Sodyum azotür

Sodyum azotür
	Diğer adlar Sodyum trinitrür
Tanımlayıcılar
CAS numarası	26628-22-8 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
ChEBI	CHEBI:278547 ;
ChEMBL	ChEMBL89295 ;
ChemSpider	30958 ;
ECHA InfoCard	100.043.487
EC Numarası	247-852-1;
PubChem CID	33557;
RTECS numarası	VY8050000;
UNII	968JJ8C9DV ;
UN numarası	1687
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID8020121 ;
	InChI InChI=1S/N3.Na/c1-3-2;/q-1;+1 Key: PXIPVTKHYLBLMZ-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1/N3.Na/c1-3-2;/q-1;+1 Key: PXIPVTKHYLBLMZ-UHFFFAOYAH;
	SMILES [N-]=[N+]=[N-].[Na+];
Özellikler
Molekül formülü	NaN3
Molekül kütlesi	65.0099 g/mol
Görünüm	Beyaza kaçan reksiz katı
Koku	Kokusuz
Yoğunluk	1.846 g/cm3 (20 °C)
Erime noktası	275 °C (527 °F; 548 K) Şiddetli bir biçimde bileşenlerine ayrışır.
Çözünürlük (su içinde)	38.9 g/100 mL (0 °C) ; 40.8 g/100 mL (20 °C) ; 55.3 g/100 mL (100 °C)
Çözünürlük	Amonyakta çok iyi çözünür. ; Benzende az çözünür. ; Eter, aseton, hekzan ve kloroformda çözünmez.
Asitlik (pKa)	4.8
Yapı
Kristal yapı	Hekzagonal, hR12
Termokimya
Isı sığası (C)	76.6 J/mol K
Standart molar entropi (S⦵298)	70.5 J/mol K
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	21.3 kJ/mol
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵)	99.4 kJ/mol
Tehlikeler
	GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	TEHLİKE
Tehlike ifadeleri	H300, H310, H410
Önlem ifadeleri	P260, P280, P301+P310, P501
NFPA 704; (yangın karosu)	4 1 3
Parlama noktası	300 °C
	Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)	27 mg/kg (oral, sıçan/fareler)
	NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen)	yok
REL (tavsiye edilen)	C 0.1 ppm (HN3 olarak) [cilt] C 0.3 mg/m3 (NaN3 olarak) [cilt]
IDLH (anında tehlike)	N.D.
Güvenlik bilgi formu (SDS)	ICSC 0950
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Sodyum siyanür
Diğer katyonlar	Potasyum azotür; Amonyum azotür
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Sodyum azotür, NaN₃formüllü inorganik bileşiktir. Bu renksiz tuz çoğu araba hava yastığı sisteminde kullanılan gaz oluşturucusudur. Diğer azotür bileşiklerinin hazırlanabilmesi için de kullanılır. İyonik bir maddede olan sodyum azotür, suda oldukça iyi çözünür ve güçlü bir toksiktir.

Hazırlanışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sodyum azotür sentezi için yaygın bir metot olan "Wislicenus işlemi" amonyaktan başlayan 2 basamağı içerir. İlk basamakta, amonyak sodyum amide dönüştürülür:

2 Na + 2 NH₃ → 2 NaNH₂ + H₂

Sonra sodyum amid, diazot monoksit ile birleştirilir:

2 NaNH₂ + N₂O → NaN₃ + NaOH + NH₃

Kimyasal reaksiyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sodyum azotürün güçlü asitlerle işleme konulması oldukça toksik olan hidrazoik asitin oluşması ile sonuçlanır:

H⁺ + N-3 → HN₃

Sulu çözeltileri yok denecek kadar hidrojen azit içerir:

N-3 + H
2O

HN₃ + OH^- (K = 10−4.6
)

Sodyum azotür nitröz asit solusyonu ile işleme sokularak yok edilebilir:^[4] 2 NaN₃ + 2 HNO₂ → 3 N₂ + 2 NO + 2 NaOH

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Stevens E. D.; Hope H. (1977). "A Study of the Electron-Density Distribution in Sodium Azide, NaN₃". Acta Crystallographica A. 33 (5). ss. 723-729. doi:10.1107/S0567739477001855.
^ "Sodium azide". 22 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
^ ^a ^b ^c NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0560". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
^ Committee on Prudent Practices for Handling, Storage, and Disposal of Chemicals in Laboratories, Board on Chemical Sciences and Technology, Commission on Physical Sciences, Mathematics, and Applications, National Research Council (1995). "Disposal of Waste". Prudent Practices in the Laboratory: Handling and Disposal of Chemicals. Washington, DC: National Academy Press. s. 165. ISBN 0-309-05229-7. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2016.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

International Chemical Safety Card 09503 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards11 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Straight Dope on Sodium Azide21 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[stevens-1] Stevens E. D.; Hope H. (1977). "A Study of the Electron-Density Distribution in Sodium Azide, NaN₃". Acta Crystallographica A. 33 (5). ss. 723-729. doi:10.1107/S0567739477001855.

[2] "Sodium azide". 22 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.

[PGCH-3] NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0560". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).

[4] Committee on Prudent Practices for Handling, Storage, and Disposal of Chemicals in Laboratories, Board on Chemical Sciences and Technology, Commission on Physical Sciences, Mathematics, and Applications, National Research Council (1995). "Disposal of Waste". Prudent Practices in the Laboratory: Handling and Disposal of Chemicals. Washington, DC: National Academy Press. s. 165. ISBN 0-309-05229-7. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]