Çikler
| Makale serilerinden |
 |
Çik veya Çikler - Kök Türkler çağında tarihi bir soy veya boy adı.
Adı[değiştir | kaynağı değiştir]
Latin transkripsiyonu ČIK şeklindedir. Orhon-Yenisey yazıtında boy adını dil araştırmacıları Çik olarak okumuşlardır.
Dil[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski Türk dili, Çik dialekti. Bu ulus Orhon-Yenisey yazılıdır.
Yurdu[değiştir | kaynağı değiştir]
Yenisey (Uluğ-Kem).
Çik bir soy adıdır.[1] Çik adlı boy arasında başka boyların ulusları da bulunmaktadır.
Çağı[değiştir | kaynağı değiştir]
VIII.yüzyıl.
Çik adlı boy hakkında VIII. yüzyıl balbal taşlarında ve yazılı taşlarda bilgiler vardır. VIII. yüzyıl öncesinde ve sonrasında Yenisey bölgesinin boyları arasında geçer. Günümüz Tıva halkını oluşturan boylardan biri olduğu sanılmaktadır
Bu konuda araştırmacı İ.V.Kormuşin ise : "Çik denilen söz ile Ulug-Kem ulusu kendilerini adlandırmamıştır, o halde bu söz onların kalan boylarını adlandırmıştır" demiştir. Tandı Tıva'da bulunan balbal ve taşlarda Çik diye bir söz bulunamamıştır.
Oğuz boyları arasında geçen "Yiğdir" veya "Iğdır" denilen İğdir boyu vardır.
Orhun-Yenisey Yazısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilge Kağan yazıtında (кирилл транскрипция)
Altı otuz yaşımda Çik bodun Kırgıs birle yağı boltı. Kem keçe Çik tapa süledim. Örpente sünüşdim, süsin sançdım,az bodunığ altım, ... içgirtim.
Tıva dile birebir aktarımı
Алды одус чажымда Чик чон Кыргыс биле дайзын болду. Хем кешкеш Чик талаже халдадым. Үрбүнге чаалаштым, шериин шиштедим, бичии чону алдым, ... чагыртты.
Çevirisi.
Yirmialtı yaşımda Çik topluluğu ile Kırgız halkı düşman oldu. Yenisey akarsuyunu geçip Çik halkına kadar savaşçılarım ile vardım. Ürbünde savaştım. Askerlerini yendim, sayıca az olan halk bana bağlandı. .
Nesilleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Uluğ-Kem (Yenisey) ulusu.
Altaylardaki Çıgat ve Çıgandık adlı topluluklar var. Bu toplulukların Yenisey dolayından göçüp gittiğine dair bir bilgi henüz yoktur.[2]
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
İlgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ČIK III этн. народ, живший в верховьях Енисея, в Саянах … (češ — čik):арын 145.// Академия наук СССР институт языкознания. Древнетюркский словарь. Издательство «Наука» Ленинград, 1969 год. (Rusça)
- И. В. Кормушин. Древние тюркские языки. Учебное пособие для студентов вузов. Абакан: Издательство Хакаского государственного университета им. Н.Ф. Катанова, 2004. — 336 с. ISBN 5-7810-0279-0 (Rusça)
 | Türk tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |