Teksas valileri listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Teksas valisi
Governor of Texas
Görevdeki
Greg Abbott
20 Ocak 2015 tarihinden beri
UnvanTeksas Valisi
Görev süresi4 yıl, aday olma sınırlaması yok
OluşumJames Pinckney Henderson
1846
YetkilerTeksas eyaletinin yürütme organının başı ve eyaletin askerî güçlerinin başkomutanı
WebsitesiTeksas Valisi Ofisi resmi web sitesi

Teksas valisi, Teksas eyaletindeki yürütme organının başı ve eyaletin askerî güçlerinin başkomutanıdır. Vali Teksas Meclisi'nden geçen tasarıları onama ve veto etme hakkına sahiptir, meclisi toplantıya çağırabilir. Vali yasama meclisinin izniyle görevden alma (yalnızca Af ve Şartlı Tahliye Kurulu tarafından önerildiğinde) veya vatan hainliği dışındaki durumlarda kişileri affedebilir.

Diğer ABD eyalet valileri ile karşılaştırıldığında, Slate dergisi ve liberal yorumcu Molly Ivin Teksas valiliğinden oldukça zayıf bir daire olarak bahsetti.[1][2] Nasıl bakıldığına bağlı olarak Teksas Vali Yardımcısı’nın Senato’yu idare eden kişi olması nedeniyle politik olarak daha etkili birisi olduğu da iddia edilebilir.[1][2] Günümüzde Teksas valisi 20 Ocak 2015'te göreve başlayan Greg Abbott'tur.

Eyaletin ilk anayasası 1845 yılında valilik kurumunu oluşturmuş, orijinal olarak her altı yıllık sürede maksimum dört yıl hizmet vermesini ve hizmet sürelerinin ikişer yıl olmasını öngörmüştür. (Yani bir nevi valinin ikiden fazla kez seçilmemesini öngörmüştür.)[3] 1861 yılında birlikten ayrılma amaçlı kurulan anayasa ise valiliğin göreve başlama gününü seçimi takip eden ilk Kasım ayının ilk Pazartesi’si olarak belirlemiştir.[4] Amerikan İç Savaşı’ndan hemen sonra 1866 yılında kabul edilen anayasa ise hizmet süresini oniki yıllık bir süre içinde maksimum olarak her birisi dört yıl olan iki dönem olarak belirlemiştir. Hizmete başlama süresini de olabilecek en kısa sürede bir Perşembe günü olarak öngörmüştür.[5] Yeniden yapılanma dönemi sürecinde kabul edilen 1869 yılı anayasası hizmet süresi sınırlamasını kaldırmış,[6] ve günümüze kadar Teksas hizmet sınırlaması olmayan 14 eyaletten birisidir.[7] Halen yürürlükte olan 1876 yılı anayasası hizmet süresini iki yıla düşürmüş,[8] ama 1972 yılında yapılan bir düzenleme ile bu süre tekrar dört yıla çıkarılmıştır.[9]

Vali her dört yılda bir Vali Yardımcısı ile birlikte Ocak ayının üçüncü Perşembesi göreve gelmek üzere yemin eder. Halen görevde olan vali Greg Abbott ve vali yardımcısı Dan Patrick görevlerine 19 Ocak 2015’te başlamışlardır.

Her ne kadar bir vali adayının aday olma sınırlaması olmasa da 19. veya 20. yüzyılda hiçbir Teksas valisi yedi buçuk dönemden (Allan Shivers) veya toplam sekiz yıllık bir dönemden (Bill Clements, arka arkaya iki dört yıllık dönem) daha fazla seçilememiştir. Aralık 2000’den Ocak 2015'e kadar görev yapan vali Rick Perry bu iki rekoru da geçmiştir. Allan Shivers, Price Daniel ve John Connally’nın ardından arka arkaya üç dönem hizmet veren dördüncü validir.

Herhangi bir nedenden dolayı valilik makamı boşalırsa yerine vali yardımcısı göreve gelir.[10] Vali yardımcısına bu hak anayasaya 1999 yılında yapılan düzenleme ile verilmiştir. 1999 yılından önce vali yardımcısının sadece valilik makamını temsil etme hakkı vardı. Bunun tek istisnası 1861 anayasası idi, bu anayasaya göre ise vali yardımcısı, valilik makamının boşalması halinde, “Temsili Teksas Valisi” olabiliyordu.[11]

Teksas valileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyasi partilere göre Teksas'ta görev yapmış valiler
Parti Vali
Demokrat 39
Cumhuriyetçi 7
Birlikçi 1
Bağımsız 1
# Vali Görev Başlangıcı Görev Bitişi Parti Vali Yardımcısı Notlar[12]
1


James Pinckney Henderson 19 Şubat 1846 21 Aralık 1847 Demokrat Albert Clinton Horton
2


George T. Wood 21 Aralık 1847 21 Aralık 1849 Demokrat John Alexander Greer
3


Peter Hansborough Bell 21 Aralık 1849 23 Kasım 1853 Demokrat John Alexander Greer (1849–51) [13]
James W. Henderson (1851–53)
4


James W. Henderson 23 Kasım 1853 21 Aralık 1853 Demokrat Boş [14]
5


Elisha M. Pease 21 Aralık 1853 21 Aralık 1857 Birlikçi David Catchings Dickson (1853–55)
Hardin Richard Runnels (1855–57)
6


Hardin Richard Runnels 21 Aralık 1857 21 Aralık 1859 Demokrat Francis R. Lubbock
7


Sam Houston 21 Aralık 1859 18 Mart 1861 Bağımsız Edward Clark [15]
8


Edward Clark 18 Mart 1861 7 Kasım 1861 Demokrat Boş [14]
9


Francis R. Lubbock 7 Kasım 1861 5 Kasım 1863 Demokrat John McClannahan Crockett
10


Pendleton Murrah 5 Kasım 1863 17 Temmuz 1865 Demokrat Fletcher Summerfield Stockdale [16]
—


Fletcher Summerfield Stockdale 11 Haziran 1865 16 Haziran 1865 Asker Boş [17]
11


Andrew J. Hamilton 17 Haziran 1865 9 Ağustos 1866 Demokrat-Askerî Boş [18]
12


James W. Throckmorton 9 Ağustos 1866 8 Ağustos 1867 Demokrat George Washington Jones [19]
13


Elisha M. Pease 8 Haziran 1867 30 Eylül 1869 Cumhuriyetçi Boş [19][20]
14


Edmund J. Davis 8 Ocak 1870 15 Ocak 1874 Cumhuriyetçi Boş [21]
15


Richard Coke 15 Ocak 1874 21 Aralık 1876 Demokrat Richard Bennett Hubbard, Jr. [22]
16


Richard B. Hubbard 21 Aralık 1876 21 Ocak 1879 Demokrat Boş [14]
17


Oran M. Roberts 21 Ocak 1879 16 Ocak 1883 Demokrat Joseph Draper Sayers (1879–81)
Leonidas Jefferson Storey (1881–83)
18


John Ireland 16 Ocak 1883 20 Ocak 1887 Demokrat Francis Marion Martin (1883–85)
Barnett Gibbs (1885–87)
19


Lawrence Sullivan Ross 18 Ocak 1887 20 Ocak 1891 Demokrat Thomas Benton Wheeler
20


James Stephen Hogg 20 Ocak 1891 15 Ocak 1895 Demokrat George Cassety Pendleton (1891–93)
Martin McNulty Crane (1893–95)
21


Charles A. Culberson 15 Ocak 1895 17 Ocak 1899 Demokrat George Taylor Jester
22


Joseph D. Sayers 17 Ocak 1899 20 Ocak 1903 Demokrat James Nathan Browning
23


S. W. T. Lanham 20 Ocak 1903 15 Ocak 1907 Demokrat George D. Neal
24


Thomas Mitchell Campbell 15 Ocak 1907 17 Ocak 1911 Demokrat Asbury Bascom Davidson
25


Oscar Branch Colquitt 17 Ocak 1911 19 Ocak 1915 Demokrat Asbury Bascom Davidson (1911–13)
William Harding Mayes (1913–15)
26


James E. "Pa" Ferguson 19 Ocak 1915 25 Ağustos 1917 Demokrat William Pettus Hobby, Sr. [23]
27


William P. Hobby 25 Ağustos 1917 18 Ocak 1921 Demokrat Boş (1917–19) [24]
Willard Arnold Johnson (1919–21)
28


Pat Morris Neff 18 Ocak 1921 20 Ocak 1925 Demokrat Lynch Davidson (1921–23)
Thomas Whitfield Davidson (1923–25)
29


Miriam A. "Ma" Ferguson 20 Ocak 1925 17 Ocak 1927 Demokrat Barry Miller
30


Dan Moody 17 Ocak 1927 20 Ocak 1931 Demokrat
31


Ross S. Sterling 20 Ocak 1931 17 Ocak 1933 Demokrat Edgar E. Witt
32


Miriam A. "Ma" Ferguson 17 Ocak 1933 15 Ocak 1935 Demokrat
33


James V. Allred 15 Ocak 1935 17 Ocak 1939 Demokrat Walter Frank Woodul
34


W. Lee O'Daniel 17 Ocak 1939 4 Ağustos 1941 Demokrat Coke R. Stevenson [25]
35


Coke R. Stevenson 4 Ağustos 1941 21 Ocak 1947 Demokrat Boş (1941–43) [24]
John Lee Smith (1943–47)
36


Beauford H. Jester 21 Ocak 1947 11 Temmuz 1949 Demokrat Allan Shivers [26]
37


Allan Shivers 11 Temmuz 1949 15 Ocak 1957 Demokrat Boş (1949–51) [24]
Ben Ramsey (1951–53)
38


Price Daniel 15 Ocak 1957 15 Ocak 1963 Demokrat Ben Ramsey
39


John Connally 15 Ocak 1963 21 Ocak 1969 Demokrat Preston Smith
40


Preston Smith 21 Ocak 1969 16 Ocak 1973 Demokrat Ben Barnes
41


Dolph Briscoe 16 Ocak 1973 16 Ocak 1979 Demokrat William P. Hobby, Jr.
42


Bill Clements 16 Ocak 1979 18 Ocak 1983 Cumhuriyetçi
43


Mark White 18 Ocak 1983 20 Ocak 1987 Demokrat
44


Bill Clements 20 Ocak 1987 15 Ocak 1991 Cumhuriyetçi
45


Ann Richards 15 Ocak 1991 17 Ocak 1995 Demokrat Bob Bullock
46


George W. Bush 17 Ocak 1995 21 Aralık 2000 Cumhuriyetçi Bob Bullock (1995–99) [27]
Rick Perry (1999–2000)
47


Rick Perry 21 Aralık 2000 20 Ocak 2015 Cumhuriyetçi Bill Ratliff (temsili) (2000–03) [24][28]
David Dewhurst (2003–2015)
48


Greg Abbott 20 Ocak 2015 Görevde Cumhuriyetçi Dan Patrick

Diğer yüksek görevlerde de görev yapanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ad Valilik dönemi Diğer görevi
Price Daniel 1957–1963 ABD Senatörü (1953–1957)
John Connally 1963–1969 ABD Donanma Bakanı (1961)
ABD Hazine Bakanı (1971–1972)
Bill Clements 1979–1983
1987–1991 		ABD Savunma Bakan Yardımcısı (1971–1977)
George W. Bush 1995–2000 43. ABD Başkanı (2001–2009)
Rick Perry 2000-2015 Amerika Birleşik Devletleri enerji bakanı (2017-2019)

Yaşayan eski valiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Eylül 2023 itibarıyla görev yapmış iki Teksas valisi hayattadır. 5 Ağustos 2017 tarihinde vefat eden Mark White (1983-1987) en yakın zamanda hayatını kaybeden validir.

Ad Valilik Süresi Doğum Tarihi
George W. Bush 1995–2000 6 Temmuz 1946 (77 yaşında)
Rick Perry 2000-2015 4 Mart 1950 (74 yaşında)

Valilerle ilgili bazı bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Makam Forsu’na ek olarak Teksas Valiliği’nin temsil eden bir bayrak da vardır ama çok sık kullanılmaz.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Teksas'ın iki kadın valisi oldu: Miriam A. "Ma" Ferguson ve Ann Richards. Ferguson, bir ABD eyaleti için seçilen ilk iki kadın validen biridir (4 Kasım 1924), diğeri ise Wyoming'dan Nellie Tayloe Ross'dur. Ross 5 Ocak 1925'te açılış töreni yaparken, Ferguson da 20 Ocak'ta yapmıştır. Bu yüzden Ross ilk kadın eyalet valisi olarak kabul edilir. Ferguson eski vali Jim "Pa" Ferguson'un karısıydı; fakat Richards kendi başına seçildi: ne evli ne de valinin eski karısıydı.

Teksas’ta hizmet vermiş valiler 14 eyalette dünyaya gelmişlerdir: Alabama, Connecticut, Florida, Georgia, Iowa, Kentucky, Louisiana, Mississippi, Kuzey Karolina, Ohio, Güney Karolina, Tennessee, Teksas ve Virginia.

Teksas valilerin mezun olduğu yerler sıralamasına en çok Baylor Üniversitesi!nden mezun olanlar gelmketedir. Bu üniversiteden beş vali mezun olmuştur: Lawrence Sullivan Ross, Pat Morris Neff, Price Daniel, Mark White ve Ann Richards – her ne kadar bu üniversitenin mezunlarından kabul edilse de Lawrence Sullivan Ross eğitimini tamamlamamıştır. Bugüne kadar üniversite eğitimi görmediği halde vali seçilen tek kişi Coke Stevenson!dur. Bill Clements ise üniversiteye başlayıp, mezun olmayan tek validir.

Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka arkaya değil de belli dönemlerde birden fazla kez hizmet vermiş üç Teksas valisi vardır: Elisha M. Pease, Miriam A. Ferguson ve Bill Clements. Birçok güney eyaleti gibi Teksas’ta da yeniden yapılanma dönemi ile yirminci yüzyılın sonlarına kadarki sürede hiçbir Cumhuriyetçi vali seçilmemiştir. 1874 yılında Edmund J. Davis’in görevini bırakmasınından 105 yıl sonra ilk Cumhuriyetçi vali Bill Clements’dir. 1972 yılında göreve gelen Dolph Briscoe iki yıllık dönem için seçilen son validir; kendisi aynı zamanda 1974 yılında ilk kez dört yıllık süre için göreve gelen validir.

Popüler kültürde Teksas valileri[değiştir | kaynağı değiştir]

W. Lee "Pappy" O'Daniel, 2000 yılında vizyona giren Nerdesin Be Birader? filmindeki Mississippi valisi Menelaus "Pappy" O'Daniel karakterine ilham vermiştir.

Ann Richards animasyon çizgi filmi King of the Hill’de Bill Dauterive adlı karakterle ile bir aşk yaşarken tasvir edilmiştir.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Suellentrop, Chip (5 Ocak 2000). "Is George W. Bush a "Weak" Governor?". Slate Magazine - Explainer. 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2010. 
  2. ^ a b Ivins, Molly (2000). Shrub: The Short But Happy Political Life of George W. Bush. New York: Vintage Books. ss. xii-xiii. ISBN 0375757147. 
  3. ^ 1845 Const. Art V sec 4
  4. ^ 1861 Const. art V sec 12
  5. ^ 1866 Const. art V sec 4
  6. ^ 1869 Const. Art IV sec 4
  7. ^ Executive Branch 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. retrieved 23-October-2008
  8. ^ TX Const. Art IV sec 4
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2011. 
  10. ^ TX Const. art IV sec 16 graf d
  11. ^ 1861 Const art V sec 12
  12. ^ The fractional terms of some governors are not to be absolutely literally; rather, they are meant to show single terms during which multiple governors served, due to resignations, deaths and the like.
  13. ^ Resigned to take an elected seat in the U.S. House of Representatives.
  14. ^ a b c As lieutenant governor, filled unexpired term.
  15. ^ Evicted from office due to his refusal to swear an oath to the Confederate States of America.
  16. ^ Fled Austin as it fell to Union forces.
  17. ^ NGA says he was Lt. Gov who served after Murrah fled.
  18. ^ Provisional Askerî governor.
  19. ^ a b James Throckmorton was removed from office by General Philip Sheridan, and Elisha Pease installed in his place.
  20. ^ Resigned due to disagreements with General Joseph Reynolds.
  21. ^ Elected in a special election held under Askerî direction.
  22. ^ Resigned to take an elected seat in the U.S. Senate.
  23. ^ Resigned due to the legislature bringing impeachment proceedings against him.
  24. ^ a b c d As lieutenant governor, filled unexpired term, and was subsequently elected in their own right.
  25. ^ Resigned after winning the Demokrat primary for a U.S. Senate seat; he won the election.
  26. ^ Görevdeyken öldü.
  27. ^ ABD Başkanı olunca istifa etti.
  28. ^ Governor Perry's third elected term expires on Ocak 20 2015; he is not term limited.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel
Anayasalar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Teksas_valileri_listesi&oldid=31730430" sayfasından alınmıştır