Zamość
| Zamość | |
|---|---|
 | |
 Bayrak  Arma | |
| Ülke |  Polonya |
| Voyvodalık | Lublin |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 30.34 km² |
| Rakım | 212 m |
| Nüfus (2006) | |
| • Şehir | 66,613 |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
Resmî site http://www.zamosc.pl/ | |
Zamość, güneydoğu Polonya'da yer alan şehir. UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndedir. 1999'dan beri Lublin Voyvodalığı'nın güney kısmında yer alır. 2014 yılındaki sayıma göre nüfusu 65.149'dur. 1580 yılında yerleşim merkezi olarak kurulan[1] Zamość, Roztocze Ulusal Parkı'ndan yaklaşık 20 km uzaklıktadır.
7-14 Aralık 1992 tarihleri arasında Santa Fe, New Mexico'da düzenlenen Dünya Mirası Komitesi'nin on altıncı olağan oturumunun kararının ardından 1992'de Dünya Mirası listesine eklendi.[2]
II. Dünya Savaşı'nda[değiştir | kaynağı değiştir]
Şehir, II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Polonya'nın işgali sırasında Naziler tarafından işgal edildi.[3] 27 Eylül 1939'da Nazi Almanyası, Polonya'yı doğudan işgal eden Sovyetler Birliği ile bir sınır anlaşması imzaladı ve sonuç olarak 28 Eylül 1939'da Zamość bir haftalığına Kızıl Ordu'ya teslim edildi. Sovyetler, 5 Ekim 1939'da bir başka sınır çizgisi ayarlaması sonrasında 5.000 Yahudi ile birlikte şehirden ayrıldı. Naziler şehre 8 Ekim 1939'da geri döndü ve kısa bir süre sonra önde gelen vatandaşların kitlesel tutuklamaları başladı.[3] Bu, Polonya aydınlarının kasıtlı bir şekilde imha edilmesi olan gizli planın bir parçasıydı. Naziler Zamošć Rotunda'da bir infaz alanı yarattı.ref name="ZamośćTimeline"/> Burada, bölgenin yerinden edilmiş sakinleri ve daha sonra, Barbarossa Harekâtı sırasında Sovyet savaş esirleri de dahil olmak üzere 8 binden fazla insan katledildi.[3]
1942 yılında verimli toprakları nedeniyle Alman kolonizasyon için özel olarak seçildi. Genel Hükûmet şehri Generalplan Ost kapsamına aldı, şehre Heinrich Himmler'in adı verilerek Himmlerstadt yapıldı.[4] Adı daha sonra Pflugstadt olarak değiştirildi.[5]
Yerel halk, Nazi işgalcilere büyük bir kararlılıkla direndi; ormanlara kaçtılar, kendi savunmalarını örgütlediler, kovulan insanlara yardım ettiler ve kaçırılan çocukları Nazilerin elinden aldılar (bkz. Zamość Ayaklanması).[6] Naziler, bölgedeki yerleşime uygun birçok aile bulmakta zorlandı ve bu sebeple eski Polonya sakinleri evlerini yaktı ya da yerel halkı öldürdü.[7]
1942-1943 arasında, bölgedeki on binlerce nüfus, bölgeyi Almanlaştırmak için Alman yerleşimcilere yer açmak için Nazi işgalcileri tarafından etnik olarak soykırıma tabi tutuldu. Bunların çoğu Nazi Almanyası'ndaki zorunlu çalıştırılmak üzere, Auschwitz, Majdanek ve Bełżec gibi toplama veya imha kamplarına gönderildi.
Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında kurulan Stalag 359 Zamość'da inşa edildi. Kamp kompleksi üç bölümden oluşuyordu. Açlık, soğuk algınlığı, hastalıklar ve gardiyanların kötü muamelesi sonucu yaklaşık 28 bin Sovyet savaş esiri bu kampta hayatını kaybetti.[8][9]
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Zamość için gelişme dönemi başlattı. 1970'lerde ve 1980'lerde nüfus hızlı bir şekilde arttı (1975'te 39.100'den 2003'te 68.800'e). Almanya, Ukrayna'yı ve Karadeniz'deki limanları bağlayan eski ticaret yollarından önemli miktarda kazanç elde etmeye başladı. 1975-1998 yılları arasında Zamość, Zamość Voyvodalığının başkenti oldu.
Zamość, Hasidik Yahudiliğin önemli bir merkeziydi. İlk Yahudi yerleşimciler çoğunlukla İtalya, İspanya, Portekiz ve Anadolu'dan gelen Sefarad Yahudileriydi. 17. yüzyılda Aşkenaz Yahudileri de şehre yerleştiler ve kısa sürede Yahudi nüfusunun çoğunluğu oldu. Jan Zamoyski tarafından verilen uzlaşma hakları, 1684 yılında Zamość arazisinin dördüncü Ordinatı Marcin Zamoyski tarafından tekrar onaylandı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Zamość". Encyclopædia Britannica. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
- ^ "Old City of Zamość". UNESCO World Heritage Centre. 23 Eylül 2009. 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
- ^ a b c Jerzy Kowalczyk, Zamość 1995 (2007). "Zamość. Timeline of history" (Lehçe). Zamojski Ośrodek Informacji, Zamosc.pl. 9 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
- ^ Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web s. 333 ISBN 0-679-77663-X
- ^ "Zamosc Ghetto" 23 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., DeathCamps.org, 16 Mart 2008
- ^ Nicholas, s. 334
- ^ Nicholas, s. 336.
- ^ Timothy D. Snyder (2011). Skrwawione ziemie (Lehçe). Świat Książki. s. 203-204. ISBN 978-83-7799-456-6.
- ^ Datner, Szymon (1961). Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej (Lehçe). Wydawnictwo MON. s. 319-320.
