Kafkas bizonu
| Kafkas bizonu | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 E. Demidoff'un Kafkasya'da Av Gezileri (1889) kitabında yer alan öldürülmüş bir Kafkas bizonu fotoğrafı
| ||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||
Soyu tükenmiş (IUCN 3.1)[1]
| ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Bison bonasus caucasicus
|
Kafkas bizonu (Bison bonasus caucasicus) veya dombay (домбай), Kafkas Dağları'nda yaşamış, soyu tükenmiş bir Avrupa bizonu alt türüdür.
Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Modern bilimsel yaklaşımlar yapılmadan önce bu alttür hakkında, neslinin tükenmesi nedeniyle vücut büyüklüğü de dahil olmak üzere morfolojik ayrıntıları hakkında çok az şey bilinmekteydi.
Günümüzde yaşayan bizon türleriyle karşılaştırıldığında, Kafkas bizonu dağlık yaşam alanlarına daha fazla uyum sağlamıştı. Kafkas bizonu boyut olarak daha küçük bir alttürdü ve kütle bakımından daha zayıftı. Daha kısa ama daha yüksek toynakları vardı. Daha gelişmiş omuz kemerine sahip olan Kafkas bizonunun kafatası Kuban bölgesinde bulunan örneklerle benzer boyuttaydı. Kafkas bizonunun boynuzları çok daha kalın ve daha büyüktü, kürkleri daha az tüylüydü ve başlarının arkasında kıvırcık tüyleri vardı. Ninell Melkadze, Nargiza Ninua, Izabella Skhirtladze (2009): Catalogue of the type specimens of Caucasian large mammalian fauna in the collection of the National Museum of Georgia</ref>[2]
Kafkasya'da Hazar kaplanı ve Asya aslanının yanı sıra kurt ve ayı gibi diğer yırtıcı hayvanlar tarafından avlanırdı.
Yok olması ve korunması[değiştir | kaynağı değiştir]
17. yüzyılda Kafkas bizonu hâlâ Batı Kafkasya'da geniş bir bölgede yaşıyordu. Bu tarihten sonra dağlardaki insan yerleşimleri artmaya başladı ve Kafkas bizonlarının yaşadığı bölgenin alanı, 19. yüzyılın sonunda %90 oranında azaldı. Kafkas bizonu nüfusu 1860'larda 2.000 civarına, 1917'de 500-600'e, 1921'de ise yalnızca 50 bireye düştü.[3] Buna rağmen tür üzerine yapılan kaçak avcılık devam etti ve 1927'de geriye kalan son üç Kafkas bizonu da öldürüldü.[4]
Yalnızca bir Kafkas bizonunun esaret altında tutulduğu bilinmektedir. Kaukasus adı verilen bu boğa, 1907 yılında Kafkas Dağları'nda doğmuş ve 1908 yılında Almanya'ya getirilerek 26 Şubat 1925 tarihine kadar burada yaşamıştır. Esaret altındayken ova bizonunun alt türü olan Bison bonasus bonasus inekleriyle çiftleşti ve bu birlikteliklerden melez bir tür doğdu.[5]
1940 yılında bir grup Kafkas-Amerikan bizonu melezi Kafkas Biyosfer Rezervine ve 1959'da Nalçik Ormancılık Av Yönetim Birimi'ne (Kabardey-Balkarya) salındı. 2000 yılında bu melezler, dağ bizonu (Bison bonasus montanus) gibi bir alt tür olarak tanımlandı. Bu alttür tanımlamalarının ise bilimsel bir temeli yoktur.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Plumb, G.; Kowalczyk, R.; Hernandez-Blanco, J.A. (2020). "Bison bonasus". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2020: e.T2814A45156279. doi:10.2305/IUCN.UK.2020-3.RLTS.T2814A45156279.en
. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.
- ^ Daniel Foidl, 2013, Over-purity as a danger for the Wisent?
- ^ Zablotskaya, Lidia V.; Zablotsky, Mikhail A.; Zablotskaya, Marina M. (26–30 Eylül 1988). "Origin of the Hybrids of North American and European Bison in the Caucasus Mountains". Proceedings of the Second Conference of Bison Specialist Group. Sochi: SSC/IUCN.
- ^ Bashkirov, I. S. (1939). "Caucasian European Bison". Moskova: Central Board for Reserves, Forest Parks and Zoological Gardens, Council of the People’s Commissars of the RSFSR: 1-72.
- ^ Puzek, Z.; ve diğerleri. (2002). European Bison Bison bonasus: Current State of the Species and an Action Plan for Its Conservation. Bialowieza: Mammal Research Institute, Polish Academy of Sciences.
- ^ Rautian, G. S.; Kalabushkin, B. A.; Nemtsev, A. S. (2000). "A New subspecies of the European Bison, Bison bonasus montanus ssp. nov". Doklady Biological Sciences. 375 (4): 563-567. doi:10.1023/A:1026658309135. PMID 11211514.
