Yumurtalık
Yumurtalık, dölyatağının iki tarafında, geniş bağlar içinde bulunan simetrik iki bezin her biri. Kadın sağlığı'nda önemli role sahiptir. Yumurtalık, dişi üreme hücrelerini yani yumurtaları bulunduran bir dişi üreme organıdır.[1] Ergenlik dönemine kadar içindeki yumurtalar olgunlaşmaz. Ergenlik döneminden sonra olgunlaşan yumurtalar teker teker rahime gider. Eğer yumurtalığın ağzı tıkanmışsa, buna Kısırlık denir.
Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yumurtalık, 3–4 cm uzunluğundadır. Dölyatağı yumurtalık bağı ve yumurtalığın asıcı bağı ile dölyatağına, yumurtalık borusu yumurtalık bağıyla Fallop borusuna bağlıdır. Karınzarından bir kılıf ile De Graff foliküllerinden oluşan yumurta yapıcı bir tabakadan meydana gelir. De Graff foliküllerinin sayısı 700.000 civarındadır. Foliküller, üzeri damarlarla kaplı katılgan dokudan bir kılıfla çevrilidir.[2] Foliküllerin içi yetişkin kadında önce bir epitel kütlesi halindedir, sonra bunun yerini tanecikli bir zar (epitel hücreleri), etrafı epitel hücrelerinden ibaret bir kursla çevrili bir yumurta ve merkezi bir sıvı alır. Foliküller yapı olarak corpus hemorrhagicum, corpus luteum, corpus albicans, foliküler antrum, foliküler sıvı, corona radiata, zona pellucida, membrana granulosa, perivitellin alanı'dan, teka folikülleri kendisi dış teka ve iç teka'dan oluşur. Bundan başka yumurtalık yüzey epiteli, tunica albuginea, cumulus oophorus, yumurtalık stroması, yumurtalık medullası tabakaları mevcuttur.
Mezonefrik kanal insanların ve diğer memelilerin embriyonik gelişimi sırasında oluşur ve erkek üreme organlarını meydana getirir. Gartner'ın kanalı, epooforon, epoforonun veziküler uzantıları ve parooforon kısımlarından oluşur.
Çalışması[değiştir | kaynağı değiştir]
Yumurtalığın çalışması iki yönlüdür. Yumurtalık bir yandan De Graff folikülünün olgunlaşıp çatlamasıyla zaman zaman bir yumurta bırakır (yumurtlama), diğer yandan folikülin ve lütein denilen iki hormon salgılar (dişilik hormonu). Folikülin doğrudan doğruya folikül tarafından salgılanır. Folikülün çatlamasıyla birlikte hormon miktarı birden çoğalır. ve yumurtlama meydana gelir. Lütein (progesteron) yumurtalığın "sarı cisim" denen De Graff folikülünün nedbesi tarafından salgılanır.[3]
Yumurtalık urları[değiştir | kaynağı değiştir]
Yumurtalıklarda, katı ve sulu tehlikesiz urlarla birlikte habis urlar da görülebilir. Bazı urların iç salgılara etkisi olabilir. Genellikle bir salpenjite bağlı iltihaplar meydana gelebilir (salpengo-ovarit veya aneksit). Yumurtalıklarda sayı (eksiklik veya fazlalık), yer, şekil ve gelişme (hipoplazi) bakımından anomaliler olabilir. Bazı yumurtalık lezyonlarının (distrofi) sınıflandırılması güçtür.[4]
Yumurtalık distrofilleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Yumurtalık distrofilleri konusundaki incelemelere son zamanlarda büyük önem verilmektedir. Yumurtalık distrofilleri, çeşitli anatomik lezyonlarla ortaya çıkar. Bunların ortak özellikleri yumurtalıkta yumurtaların geliştiği ve çoğaldığı tabakaya yerleşmiş olmalarıdır. Bu lezyonlar, yumurtalığın çalışmasını ve özellikle yumurtanın olgunlaşmasını kötü yönde etkiler. Klinik belirtileri, çeşitli âdet bozukluklarından kısırlığa kadar değişebilir. Yumurtalık distrofillerine bağlı üç çeşit anatomik lezyon tarif edilirse de bunların değişik tabiatta mı, yoksa aynı hastalığın çeşitli şekilleri mi olduğu bilinmemektedir. Söz konusu lezyonlar şunlardır: Sklerokistli yumurtalık iltihabı, Stein-Leventhal belirtisi ve Yumurtalık kabuğu fibrozları. Yumurtalık distrofilleri, yumurtalığa bağlı kısırlıkların pek çoğunun sebebidir. Bunların büyük kısmı için cerrahî bir tedavi imkânı bulmak mümükündür.[5]
Yumurtalık iltihabı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yumurtalık iltihabı, had veya müzmin olabilir. Cinsel organların bir iltihabından veya genel bir iltihap sonucu meydana gelebilir. Çoğunlukla rastlanan mikroplar şunlardır: Streptokok kolibasil, daha nadir olarak da gonokok.
Yumurtalık prosedürleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Yumurtalık ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2021.
