Beritan Aşireti
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Haziran 2020) |
Beritan Aşireti (Beritanlı Aşireti ya da Berti Aşireti, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusunda, Suriye'nin kuzeyinde, Irak'ın kuzeybatısında yaşayan kısmen konar-göçer bir aşirettir. “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri' nde (Diyarbakır, Elazığ, Şanlıurfa, Bingöl, Mardin, Muş, Erzurum ve Erzincan illeri) uzunyıllar göçebe olarak yaşamıştır. 1980 yılından itibaren[1] Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde uygulanan yayla ve mera yasaklarının göçer yaşam alanlarını kısmen yok etmesi ve göçer toplulukların mevsimsel yerleşim alanlarının yasaklı bölgelere dönüşmesi sonucunda yerleşik hayata geçilmeye başlanmıştır.[2] Bu amaçla 1980'de Tarımsal Kalkınma Kooperatifi kurulmuştur.[3][4] Aşiretin sorunları 2008 ve 2013 yılında meclis araştırma önergelerine konu olmuştur.[5][6]
Dönemin Aşiret Reisi Yazıcı[7] yayla yasağının sonuçları hakkında şu bilgileri veriyor: "Yayla yasağından önce aşiretin sürülerinde 650 bin küçükbaş hayvan vardı. Yayla yasağından sonra, ahırlarda beslenen hayvanların çoğu, hastalıklar yüzünden çoğu telef olmuştur. Buna yem fiyatlarının yüksek olması da eklenince, aşiretin elinde bugün 20 bin civarında hayvan kalmıştır. Beritanlıların çoğu hayvancılığı bırakmak zorunda kalmıştır. Çatışmalar öncesi elinde 1000 küçükbaş hayvanı bulunan bir ailenin elinde şu an 50-60 civarında hayvan kalmıştır. Geçimini hayvancılıkla sağlayan ve bin yıllık koçer geleneğine sahip Beritan aşireti neredeyse bitme noktasına geldi."[8]
Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşiretin kökeninin Arap Ömer bin Abdulaziz olduğuna inanılır. Mele Ömer Abbasiler döneminde vezirlik yapmıştır, Bermekî soylarının ailesine ve Seyyid dayandığı iddia edilmektedir.[9] Aşiretin hangi şehir çıkışlı olduğu bilinmemekle birlikte İran ya da Bağdat kökenli oldukları düşünülmektedir.[10]
Aşiretin Türkiye'de; Diyarbakır'da (Bismil, Ergani), Elazığ'da (Palu, Karakoçan, Kovancılar), Bingöl'de (Genç, Karlıova), Bitlis'te (Tatvan), Erzurum'da (Hınıs), Mardin'de (Derik), Iğdır (Merkez, Tuzluca), Şanlıurfa'da (Siverek, Viranşehir), Siirt'te (Eruh, Merkez), Ağrı'da (Diyadin), Konya'da (Cihanbeyli, Kulu), Ankara'da (Haymana, Şereflikoçhisar, Polatlı), Irak'ta ise Halep, Musul, Süleymaniye ve Kerkük'te akrabaları vardır.[11]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşiretin nüfusu hakkında çeşitli görüşler vardır. Aşiret kendi arasında farklı bölüklere ve ailelere bölünmüştür. Diyarbakır, Erzurum, Elazığ ve çevresinde;
Kılıç, Sarıdağ, Akgül, Dağdelen, Demirtağ, Ormangören, Demirkapu, Demirkapı, Palaoğlu, Karademir, Karataş, Özgen, Ayaz, Karagöz, Uçucu, Öğmen, Yıldız, Adıgüzel, Gümüş, Gürbüz, Zeytun, Karabulut, Yıldırım, Yazıcı, Gezici, Yeşiltarla, Bingöl, Yündük, Alagöz, Ercan gibi soyadları kullanmaktadır.[12]
Sorgucular, Kayseri'de de Tekinler etkilidir.[13]
Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşiret, çeşitli akademik çalışmalara konu olmuştur:
- Göçerlerin şehirlileşmesi: Beritanlı aşireti örneği - H. Musa Taşdelen 20 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Beritan Aşireti Çözgü Yüzlü Cicimleri- Elif Aksoy
- GÖÇEBELİKTEN YERLEŞİK HAYATA GEÇİŞTE, BERİTAN AŞİRETİ KONUTLARININDA AİDİYET DUYGUSU-Mine Baran, Aysel Yılmaz[ölü/kırık bağlantı]
- Göçebelikten Yerleşik Hayata Geçişte Bir Örnek Olay: Beritan Aşireti, Seyithan Turan[ölü/kırık bağlantı]
- [1] 3 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "TÜRKİYE SOSYOLOJİSİNDE AŞİRET ÇALIŞMALARI" (PDF). Erişim tarihi: 11 Eylül 2016.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "KOÇERLER GÖÇERLER: Lâmekân ve Bir Yaşam Şekline Karşı Zamanın Dayanılmaz Arsızlığı". 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016.
- ^ Aşiret demokrasisi bir yıl sürdü
- ^ Beritanlılar yerleşemedi[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "DTP, Beritan Aşiretinin sorunlarını Meclise taşıdı". 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016.
- ^ "Meclis Araştırma önergesi" (PDF). 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016.
- ^ Aksoy, Elif (18 Temmuz 2016). "Beritan Aşireti Halı ve Kilimleri". Sanat ve Tasarım Dergisi. 0 (17): 27. doi:10.18603/std.68585. ISSN 2149-6595.
- ^ "Hayvancılık Bitti, Kaçakçılık Başladı". 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.
| Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |