Maria Laura Moura Mouzinho Leite Lopes

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Maria Laura Moura Mouzinho Leite Lopes
Doğum18 Ocak 1917(1917-01-18)
Timbaúba, Pernambuco
Ölüm20 Haziran 2013 (96 yaşında)
Rio de Janeiro, Rio de Janeiro
MilliyetBrezilyalı
Mezun olduğu okul(lar)National Faculty of Philosophy (FNFi)
Tanınma nedeniMatematik alanında doktora yapan ilk Brezilyalı kadın
EvlilikJosé Leite Lopes
Ebeveyn(ler)Oscar Mouzinho (baba), Laura Moura Mouzinho (anne)[1]
Kariyeri
DallarıMatematik
Çalıştığı kurumlar
PatronlarAntónio Aniceto Ribeiro Monteiro, César Lattes

Maria Laura Moura Mouzinho Leite Lopes veya Maria Laura Mouzinho Leite Lopes veya Maria Laura Lopes (Timbaúba, 18 Ekim 1917 - Rio de Janeiro, 20 Haziran 2013), Matematik eğitimi konusunda uzmanlaşmış Brezilyalı bir matematikçi ve matematik alanında doktora yapan ilk Brezilyalı kadındır.[2][3]

Tanınmış bir matematikçi olarak diktatörlük ile mücadele etmiş ve araştırma kurumlarının kurulmasını desteklemiştir. José Leite Lopes ve César Lattes ile birlikte 1949 yılında kurduğu Brezilya Fizik Araştırma Merkezi (CBPF-Brazilian Center for Research in Physics) adlı enstitünün kuruluşuna öncülük eden grubun bir parçasıydı.[4] Ayrıca, Ulusal Bilimsel ve Teknolojik Gelişim Konseyi (CNPq-National Council for Scientific and Technological Development), Ulusal Saf ve Uygulamalı Matematik Enstitüsü (IMPA-National Institute for Pure and Applied Mathematics) ve Brazilian Society for Mathematics Education [pt] (SBEM) gibi diğer önemli kurumların kurulmasına yönelik çalışmalara katılmıştır.[2]

Kişisel yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Maria Laura, 18 Ocak 1917'de Pernambuco eyaletinin Zona da Mata kentinde doğdu. Laura Moura Mouzinho ve kendi kendini yetiştirmiş bir tüccar olan Oscar Mouzinho'nun kızıdır. Ailesi çocuklarının eğitimini teşvik etti ve Maria Laura okul hayatına Recife'deki João Barbalho Okul Grubu'nda başladı ve 1931 yılında mezun oldu.[2]

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1932 yılında Escola Normal de Pernambuco'ya girdi ve 1934 yılına kadar burada öğretmen Luiz de Barros Freire'nin (1986-1963) öğrencisi oldu. Maria Laura'ya göre, matematikte meslek sahibi olmasından o sorumluydu. 1935 yılında aile Rio de Janeiro'ya taşındı ve Maria Laura burada La-Fayette Enstitüsü'ne kaydoldu. 1939'da Federal Bölge Üniversitesi'nde (Universidade do Distrito Federal - UDF) Matematik bölümüne girdi, ancak sadece 15 gün ders alabildi, çünkü üniversite 1.063/39 sayılı Federal Kararname ile lağvedilmişti. Profesörler ve öğrenciler yeni kurulan Ulusal Felsefe Fakültesi'nin (Faculdade Nacional de Filosofia - FNFi) Matematik bölümüne aktarılmıştır.[2]

Maria Laura, 1941 yılında matematik alanında bakalorya derecesini aldı. 1942 yılında lisantiat derecesini aldı,[2] ve 1949 yılında matematik alanında doktora derecesini alarak Brezilya'da bu unvanı alan ilk kadın oldu.[2][3] Doktorasını almadan önce FNFi Matematik Bölümü'nde yardımcı doçent olarak görev yapmaktaydı ve 1949 yılında César Lattes (1924-2005) ve José Leite Lopes (1918-2006) ile birlikte CBPF'nin kuruluşunda yer aldı. Aynı yıl, yeni kurulan Havacılık Teknoloji Enstitüsü (Instituto Tecnológico da Aeronáutica - ITA) Mühendislik dersinde Geometri öğretti ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Chicago Üniversitesi Matematik Bölümü'nde çalıştı.[2][3][5]

1952 yılında profesör Cândido Lima da Silva Dias (1913-1998) ile birlikte IMPA'yı kurdu. Aynı yılın Mart ayında Brezilya Bilimler Akademisi'nden (Academia Brasileira de Ciências - ABC) mezun oldu.[2][3]

1956 yılında ünlü fizikçi ve profesör José Leite Lopes ile evlendi. 1961 yılında Guanabara Eyaleti Teknik Mesleki Eğitim profesörlüğüne atandı ve 1967 yılında UFRJ Matematik Enstitüsü olana kadar FNFi Matematik Bölümü başkanlığını üstlendi.[2][3]

Sürgün[değiştir | kaynağı değiştir]

1969 yılında Beş Numaralı Kurumsal Yasa (AI-5) ile kendisi ve kocası Brezilya'dan sürgün edildi ve yasaklandı. Çift, Maria Laura'nın Matematik Eğitimi Araştırma Enstitüsü'nde (Institute de Recherche en Enseignement de Mathematiques) Matematik Eğitimi alanında araştırmalara başladığı Fransa'ya gitti. Brezilya'ya ancak 1974 yılında, uluslararası deneyim kazanmış olarak döndü ve Eliezer Eistenbarg Brezilya Yahudi Okulu'nda Matematik koordinatörü olmak üzere davet edildi. 1976 yılında, ilk sekiz yıl boyunca Maria Laura'nın başkanlığını yaptığı Matematik Eğitiminde Öğretim ve Araştırma Grubu'nun (Grupo de Ensino e Pesquisa em Educação Matemática - GEPEM) kuruluşunda yer aldı.[2][3] Brezilya'da Matematik Eğitimi alanındaki ilk araştırma olan "Matematik Eğitimine Başlangıçta Öğretmen-Öğrenci İkili Projesi - deneysel bir araştırma" (Projeto Binômio Professor-Aluno na Iniciação à Educação Matemática - uma pesquisa experimental) projesini koordine etmiştir.

Brezilya'ya dönüş[değiştir | kaynağı değiştir]

1979 yılında Af'tan sonra, hala askeri yönetim altında olan Maria Laura, UFRJ Matematik Enstitüsü'ndeki profesörlüğüne devam etti. 1981 yılında bir grup öğretmenle birlikte Rio de Janeiro şehrinde "Devlet okullarında 4. sınıfın sonunda öğrencilerin değerlendirilmesi" (Avaliação dos alunos no final da 4ª série primária das escolas públicas) araştırma projesini geliştirdi, 1982 yılında Eğitim Bakanlığı'nın "Üniversitenin İlköğretimle Entegrasyonu Programı"na (Programa de Integração da Universidade com o Ensino do 1º Grau, "Evaluation of students at the end of the 4th grade in public schools") katıldı.[2][3] Ülkedeki Matematik eğitimi üzerine federal ve eyalet hükûmetleri için çeşitli araştırma projeleri yürütmüş, okullardaki ve öğretmen eğitimindeki eksiklikleri tespit etmeye çalışmıştır.

1980 yılında, Brezilya'da Matematik Eğitimi alanında ilk lato sensu lisansüstü kursu oluşturuldu ve bunu yüksek lisans ve doktora seviyeleri izledi. 1988 yılında, alandaki diğer profesörler ve araştırmacılarla birlikte Brezilya Matematik Eğitimi Derneği'ni (Sociedade Brasileira de Educação Matemática - SBEM) kurdu.

Emeklilik ve ölüm[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Temmuz 1996'da, 65 yıllık öğretim ve araştırma kariyerinin ardından, Rio de Janeiro Federal Üniversitesi'nden (UFRJ) emeritus profesör unvanını aldı. Çalışmaları artık dünya çapında bir referans kaynağıdır ve çok sayıda makale ve kitabı yayınlanmıştır.

ABC üyesi olan Maria Laura, 20 Haziran 2013 tarihinde öldü.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Pereira, Pedro Carlos. "Maria Laura Mouzinho Leite Lopes". CNPq (Portekizce). 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2015. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k "Pioneiras da Ciência no Brasil". CNPq (Portekizce). 1 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016. 
  3. ^ a b c d e f g Fontanetto, Renata (21 Haziran 2013). "Faleceu a Acadêmica Maria Laura Mouzinho Leite Lopes". ABC – Academia Brasileira de Ciência (Portekizce). 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016. 
  4. ^ Vieira, Cássio Leite (22 Ekim 2010). "Arquivo aberto". Ciência Hoje (Portekizce). 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2014. 
  5. ^ "Maria Laura Mouzinho Leite Lopes". Canal Ciência (Portekizce). 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_Laura_Moura_Mouzinho_Leite_Lopes&oldid=32945149" sayfasından alınmıştır