İnsan evriminin fosil listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İnsan evriminin fosil listesi, insanın evrimiyle ilgili birçok kayda değer primat fosilleri hakkında genel bir bakış sunmaktadır. Genellikle her ne kadar eksiksiz ve tam kafatasları veya bütün bir iskelet fosili nadir olarak bulunmasıyla beraber[1] sadece birkaç kemik parçalarından veya dişten oluşan parçalar hâlinde binlerce fosil buluntular da mevcuttur. Bu liste eksiklikleri tamamlamaktan ziyade insan evriminde en önemli buluntulardan bazılarını göstermeyi amaçlamaktadır. Listede yer alan fosiller radyometrik tarihleme yöntemi veya bulundukları katmanların yaşlarının hesaplanmasıyla belirlenmiş olan tahmini yaşlarına göre sıralandırılmıştır. Listede gösterilen fosillerin çoğu Homo sapiens'in doğrudan atası olmamakla beraber insanın doğrudan atalarıyla yakın ilgilidir ve bu yüzden insan soy çizgisinin araştırılmasında önemlidir. Yalnızca insana şempanzeden daha yakın olan, ya da daha yakın olabilecek türlere ait fosiller listelenmiştir.

Geç Miyosen[değiştir | kaynağı değiştir]

7 milyon - 5.3 milyon yıl önce[değiştir | kaynağı değiştir]

Resim Ad Yaş Tür Keşif yılı Ülke Keşfeden kişi(ler) Şu an bulunduğu yer
El Graeco 7.20 Graecopithecus freybergi 2017 (1944) Yunanistan, Bulgaristan Böhme (Tübingen), Spassov (BAS) Met, Athens; Tübingen, Almanya
TM 266 (Toumai) 7.00-6.00[2] Sahelanthropus tchadensis 2001 Çad Michel Brunet, Alain Beauvilain, Fanone Gongdibe, Mahamat Adoum ve Ahounta Djimdoumalbaye N'Djamena (Çad), BEAC
BAR 1000'00 6.1 - 5.7[3] Orrorin tugenensis 2000 Kenya Martin Pickford, Kiptalam Cheboi, Dominique Gommery, Pierre Mein, Brigitte Senut
ALA-VP 1/20[4] 5.65±0.150 Ardipithecus kadabba 1997 Etiyopya Yohannes Haile-Selassie

Pliyosen[değiştir | kaynağı değiştir]

5.3 milyon - 2.58 milyon önce[değiştir | kaynağı değiştir]

Resim Ad Yaş Tür Keşif yılı Ülke Keşfeden kişi(ler) Şu an bulunduğu yer
Ardi 4.40[5] Ardipithecus ramidus 1994 Etiyopya Yohannes Haile-Selassie
KNM-LT 329. Replica at Museo Nacional de Ciencias Naturales of Madrid Lothagam mandible (KNM-LT 329)[6] 4.60±0.40[7] Australopithecus anamensis ya da belirsiz Hominidae 1967 Kenya Arnold Lewis,[8] Bryan Patterson[9][10][11]
KNM-TH 13150 4.70±0.55[12] Australopithecus anamensis 1984 Kenya Kiptalam Cheboi[9]
KNM-KP 271 4.00[13] Australopithecus anamensis 1965 Kanapoi, Kenya Bryan Patterson[9]
Laetoli Ayak izi 3.70 Bipedal hominin 1976 Tanzanya Mary Leakey
LH 4 3.40±0.50 Australopithecus afarensis 1974 Laetoli, Tanzanya Mary Leakey[14]
KSD-VP-1/1 (Kadanuumuu) 3.58 Australopithecus afarensis 2005 Etiyopya Yohannes Haile-Selassie
KT-12/H1 (Abel) 3,50 Australopithecus bahrelghazali 1995 Çad Mamelbaye Tomalta and Michel Brunet N'Djamena (Çad), BEAC
KNM-WT 40000 (Flat Faced Man)[15] 3,50 Kenyanthropus platyops 1999 Turkana Gölü (Batı Turkana Gölü), Kenya Justus Erus ve Meave Leakey[16]
BRT-VP-3/14 3.40±0.10 Australopithecus deyiremeda 2015 Etiyopya Yohannes Haile-Selassie[17]
Stw 573 (ufak ayak) 3.67 Australopithecus prometheus(?) 1994 Sterkfontein, Güney Afrika Cumhuriyeti Ronald J. Clarke
DIK-1 (Selam) 3.30 Australopithecus afarensis 2000 Etiyopya Zeresenay Alemseged
AL 288-1 (Lucy) 3.20 Australopithecus afarensis 1974 Etiyopya Tom Gray, Donald Johanson, Yves Coppens ve Maurice Taieb Etiyopya Milli Müzesi
AL 200-1 and AL 400-1. Australopithecus afarensis AL 200-1 3.10±0.10 Australopithecus afarensis 1975 Afar Bölgesi, Etiyopya Donald Johanson Yves Coppens ve Maurice Taieb
AL 129-1 3.10±0.10 Australopithecus afarensis 1973 Afar Bölgesi, Etiyopya Donald Johanson
AL 444-2[18] 3.00 Australopithecus afarensis 1992 Afar Bölgesi, Etiyopya Yoel Rak
[19] LD 350-1 2.775±0.025[20] Homo(?) 2013 Etiyopya Chalachew Seyoum
Taung Çocuğu 1 3.03 - 2.61 Australopithecus africanus 1924 Buxton-Norlim Limeworks, Güney Afrika Raymond Dart Witwatersrand Üniversitesi

Pleistosen[değiştir | kaynağı değiştir]

Alt Paleolitik: 2.58 milyon - 300.000 yıl önce[değiştir | kaynağı değiştir]

Resim İsim Yaş Tür Keşif yılı Ülke Keşfeden Bulunduğu yer
KNM-WT 17000
(The Black kafatası) 		2.50 Paranthropus aethiopicus 1985 Kenya Alan Walker
BOU-VP-12/130[21] 2.50 Australopithecus garhi 1997 Etiyopya Yohannes Haile-Selassie
STS 71. STS 71[22] 2.61 - 2.07 Australopithecus africanus 1947 Güney Afrika Cumhuriyeti Robert Broom ve John T. Robinson Distong Doğa Tarihi Millî Parkı
STS 52a ve STS 52b STS 52 2.61 - 2.07 Australopithecus africanus 1947 Güney Afrika Cumhuriyeti Robert Broom Distong Doğa Tarihi Millî Parkı
Original UR 501 (Uraha çenekemiği) 2.40±0.10 Homo rudolfensis[23] 1991 Malawi Tyson Msiska, Timothy Bromage, Friedemann Schrenk
STS 5 (Mrs. Ples)
(STS 14)[24] 		2.07[25] Australopithecus africanus 1947 Güney Afrika Cumhuriyeti Robert Broom Distong Doğa Tarihi millî Parkı
DNH 134 (Simon)[26] 2.04[26] Homo erectus 2015 Güney Afrika Cumhuriyeti Andy Herries' team (excavated by Richard Curtis, Andy Herries, Angeline Leece; reconstructed by Jesse Martin) Witwatersrand Üniversitesi
Wushan insanı 2.04 - 2[27] Homo erectus 1985 Longgupo, Zhenlongping köyü, Miaoyu kasabası[28] Three Gorges Müzesi
DNH 152 (Khethi) 2.04 - 1.95 Paranthropus robustus 2018 Güney Afrika Cumhuriyeti Andy Herries'in takımı Witwatersrand Üniversitesi
DNH 7
(Eurydice)[29] 		2.04 - 1.95 Paranthropus robustus 1994 Güney Afrika Cumhuriyeti R. Smith and André Keyser Witwatersrand Üniversitesi
TM 1517[30] bilinmiyor Paranthropus robustus 1938 Güney Afrika Cumhuriyeti Gert Terblanche Distong Doğa Tarihi millî Parkı
MH1 (Karabo)[31][32] 1.98[33] Australopithecus sediba 2008 Güney Afrika Cumhuriyeti Lee R. Berger Witwatersrand Üniversitesi
KNM-ER 1813 1.90 Homo habilis 1973 Kenya Kamoya Kimeu
KNM-ER 1470 1.90 Homo rudolfensis 1972 Kenya Bernard Ngeneo[34]
SK 48 2.25 - 1.80 Paranthropus robustus 1948 Güney Afrika Cumhuriyeti Robert Broom Ditsong National Museum of Natural History
SK 46[35] 2.25 - 1.80 Paranthropus robustus 1949 Güney Afrika Cumhuriyeti Robert Broom Ditsong National Museum of Natural History
SK 847[36] 2.25 - 1.80 Homo habilis 1949 Güney Afrika Cumhuriyeti Ditsong National Museum of Natural History
Replica made with a 3D printer OH 24
(Twiggy)[37] 		1.80 Homo habilis 1968 Tanzanya Peter Nzube
OH 8[38] 1.80 Homo habilis 1960 Olduvai, Tanzanya
D2700 (Dmanisi kafatası 3) 1.81±0.40[39] Homo erectus 2001 Dmanisi, Gürcistan David Lordkipanidze ve Abesalom Vekua
Dmanisi kafatası 4, D3444 D3444 (Dmanisi kafatası 4) 1.81±0.40 Homo erectus 2003 Dmanisi, Gürcistan David Lordkipanidze
Dmanisi kafatası 5 in situ D4500 (Dmanisi kafatası 5) 1.81±0.40 Homo erectus 2005 (2013'te yayımlandı) Dmanisi, Gürcistan David Lordkipanidze
KNM-ER 62000–62003[40] 1.84±0.60 Homo rudolfensis 2012 Koobi Fora, Kenya Meave Leakey'in ekibi
Dosya:Paranthropus boisei kafatası.jpg OH 5
(Zinj ya da
cevizkıran insanı) 		1.75 Paranthropus boisei 1959 Tanzanya Mary Leakey
OH 7 1.75 Homo habilis 1960 Tanzanya Jonathan Leakey
StW 53 1.8 - 1.6[25] variously A. africanus, H. habilis, H. gautengensis 1976 Sterkfontein, Güney Afrika Cumhuriyeti A. R. Hughes University of the Witwatersrand
KNM-ER 1805 1.74 Homo habilis 1973/4 Kenya Paul Abell
Yuanmou insanı 1.70
or 0.60–0.50
(disputed)[41] 		Homo erectus 1965 Çin Fang Qian
KNM-ER 406 1.70 Paranthropus boisei 1969 Kenya Richard Leakey
KNM-ER 732[42] 1.70 Paranthropus boisei 1970 Kenya Richard Leakey
KNM-ER 23000[43] 1.70 Paranthropus boisei 1990 Koobi Fora, Kenya Benson Kyongo
KNM-WT 17400[44][45] 1.70 Paranthropus boisei bilinmiyor[46] Turkana Gölü (Batı Turkana Gölü) Kenya bilinmiyor[46] Kenya ulusal Müzesi, Nairobi (Kenya)
KNM-ER 3733 1.63±0.15[47] Homo ergaster (a.k.a. Afrikalı Homo erectus) 1975 Kenya
KNM-WT 15000
(Turkana Çocuğu) 		1.60 Homo ergaster (a.k.a. Afrikalı Homo erectus) 1984 Turkana Gölü (Batı Turkana Gölü), Kenya Kamoya Kimeu Kenya Ulusal Müzesi
Replica of the mandible of Peninj, P. boisei Peninj mandibulası 1.50 Paranthropus boisei 1964 Tanzanya Richard Leakey
KNM-ER 992. Replica. Museo Nacional de Ciencias Naturales in Madrid KNM-ER 992 1.50 Homo ergaster (a.k.a. Afrikalı Homo erectus) 1971 Kenya Richard Leakey
KNM-ER 3883 1.57±0.08 Homo erectus 1976 Kenya Richard Leakey
Mojokerto 1
(Mojokerto çocuğu) 		1.43±0.10 Homo erectus 1936 Endonezya Andojo, G.H.R. von Koenigswald
Dosya:Konso kafatası.jpg KGA 10-525[48][49] 1.40 Paranthropus boisei 1993 Konso-Gardula, Ethiopia A. Amzaye
OH 9, parçalı kafatası OH 9
(Chellean Man)[50] 		1.40 Homo erectus 1960 Olduvai, Tanzanya Louis Leakey
The Mandible of Sima del Elefante (Atapuerca) Atapuerca Jawbone[51] 1.20 Homo sp. 2008 İspanya Eudald Carbonell Museo de la Evolución Humana, Burgos (İspanya)
The Kocabas hominin calvaria. Kocabas 1.10[52] Homo erectus[53] 2002 Türkiye M. Cihat Alçiçek
Daka 1.00 Homo erectus 1997 Ethiopia Henry Gilbert
Sangiran 4 1.00 Homo erectus 1939 Endonezya G.H.R. von Koenigswald
Sangiran 2 1.15±0.45 Homo erectus 1937 Endonezya G.H.R. von Koenigswald
Madam Buya Madam Buya[54] 1.00 Homo heidelbergensis
ya da
Homo erectus 		1997 Eritre Ernesto Abbate Eritrea Ulusal Müzesi
ATD6-15 ve ATD6-69

(Niño de la Gran Dolina 342)

0.900[55] Homo antecessor
or
Homo erectus 		1994 İspanya Bermúdez & Arsuaga Museo de la Evolución Humana, Burgos (İspanya)
Trinil 2
Pithecanthropus-1
ya da
Cava Adamı[56] 		0.850±0.150 Homo erectus 1891 Endonezya Eugène Dubois Naturalis Biodiversity Center, Leiden
Mandible Ternifine III Ternifine 2-3 now Tighennif[57] 0.70 Homo erectus 1954 Algeria C. Arambourg & B. Hoffstetter
Sangiran 17[58] 0.70 Homo erectus 1969 Indonesia S. Sartono
Dosya:Peking Man kafatası (replica) presented at Paleozoological Museum of China.jpg Pekin Adamı 0.73±0.50[59] Homo erectus 1921 Çin Davidson Black Kayıp/çalınmış
Bodo[60] 0.600 Homo bodoensis 1976 Etiyopya A. Asfaw
Mauer 1
(Heidelberg insanı) 		0.50 Homo heidelbergensis 1907 Almanya Daniel Hartmann Heidelberg Üniversitesi
Saldanha man[61] 0.50 Homo rhodesiensis 1953 Güney Afrika Cumhuriyeti
Boxgrove insanı 0.50[62] Homo heidelbergensis 1994 UK Natural History Museum
Arago XXI Arago 21
(Tautavel insanı) 		0.45 Homo erectus 1971 Fransa Henry de Lumley
Argil
Ceprano insanı[63][64] 		0.450±0.050 Homo cepranensis
/Homo heidelbergensis 		1994 Ceprano, İtalya Italo Biddittu Servizio di antropologia, Soprintendenza ai beni culturali, Regione Lazio, İtalya
Gawis kafatası 0.350±0.015 Homo erectus/Homo sapiens 2006 Etiyopya Asahmed Humet
Kafatası 5 (Miguelón) 0.400 Homo heidelbergensis 1992 İspanya Bermúdez, Arsuaga & Carbonell Museo de la Evolución Humana, Burgos (İspanya)
Aroeira 3 0.40 Homo heidelbergensis 2014 Portekiz João_Zilhão Museu Nacional de Arqueologia, Lisbon
Dosya:Sale kafatası.jpg Salé[65][66][67] 0.40 Homo rhodesiensis 1971 Fas A quarry worker
Replica Swanscombe insanı[68] 0.40 Homo neanderthalensis 1935, 1936, 1955 Swanscombe Alvan T Marston, John J Wymer and Adrian Gibson Natural History Museum
Replica made by a 3D printer Ndutu[69] 0.40 Homo rhodesiensis,[70][71] geç Homo erectus,[72] ya da erken Homo sapiens[73] 1973 Tanzanya A.A. Mturi
[74] Hexian cranial vault (PA 830)[75][76] 0.412±0.025 Homo erectus 1980 Hexian, Çin
Steinheim kafatası 0.35 Homo heidelbergensis 1933 Almanya
Dinaledi Chamber hominins 0.325±0.090[77] Homo naledi 2013 Güney Afrika Cumhuriyeti Rick Hunter ve Steven Tucker Witwatersrand Üniversitesi (Güney Afrika)


Orta Paleolitik: 300.000 - 50.000 yıl önce[değiştir | kaynağı değiştir]

İsim Yaş Tür Bulunuş
tarihi 		Ülke Keşfeden kişiler
Petralona 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Petralona 1 250 bin - 500 bin Homo heidelbergensis 1960 Yunanistan
Ngandong 7 250 bin Homo erectus 1931 Endonezya C. ter Haar ve G. H. R. von Koenigswald
Altamura Adamı 250k Homo neanderthalensis İtalya
Bontnewydd paleolitik sit alanı Bontnewydd (Pontynewydd) 230k Homo neanderthalensis 1981 İngiltere
Dali
görseli:
Modern Human
Origins 		Dali (fosil) 209 bin Homo Erectus
veya
Homo sapiens 		1978 Çin Shuntang Liu
Broken Hill 1
(Kabwe kafatası kemikleri
veya
Rodezya Adamı) 		200 bin - 300 bin Homo rhodesiensis 1921 Zambiya Tom Zwiglaar
Omo 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Omo 1 190 bin Homo sapiens 1967 Etiyopya Richard Leakey
Omo II
görseli:
Modern Human
Origins 		Omo 2 190 bin Homo rhodesiensis Etiyopya Richard Leakey
Herto kafatası
görseli:
ABC Science23 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 		Herto kalıntıları 160 bin Homo sapiens idaltu 1997 Etiyopya Tim White
Jebel Irhoud 1
kafatası
görseli:
Max Planck Enstitüsü 		Jebel Irhoud 1 160 bin Homo sapiens 1991 Fas
Jebel Irhoud 2 160 bin Homo sapiens 1991 Fas
Jebel Irhoud 3
alt çene kemiği
görseli:
PhysOrg.com6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 		Jebel Irhoud 3 160 bin Homo sapiens 1991 Fas
Jebel Irhoud 4 160 bin Homo sapiens 1991 Fas
Tabun 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Tabun C1 120 bin Homo neanderthalensis 1967 İsrail Arthur Jelinek
Krapina C
görseli:
Modern Human
Origins 		Krapina 100 bin - 127 bin[78] Homo neanderthalensis 1899 Hırvatistan Dragutin Gorjanović-Kramberger
Qafzeh VI
görseli:
Modern Human
Origins 		Qafzeh 6 90 bin - 100 bin[78] Homo sapiens 1930 İsrail R. Neuville M Stekelis
Qafzeh IX 90 bin - 100 bin[78] Homo sapiens[79] 1933 İsrail T. McCown ve H. Moivus, Jr.
Qafzeh VI
görseli:
Modern Human
Origins 		Qafzeh VI 90 bin - 100 bin[78] Homo sapiens 1933 İsrail T. McCown ve H. Moivus, Jr.
Scladena 80 bin - 127 bin[78] Homo neanderthalensis Belçika
Skhul V 80 bin - 120 bin Homo sapiens 1933 İsrail T. McCown ve H. Moivus, Jr.
Skhul IX 80 bin - 120 bin Homo sapiens İsrail
Klasies
görseli:
Modern Human
Origins 		Klasies nehri mağaraları 75 bin - 125 bin Homo sapiens 1960 Güney Afrika Ray Inskeep, Robin Singer, John Wymer, Hilary Deacon
Obi-Rakhmat 1[80] 75 bin [78] Homo neanderthalensis 2003 Özbekistan
Teşik-Taş kafatası[81] 70 bin Homo neanderthalensis 1938 Özbekistan A. Okladnikov
Dosya:Ferrassie kafatası.jpg La Ferrassie 1 70 bin Homo neanderthalensis 1909 Fransa R. Capitan ve D. Peyrony
Saccopastore 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Saccopastore 1 60 bin Homo neanderthalensis İtalya
Shanidar 1 60 bin - 80 bin Homo neanderthalensis 1961 Irak Ralph Solecki
La Chapelle-aux-Saints 1 60 bin Homo neanderthalensis 1908 Fransa A. ve J. Bouyssonie ve L. Bardon
Amud 7
görseli:
Modern Human
Origins 		Amud 7 50 bin - 60 bin Homo neanderthalensis İsrail

Üst Paleolitik: 50.000 - 10.000 yıl önce[değiştir | kaynağı değiştir]

İsim Yaş Tür Bulunuş
tarihi 		Ülke Keşfeden kişiler
Sidrón Mağarası 49 bin Homo neanderthalensis 1994 İspanya
La Quina 5 45 bin - 60 bin[78] Homo neanderthalensis Fransa
La Quina 18 45 bin - 60 bin[78] Homo neanderthalensis Fransa
Kents Cavern Mağaraları 41 bin - 45 bin Homo sapiens 1927 İngiltere
Amud 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Amud 1 41 bin[82] Homo neanderthalensis İsrail
Mungo Adamı 40 bin - 60 bin Homo sapiens 1974 Avustralya
Mount Circeo 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Mt. Circeo 1 40 bin - 60 bin Homo neanderthalensis 1939 İtalya Prof. Blanc
Neanderthal 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Neanderthal 1 40 bin Homo neanderthalensis 1856 Almanya Johann Carl Fuhlrott
Hominin ayak baş parmağı kemiği 40 bin Homo ? (muhtemelen Neanderthal ile Denisova melezi) 2011 Rusya
Dosya:Hofmeyr kafatası.jpg Hofmeyr kafatası 36 bin Homo sapiens 1952 Güney Afrika
Peştera cu Oase görseli30 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Peştera cu Oase 36 bin Homo sapiens 2002 Romanya
Paviland'ın Kırmızı Leydisi 33 bin Homo sapiens 1823 İngiltere William Buckland
Yamashita Mağara Adamı 32 bin Homo sapiens 1962 Japonya
[1]14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Engis 30 bin-50 bin [78] Homo neanderthalensis 1829 Belçika Philippe-Charles Schmerling
Gibraltar 1
görseli:
Modern Human
Origins 		Cebelitarık 1 30 bin-50 bin [78] Homo neanderthalensis 1848 Cebelitarık Lieutenant Flint
Le Moustier 30 bin-50 bin Homo neanderthalensis 1909 Fransa
Denisova dişleri 30 bin - 50 bin Homo ? 2000 Rusya
Cro-Magnon 1 30 bin Homo sapiens 1868 Fransa Louis Lartet
Combe Capelle 30 bin - 35 bin Homo sapiens 1909 Fransa O. Hauser
NG 6 27 bin - 53 bin Homo erectus 1931 Endonezya C. ter Haar ve GHR von Koenigswald
Predmosti 3
görseli:
Modern Human
Origins 		Predmost 3 26 bin Homo sapiens 1894 Çekya K.J. Maska
[2]11 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Eel Point (Eel Burnu) 24 bin Homo sapiens 1997 İngiltere
LB 1 (Hobbit) 18 bin Homo floresiensis 2003 Endonezya Peter Brown
Minatogawa 1
images at
Modern Human
Origins 		Minatogawa 1 16 bin - 18 bin Homo sapiens 1970 Japonya
Tandou 15 bin Homo sapiens 1967 Avustralya Duncan Merrilees
[3] [4]9 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gough's Mağarası 14.7 bin Homo sapiens 1927–1968 İngiltere
Iwo Eleru kafatası 13 bin[83] Homo rhodesiensis 1965 Nijerya
Cerro Sota 2 11 bin Homo sapiens 1936 Şili Junius Bird
Wadjak 1 10 bin - 12 bin Homo sapiens 1888 Endonezya Eugene Dubois

Holosen[değiştir | kaynağı değiştir]

Mezolitik / Neolitik: 10.000 - 5.000 yıl önce[değiştir | kaynağı değiştir]

Resim İsim Yaş Tür Bulunuş
tarihi 		Ülke Keşfeden kişiler
Luzia 11.5[84] Homo sapiens 1975 Brezilya
La Brea Kadını yaklaşık 10 bin Homo sapiens 1914 ABD
Cheddar Adamı 9 bin 1903 İngiltere
Kow Swamp 1 9 bin - 13 bin Homo sapiens 1968 Avustralya A.G. Thorne
Afalou 13 8 bin - 12 bin Homo sapiens 1920 Cezayir C. Arambourg
Wadi Halfa 25 8 bin - 12 bin Homo sapiens 1963 Sudan G. Armelagos, E. Ewing, D. Greene
Wadi Kubbaniya 8 bin - 20 bin Homo sapiens 1982 Mısır Fred Wendorf
Lo 4b 6 bin - 9 bin Homo sapiens 1965 H. Robbins B.M. Lynch
Minnesota Kadını 7,9±0,1 Homo sapiens 1931 Minnesota, ABD
Tepexpan Adamı 5 bin - 11 bin Homo sapiens 1947 Meksika H. de Terra
SDM 16704 4.9 bin - 11.8 bin Homo sapiens 1929 ABD M.J. Rogers

Fosil katalog isimlerinde kullanılan kısaltmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • AL - Afar Bölgsi, Etiyopya
  • ARA-VP - Aramis Omurgalı Paleontolojisi, Etiyopya
  • BOU-VP - Bouri Omurgalı Paleontolojisi, Etiyopya
  • ER - East (Gölü) Rudolf, Kenya
  • KGA - Konso-Gardula, Etiyopya
  • KNM - Kenya Ulusal Müzesi
  • KP - Kanapoi, Kenya
  • OH - Olduvai Hominid, Tanzanya
  • SK - Swartkrans, Güney Afrika
  • Sts, Stw - Sterkfontein, Güney Afrika
  • TM - Transvaal Müzesi, Güney Afrika
  • TM - Toros-Menalla, Çad
  • WT - West (Gölü) Turkana, Kenya

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Gibbons, Ann. İlk İnsan: Eski atalarımızı keşfetme yarışı . Anchor Books (2007). ISBN 978-1-4000-7696-3
  • Hartwig, Walter, ed (2002. 2004'te tekrar basıldı). Primat fosilleri 5 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-08141-2.
  • Johanson, Donald & Wong, Kate. Lucy'nin Mirası: İnsanın Kökenini Arayış. Three Rivers Press (2009). ISBN 978-0-307-39640-2
  • Jones, Steve; Martin, Robert D.; Pilbeam, David R (Editörler). (1994). İnsan Evrimi Cambridge Ansiklopedisi. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-46786-5. (Not: bu kitap genel olarak primatların evrimi hakkında çok yararlı ve insan evrimi hakkında dikkata değer bilgiler içermektedir. Bunun yanı sıra fosil tarihçesini de yer vermektedir).
  • Leakey, Richard & Lewin, Roger. İnsanın Kökeni: Bizi insan yapan nedir?. Little, Brown and Company (1992). ISBN 0-316-90298-5
  • Lewin, Roger. Kemikleri Tartışmak: İnsanın Kökeni Arayışında Tartışmalar. Penguin Books (1987). ISBN 0-14-022638-9
  • Morwood, Mike & van Oosterzee, Penny. Yeni Bir İnsan: Flores, Endonezyalı 'Hobbitin' Şaşırtıcı Keşfi ve Tuhaf Hikayesi. Smithsonian Books (2007). ISBN 978-0-06-089908-0
  • Oppenheimer, Stephen. Cennetin Ötesinde: Dünya İnsanları. Constable (2003). ISBN 1-84119-697-5
  • Roberts, Alice. İnsanın İnanılmaz seyahati: Gezegenimize Nasıl Dağıldığımızın Hikayesi. Bloomsbury (2009). ISBN 978-0-7475-9839-8
  • Shreeve, James. Neandertal Bilmecesi: Modern İnsanın Kökenini ve Gizemini Çözmek. Viking (1996). ISBN 0-670-86638-5
  • Stringer, Chris. Türlerimizin Kökeni. Allen Lane (2011). ISBN 978-1-846-14140-9
  • Stringer, Chris & Andrews, Peter. İnsanın Evriminin Tüm Dünyası . Thames and Hudson (2005). ISBN 0-500-05132-1
  • Stringer, Chris & McKie, Robin. Afrika'dan Çıkış: Modern İnsanın Kökeni. Jonathan Cape (1996). ISBN 0-224-03771-4
  • Van Oosterzee, Penny. Pekin Adamının Hikayesi. Allen & Unwin (1999). ISBN 1-86508-632-0
  • Walker, Allan & Shipman, Pat. Kemiklerin Bilgeliği: İnsanın Kökeni Aramak. Weidenfeld ve Nicholson (1996). ISBN 0-297-81670-5
  • Wade, Nicholas. Şafak Sökmeden Önce: Atalarımızın Kayıp Tarihini Kurtarmak. Penguin Press (2006). ISBN 978-0715636589
  • Weiss, ML ve Mann, AE (1985). İnsan Biyolojisi ve Davranışları: Antropolojik bir bakış açısı (4. bs.). Boston:. Little Brown ISBN 978-0-673-39013-4 (Not: Bu kitap, insan ve insan olmayan primatların evrimi ile fosil tarihlerini çok anlaşılabilir açıklamalarını içermektedir).
  • Wells, Spencer. İnsanın Yolculuğu: Genetik Bir Odisee . Allen Lane / Penguin Press (2002). ISBN 0-713-99625-0

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Prominent Hominid Fossils". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2006. 
  2. ^ Brunet, Michel; Guy, Franck; Pilbeam, David; Mackaye, Hassane Taisso; Likius, Andossa; Ahounta, Djimdoumalbaye; Beauvilain, Alain; Blondel, Cécile; Bocherens, Hervé (2002). "A new hominid from the Upper Miocene of Chad, Central Africa". Nature. 418 (6894). ss. 145-51. Bibcode:2002Natur.418..145B. doi:10.1038/nature00879. PMID 12110880. 
  3. ^ "Bar 10200'". Smithsonian National Museum of Natural History. 23 Ocak 2010. 2 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012. 
  4. ^ "Ardipithecus kadabba". efossils. 11 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2015. 
  5. ^ Amos, Jonathan (1 Ekim 2009). "Fossil finds extend human story". BBC News. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  6. ^ "10.4207/PA.2015.ART94". doi:10.4207/PA.2015.ART94. . "once considered plausible candidates for status as the earliest hominin (e.g., Kramer 1986; Ward and Hill 1987). Recent fieldwork, though, has lessened the relevance of these fossils by recovering samples from horizons more than two million years earlier. Yet despite the increase of comparative samples, these two mandibular fragments remain difficult to diagnose. Here we consider the morphology and dental metrics of these two specimens in comparison to the larger samples of Miocene and early Pliocene hominins recovered during the last fifteen years. We show, based on molar size, that KNM-TH 13150 is consistent with the hypodigm of Ardipithecus, while the Lothagam mandible is not consistent with Ardipithecus in its molar dimensions. These results have important biogeographic implications and hint at a more complex Early Pliocene hominin phylogeny than previously appreciated."
  7. ^ McDougall, I.A.N.; Craig, Feibel (1999). "Numerical age control for the Miocene-Pliocene succession at Lothagam, a hominoid-bearing sequence in the northern Kenya Rift". Journal of the Geological Society. 156 (4). ss. 731-45. Bibcode:1999JGSoc.156..731M. doi:10.1144/gsjgs.156.4.0731. 
  8. ^ Bernard Wood, Wiley-Blackwell Encyclopedia of Human Evolution (2011), 887 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  9. ^ a b c Hill, Andrew; Ward, Steven (1988). "Origin of the Hominidae: the record of African large hominoid evolution between 14 My and 4 My". Yearbook of Physical Anthropology. 31 (59). ss. 49-83. doi:10.1002/ajpa.1330310505. 
  10. ^ Patterson B, Behrensmeyer AK, Sill WD (Haziran 1970). "Geology and fauna of a new Pliocene locality in north-western Kenya". Nature. 226 (5249). ss. 918-21. Bibcode:1970Natur.226..918P. doi:10.1038/226918a0. PMID 16057594. 
  11. ^ "Lothagam mandible fragment". 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  12. ^ Ward, Steven; Hill, Andrew (1987). "Pliocene hominid partial mandible from Tabarin, Baringo, Kenya". American Journal of Physical Anthropology. 72 (1). ss. 21-37. doi:10.1002/ajpa.1330720104. PMID 3103460. 
  13. ^ Heslip, Steven (2001). "Australopithecus anamensis". 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. [Şahsen yayımlanan kaynaklar?]
  14. ^ "Oldupai". Ntz.info. 18 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
  15. ^ Anthropology, The University of Texas at Austin, Department of. "Kenyanthropus platyops: KNM WT 40000". www.efossils.org. 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  16. ^ "KNM-WT 40000". 23 Ocak 2010. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  17. ^ "New human ancestor species from Ethiopia lived alongside Lucy's species". www.sciencedaily.com. 27 Mayıs 2015. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2015. 
  18. ^ http://www.modernhumanorigins.net/al444-2.html 29 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Modern Human Origins
  19. ^ http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/87535.php 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Eurekalert
  20. ^ Villmoare, Brian; Kimbel, William H.; Seyoum, Chalachew; Campisano, Christopher J.; DiMaggio, Erin N.; Rowan, John; Braun, David R.; Arrowsmith, J. Ramón; Reed, Kaye E. (20 Mart 2015). "Early Homo at 2.8 Ma from Ledi-Geraru, Afar, Ethiopia". Science. 347 (6228). ss. 1352-55. Bibcode:2015Sci...347.1352V. doi:10.1126/science.aaa1343 Özgürce erişilebilir. ISSN 0036-8075. PMID 25739410. : "The Gurumaha Tuff is radiometrically dated to 2,842±0,007 Ma, a date that is consistent with the normal magnetic polarity of the Gurumaha section, presumably the Gauss Chron. An upper bounding age for LD 350-1 is provided by an adjacent, downfaulted younger block that contains the 2,665±0,016 Ma Lee Adoyta Tuff. [...] the age of LD 350-1 can be further constrained by stratigraphic scaling. [...] Based on the current chronostratigraphic framework for Ledi-Geraru, we consider the age of LD 350-1 to be 2.80–2.75 Ma".
  21. ^ Bouri Vertebrate Paleontology "Australopithecus garhi: BOU-VP-12/130". efossils. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016. 
  22. ^ http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/sts-71 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Smithsonian
  23. ^ At the time of its discovery considered the oldest fossil evidence of genus Homo. Ramirez Rozzi, Fernando V.; Bromage, Tim; Schrenk, Friedemann (1997). "UR 501, the Plio-Pleistocene hominid from Malawi. Analysis of the microanatomy of the enamel". Comptes Rendus de l'Académie des Sciences - Series IIA - Earth and Planetary Science. Cilt 325. ss. 231-234. doi:10.1016/S1251-8050(97)88294-8. . Since the discovery of LD 350-1 (2.8 Ma, intermediate between Australopithecus and Homo) arguably demoted to the rank of second-oldest fossil of Homo.
  24. ^ "Archived copy". 18 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2006.  Image at Modern Human Origins. "Australopithecus africanus". Australian Museum. 20 Ocak 2011. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  25. ^ a b Herries, Andy I.R.; Shaw, John (2011). "Palaeomagnetic analysis of the Sterkfontein palaeocave deposits: Implications for the age of the hominin fossils and stone tool industries". Journal of Human Evolution. 60 (5). ss. 523-39. doi:10.1016/j.jhevol.2010.09.001. ISSN 0047-2484. PMID 21392817. 
  26. ^ a b Herries, Andy (2020). "Contemporaneity of Australopithecus, Paranthropus, and early Homo erectus in South Africa". Science. 368 (6486). ss. eaaw7293. doi:10.1126/science.aaw7293. PMID 32241925. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  27. ^ "New human fossil find rewrites China's history -- china.org.cn". www.china.org.cn. 16 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  28. ^ "Longgupo Pithecanthrope Site, Wushan Man, Human Fossil, Yangtze River". www.travelchinaguide.com. 21 Nisan 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  29. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 17 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2007. 
  30. ^ Department of Anthropology: The University of Texas at Austin. "Paranthropus robustus: TM 1517". 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014. 
  31. ^ http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=south-african-hominin-fossil 13 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MH1 image at Scientific American
  32. ^ Juliet King (4 Haziran 2010). "Australopithecus sediba fossil named by 17-year-old Johannesburg student". Origins Centre. 25 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2011. 
  33. ^ Jonathan, Amos (8 Eylül 2011). "African fossils put new spin on human origins story". http://www.sciencemag.org/site/extra/sediba/index.xhtml. BBC News. 23 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2011.  |eser= dış bağlantı (yardım)
  34. ^ Mai, L.L., Owl, M.Y., & Kersting, M.P. (2005), p. 286
  35. ^ "SK 46". 24 Ocak 2010. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  36. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2007. 
  37. ^ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/oh-24 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Smithsonian
  38. ^ http://www.modernhumanorigins.net/oh8.html 8 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. OH 8 image of foot at Modern Human Origins
  39. ^ Lordkipanidze, D.; de Leon, Ponce; Margvelashvili, A.; Rak, Y.; Rightmire, G. P.; Vekua, A.; Zollikofer, C. P. E. (2013). "A Complete kafatası from Dmanisi, Georgia, and the Evolutionary Biology of Early Homo". Science. 342 (6156). ss. 326-31. doi:10.1126/science.1238484. 
  40. ^ Leakey MG, Spoor F, Dean MC, ve diğerleri. (Ağustos 2012). "New fossils from Koobi Fora in northern Kenya confirm taxonomic diversity in early Homo". Nature. 488 (7410). ss. 201-04. Bibcode:2012Natur.488..201L. doi:10.1038/nature11322. PMID 22874966. F
  41. ^ "Inverted strata". 2 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  42. ^ Donald C. Johanson; Blake Edgar (1996). From Lucy to Language. New York: Simon & Schuster. s. 158. 
  43. ^ "Image at Smithsonian". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  44. ^ Leakey, R. E. F. y Walker, A. C. (1988). "New Australopithecus boisei specimens from East and West Lake Turkana, Kenya". American Journal of Physical Anthropology. 76 (1). ss. 1-24. doi:10.1002/ajpa.1330760102. ISSN 1096-8644. PMID 3136654. 
  45. ^ Grine, Frederick E. (2007). Grine, Frederick E. (Ed.). Evolutionary History of the "Robust" Australopithecines (İngilizce). Transaction Publishers. ss. 99, 185-86, 247. ISBN 978-0202365961. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2015. 
  46. ^ a b Wood, Bernard (2011). Wood, Bernard (Ed.). Wiley-Blackwell Encyclopedia of Human Evolution, 2 Volume Set (İngilizce). doi:10.1002/9781444342499. ISBN 978-1444342475. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2014.  Access to the references of this book 9 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  47. ^ Lepre, C. J.; Kent, D. V. (2010). "New magnetostratigraphy for the Olduvai Subchron in the Koobi Fora Formation, northwest Kenya, with implications for early Homo". Earth and Planetary Science Letters. 290 (3–4). s. 362. Bibcode:2010E&PSL.290..362L. doi:10.1016/j.epsl.2009.12.032. . "paleo-magnetic results of this study delimit the age of KNM-ER 3733 to 1.78–1.48 Ma, making it one of the most securely dated fossils of early African H. erectus when compared to the oldest Homo fossils from Europe and Asia."
  48. ^ Wood, Bernard A.; Constantino, Paul J. (28 Kasım 2007). "Paranthropus boisei: Fifty Years of Evidence and Analysis". Yearbook of Physical Anthropology. Cilt 50. ss. 109-10. doi:10.1002/ajpa.20732. PMID 18046746. 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. 
  49. ^ Smithsonian National Museum of Natural History (24 Ocak 2010). "Konso KGA10-525". What does it mean to be human?. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  50. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 17 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2007. 
  51. ^ Michael Hopkin (26 Mart 2008). "Fossil find is oldest European yet". Nature News. doi:10.1038/news.2008.691. 
  52. ^ Lebatard, Anne-Elisabeth; Alçiçek, M. Cihat; Rochette, Pierre; Khatib, Samir; Vialet, Amélie; Boulbes, Nicolas; Bourlès, Didier L; Demory, François; Guipert, Gaspard; Mayda, Serdar; Titov, Vadim V; Vidal, Laurence; De Lumley, Henry (2014). "Dating the Homo erectus bearing travertine from Kocabas (Denizli, Turkey) at at least 1.1 Ma". Earth and Planetary Science Letters. Cilt 390. ss. 8-18. Bibcode:2014E&PSL.390....8L. doi:10.1016/j.epsl.2013.12.031 Özgürce erişilebilir. 
  53. ^ Kappelman, J; Alçiçek, MC; Kazanci, N; Schultz, M; Ozkul, M; Sen, S (Ocak 2008). "FirstHomo erectus from Turkey and implications for migrations into temperate Eurasia". American Journal of Physical Anthropology. 135 (1). ss. 110-16. doi:10.1002/ajpa.20739. PMID 18067194. 
  54. ^ "New kafatası from Eritrea – Archaeology Magazine Archive". archive.archaeology.org. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  55. ^ Parés, J. M.; Arnold, L.; Duval, M.; Demuro, M.; Pérez-González, A.; Bermúdez de Castro, J. M.; Carbonell, E.; Arsuaga, J. L. (2013). "Reassessing the age of Atapuerca-TD6 (Spain): new paleomagnetic results". Journal of Archaeological Science. Cilt 40. ss. 4586-95. doi:10.1016/j.jas.2013.06.013. 
  56. ^ "Trinil 2". 24 Ocak 2010. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  57. ^ "Ternifine or Tighenif". 11 July 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 March 2015. 
  58. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2007. 
  59. ^ Shen, G; Gao, X; Gao, B; Granger, De (2009). "Age of Zhoukoudian Homo erectus determined with (26)Al/(10)Be burial dating". Nature. 458 (7235). ss. 198-200. doi:10.1038/nature07741. 
  60. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2007. 
  61. ^ Schwartz, Jeffrey H.; Tattersall, Ian (2005). The Human Fossil Record, Craniodental Morphology of Genus Homo (Africa and Asia) (İngilizce). John Wiley & Sons. ss. 248-55. ISBN 978-0471326441. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. .
  62. ^ Streeter (2001). ""Margret. "Histomorphometric age assessment of the Boxgrove 1 tibial diaphysis". Journal of Human Evolution. Cilt 40. ss. 331-38. doi:10.1006/jhev.2001.0460. 
  63. ^ Di Vincenzo, Fabio; Bernardini, Federico; Manzi, Giorgio. "The Ceprano calvarium, twenty years after. A new generation of (digital) studies". ResearchGate. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2017. 
  64. ^ Fraioli, Luca. "Dopo 400mila anni, ecco il vero volto dell'Uomo di Ceprano". 25 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2017. 
  65. ^ Delson, Eric; Tattersall, Ian; Couvering, John Van; Brooks, Alison S. (2004). Eric Delson, Ian Tattersall, John Van Couvering, Alison S. Brooks (Ed.). Encyclopedia of Human Evolution and Prehistory: Second Edition. Routledge. s. 624. ISBN 978-1135582289. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2015. 
  66. ^ Smithsonian National Museum of Natural History (30 Ocak 2010). "Salé". What does it mean to be human?. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014. 
  67. ^ J. J. Jaeger (1975). "The mammalian faunas and hominid fossils of the Middle Pleistocene of the Maghreb". K.W.Butzer & G.Ll.Isaac (Ed.). After the Australopithecines (İngilizce). Den Hage. ss. 399-418. ISBN 978-9027976291. 
  68. ^ Natural History Museum Neanderthal woman in pieces Retrieved 16 May 2018
  69. ^ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/ndutu 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Smithsonian
  70. ^ Stringer, C. (2016). "The origin and evolution of Homo sapiens". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 371 (1698). s. 20150237. doi:10.1098/rstb.2015.0237. PMC 4920294 $2. PMID 27298468. 
  71. ^ Bones, Stones and Molecules: "Out of Africa" and Human Origins 8 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., By David W. Cameron, Colin P. Groves, p. 186, Elsevier Academic Press, 2004
  72. ^ Clarke, R.J. (1976). "New cranium of Homo erectus from Lake Ndutu, Tanzania". Nature. Cilt 262. ss. 485-87. doi:10.1038/262485a0. 
  73. ^ Klein, Richard G. (2009). The Human Career: Human Biological and Cultural Origins, Third Edition (İngilizce). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-02752-4. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020. 
  74. ^ http://www.modernhumanorigins.net/pa830.html 6 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hexian PA830 image at Modern Human Origins
  75. ^ Peter Brown. "Hexian". Peter Brown's Australian & Asian Palaeoanthropology. 27 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014. 
  76. ^ Rainer Grün; Pei-Hua Huang; Wanpo Huang; Frank McDermott; Alan Thorne; Chris B. Stringer and Ge Yan (1998). "ESR and U-series analyses of teeth from the palaeoanthropological site of Hexian, Anhui Province, China". Journal of Human Evolution. 34 (6). ss. 555-564. doi:10.1006/jhev.1997.0211. ISSN 0047-2484. PMID 9650100. 
  77. ^ Dirks, Paul HGM; Roberts, Eric M.; Hilbert-Wolf, Hannah; Kramers, Jan D.; Hawks, John; Dosseto, Anthony; Duval, Mathieu; Elliott, Marina; Evans, Mary; Grün, Rainer; Hellstrom, John; Herries, Andy IR; Joannes-Boyau, Renaud; Makhubela, Tebogo V.; Placzek, Christa J.; Robbins, Jessie; Spandler, Carl; Wiersma, Jelle; Woodhead, Jon; Berger, Lee R. (9 Mayıs 2017). "The age of Homo naledi and associated sediments in the Rising Star Cave, South Africa". eLife. Cilt 6. ss. e24231. doi:10.7554/eLife.24231. PMC 5423772 $2. PMID 28483040. 
  78. ^ a b c d e f g h i j http://www.pnas.org/content/early/2010/11/08/1010906107.full.pdf [yalın URL]
  79. ^ "Qafzeh IX". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  80. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  81. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  82. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  83. ^ http://www.nhm.ac.uk/about-us/news/2011/september/mystery-of-a-west-african-kafatası-from-13000-years-ago103799.html[ölü/kırık bağlantı]
  84. ^ C. Smith (1999). "Who Was First? Untangling America's Prehistoric Roots". Discovery Communications Inc. 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnsan_evriminin_fosil_listesi&oldid=31252873" sayfasından alınmıştır