Svaneti

Svaneti სვანეთი
Tarihi bölge
Ülke	Gürcistan
Başkent	Mestia, Lentehi
Yüzölçümü
• Toplam	5,776.4 km²
Nüfus
• Toplam	23,000
• Yoğunluk	4.0/km2/km²
UNESCO Dünya Mirası
Resmî ad	Yukarı Svaneti
Tür	Kültürel
Kriter	iv, v
Belirleme	1996 (20. oturum)
Referans no.	709
Ülke	Gürcistan
Bölge	Avrupa ve Kuzey Amerika

Svaneti'de Kafkas Dağlarından bir görünüm

Uşguli köyü

Svaneti (Gürcüce: სვანეთი), Gürcistan’ın tarihsel bölgelerinden biridir ve ülkenin kuzeybatı bölümünde yer alır. Svanlar bölgenin yerli halkıdır.

Yüzey şekilleri ve iklim

Gürcistan’ın kuzeyinde yer alan tarihi Yukarı Svaneti Bölgesi, batıdan Abhazya, kuzeyden Rusya, güneyden de Megrelya ve Aşağı Svaneti ile çevrilidir.

Svaneti, 3.000-5.000 metre yüksekliklerde, Avrupa’nın en yüksek yerleşim bölgesidir. Kafkas Dağları’nın en yüksek on tepesi burada yer alır. Gürcistan’ın en yüksek dağı olan Şhara (5.201 m), Svaneti’dedir. Diğer zirveler Tetnuldi (4.974 m), Şota Rustaveli (4.960 m), Uşba (4.710 m ) ve Ailama’dır (4.525 m).

Svaneti’nin genel görünümünü, derin vadilerle birbirinden ayrılan yüksek dağlar oluşturur. Bölgenin büyük bölümü, deniz seviyesinden 1.800 metreden daha yüksektir. Ormanlık alanlarda bölgeye özgü türlerde, ladin, köknar, kayın, meşe, gürgen gibi bitkilere rastlanır.

Mestia'nın c. 1890'lerde çekilmiş fotoğrafı.

Svaneti, Kafkas Dağları’nda, Rioni, Enguri ve Tshenistskali ırmakları vadisi boyunca yayılır. Bölge ikiye ayrılır: Yukarı Svaneti (bugün Mestia ilçesi) ve Aşağı Svaneti Bölgesi (bugün Lentehi ilçesi). Tarihsel Svaneti, bugün Abhazya’da yer alan Kodori vadisini de içine alıyordu.

Gürcistan'ın kuzeyinde yer alan tarihi Aşağı Svaneti Bölgesi, kuzey doğudan Rusya, kuzeyden Yukarı Svaneti, güney doğudan da Megrelya ve Gürcistan'ın Raca-Leçhumi ve Kvemo Svaneti idarî bölgesiyle çevrelenmiş bulunmaktadır.

Svaneti, ılıman bir iklime sahiptir. Öte yandan çok fazla yağış alır. Bölgeye yılık ortalama 1000-3200 mm yağmur düşer. Kış mevsimi çok ağır geçer karın 5 m kalaınlığa ulaştığı yerler vardır.

Tarihçe

Svaneti'de Svan kuleli bir ev.

Adişili Svan soylusu Mikael Çagiani'nin 11. yüzyıla tarihlenen freski.

Eski çağlarda Svaneti, Kolha’nın, ardından Kolha’nın mirasçısı olan Lazika’nın (Egrisi) sınırları içinde yer alıyordu. İS 552’de Lazika Savaşı'nda Svanlar Perslere kafa tutup üzerlerine gittiler. Bizans ve Pers İmparatorluğu’nun Lazika topraklarını ele geçirme mücadelesine Svaneti de sahne oldu ve bölge, İS 562’de savaşın sona ermesinin ardından yeinden Lazika’ın bir parçası olarak kaldı. Daha sonra Egrisi-Abhazya Krallığı, 11. yüzyılda Gürcistan Krallığı içinde yer aldı. Svaneti, eristavi (prens) tarafından yönetilen “saeristavo” haline geldi. Gürcistan’a “altın çağı”nı yaşatan Kraliçe Tamar (1184-1213) döneminde Svaneti Hristiyan kültürü hızla yayıldı. Svanlar Tamar’i adeta bir tanrıça saymışlardı. Efsaneye göre Tamar her yıl Svaneti’yi ziyaret etmiştir.

Moğollar Gürcistan’ı istila etmesine karşın, hiçbir zaman Svaneti’ye ulaşamadılar. Bölgenin geleneksel kule tipi evleri istilaçılardan halkı korumuştur. 1460’larda Kartli krallığından kopan Svaneti, bir prenslik olarak siyasal varlığını sürdürdü. Aşağı Svaneti, zaman zaman Megrel prenslerinin denetimine geçti. Svaneti prensi Tsiok Dadeşheliani 1833’te Rusya’nın korumasına girdi, ama Rusya 1857’de bölgeyi ilhak etti ve prensliğe son verdi. Rusya, 1875’te ağır vergi koyunca, bölge halkı ayaklandı. Rusya, askerlerini buraya göndererek ayaklanmayı kanlı biçimde bastırdı. Ruslar Kutaisi genel valiliğini kurarak Svaneti bölgesini ikiye ayırdılar: Mestia ve Lentehi. 1921'de bölgede yeni kurulan Bolşevik rejimine karşı ayaklanma çıktı. Svanlar, 1922-1924 arasında Bolşeviklere karşı da savaştılar.

Nüfus

Svanetia veya Svaneti, Gürcistan'da ülkenin kuzeybatı kesiminde yer alan tarihi bir eyalettir. Gürcülerin etnik bir alt grubu olan Svanların yaşadığı yerdir. Coğrafya 3.000-5.000 metrelik zirvelerle çevrili Svanetia, Avrupa'nın en yüksek yerleşim alanıdır. Kafkasya'nın en yüksek 10 zirvesinden dördü bölgede bulunuyor. Gürcistan'ın en yüksek dağı olan 5.201 metre (17.059 fit) ile Shkhara Dağı eyalette yer almaktadır. Öne çıkan diğer zirveler arasında Tetnuldi (4.974m. / 16.319 ft.), Shota Rustaveli (4,960m./16,273 ft.), Mt. Ushba (4.710m./15.453 ft.ve Ailama (4.525m. / 14.842 ft.). Orta Büyük Kafkasya'nın güney yamaçlarında yer alan Svanetia, Rioni, Enguri ve Tskhenistskali'nin üst vadilerine uzanır. Coğrafi ve tarihsel olarak il, yukarı erişimin vadilerine odaklanan Yukarı Svanetia (Zemo Svaneti; günümüz Mestia Raioni) ve Aşağı Svanetia (Kvemo Svaneti; günümüz Lentekhi Raioni) olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Bu madde bölümüyle ilgili bir Vikiveri ögesiyle bağlantılı. Dosya adı:Svaneti 001.jpg Açıklama:Svanetia or Svaneti is a historic province in Georgia, in the northwestern part of the country. It is inhabited by the Svans, an ethnic subgroup of the Georgians. Geography Surrounded by 3,000-5,000-meter peaks, Svanetia is the highest inhabited area in Europe. Four of the 10 highest peaks of the Caucasus are located in the region. The highest mountain in Georgia, Mount Shkhara at 5,201 meters (17,059 feet), is located in the province. Other prominent peaks include Tetnuldi (4,974m./16,319 ft.), Shota Rustaveli (4,960m./16,273 ft.), Mt. Ushba (4,710m./15,453 ft.), and Ailama (4,525m./14,842 ft.). Situated on the southern slopes of the central Greater Caucasus, Svanetia extends over the upper valleys of the Rioni, Enguri and Tskhenistskali. Geographically and historically, the province has been divided into two parts – Upper Svanetia (Zemo Svaneti; the present day Mestia Raioni) and Lower Svanetia (Kvemo Svaneti; the present day Lentekhi Raioni) – centering on the valleys of the upper reaches of the two rivers Enguri and Cxenis-c’q’ali, respectively. They are distributed between the present-day regions of Samegrelo-Zemo Svaneti and Racha-Lechkhumi and Kvemo Svaneti respectively. Historical Svanetia also included the Kodori Gorge in the adjoining rebel province of Abkhazia, and part of the adjacent river valleys of Kuban and Baksan of Russia.

Svanlar, bölgenin yerli halkıdır ve Kartveli halklarından biridir. 1930’lara değin Megreller ve Svanlar nüfus sayımında ayrı sınıflandırılıyordu. Daha sonra Gürcü (Kartveli) olarak yazılmışlardır. 4-6. yüzyıllarda Hristiyan olan Svanlar, Gürcü Ortodoks Kilisesi’ne bağlıdır. Paganizmin izlerine bugün de rastlanan bölgede en önemli aziz, Gürcistan’ın koruyucusu sayılan Aziz Giorgi kabul edilir. Svanlar, pek çok eski geleneği sürdürmektedirler. Bugün de kan davası güderler. Svanlar, kadınlara gerçekten derin saygı gösterirler.

Svanca, Megrelce ve Lazca gibi Güney Kafkas dillerinden biridir. Ortak dil ve eğitim dili Gürcüce’dir.

Turizm

Svaneti, manzaraları ve mimari mirasıyla tanınmıştır. Bölgenin bitki örtüsü ziyaretçileri etkileyici niteliktedir. Ünlü Svaneti tarzı kuleler, 9-12. yüzyıllarda yapılmıştır. Bölgede çok sayıda Gürcü Ortodoks kilisesi yapılar bulunur. Bölgenin kendine özgü çoksesli müziği de dikkat çekicidir. Yukarı Svaneti’nin doğal ve kültürel varlıkları 1996 yılında UNESCO'nu Dünya Mirası listesine alınmıştır.