Mihail Frunze

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mihail Frunze
Михаи́л Фру́нзе
Sovyetler Birliği Askeri ve Deniz İşleri Halk Komiseri
Görev süresi
15 Ocak 1925 - 31 Ekim 1925
Hükûmet başkanı Aleksey Rikov
Yerine geldiği Lev Troçki
Yerine gelen Kliment Voroşilov
Kişisel bilgiler
Doğum Mihail Vasilyeviç Frunze
2 Şubat 1885(1885-02-02)
Bişkek, Rus Türkistanı, Rus İmparatorluğu
Ölüm 31 Ekim 1925 (40 yaşında)
Moskova, Rusya SFSC, Sovyetler Birliği
Partisi Sovyetler Birliği Komünist Partisi
Ödülleri
İmzası

Mihail Vasilyeviç Frunze (RusçaМихаи́л Васи́льевич Фру́нзе; RumenceMihail Vasilievici Frunză; d. 2 Şubat 1885 – ö. 31 Ekim 1925), Ekim Devrimi'nde Bolşevik önderi. Bir Rumen[1] ve Rus[2] aileye mensuptu. Frunze babası Herson Guberniyası'nda görevli bir askerî doktordu.[1] Savaşta Pyotr Vrangel'ı mağlup etmesiyle bilinir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Öğretimini Almatı'da tamamlayan Frunze, 1904'te Saint Petersburg Politeknik Üniversitesi'ne girdi. Frunze, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nde (RSDLP) aktif hale geldi. RSDİP'nin Vladimir Lenin ve Julius Martov'dan oluşan iki ana lideri vardı. 18 yaşındaki Frunze, Martov'un azınlığı Menşeviklerin aksine, Lenin'in çoğunluğunun, yani Bolşeviklerin yanında yer aldı. 1905 Devrimi'nde tutuklandı. İşkencelerden sonra cezası sürgüne yollamak olarak belirlendi.

Çarlık döneminde on sene kadar sürgünde yaşadıktan sonra kaçmayı başardı ve Minsk'teki Bolşevik yeraltı örgütünün başına geçti. Lenin tarafından sırasıyla Aleksandr Kolçak,Basmacı İsyanı, Nestor Mahno ve Pyotr Vrangel gibi kişilerin çıkarttığı ayaklanmaları bastırmakla görevlendirildi.

13 Aralık 1921 tarihinde Sovyet Rus delegasyonunun başı olarak Ankara'ya geldi ve Mustafa Kemal Paşa ile görüştü. Bu ziyaret esnasında, Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında bir iş birliği antlaşması imzalandı. İstanbul'da Taksim Meydanı'nda bulunan Özgürlük Anıtı'nda Kliment Voroşilov ile birlikte heykeli vardır.[3]

Sovyetler Birliği döneminde de, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'e onun şerefine "Frunze" adı verilmişti.

Türkiye'ye yaptığı geziyle ilgili anılarını kalem almıştır. Anıları Ahmet Ekeş'in Rusçadan çevirisiyle 1978 yılında yayınlanmıştır.[4]

Frunze'nin Grigori Zinovyev'e verdiği destek onu Zinoviev'in başlıca muhaliflerinden biri olan Josef Stalin ile arasını açtı.

Frunze, komünist liderler arasında politik düşünceleri ve uygulamaları kısmında çok yaratıcı ve alışılmışın dışında bir görüşe sahip olmasıyla sıyrılmıştı. Komünist partinin yasadışı olduğu dönemdeki dayanıklılığı ve karmaşık askeri hedefler peşinde koşması sayesinde yoldaşlarının saygısını ve hayranlığını kazandı. Komünist parti gündemindeki çalışmalar konusundaki hem teorik hem de pratik konulardaki gücü ve partiden ayrı kişisel hırsından yoksun olması nedeniyle Lenin 'in potansiyel halefi olarak görülüyordu. Özellikle bir diğer halef olan Yakov Sverdlov'un da ani ölümünden sonra bu konumda güçlü bir adaydı.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Frunze'nin kronik bir ülser rahatsızlığı vardı. 1925'te özellikle şiddetli bir sancıdan sonra Frunze hastaneye kaldırıldı. Stalin ve Anastas Mikoyan, onu operasyonundan hemen önce ziyarete geldiler. Frunze ameliyat sırasında hayatını kaybetti. Frunze, ölümünden kısa bir süre önce karısına: "Şu anda kendimi tamamen sağlıklı hissediyorum ve ameliyatı düşünmek saçma görünüyor. Yine de, her iki parti temsilcisi de bunu istiyor'' yazdı.[5]

2010'da İzvestiya'da yayımlanan bir makalede Frunze'ye normalinden yedi kat fazla kloroform verildiği ispatlandı. Frunze, Kremlin Duvarı Mezarlığı'na gömüldü .

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Robert Service, Lenin: A Political Life: Volume 3: The Iron Ring, Indiana University Press, 1995, ISNB 978-0253351814, p194
  2. ^ Martin McCauley, Who's Who in Russia Since 1900, Routledge, 1997, ISBN 0-415-13897-3 p. 87-88
  3. ^ "Yılmaz Özdil'in 1 Mayıs tarihli Hürriyet gazetesindeki Taksim isimli yazısı". 9 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2008. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012. 
  5. ^ "Frünze'yi kim öldürdü". İzvestiya. 24 Şubat 2021. 5 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2010. 
Askerî görevi
Önce gelen:
Yeni makam
Kızıl Ordu Kurmay Başkanı
1924-1925
Sonra gelen:
Sergey Kamenev
Siyasi görevi
Önce gelen:
Lev Troçki
Sovyetler Birliği Askeri ve Deniz İşleri Halk Komiseri
1925
Sonra gelen:
Kliment Voroşilov