Haraçgüzar devlet

Kendinden siyasi ve askeri anlamda daha güçlü olan komşusuna haraç adı altında dönemsel vergi veren ya da değerli hediye gönderen devlet.

Güçlü olan ülke, zayıf olan ülkeyi haraç vermeye zorlamakla bir anlamda caydırıcılık uygulayıp maliyesine hiçbir gider olmadan katkıda bulunurken, bir anlamda da bu ülkeye yapabileceği askerî harekâtın masraflarından da kaçınmaktadır.

Öte yandan, haraç veren devlet de bir anlamda bağımlılığı kabul etmekle birlikte, gerek felaketle sonuçlanacak bir savaşın yıkımından kendini korumakta, gerek komşu ülkeden yapılan tacizlerden bağışık kalmakta, ayrıca bir anlamda siyasi bütünlüğünü ve bağımsızlığını korumaya da devam etmektedir.

Roma, Arap ve Çin imparatorlukları bitişik tüm bölgelerdeki hemen hemen tüm ülkeleri haraçgüzar hale getirmişlerdir.

XIII. Yüzyılda Moğol İmparatorluğu doğrudan topraklarına katmadığı komşu bölgeleri vergiye bağlarken, Osmanlı Devleti de XIV. Yüzyılda Rumeli'ne doğru ilerlemesinde Bulgaristan Krallığı, Sırp Despotluğu, Eflak Prensliği ve Boğdan Prensliği gibi Balkan devletlerini askerî gücüyle yıldırdıktan sonra haraçgüzar devlet olarak kendine bağlamış, sonrasında bu ülkeleri topraklarına kattıktan sonra da aynı politikayı diğer komşu ülkelere uygulamıştır.

Bu çerçevede, Avusturya 1533 yılındaki İstanbul Antlaşması'ndan Zitvatorok Antlaşması'na (1606) kadar, Venedik Cumhuriyeti İyon Adaları ve Kıbrıs'ı elinde tuttuğu müddetçe, Rusya Çarlığı 1571'de Moskova'nın Kırım Hanlığı tarafından yakılışından İstanbul Antlaşması'na (1700) kadar düzenli vergi veren haraçgüzar devletler olmuşlardır. Çeşitli dönemlerde Lehistan Krallığı, İran Safevi Devleti ve Fas Krallığı da bu devletlere dahil olmuştur.

Eski dönemlere ait olan bu uygulamanın örneklerine günümüzde rastlanmamaktadır.

Ayrıca bakınız

• Uluslararası İlişkiler
• Diplomat
• Ad hoc