Vinland Haritası
Vinland Haritası, 15. yüzyıla ait olduğu iddia edilen ve özellikle Kuzey Amerika’daki Viking keşiflerinin gösterildiği Dünya haritası. Haritanın 20. yüzyılda hazırlanan sahte bir harita olduğuna dair şüpheler bulunmaktadır. Harita Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarının yanı sıra Grönland’ı ve Grönland’ın güneybatısında ve Atlantik Okyanusunda Vinland olarak isimlendirilen bir toprak parçasını da gösterir. Haritada bu bölgenin Avrupalılarca 11. yüzyılda ziyaret edildiği iddia edilmektedir.
Harita, dünya kamuoyuna Yale Üniversitesi ve İngiliz Müzesi yetkilileri tarafından kaleme alınan bilimsel bir çalışmayla[1] ilan edilse de Orta Çağ uzmanlarının haritanın fotoğraflarına ulaşma fırsatı olduktan sonra haritanın sahte olabileceğini dair şüpheler oluşmuş,[2] haritanın mürekkebinde yapılan kimyasal analizlerde 20. yüzyıla ait bir yapay pigment bulunmuştur.[3][4] Ancak buna rağmen haritanın orijinal olduğu da iddia edilmektedir.[5]
Haritanın tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Vinland Haritası ilk olarak 1957[6] yılında gün ışığına çıktı. Bu tarihte Londra’daki bir sahaf tarafından İngiltere Müzesine satılmaya çalışan Orta Çağ'dan kalma Hystoria Tartororum adlı kitabın arasında bulunuyordu. Sahaf kitabı satamaz ve kitabı alan başka bir Amerikalı, eseri Yale Üniversitesi önerir. Üniversite ise bir mezun öğrencisinden bu eseri almasını ister. Öğrenci ise kitabı alacağını ve eğer sahte değilse üniversiteye bağışlayacağını söyleyerek alır. Ancak içindeki haritanın önemini fark eden mezun öğrenci harita hakkında akademik bir eser yazılmadan haritanın kamuoyuna açıklanmamasını şart koşar. Eserin yazılması için üç uzman seçilir. Ancak çalışmanın bilimsel çevrelerden gizli yapılması eserin nesnelliğini etkileyecektir. Kitap 1964 yılında tamamlandıktan sonra eser yayımlanır ve kitabın mülkiyeti üniversiteye geçer. Akademik çevrelerde haritanın gerçekliğine dair ciddi kuşkular bulunduğu için Vinland Haritası Konferansı düzenlenecektir.[7]
Akademik iddialar[değiştir | kaynağı değiştir]
Akademik çevrelerde haritanın sahte olduğuna yönelik iddiaların bazı dayanakları aşağıda sıralanmıştır:
- En önemli konu Grönland’ın resmedilmesidir. Haritada Grönland tamamıyla ada şeklinde ve gerçeğe çok yakın bir şekilde resmedilirken, adanın sömürge olarak bağlı bulunduğu Norveç oldukça hatalı şekilde resmedilmiştir. Ayrıca Arktik Denizi Grönland’ın çevresinin çepeçevre dolaşılmasına o dönemde izin vermiş olabileceğine dair bir kanıt bulunmamaktadır.[8]
- O dönemde doğu kaynaklı haritalarda bile gösterilmeyen Honshu, Hokkaido ve Sakhalin Adaları haritada gösterilmiştir.
- Haritadaki Latince yazı 17. yüzyıl kaynaklarına benzemektedir. Özellikle kullanılan æ harfi dönemsel yazıda kullanılmamaktaydı.
- El yazısı uzmanları haritanın üzerindeki yer isimleriyle açıklama yazılarının farklı el yazıları olduğunu göstermişlerdir.[9]
- Haritanın çizildiği parşömene yapılan karbon testinde 1423 ila 1445 yılları arasında imal edildiği belirlenmiştir. Ancak haritada kullanılan mürekkepte yapılan çok sayıda incelemede mürekkepte 20. yüzyıla ait renk pigmentleri bulunmuştur.[10]
Haritanın değeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Üzerindeki sahtecilik iddialarına rağmen harita 25 milyon dolara sigorta edilmiştir.[11]
Yale Üniversitesinin duruşu[değiştir | kaynağı değiştir]
Haritaya dair farklı iddiaların ortada bulunmasına rağmen Yale Ünivesitesi yetkilileri iddialar hakkında görüş belirtmekten kaçınarak böylesi ilgi çekici bir belgeye sahip olmaktan dolayı gurur duyduklarını ve akademik çalışmaları ilgiyle izlediklerini belirtmişlerdir.[12]
Vinland’ın varlığına dair kanıt[değiştir | kaynağı değiştir]
Haritanın gerçek olup olmamasından bağımsız olarak Grönland’ın Vikingler tarafından MS 970’li yıllardan itibaren 15. yüzyıl sonralarına kadar yerleşim yeri olarak kullanıldığı biliniyor. Kuzey Amerika’da ise günümüz Kanada Newfoundland bölgesindeki L'Anse aux Meadows’da yapılan arkeolojik kazı çalışmalarında burada Vikinglerin yaşadığına dair kanıtlar bulunmuştur. Bu yerleşim yeri bölgeye 1497 yılında gelen ilk Avrupalı olan John Cabot’dan yaklaşık 500 yıl öncedir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Skelton, Raleigh A. (ve diğerleri) (1995). The Vinland map and the Tartar Relation, 2nd edition. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 0-300-06520-5
- ^ Seaver, Kirsten A. (2004). Maps, Myths and Men. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 0-8047-4963-9
- ^ Toew, Clark, Seaver (2008). Analysing The Vinland Map: A Critical Review of a Crtical Review 01 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Brown, Clark (2002). Analysis of Pigmentary Materials on the Vinland Map and Tartar Relation by Raman Microprobe Spectroscopy 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 3 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "17 Temmuz 2009 tarihli Reuters haberi, 1 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 8 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ 1957 yılı Vikinglerin Kuzey Amerika’daki L'Anse aux Meadows’da yerleştiklerinin genel olarak kabul gördüğü 1960 yılından önce olması açısından önemlidir.
- ^ Washburn, Wilcomb E. (1971). Proceedings of the Vinland Map Conference. Chicago, IL: University of Chicago Press
- ^ Grönland’ın çevresi 20. yüzyıla kadar tamamen dolaşılamamıştır.
- ^ Harita bu yüzden ilk olarak British Museum yetkililerince sahte olarak değerlendirilerek satın alınmamıştır.
- ^ "Kenneth Towe akademik makalesi (2004) 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 5 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "13 Şubat 1996 New York Times haberine 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "Yale Üniversitesi Mezunları Dergisi Ekim 2002, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.