Paranoid kişilik bozukluğu

Paranoid kişilik bozukluğu
Paranoid kişilik bozukluğu
Uzmanlık	Psikiyatri, Klinik psikoloji
Belirtiler	Paranoya, yaygın şüphecilik, başkalarına karşı genel güvensizlik, aşırı duyarlılık, korkuları veya önyargıları doğrulayabilecek ipuçları veya öneriler için çevreyi taramak
Ayırıcı tanı	Sanrısal bozukluk, Şizofreni, Şizoaffektif bozukluk, Borderline kişilik bozukluğu
Sıklık	Toplumun %0,5 ila %2,5'i kadarında görüldüğü tahmin ediliyor.

Paranoid kişilik bozukluğu (PPD), diğer insanların hareketlerini küçültücü ve tehdit edici olarak algılayan aşırı duyarlılıktır.

Organik ve tedavi edilebilir bir beyin hastalığı olarak değerlendirilmektedir.^[2] Paranoyalar sağlıklı insanların da zaman zaman şüpheci yaklaşımlarından kaynaklı sahip olabileceği düşünce kalıplarıyken, paranoid kişilik bozukluğu olan bireylerin paranoyaları, günlük hayatın işlevini ve kalitesini bozacak derecede yoğundur.

Teşhis[değiştir | kaynağı değiştir]

ICD-10[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya Sağlık Örgütü (DSO)'nün, 2019'daki ICD-10 sürümüne göre belirtiler şu şekildedir:^[3]

Aksiliklere karşı aşırı duyarlılık.
Hakaretleri affedememe.
Şüphecilik ve başkalarının tarafsız veya dostane davranışlarını düşmanca veya aşağılayıcı olarak yanlış yorumlamak.
Eşin veya cinsel partnerin cinsel sadakatine ilişkin herhangi bir gerekçe olmaksızın tekrarlayan şüpheler
İnatçı şekilde kendini aşırı derecede yüceltme eğilimi.
Kendine aşırı önem verme ve kendini dünyanın merkezine koymak.

DSM-5[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerikan Psikiyatri Birliği (APA)'nin 2013 yılında çıkan DSM-5 el kitabına göre belirtiler benzer olmaktadır. Genel olarak, erken yetişkinlik çağından itibaren, çeşitli durumlarda ortaya çıkan, başkalarına karşı kalıcı bir güvensizliğin ve şüphenin varlığını gerektirirler, motivasyonlarını kötü niyetli olarak yorumlarlar. DMS-5'e göre belirtiler şu şekildedir:^[4]

Yeterli dayanak olmaksızın başkalarının kendilerini istismar ettiğinden, zarar verdiğinden veya aldattığından şüphelenmek.
Arkadaşlarının veya iş arkadaşlarının sadakati veya güvenilirliği hakkında haksız şüphelerle meşgul olmak.
Bilginin kendilerine karşı kötü niyetli olarak kullanılacağına dair yersiz korku nedeniyle başkalarına güvenme konusunda isteksizlik.
İyi niyetli sözlerin veya olayların gizli alçaltıcı veya tehditkar olduğunu düşünmek.
Sürekli başkalarına karşı kin ve nefret beslemek.
Karakterlerine veya itibarlarına yönelik, başkaları tarafından görülmeyen saldırılar algılar ve öfkeyle tepki verir veya karşı saldırıda bulunur.
Eşinin veya cinsel partnerinin sadakatine ilişkin, gerekçesiz, tekrarlayan şüpheler vardır.

Tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kısmen başkalarına güvenmeme eğiliminin bir sonucu olarak, paranoid kişilik bozukluğunun tedavisi üzerine çok az çalışma yapılmıştır. Şu anda, PPD'nin tedavisinde FDA tarafından onaylanmış herhangi bir ilaç bulunmamaktadır, ancak bazı semptomların tedavisi için antidepresanlar, antipsikotikler ve duygudurum dengeleyiciler reçete edilebilir.^[5] PPD'nin başka bir tedavi şekli psikanalizdir ve normalde hem PPD hem de BPD'nin mevcut olduğu durumlarda kullanılır. Bununla birlikte, yayınlanmış hiçbir çalışma, bu tedavi biçiminin BPD üzerindeki etkilerinin aksine, özellikle PPD üzerindeki etkinliğini doğrudan belirtmemektedir.

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Bienenfeld isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020.
^ "ICD-10 Version:2019". icd.who.int. 31 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
^ "Schizoid Personality Disorder (pp. 652–655)". Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (2013). 2013. ISBN 978-0-89042-555-8. Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)
^ Lee, Royce J. (1 Haziran 2017). "Mistrustful and Misunderstood: a Review of Paranoid Personality Disorder". Current Behavioral Neuroscience Reports (İngilizce). 4 (2): 151-165. doi:10.1007/s40473-017-0116-7. ISSN 2196-2979. PMC 5793931 $2. PMID 29399432.

[Bienenfeld-1] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Bienenfeld isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[npistanbul.com-2] "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020.

[3] "ICD-10 Version:2019". icd.who.int. 31 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.

[DSM_5-4] "Schizoid Personality Disorder (pp. 652–655)". Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (2013). 2013. ISBN 978-0-89042-555-8. Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)

[5] Lee, Royce J. (1 Haziran 2017). "Mistrustful and Misunderstood: a Review of Paranoid Personality Disorder". Current Behavioral Neuroscience Reports (İngilizce). 4 (2): 151-165. doi:10.1007/s40473-017-0116-7. ISSN 2196-2979. PMC 5793931 $2. PMID 29399432.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]