Longyearbyen
 | Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Mayıs 2021) |
| Longyearbyen | |
|---|---|
Longyearbyen lokalstyre | |
 | |
 Arma | |
Sloganlar: „unikt, trygt og skapende”
"eşsiz, güvenli ve yaratıcı" | |
  Longyearbyen Longyearbyen'in Svalbard içindeki konumu | |
| Ülke |  Norveç |
| Bağımlı bölge | Svalbard |
| Kuruluş | 1906 |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Kjell Mork (AP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 242.86 km² |
| Nüfus (2013) | |
| • Toplam | 2.075 |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (UTC) |
Resmî site http://www.lokalstyre.no/ | |
Longyearbyen, Arktik Okyanusu'nda Norveç'e bağlı takımadalardan biri ve ayrıca takımadaların oluşturduğu Svalbard yönetim biriminin merkezidir. 1.000 nüfusu aşan Dünya'nın en kuzey yerleşim birimidir. Kasabanın nüfusu 2013 verilerine göre 2.075'tir.[1]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Longyearbyen, 78°13′K 15°33′D koordinatlarında bulunur. Kuzey Kutbuna yakın konumundan dolayı Longyearbyen'de ekim sonu - şubat ortası arası gece yaşanırken, nisan ortası - ağustos ortası arası gündüz yaşanır. Adada hâkim olan iklim tundra türüdür. Longyearbyen adasının - Spitzberg'den ayrı olarak- yüzölçümü 242,86 km²'dir.[1]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
1926'ya kadar Longyear City olarak bilinen kasaba, 1906'da Arctic Coal Company ile kömür madenini işletmeye başlayan John Munroe Longyear'den adını alır. Sondaki "byen" takısı, Norveççe'de şehir mânâsına gelmektedir. Şirketi 1916'da devralan Store Norske Spitsbergen Kulkompani (SNSK), hâlâ madeni işletmektedir.
Svalbard, 1940'ta Norveç'in Alman işgalinden etkilenmedi. Bununla birlikte, 1941'den itibaren takımadalar, Müttefik güçler arasındaki tedarik zincirinde stratejik öneme sahip olmanın yanı sıra, çok ihtiyaç duyulan bir kömür kaynağı haline geldi. Sürgündeki Norveç hükûmeti bir Sovyet-İngiliz işgalini reddetti,[2] bunun yerine İngiliz Ordusu Spitsbergen'i boşaltmak için Eldiven Operasyonu başlattı. 29 Ağustos 1941'de Ny-Ålesund'un tüm nüfusu Longyearbyen'e tahliye edildi ve 3 Eylül'de 765 kişi Longyearbyen'den İskoçya'ya tahliye edildi. Daha sonra son 150 kişi daha tahliye edildi.[3] Longyearbyen'in nüfusu azalırken, çoğunlukla meteorolojik verileri elde edebilmek için Adventdalen'de küçük bir Alman garnizonu ve hava sahası kuruldu. İngiliz Fritham Operasyonu'un Barentsburg'un kontrolünü yeniden ele geçirmesinden sonra, Alman kuvvetleri Longyearbyen'i savaşmadan bıraktı.[4]
Eylül 1943'te Kriegsmarine, Longyearbyen, Barentsburg ve Grumant'ı bombalamak için Tirpitz ve Scharnhorst isimli iki savaş gemisi ve dokuz muhrip gönderdi. Longyearbyen'de Sverdrupbyen'e ek olarak hastane, elektrik santrali, bir ofis binası ve bir konut binası olarak sadece dört bina sağlam kaldı. Longyearbyen, 27 Haziran 1945'te anakaradan ayrılan ilk gemiyle savaşın sonuna kadar huzurdan yoksun olarak kaldı.[5]
Savaştan sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
Madenciliğin hızlı bir şekilde yeniden inşası ve yeniden başlatılması için savaş sırasında planlar yapıldı. 1948'e gelindiğinde, kömür üretimi savaş öncesi yılda 480.000 ton (470.000 uzun ton; 530.000 kısa ton) seviyesine ulaştı. Nybyen 1946'da kuruldu ve her biri 72 kişiyi barındıran beş kışladan oluşuyordu. 1949'da Longyearbyen'de sığır, süt, domuz ve tavuk yetiştirmek için bir çiftlik inşa edildi. 1950'de yerel bir radyo istasyonu yayın yapmaya başladı. Mezar alanı 44 kişinin gömülü olduğu 1950 yılına kadar kullanımda kaldı. Bununla birlikte, vücutların donmuş toprak nedeniyle parçalanamadığı ve çeşitli mikroorganizmaları koruyabilecekleri keşfedildi. O zamandan beri cenazeler toprağa gömülmek üzere anakaraya gönderildi. Huset toplum merkezi 1951'de açıldı.
Ananevî olarak bir şirket kasabası olan Longyearbyen, belde turizm ve araştırma açısından büyürken madencilik çalışmalarının çoğu 1990'dan beri Sveagruva'ya sevkedildi. Bu noktada Svalbard Üniversite Merkezi, Svalbard Küresel Tohum Deposu ve Svalbard Uydu İstasyonu gibi müesseseler orada hizmete açıldı. Oradaki cemaate Svalbard Havaalanı, Longyear ve Svalbard Kilisesi'nce hizmet verilmektedir.[1]
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Svalbard Uydu İstasyonu, yerinin kutupsal yörüngede olan uydulardan veri indirmek için fevkalade olması hasebiyle inşa edildi. Hotellneset'in üstündeki Platåberget'de bulunan istasyonu NASA ve Norveç Uzay Merkezi'nin ortaklaşa yaptırdılarsa da 2001'den beri Kongsberg Uydu Hizmetleri'nce yönetilmektedir.[6] EISCAT, evreuyumsuz saçılım radarını işleterek kuzey kutup ışıklarını inceler.[7] followed by Svalbard Satellite Station in 1999[8] Global Crop Diversity Trust tarafından idare edilen Svalbard Küresel Tohum Deposu, milyonlarca ton mahsûlü yeraltında emin şekilde saklayabilecek bir tesis olup küresel ısınma, sel, yangın ve nükleer felaketler dahil tabii ve insanî felaketlerden korumak için tasarlanmıştır. Buranın bu depo için seçilmesindeki faktörler arasında medeniyetten uzak olması, sağlam bir jeolojisinin bulunması ve sürekli olarak donmuş yer (İng. İngilizce: permafrost) bulunmaktadır.[9]
Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]
Adaya yaz ve kış aylarında birçok turist gelir. Adanın bu denli fazla turist çekmesinin en öncelikli sebebi Norveç'te sadece birkaç yerde bulunan, yasal olarak izin almadan kar araçları sürülebilen arazilerin bulunmasıdır. Longyearbyen dünyanın en kuzeydeki şehri olma özelliğini taşır. Kent merkezinin hemen dışında yılda ortalama 90.000 yolcu taşımakta olan bir de havaalanı bulunur. Norveç'te, Oslo'dan ve Tromsø'den şehre düzenli uçuşlar yapılır.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
Svalbard'da iklim, son onyıllarda bütün kutupsal bölgelerde olduğu gibi eskiye nazaran ısınmıştır. Bugün artık Svalbard adalarının etrafını gemiyle dolaşmak mümkündür. Hızlı eriyen buzdan dolayı artık avlanacak yerleri yeterince bulamayan buz ayılarının açlıktan ölmeleri tehlikesi mevcuttur.[10] Buna rağmen Longyearbyen, normal enlemlerde yaşayanlar için soğuk bir yerdir.
 Longyearbyen iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 7,7 | 6 | 6,3 | 7,5 | 10,6 | 15,7 | 21,3 | 18,1 | 15,2 | 8,9 | 7,5 | 7,2 | 21,3 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | −13,0 | −13,0 | −13,0 | −9,0 | −3,0 | 3,0 | 7,0 | 6,0 | 1,0 | −4,0 | −8,0 | −11,0 | −4,7 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −16,5 | −17 | −16,5 | −12,5 | −5 | 1 | 5 | 4 | −1 | −6,5 | −11 | −14,5 | −7,54 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −20,0 | −21,0 | −20,0 | −16,0 | −7,0 | −1,0 | 3,0 | 2,0 | −3,0 | −9,0 | −14,0 | −18,0 | −10,3 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −38,8 | −43,7 | −46,3 | −39,1 | −21,7 | −8,4 | 0,2 | −3,9 | −12,6 | −20,8 | −33,2 | −35,6 | −46,3 |
| Ortalama yağış (mm) | 22,0 | 28,0 | 29,0 | 16,0 | 13,0 | 18,0 | 24,0 | 30,0 | 25,0 | 19,0 | 22,0 | 25,0 | 271 |
| Kaynak: [11][12] | |||||||||||||
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Longyearbyen" (HTML) (madde). İnternet: İngilizce Vikipedi. 3 Şubat 2016. 5 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2016.
- ^ Arlov (1994): 74
- ^ Holm (1999): 73
- ^ Arlov (1994): 75
- ^ Holm (1999): 74
- ^ Grønli, Kristin Straumsheim (Aralık 2006). "Øyet i himmelen laster ned på Svalbard". Forskning.no (Norveççe). 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2012.
- ^ Holm (1999): 36
- ^ Holm (1999): 141
- ^ Roug, Louise (12 Ekim 2007). "The Seed Bank Atop the World". Los Angeles Times. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2012.
- ^ "Global Warming In The Arctic: The Melting Of Svalbard". LANDMARK MEDIA INC. 2011. 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2016.
- ^ Climate and daylight in Svalbard (Longyearbyen)"Climate and daylight in Svalbard (Longyearbyen)". NordicVisitor. 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2011.
- ^ (sadece en yüksekler),
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
İngilizce[değiştir | kaynağı değiştir]
- Island railways north of Europe 28 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Mission Svalbard — Pictures of Longyearbyen and Bjørndalen
- Spitsbergen Travel Tour Operator 9 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Svalbard Airport:Facts and pictures from Avinor
- The Governor (Sysselmannen) 30 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The University Centre on Svalbard 20 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The University Centre on Svalbard Alumni/Student site
- Webcams in Longyearbyen[ölü/kırık bağlantı]
- Wildlife Service Tour Operator 17 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Norveççe[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî turist danışma sitesi
- Svalbard haber sitesi 25 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wikimedia Commons'ta Longyearbyen ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
