinde ise eski bilgiler uçar gider. Sürüsünü, ailesini bu olaylara karşı uyarırlar ve olaylara göre davranıp hareket ederler. Yeni öğrendikleri bilgileri nesilden nesile aktarırlar<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU|başlık=Robot Karga'nın yaptıklarını gören tecrübesiz genç kuşlar daha kolay öğrenir.|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> ve çok karmaşık dil yetenekleriyle aynı biz insanlar gibi iletişim kurarlar.<ref>{{Web kaynağı|url='https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s|başlık=Kargalar ve Karmaşık Dil Becerileri|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Aslında doğada her hayvanın kendine özgü bir dili vardır, bir karga ötüşü bir yunus sesi çok fazla anlama gelmektedir. Ufacık bir ses frekansı bile, biz onları anlamasak da hayvanlara göre çok farklı anlamlara geliyor. Alet yapabilirler, buna örnek yeni kaledonya kargalarının ağaç kovuğundaki larvalara ulaşmak için çubuk veya dal parçası kullandıkları görülmüştür<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU|başlık=Kaledonya Kargası ve Yaptığı Aletler|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>, çubuk kullanmasının nedeni özellikle larvayı direkt olarak yukarıya çekmekten ziyade çok daha kolay olan yolu tercih eder. Larvayı çubukla dürtüp, larvanın sinirlenip çubuğu ısırmasını sağlamak ve yukarı çekip yemek.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=xwVhrrDvwPM|başlık=Kaledonya kargasının farklı taktiği|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Benzer deneyler kuzgunlarda da yapılmış bir yiyecek dolusu kaba ulaşmak için suya başka kaplar atıp su seviyesinin yükselmesini sağlayıp yiyecekli kabı almayı başarmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url='https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M|başlık=Kuzgunların Zekası|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Kargalar geleceğe dair planlar yapabilir ve düşünebilir. İsveç'te Lund Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalara göre primatlar "zihinsel zaman yolculuğu" ile geleceği hayal ederek düşünebilmektedir. Geleceğe yönelik plan yapma becerisi insana özel olduğu düşünülüyordu. Şimdi, ilk kez insan dışı türlerde de gelişmiş planlama kapasitesinin kesin kanıtı vardır. Aynı şekilde '''kuzgunlar''' [[Bayağı kuzgun|(Corvus Corax]]) da '''maymunlar gibi''' geleceğe yönelik plan yaptığı bilinmektedir. Buna en basit örnek olarak kargalar yiyeceklerini saklarlar, sincaplar sakladıkları yiyeceklerin yerini '''unuturlar''' ve bu sayede birçok ağacın oluşmasına katkı sağlarlar, sincapların aksine kargalar görsel hafızaları çok gelişmiş olduğu için yiyecekleri sakladıkları yeri unutmazlar ve her yıl sakladıkları yerleri bulurlar. Yiyecek saklamanın amacı zorlu dönemlerde, kış mevsiminde veya yavrulama döneminde zorluk çekmemesidir. Yiyeceğin fazlası her zaman saklanır.
Uzun kuyruklu, karın ve omuz [[tüy]]leri ile el uçma tüylerinin iç tarafları beyaz olan kuşlardır. Diğer vücut tüyleri siyah ve metalik parlaklık gösterir. Metalik yeşil olan kuyruk tüylerinin uçları parlak mavi, ayaklar ve gaga siyahtır. Boyları yaklaşık 46&nbsp;cm. dir. [[Böcek]]ler, kuş [[yumurta]]ları, [[solucan]]lar ve leşler ile beslenirler. Yerli kuşlardır. Doğuda yaşayanların bir kısmı gezicidir. 6-8 arası yumurta yumurtlarlar. Kuluçka süreleri 12 gündür. Yavrunun uçma süresi 16 gündür. Ötüşleri "şak-şak" şeklindedir. Ağaç, dal parçaları ve kökleri üst üste koyarak yaptıkları yuvalarının duvarlarını balçık kullanarak sağlamlaştırırlar. Yuvalarının üstünde şapkamsı bir yapı bulunur.


== Dağılımı ==
== Dağılımı ==
Pica cinsi; Avrupa, Asya, Kuzeybatı Amerika, Tibet'te ve Hindistan'ın yüksek rakımlı bölgelerinde Lakadh (Kargil ve Leh) ve Pakistan'da; [[Cyanopica]] ise Doğu Asya ve İber Yarımadası'nda bulunur.


== Yaşam Alanı ==
Avrupa'dan Asya'ya kadar ve Kuzey Amerika'yı da içine alan bölgelerde görülürler. Palearktik'in büyük bir kısmında, Güney Çin'de ve Hindu Çin'de yaygındırlar. Türkiye'de sürekli görülen yerleşik kuşlardır. Seyrek ağaçlı arazilerde, tarla ve parklarda, [[meyve]] bahçelerinde ve fundalıklarda yaşarlar.
Orman, köy, hayvancılığın yapıldığı yerler, fundalıklar, yaylalar ve Şehir'de yaşarlar. Şehir hayatına adapte olmuş kuşlardır. Şehirlerde insan çöplüklerinden dolayı sayıları daha çok ve hayatta kalma oranları diğer yaşam alanlarına göre yüksektir.


== Beslenme ==
Genellikle Asya'nın mavi ve yeşil saksağanlarıyla akraba oldukları bilinse de, yakın zamandaki araştırmalar Avrasya kargalarıya daha yakın akraba olduklarını göstermiştir.

Omnivor bir beslenme şekline sahiptirler, hemen hemen her şeyi yerler. Meyve, sebze, tahıl, kuruyemiş, besin çöpleri, leş, her türlü et çeşidi, böcekler, omurgasızlar, tohum, yavru kuşlar, kuş yumurtaları, yavru hayvanlar(kendinden boyut olarak küçük olan, yavru veya sakat olan canlıları avlayıp yerler).<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=3B20EgmHaUk&t=106s|başlık=Karga tavşan avlamış yiyor|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Şehirde yaşayan kargaların beslenmesinin %65'i insan yemeklerinden oluşur geriye kalanların ise yediği böcekler, tohumlar ve sadece %1'i leştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/2016/02/17/crow-curiosities-what-do-crows-eat/|başlık=Karga Diyeti|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Doğada insan yiyecekleri bulunmadığından, yırtıcı kuşların avladıkları avları çoğu zaman yırtıcı kuşun kuyruğuna vurup çekiştirip rahatsız ederler.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=DqFpx3mE9fQ&t=45s|başlık=Karga şahinin yiyeceğini çalmaya çalışıyor|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref>ve çalmak için uğraşırlar, fırsat olmadığında ise bekleyip geriye kalan et parçalarını ve bol miktarda daha fazla leş, tohum ve böcek yerler. Kargalar kendinden ufak '''yetişkin''' canlıları grup olup çok nadiren avlarlar. Bir avı '''çalmak''' avlanmaktan daha kolaydır. Şehirde ise yemek yiyen kediye veya köpeğe aynısını yaparlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=fiybgcPENFA|başlık=Kedilerden yiyecek çalmak için uğraşıyorlar|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Şehirde kedileri, köpekleri rahatsız edip yiyeceklerini çalmakta ustalaşmışlardır. Genede yiyecek çalmaktan çok aynı doğadaki gibi sıralarını beklerler, her zaman yiyecek çalmaya fırsat olmaz.

== Yaşam Şekli ==
Bir saksağanın doğumundan ölümüne kadar geçen süre çok karmaşık ve uzundur. Bir saksağanın doğumundan ölümüne kadar geçen süre çok karmaşık ve uzundur. Yapılan araştırmalarda yavru saksağanların ayaklarına bilezik takılmış ve sonuca göre ilk yıllarda saksağanların hayatta kalma olasılığı '''%22''', ilk yılı atlatanların hayatta kalma olasılığı '''%69'''<nowiki/>'dur. '''3.7''' yıl daha kazanmıştır. Kayıtlara geçmiş en uzun saksağan ömrü '''21 yıl 8 ay'dır.'''<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie#cite_ref-Lesley_J._Rogers_page_9_3-0|başlık=Saksağan hakkında|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Özetlemek gerekirse kargadan kargaya yuva yapma süresi kuluçka süresi değişir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/2016/03/29/everything-you-want-to-know-about-crow-nests/|başlık=Kargaların yuvalama şekli|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Saksağanlarda ortalama yuva yapma mevsimi şubat ayının son haftasında veya mart ayının ilk haftasında başlar, yuvanın dış iskeleti en az kalem kalınlığındaki dallardan; yuvanın iç kısmı ise kuru ot, pamuk, tüy gibi yumuşak malzemelerden oluşur, son olarak da yuvanın daha sağlam olması dalları birbirine yapıştırmak içinde '''çamur''' ile yuvalarını sıvarlar. Tokyo'daki orman kargalarının yuva yapmak için kıyafet askılıkları çaldıkları ve yuvanın yumuşak malzemesi olarak bizonların sırtına konup tüylerini yolup kaçtıkları görülmüştür.<ref>{{Web kaynağı|url=''https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s|başlık=Orman Kargasının Kullandığı değişik Aletler|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Avrupa Saksağanı'nda yuva yapımı '''30-40''' gün sürer. yuvayı yaptıktan 1 haftaya yakın süre sonra yuvada 4-6 adet yumurta vardır.En az '''3''', en fazla '''10''' yumurta olduğu kaydedilmiştir. Kuluçka süresi '''21-22''' gündür.Dişi kuş günde 1 kere yumurtlar böylelikle yumurtadan çıkan civciv bir öncekine göre hep 1 gün daha büyüktür, 1 gün önce doğar. Tek eşlidirler; ölene kadar aynı eşle yaşarlar, yavrulama döneminde dişi daha çok yuvada zaman geçirir ve erkek dişiyi besler. Yavrular yumurtadan çıktıktan 7-8 gün sonra gözleri açılır ve görünür şekilde tüyleri vardır; yumurtadan çıktıktan 3-3 buçuk hafta sonra yuvanın olduğu ağaçta 2 hafta yaşarlar,bu süre zarfında çok fazla dallara çıkıp uçma antrenmanı yaparlar ve sonrasında ebeveynleri gibi uçma özelliğine sahip olurlar ama uzun mesafe uçamazlar bu şekilde de yerde, ağaçta 1 hafta geçirirler sürenin sonunda 1 buçuk aylık-1 ay 3 haftaya yakın olurlar ve kendini kurtaracak kadar uçabilirler. '''Yetişkin''' olmayan yavru saksağanların kuyruk tüyleri daha kısa, tüyleri yetişkinlere nazaran daha az parlaktır; gagasının kenarında ten renginde yumuşak bir doku vardır, ağzının içi kırmızıdır ve gözleri maviye yakındır büyüdükçe göz rengi koyu kahverengi olur, gagasındaki yumuşak doku yok olur ve ağzının içinin bir kısmı, (gaga altı) siyaha döner. 2 aylık olduklarında ebeveynleri ağızdan beslemeyi bırakır ve artık kendisi yemek bulup yemeye başlar ailesiyle birlikte yemek bulup yer. Bu şekilde cinsel olgunluğa ulaşana kadar ('''3-4''') yıl ebeveynleriyle yaşar. Kargalarda; fiziksel,karakter ve zeka gelişimi '''1''' yılda tamamlanır ama üremeye hazır oldukları yaşa çok çok sonra ulaşırlar. Cinsel olgunluğa ulaştıktan sonra kalıcı olarak ebeveynlerinden, sürüsünden ayrılırlar ve kendi sürüsünü eşini kurarlar sonra tekrar yuva yapar. Bu sayede döngü tamamlanmış olur. Kargalarda sürü ve ailenin sayısı, kuşun yaşadığı yere, yiyecek bolluğuna, yaşına ve karakterine göre değişebilir. Saksağan veya [[Leş kargası|Leş Kargası]] (Corvus Cornix) yalnız yaşamazlar, sadece sürü üyelerinin sayısı daha azdır; Mesela yiyeceğin bol olduğu ağaçların büyük yüksek olduğu bir yerde saksağanlar daha fazladır, sürü üyeleri daha fazladır, ailesinden sürüsünden daha geç yaşta ayrılabilir ya da hiç ayrılmayabilir, çok büyük sürüler oluşturabilir. Bu verilerin çoğunluğu [[Avrupa saksağanı|Avrupa Saksağanı]]'na aittir. Öbür farklı cins ve türlerin yuvalaması, kuluçka süresi gibi bilgiler girilmemiştir.

== Davranışları ==

* Saksağanlar sosyal ve savunmacı kuşlardır, eşlerini, ailelerini, yavrularını ve bölgelerini korumak için ellerinden geleni yapacaklardır. Ama bu ters etkide gösterir, kargalar aynı türdeşi de olsa sürüsünden veya ailesinden olmadığı sürece yabancı kargaları istemezler sürüsünde istemezler onlarla yiyecek paylaşmazlar. Sürüye yeni bir karga katılmaya çalıştığında uzun bir zaman boyunca kabul etmeyebilirler. Kargalar cenaze törenleri yapmaktadır, aralarından biri öldüğünde ölünün etrafını sarıp karmaşık şekillerde birbirleriyle iletişim kurarlar. Ne olup bitiyor, anlamaya çalışırlar. Eğer aralarından birini öldürenin kim olduğunu bulurlarsa ondan intikam almak isteyeceklerdir. Bunu yapanın bir kedi, insan ya da herhangi yırtıcı bir hayvansa onu rahat bırakmazlar; Yüzleri, vücut özelliklerini akılda tutup, her gördüklerinde alarm çağrısıyla onu rahatsız ederler. Yapabilirlerse vurup kaçabilirler. Biz insanlar kargaların nasıl bir iletişim kurduğunu, kurdukları iletişimin ne anlama geldiğini bilemeyiz.<nowiki>''</nowiki>Bir ornitolog veya biyolog olmadığımız sürece<nowiki>''</nowiki> Tek bildiğimiz alarm çağrısı mı, normal çağrı mı ve şarkı olduğudur. Bilinenin aksine kargalar sadece '''esaret altında''' olduklarında parlak cisimlere, yiyecek dışındaki cisimlere ilgi duyarlar, onu saklarlar ve çalarlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crows-shiny|başlık=Kargalar ve parlak cisimler|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Onun dışında doğada yaşayan bir karga parlak bir cisim gördüğünde bakmayacaktır, bile. Esaret altında zekalarını daha iyi kullanabilirler ama mutlu olmazlar, türdeşleri olmadığından kendini yalnız hissedecektir. Kargalar '''yamyam''' değildir. Aile içinde bile çoğu kez kavga ederler ama kavga fazla büyümez fakat aynı tür ama sürüden/aileden değil veya farklı bir karga türü eşlerini, bölgelerini korumak için '''ölümcül''' savaşabilirler.<ref>{{Web kaynağı|url=https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-murder|başlık=Kargalar insanlar gibi bazen kendi türlerini öldürebilir|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Savaştığı kuş genelde sakatsa, hastaysa veya yavruysa ölür. Çok '''titiz''' ve gerektiğinde '''seçici''' kuşlardır. Çöp, leş, bazen de '''dışkı''' gibi maddelerle haşır neşir olmasına rağmen enteresan bir şekilde çoğu sokak kuşundan daha temizdir. <nowiki>''Örneğin güvercin''</nowiki> akbabaların leşden gelen mikroplardan arınmak için kısa ve mikrop üremeyen özel boyun tüyleri vardır. Vücutları bu bakterileri, mikropları uzaklaştırır. Aynı şekilde kargalarda çok sık banyo yapmayı seven yemek yedikten sonra gagasını silen hatta yediği leşi, çöpü, böceği dahası bulduğu her yiyeceği bile suda yıkar. Fırsatı olursa, bulursa en temiz suda bu işlemleri yapmayı tercih eder.


== Cinsler ve türler ==
== Cinsler ve türler ==
'''Holarktik (siyah/beyaz) Saksağanlar'''
[[Dosya:Korean magpie in Daejeon facing away.jpg|thumb|220px]]

[[Dosya:Elster wikipedia2.jpg|thumb|220px]]
* '''''Pica'''''
* Cins ''Pica''
**[[Avrupa saksağanı|Avrupa Saksağanı]], ''Pica pica'' 44-46 cm uzunluk, 52-62 cm kanat açıklığı, erkeklerde 210–272 g, dişilerde 182–214 g kütle ve 5-8 kuluçka büyüklüğü
** [[Avrupa saksağanı]] (''Pica pica'') [[Türkiye]].
** [[Kore saksağanı]] (''Pica sericea'')
** [[Siyah-Gagalı Saksağan]], ''Pica hudsonia'' 45 – 60 cm uzunluk, 180 g kütle
** [[Sarı gagalı saksağan]] (''Pica nuttalli'')
** [[Sarı-Gagalı Saksağan]], ''Pica nuttalli'' 150 g kütle 5-7 kuluçka büyüklüğü
** [[Kara gagalı saksağan]] (''Pica hudsonia'')
** [[Arap Saksağanı]], ''Pica asirensis''
** [[Mağrip Saksağan]], ''Pica mauritanica''
⚫
* ''[[Urocissa]]''
** [[Formoza mavi saksağanı]] (''Urocissa caerulea'')
** [[Kore Saksağanı]], ''Pica sericea''

⚫
** [[Kızıl gagalı mavi saksağan]] (''Urocissa erythrorhyncha'')
'''Oryantal (mavi/yeşil) Saksağanlar'''
** [[Altın gagalı saksağan]] (''Urocissa flavirostris'')

** [[Ak kanatlı saksağan]] (''Urocissa whiteheadi'')
** [[Sri Lanka mavi saksağanı]] (''Urocissa ornata'')
* Cins ''Urocissa''
⚫
** [[Tayvan mavi saksağan]], ''Urocissa caerulea''
⚫
* ''[[Cissa]]''
** [[Kırmızı-Gagalı Mavi Saksağan,]] ''Urocissa erythrorhyncha''
⚫
** [[Yeşil saksağan]] (''Cissa chinensis'')
** [[Sarı göğüslü saksağan]] (''Cissa hypoleuca'')
** [[Sarı-Gagalı Mavi Saksağan]], ''Urocissa flavirostris''
** [[Kısa kuyruklu saksağan]] (''Cissa thalassina'')
** [[Beyaz-Kanatlı Saksağan]], ''Urocissa whiteheadi''
** [[Sri Lanka Mavi Saksağan]], ''Urocissa ornata''
⚫
* ''[[Cyanopica]]''
⚫
* Cins ''Cissa''
⚫
** [[Mavi kanatlı saksağan]] (''Cyanopica cyana'')
⚫
** [[Yaygın Yeşil Saksağan]], ''Cissa chinensis'' 130 g kütle
** [[Sarı-Göğüslü Saksağan]], ''Cissa hypoleuca''
** [[Cavalı Yeşil Saksağan]], ''Cissa thalassina''
** [[Bornean Yeşil Saksağan]], ''Cissa jefferyi''

'''Mavi-Kanatlı Saksağanlar'''

* Cins ''Cyanopica''
⚫
** [[Mavi-Kanatlı Saksağan]], ''Cyanopica cyanus''
** [[İber Saksağanı]], ''Cyanopica cooki''

== Referanslar ==

# Üreme Şekli, Yaşamı<nowiki/>: https://en.wikipedia.org/wiki/Magpie https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie#cite_ref-Lesley_J._Rogers_page_9_3-0 https://en.wikipedia.org/wiki/Pica_(genus) https://en.wikipedia.org/wiki/Urocissa https://en.wikipedia.org/wiki/Cyanopica https://en.wikipedia.org/wiki/Crow. Gerçek Alacalı Karga:https://en.wikipedia.org/wiki/Pied_crow

2. Davranışları, Zekası https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie https://www.youtube.com/watch?v=cbSu2PXOTOc&t=108s

bu belgeselde orman kargaları yuva yapmak için kıyafet askılıklarını kullanıyor:<nowiki>''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s.<nowiki>''</nowiki> https://www.youtube.com/watch?v=YwXKNMI9sGU https://www.youtube.com/watch?v=Sng1oV_uDzM https://www.youtube.com/watch?v=AVaITA7eBZE&t=12s

3. Görsel Hafıza hakkında https://www.youtube.com/watch?v=mRwSC5eHQzA

4. Yeni Kaledonya kargaları ve yaptığı Aletler https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU

5. Bu videoda çubukla larvaları dürtüp kızdırarak çubuğu ısırmasını sağlıyor ve yukarı çekip yiyor <nowiki>''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=xwVhrrDvwPM<nowiki>''. Kargalar birbirlerine yeni şeyler öğretebilir bilgiyi nesilden nesle aktarabilir bu videoda robot karganın yaptıklarını başka kargalar uygulayıp öğrenebilir ''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=8LaCfp2ugHU<nowiki>''</nowiki>

6. Kuzgunların su seviyesini yükseltip yiyecekli kaba ulaştığı video <nowiki>''</nowiki>https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M<nowiki>''</nowiki>

7. Kargalar hakkında bilimsel çoğu şeyler yazan en iyi site John Marzluff(Vahşi Yaşam Biyoloğu)' un doktora sonrası araştırma öğrencisi Kaeli Swift'in yazıları: https://corvidresearch.blog/about/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-murder https://corvidresearch.blog/2016/03/29/everything-you-want-to-know-about-crow-nests/

8. Kargaların Beslenmesi https://corvidresearch.blog/2016/02/17/crow-curiosities-what-do-crows-eat/

9. Pica cinsinden bir saksağan kendini aynada tanığı video: https://www.youtube.com/watch?v=HRVGA9zxXzk

10. Karga Zekası 5-7 yaş arasındaki çocuklarla eş olabilir: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0092895

11. Yırtıcı kuşu rahatsız ettiği video https://www.youtube.com/watch?v=DqFpx3mE9fQ&t=45s


[[Kategori:Saksağanlar| ]]
[[Kategori:Saksağanlar| ]]

Sayfanın 21.59, 18 Mayıs 2020 tarihindeki hâli

Saksağan
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Passeriformes
(Ötücü kuşlar)
Familya: Corvidae
(Kargagiller)
Cinsler
  • Pica
  • Urocissa
  • Cissa
  • Cyanopica

Sanılanın aksine Saksağanlar Alacalı veya Alaca Karga değildir. Alacalı veya Alaca Karga (Corvus Albus)[1], Avrupa Saksağanı (Pica Pica)[2]'dır. Bu iki kuş birbirine çok fazla karıştırılmaktadır. Ek olarak Avustralya Saksağanı'da kargagiller (Corvidae) familyasından değildir. Artamidae familyasındandır.

Saksağan, kargagiller (Corvidae) familyasından uzun kuyruklu kuş türlerini kapsayan bir cins ve Pica, Urocissa, Cissa, Cyanopica cinslerini oluşturan kuş türlerinin ortak adı.[3]

Özellikleri

Uzun kuyruklu,çeşitli tüy renkleri olan vücutlarına oranla büyük bir beyni, çok güçlü gagası ve ayakları olan omnivor ve savunmacı olan ötücü kuşlardır. Karga (Corvus) türlerinin hepsi ve Saksağan türlerinin bazıları ortalama 7 yaşındaki[4] çocukla aynı zekaya sahiptir ve aynada kendilerini tanıdıkları ispatlanmıştır.[5] Ayna deneyleri hayvanlar için kolay değildir, sadece zeki hayvanlar kendilerini aynada tanıyabilir. Görsel hafızaları çok gelişmiştir.[6] İnsan ve hayvan yüzlerini unutmazlar.[7]İyilik, kötülük yapanları veya bir insanla, hayvanla yaşadıkları önemli olaylarda insan, hayvan yüzlerini unutmazlar. Hatta eğer önbelleğine almak isterse çevredeki cansız cisimlerin görünüşlerini bile tanıyabilir, hatırlayabilir. Fakat her yeni bilgi öğrendiklerinde eski bilgileri hatırlamak, bilmek zorlaşır. Daha da fazla yeni bilgi öğrendiklerinde ise eski bilgiler uçar gider. Sürüsünü, ailesini bu olaylara karşı uyarırlar ve olaylara göre davranıp hareket ederler. Yeni öğrendikleri bilgileri nesilden nesile aktarırlar[8] ve çok karmaşık dil yetenekleriyle aynı biz insanlar gibi iletişim kurarlar.[9] Aslında doğada her hayvanın kendine özgü bir dili vardır, bir karga ötüşü bir yunus sesi çok fazla anlama gelmektedir. Ufacık bir ses frekansı bile, biz onları anlamasak da hayvanlara göre çok farklı anlamlara geliyor. Alet yapabilirler, buna örnek yeni kaledonya kargalarının ağaç kovuğundaki larvalara ulaşmak için çubuk veya dal parçası kullandıkları görülmüştür[10], çubuk kullanmasının nedeni özellikle larvayı direkt olarak yukarıya çekmekten ziyade çok daha kolay olan yolu tercih eder. Larvayı çubukla dürtüp, larvanın sinirlenip çubuğu ısırmasını sağlamak ve yukarı çekip yemek.[11] Benzer deneyler kuzgunlarda da yapılmış bir yiyecek dolusu kaba ulaşmak için suya başka kaplar atıp su seviyesinin yükselmesini sağlayıp yiyecekli kabı almayı başarmıştır.[12] Kargalar geleceğe dair planlar yapabilir ve düşünebilir. İsveç'te Lund Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalara göre primatlar "zihinsel zaman yolculuğu" ile geleceği hayal ederek düşünebilmektedir. Geleceğe yönelik plan yapma becerisi insana özel olduğu düşünülüyordu. Şimdi, ilk kez insan dışı türlerde de gelişmiş planlama kapasitesinin kesin kanıtı vardır. Aynı şekilde kuzgunlar (Corvus Corax) da maymunlar gibi geleceğe yönelik plan yaptığı bilinmektedir. Buna en basit örnek olarak kargalar yiyeceklerini saklarlar, sincaplar sakladıkları yiyeceklerin yerini unuturlar ve bu sayede birçok ağacın oluşmasına katkı sağlarlar, sincapların aksine kargalar görsel hafızaları çok gelişmiş olduğu için yiyecekleri sakladıkları yeri unutmazlar ve her yıl sakladıkları yerleri bulurlar. Yiyecek saklamanın amacı zorlu dönemlerde, kış mevsiminde veya yavrulama döneminde zorluk çekmemesidir. Yiyeceğin fazlası her zaman saklanır.

Dağılımı

Pica cinsi; Avrupa, Asya, Kuzeybatı Amerika, Tibet'te ve Hindistan'ın yüksek rakımlı bölgelerinde Lakadh (Kargil ve Leh) ve Pakistan'da; Cyanopica ise Doğu Asya ve İber Yarımadası'nda bulunur.

Yaşam Alanı

Orman, köy, hayvancılığın yapıldığı yerler, fundalıklar, yaylalar ve Şehir'de yaşarlar. Şehir hayatına adapte olmuş kuşlardır. Şehirlerde insan çöplüklerinden dolayı sayıları daha çok ve hayatta kalma oranları diğer yaşam alanlarına göre yüksektir.

Beslenme

Omnivor bir beslenme şekline sahiptirler, hemen hemen her şeyi yerler. Meyve, sebze, tahıl, kuruyemiş, besin çöpleri, leş, her türlü et çeşidi, böcekler, omurgasızlar, tohum, yavru kuşlar, kuş yumurtaları, yavru hayvanlar(kendinden boyut olarak küçük olan, yavru veya sakat olan canlıları avlayıp yerler).[13] Şehirde yaşayan kargaların beslenmesinin %65'i insan yemeklerinden oluşur geriye kalanların ise yediği böcekler, tohumlar ve sadece %1'i leştir.[14] Doğada insan yiyecekleri bulunmadığından, yırtıcı kuşların avladıkları avları çoğu zaman yırtıcı kuşun kuyruğuna vurup çekiştirip rahatsız ederler.[15]ve çalmak için uğraşırlar, fırsat olmadığında ise bekleyip geriye kalan et parçalarını ve bol miktarda daha fazla leş, tohum ve böcek yerler. Kargalar kendinden ufak yetişkin canlıları grup olup çok nadiren avlarlar. Bir avı çalmak avlanmaktan daha kolaydır. Şehirde ise yemek yiyen kediye veya köpeğe aynısını yaparlar.[16] Şehirde kedileri, köpekleri rahatsız edip yiyeceklerini çalmakta ustalaşmışlardır. Genede yiyecek çalmaktan çok aynı doğadaki gibi sıralarını beklerler, her zaman yiyecek çalmaya fırsat olmaz.

Yaşam Şekli

Bir saksağanın doğumundan ölümüne kadar geçen süre çok karmaşık ve uzundur. Bir saksağanın doğumundan ölümüne kadar geçen süre çok karmaşık ve uzundur. Yapılan araştırmalarda yavru saksağanların ayaklarına bilezik takılmış ve sonuca göre ilk yıllarda saksağanların hayatta kalma olasılığı %22, ilk yılı atlatanların hayatta kalma olasılığı %69'dur. 3.7 yıl daha kazanmıştır. Kayıtlara geçmiş en uzun saksağan ömrü 21 yıl 8 ay'dır.[17] Özetlemek gerekirse kargadan kargaya yuva yapma süresi kuluçka süresi değişir.[18] Saksağanlarda ortalama yuva yapma mevsimi şubat ayının son haftasında veya mart ayının ilk haftasında başlar, yuvanın dış iskeleti en az kalem kalınlığındaki dallardan; yuvanın iç kısmı ise kuru ot, pamuk, tüy gibi yumuşak malzemelerden oluşur, son olarak da yuvanın daha sağlam olması dalları birbirine yapıştırmak içinde çamur ile yuvalarını sıvarlar. Tokyo'daki orman kargalarının yuva yapmak için kıyafet askılıkları çaldıkları ve yuvanın yumuşak malzemesi olarak bizonların sırtına konup tüylerini yolup kaçtıkları görülmüştür.[19] Avrupa Saksağanı'nda yuva yapımı 30-40 gün sürer. yuvayı yaptıktan 1 haftaya yakın süre sonra yuvada 4-6 adet yumurta vardır.En az 3, en fazla 10 yumurta olduğu kaydedilmiştir. Kuluçka süresi 21-22 gündür.Dişi kuş günde 1 kere yumurtlar böylelikle yumurtadan çıkan civciv bir öncekine göre hep 1 gün daha büyüktür, 1 gün önce doğar. Tek eşlidirler; ölene kadar aynı eşle yaşarlar, yavrulama döneminde dişi daha çok yuvada zaman geçirir ve erkek dişiyi besler. Yavrular yumurtadan çıktıktan 7-8 gün sonra gözleri açılır ve görünür şekilde tüyleri vardır; yumurtadan çıktıktan 3-3 buçuk hafta sonra yuvanın olduğu ağaçta 2 hafta yaşarlar,bu süre zarfında çok fazla dallara çıkıp uçma antrenmanı yaparlar ve sonrasında ebeveynleri gibi uçma özelliğine sahip olurlar ama uzun mesafe uçamazlar bu şekilde de yerde, ağaçta 1 hafta geçirirler sürenin sonunda 1 buçuk aylık-1 ay 3 haftaya yakın olurlar ve kendini kurtaracak kadar uçabilirler. Yetişkin olmayan yavru saksağanların kuyruk tüyleri daha kısa, tüyleri yetişkinlere nazaran daha az parlaktır; gagasının kenarında ten renginde yumuşak bir doku vardır, ağzının içi kırmızıdır ve gözleri maviye yakındır büyüdükçe göz rengi koyu kahverengi olur, gagasındaki yumuşak doku yok olur ve ağzının içinin bir kısmı, (gaga altı) siyaha döner. 2 aylık olduklarında ebeveynleri ağızdan beslemeyi bırakır ve artık kendisi yemek bulup yemeye başlar ailesiyle birlikte yemek bulup yer. Bu şekilde cinsel olgunluğa ulaşana kadar (3-4) yıl ebeveynleriyle yaşar. Kargalarda; fiziksel,karakter ve zeka gelişimi 1 yılda tamamlanır ama üremeye hazır oldukları yaşa çok çok sonra ulaşırlar. Cinsel olgunluğa ulaştıktan sonra kalıcı olarak ebeveynlerinden, sürüsünden ayrılırlar ve kendi sürüsünü eşini kurarlar sonra tekrar yuva yapar. Bu sayede döngü tamamlanmış olur. Kargalarda sürü ve ailenin sayısı, kuşun yaşadığı yere, yiyecek bolluğuna, yaşına ve karakterine göre değişebilir. Saksağan veya Leş Kargası (Corvus Cornix) yalnız yaşamazlar, sadece sürü üyelerinin sayısı daha azdır; Mesela yiyeceğin bol olduğu ağaçların büyük yüksek olduğu bir yerde saksağanlar daha fazladır, sürü üyeleri daha fazladır, ailesinden sürüsünden daha geç yaşta ayrılabilir ya da hiç ayrılmayabilir, çok büyük sürüler oluşturabilir. Bu verilerin çoğunluğu Avrupa Saksağanı'na aittir. Öbür farklı cins ve türlerin yuvalaması, kuluçka süresi gibi bilgiler girilmemiştir.

Davranışları

  • Saksağanlar sosyal ve savunmacı kuşlardır, eşlerini, ailelerini, yavrularını ve bölgelerini korumak için ellerinden geleni yapacaklardır. Ama bu ters etkide gösterir, kargalar aynı türdeşi de olsa sürüsünden veya ailesinden olmadığı sürece yabancı kargaları istemezler sürüsünde istemezler onlarla yiyecek paylaşmazlar. Sürüye yeni bir karga katılmaya çalıştığında uzun bir zaman boyunca kabul etmeyebilirler. Kargalar cenaze törenleri yapmaktadır, aralarından biri öldüğünde ölünün etrafını sarıp karmaşık şekillerde birbirleriyle iletişim kurarlar. Ne olup bitiyor, anlamaya çalışırlar. Eğer aralarından birini öldürenin kim olduğunu bulurlarsa ondan intikam almak isteyeceklerdir. Bunu yapanın bir kedi, insan ya da herhangi yırtıcı bir hayvansa onu rahat bırakmazlar; Yüzleri, vücut özelliklerini akılda tutup, her gördüklerinde alarm çağrısıyla onu rahatsız ederler. Yapabilirlerse vurup kaçabilirler. Biz insanlar kargaların nasıl bir iletişim kurduğunu, kurdukları iletişimin ne anlama geldiğini bilemeyiz.''Bir ornitolog veya biyolog olmadığımız sürece'' Tek bildiğimiz alarm çağrısı mı, normal çağrı mı ve şarkı olduğudur. Bilinenin aksine kargalar sadece esaret altında olduklarında parlak cisimlere, yiyecek dışındaki cisimlere ilgi duyarlar, onu saklarlar ve çalarlar.[20] Onun dışında doğada yaşayan bir karga parlak bir cisim gördüğünde bakmayacaktır, bile. Esaret altında zekalarını daha iyi kullanabilirler ama mutlu olmazlar, türdeşleri olmadığından kendini yalnız hissedecektir. Kargalar yamyam değildir. Aile içinde bile çoğu kez kavga ederler ama kavga fazla büyümez fakat aynı tür ama sürüden/aileden değil veya farklı bir karga türü eşlerini, bölgelerini korumak için ölümcül savaşabilirler.[21] Savaştığı kuş genelde sakatsa, hastaysa veya yavruysa ölür. Çok titiz ve gerektiğinde seçici kuşlardır. Çöp, leş, bazen de dışkı gibi maddelerle haşır neşir olmasına rağmen enteresan bir şekilde çoğu sokak kuşundan daha temizdir. ''Örneğin güvercin'' akbabaların leşden gelen mikroplardan arınmak için kısa ve mikrop üremeyen özel boyun tüyleri vardır. Vücutları bu bakterileri, mikropları uzaklaştırır. Aynı şekilde kargalarda çok sık banyo yapmayı seven yemek yedikten sonra gagasını silen hatta yediği leşi, çöpü, böceği dahası bulduğu her yiyeceği bile suda yıkar. Fırsatı olursa, bulursa en temiz suda bu işlemleri yapmayı tercih eder.

Cinsler ve türler

Holarktik (siyah/beyaz) Saksağanlar

Oryantal (mavi/yeşil) Saksağanlar

Mavi-Kanatlı Saksağanlar

Referanslar

  1. Üreme Şekli, Yaşamı: https://en.wikipedia.org/wiki/Magpie https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie#cite_ref-Lesley_J._Rogers_page_9_3-0 https://en.wikipedia.org/wiki/Pica_(genus) https://en.wikipedia.org/wiki/Urocissa https://en.wikipedia.org/wiki/Cyanopica https://en.wikipedia.org/wiki/Crow. Gerçek Alacalı Karga:https://en.wikipedia.org/wiki/Pied_crow

2. Davranışları, Zekası https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_magpie https://www.youtube.com/watch?v=cbSu2PXOTOc&t=108s

bu belgeselde orman kargaları yuva yapmak için kıyafet askılıklarını kullanıyor:''https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s.'' https://www.youtube.com/watch?v=YwXKNMI9sGU https://www.youtube.com/watch?v=Sng1oV_uDzM https://www.youtube.com/watch?v=AVaITA7eBZE&t=12s

3. Görsel Hafıza hakkında https://www.youtube.com/watch?v=mRwSC5eHQzA

4. Yeni Kaledonya kargaları ve yaptığı Aletler https://www.youtube.com/watch?v=UZM9GpLXepU

5. Bu videoda çubukla larvaları dürtüp kızdırarak çubuğu ısırmasını sağlıyor ve yukarı çekip yiyor ''https://www.youtube.com/watch?v=xwVhrrDvwPM''. Kargalar birbirlerine yeni şeyler öğretebilir bilgiyi nesilden nesle aktarabilir bu videoda robot karganın yaptıklarını başka kargalar uygulayıp öğrenebilir ''https://www.youtube.com/watch?v=8LaCfp2ugHU''

6. Kuzgunların su seviyesini yükseltip yiyecekli kaba ulaştığı video ''https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M''

7. Kargalar hakkında bilimsel çoğu şeyler yazan en iyi site John Marzluff(Vahşi Yaşam Biyoloğu)' un doktora sonrası araştırma öğrencisi Kaeli Swift'in yazıları: https://corvidresearch.blog/about/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/ https://corvidresearch.blog/faqs-about-crows/#crow-murder https://corvidresearch.blog/2016/03/29/everything-you-want-to-know-about-crow-nests/

8. Kargaların Beslenmesi https://corvidresearch.blog/2016/02/17/crow-curiosities-what-do-crows-eat/

9. Pica cinsinden bir saksağan kendini aynada tanığı video: https://www.youtube.com/watch?v=HRVGA9zxXzk

10. Karga Zekası 5-7 yaş arasındaki çocuklarla eş olabilir: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0092895

11. Yırtıcı kuşu rahatsız ettiği video https://www.youtube.com/watch?v=DqFpx3mE9fQ&t=45s

  1. ^ "Gerçek Alacalı Karga". 
  2. ^ "Saksağan Kuşu". 
  3. ^ "Saksağan Cinsleri". 
  4. ^ "Zeka". 
  5. ^ "Pica cinsinden bir saksağan ve ayna". 
  6. ^ "Taş ve Kuzgun". 
  7. ^ "Karga ve Hafıza". 
  8. ^ "Robot Karga'nın yaptıklarını gören tecrübesiz genç kuşlar daha kolay öğrenir". 
  9. ^ ['https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s "Kargalar ve Karmaşık Dil Becerileri"] |url= değerini kontrol edin (yardım). 
  10. ^ "Kaledonya Kargası ve Yaptığı Aletler". 
  11. ^ "Kaledonya kargasının farklı taktiği". 
  12. ^ ['https://www.youtube.com/watch?v=lrYPm6DD44M "Kuzgunların Zekası"] |url= değerini kontrol edin (yardım). 
  13. ^ "Karga tavşan avlamış yiyor". 
  14. ^ "Karga Diyeti". 
  15. ^ "Karga şahinin yiyeceğini çalmaya çalışıyor". 
  16. ^ "Kedilerden yiyecek çalmak için uğraşıyorlar". 
  17. ^ "Saksağan hakkında". 
  18. ^ "Kargaların yuvalama şekli". 
  19. ^ [https://www.youtube.com/watch?v=zGYII1XbE4U&t=1607s "Orman Kargasının Kullandığı değişik Aletler"] |url= değerini kontrol edin (yardım). 
  20. ^ "Kargalar ve parlak cisimler". 
  21. ^ "Kargalar insanlar gibi bazen kendi türlerini öldürebilir". 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Saksağan&oldid=22467970" sayfasından alınmıştır