Kadmos

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kadmos
Kadmos ve ejderha betimlemeli amfora, MÖ 560–50, Louvre
Kurucusu Thebai
Kişisel bilgiler
Doğum Yeri Fenike, Tyre, Sidon ya da Mısır'daki Thebes
Ebeveynler Agenor ve Telephassa ya da Phoenix ve Perimede
Kardeşler Europa, Cilix, Phoenix
Eşi Harmonia
Çocukları Polydoros, Autonoe, Ino, Agave, Semele
Ejderhanın dişlerini ekiyor. Rubens Atölyesi

Yunan mitolojisinde, Kadmos ya da Cadmus(/ˈkædməs/ ')' efsanevi Boeotia'daki Thebai şehrinin kurucusudur ve Fenikelidir. [1] Perseus ve Bellerophon'la birlikte ilk Yunan kahramanıydı ve Herakles'ten önceki en büyük kahraman ve canavar avcısıydı.[2] Yaygın olarak Fenike prensi olduğu belirtilir,[3] kral Agenor'un ve kraliçe Tire'li Telephassa'nın oğluydu, kardeşi Phoenix, Cilix ve Europa idi. Kadmos'un soyağacı Zeus'a dayanmaktadır. Başlangıçta, Zeus tarafından Fenike kıyılarından kaçırılan kız kardeşi Europa'yı bulup Tire'ye geri götürmek için kraliyet ailesi tarafından yolculuğa gönderildi. İlk anlatımlarda, Kadmos ve Europa, Phoenix'in çocuklarıydı.[4] Kadmos, aslen onun onuruna Cadmeia akropolisi olarak adlandırılan Yunan şehri Thebai'yi kurmuştur.

Kadmos'un anavatanı, antik yazarlar arasında önemli bir anlaşmazlık konusuydu. Apollodorus, onu Fenikeli tanımlar, ancak Tire, Sidon ve hatta Mısır'daki Thebes'ten farklı versiyonlarda bahsedilmiştir. Soy ağacı bazen duruma uydurulacak şekilde değiştirilmiştir, örneğin annesi Nil'in kızıdır.[5]

Genel bakış[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadmos, eski Yunanlar tarafından (Herodot[6] y. 484 - c. 425 gibi) , orijinal Fenike alfabesini Yunan alfabesini oluşturmak üzere Yunanlara tanıtan ilk kişi olarak kabul edilir. Herodot, Kadmos'un MÖ 2000 civarında, kendi yaşadığı yüzyıldan bin altı yüz yıl önce yaşadığını tahmin etmektedir.[7] Herodot, Thebai'deki Apollon tapınağında, bazı sehpalara oyulmuş Kadmi yazısını görmüş ve anlatmıştır. Bu sehpaların Kadmos'un büyük torunu Laios'un zamanından kaldığını tahmin etmiştir.[8] Tripodlardan birinin üzerinde, kendisinin de belirttiği gibi, İyon harflerine benzeyen Cadmean dilinde şu yazı vardı: Grekçe: Ἀμφιτρύων μ᾽ ἀνέθηκ᾽ ἐνάρων ἀπὸ Τηλεβοάων (" Amphitryon beni Teleboae [savaşının] ganimetlerine [unutmayın] adadı." ).

Hendrick Goltzius, Kadmos Ejderha ile savaşıyor

Herodot gibi Yunanlar Kadmos'un Thebai'nin kuruluş mitindeki rolünü Truva Savaşı'ndan çok önceye (ya da modern terimlerle Ege Tunç Çağı'na) tarihlendirmelerine rağmen, bu kronoloji şu anda Fenike ve Yunan alfabelerinin kökenleri ve yayılışı ile ilgili bilinen veya bilindiği düşünülenlerin çoğuyla çelişmektedir. En eski Yunan yazıtları, MÖ 9. veya 8. yüzyılların Fenike harf formlarıyla uyumludur - her halükarda, Fenike alfabesi MÖ 1050'ye kadar (veya Tunç Çağı çöküşünden sonra) geliştirilmemiştir. Kadmus ile Linear B veya varsa daha sonraki Fenike alfabesinin tarihsel kökenleri arasındaki bağlantı belirsizliğini korumaktadır. Bununla birlikte, günümüz Lübnan'ında Kadmos, dünyaya "alfabenin taşıyıcısı" olarak hala saygı duyulmakta ve kutlanmaktadır.

Yunan efsanesine göre, Kadmos'un torunları Thebai'de Truva Savaşı zamanı da dahil olmak üzere birkaç nesil boyunca hüküm sürdüler.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadmos adının etimolojisi belirsizliğini korumaktadır.[9] Olası bağlantılı kelimeler arasında birden fazla sözcük vardır.

  • Sami üç harfli kök qdm (Ugaritic )[10] "doğu" anlamına gelir,
  • Arapça'da "qdm" kökünden türetilen kelimeler, "gelmek" anlamına gelen "qdm" fiilinin yanı sıra "ilk" ve "ileri" anlamına gelen kelimelerin yanı sıra "ayak" anlamına gelir (içinde İbranice, qedem "ön", "doğu" ve "antik kez" anlamına gelir; fiil Qadam (Syriac ) "önde olmak"),[11][12]
  • Yunanca kekasmai (<* kekadmai) "parlamak" anlamına gelir. [14]

Bu nedenle, ismin tam anlamı "üstün olan" veya "doğudan gelen" olabilir.[15]

Seyahatleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Semadirek[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadmos ejderhayla savaşıyor. Louvre Müzesi'ndeki bir kraterden resim.
Lee Lawrie, Kadmos(1939). Kongre Kütüphanesi John Adams Binası, Washington, DC

Kız kardeşi Europa, Zeus tarafından Fenike kıyılarından kaçırıldıktan sonra, Kadmos babası tarafından kızı bulması için gönderildi ve onsuz geri dönmemesi emredildi. Başarısız arama sonucu - ya da Zeus'a karşı gelmeye isteksizliğinden dolayı- Kadmos Semadirek'e, "Büyük Tanrıların" kutsal adasına[16] ya da Kabeiroi'ye geldi - buradaki törenler Thebai'de de kutlanıldı .

Kadmos, Semadirek'e tek başına gitmedi; annesi Telephassa[17] ile yakınlardaki Taşoz adasına adını veren Cilix'in oğlu Thasus ile birlikte gitmiştir. Diodorus Siculus'a göre Semadirek'te aynı şekilde bir üçlü daha vardı:[18] Elektra ve iki oğlu Dardanos ve Iasion . Dördüncü bir figür ise, Elektra'nın Zeus'tan olma kızı Harmonia'dır,[19] Zeus Europa'yı kaçırdığı için Kadmos da Harmonia'yı gelini olarak almıştır.[20]

Harmonia ve Kadmos'un düğünü,[21] tanrıların onlara hediyeler getirdiği, Kadmos ve gelini ile yemek yedikleri yeryüzünde kutlanan ilk düğündü.[22]

Thebes'in kurucusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadmos, Delphic kahine Kızkardeşi Europa'yı soruyor, Hendrick Goltzius

Kadmos gezileri sırasında kahine danıştığı Delphi'ye geldi. Görevinden vazgeçmesi ve böğründe yarım ay olan özel bir ineği takip etmesi ve onun bitkin bir şekilde yatacağı yere bir kasaba inşa etmesi emredildi. [23][24]

İnek, Phocis kralı Pelagon tarafından Kadmos'a verilmiştir ve Kadmos ineği takip ederek Boiotia'da Thebai şehrini kurmuştur. [23]

İneği Athena'ya kurban etmek isteyen Kadmos, yoldaşlarından Deioleon ve Seriphus'u su için alması için yakındaki Ismenian su kaynağına gönderir.[25][26] Ancak adamları kaynağın koruyucusu ejderha tarafından katledilir (Lerna'nın Hydra'sını karşılaştırın), böylece yeni düzenin kahramanı olan Kadmos ejderhayı öldürür.

Kadmos Ejderhanın Dişlerini Ekiyor, Maxfield Parrish, 1908.

Daha sonra Athena ona ejderhanın dişlerini toprağa ekmesi talimatını verdi ve buradan Spartoi ("ekilen") denilen silahlı adamlardan oluşan bir ırk ortaya çıktı. Kadmos, aralarına bir taş atarak birbirlerine düşmesine neden oldu, ta ki sadece beş kişi hayatta kalana kadar. Kalanlar Cadmeia'yı veya Thebai kalesini inşa etmesine yardım etti ve o şehrin en soylu ailelerinin kurucuları oldu. [23]

Kadmos'un öldürdüğü ejderha, Ares için kutsaldı, bu yüzden Kadmos tanrıya sekiz sene boyunca hizmet ederek kefaretini ödedi. Thebai hikâyelerine göre, bu dönemin bitiminde tanrılar ona Ares'in kızı Harmonia'yı ("uyum", kelimenin tam anlamıyla "bir araya getirme", "birleştirme" veya "kompozisyon") eş olarak verdiler.[4] Thebai'de Kadmos ve Harmonia'nın Polydorus isimli bir oğlu ve Agave, Autonoë, Ino ve Semele isimli dört kızı oldu. [23]

Düğüne, ister Semadirek'te ister Thebai'de yapılmış olsun, bütün tanrılar katıldılar; Harmonia, gelin hediyesi olarak Athena'nın yaptığı bir peplos ve Hephaistos'un yaptığı bir kolye aldı. [23] Yaygın olarak Harmonia'nın Kolyesi olarak anılan bu kolye, ona sahip olan herkese talihsizlik getirdi. Evliliğinin ve krallığının ilahi olarak emredilmiş doğasına rağmen, Kadmos her ikisinden de pişmanlık duyarak yaşadı: Ailesi ağır talihsizlikler yaşadı ve şehre sivil kargaşa hakim oldu. Kadmos nihayet torunu Pentheus'a tahtı bıraktı, ve Harmonia ile birlikte İllirya'ya,[27] Enchelii için savaşmaya gitti.[28] Daha sonra kral olarak Lychnidos ve Bouthoe şehrini kurdu.[29]

Yine de Kadmos, kutsal ejderhayı öldürmesinin bir sonucu olarak başına gelen talihsizlikten derinden rahatsız oldu ve bir gün, eğer tanrılar bir yılanın yaşamına bu kadar tutkunsalar, bir yılan olmayı dilediğini söyledi. Hemen vücudunda pullar çıkmaya ve biçim değiştirmeye başladı. Dönüşümü gören Harmonia, bunun üzerine tanrılara kocasının kaderini paylaşmak için yalvardı. (Hyginus)

Hikâyenin bir başka anlatımında, Kadmos ve karısının cesetleri, ölümlerinden sonra değiştirildi; ruhları tarlalara dönüşürken yılanlar mezarlarını korudular. Euripides'in Bakkhalar oyununda, Kadmos'a Dionysus tarafından bir kehanet verilir: kendisi ve eşi nihayetinde ölümsüzler arasında yaşamaya getirilmeden önce bir süre, yılan olarak yaşayacaklardır.

Argos efsanesine göre Kadmos'un babası Agenor, Argos prensesi Io'nun soyundan gelmektedir.[30]

Soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadmos, baba tarafından deniz tanrısı Poseidon ve Libya'nın ve anne tarafından Nilus'un (Nil Nehri ) torunudur ve ilahi bir soydan gelmektedir; genel olarak, dünyanın (mitolojik) yaratılışını izleyen beşinci neslin bir üyesi olarak kabul edildi.

Yunan Mitolojisinde Argos Soyağacı
İnakhosMelia
ZeusIoPhoroneus
EpafosMemphis
LibyaPoseidon
BelusAchiroëAgenorTelephassa
DanaosElephantisAigyptosKadmosCilix EuropaPhoenix
MantineusHypermestraLynceusHarmoniaZeus
Polydorus
SpartaLakedaimonOcaleaAbas AgaveSarpedonRhadamanthys
Autonoe
EurydiceAkrisiosİnoMinos
ZeusDanaeSemeleZeus
PerseusDiyonisos
     Erkek
     Kadın
     Ölümsüz

Çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Harmonia'dan Semele, Polydoros, Autonoe, Agave ve Ino'nun babasıdır . En küçük oğulları İllyrius'tu.[31] Yunan mitolojisine göre Kadmos, İliryalıların ve Theban krallığının atasıdır.[32]

Hitit kayıtları tartışması[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeşitli bilim insanları tarafından, Kral Ahhiyawa'dan Hitit Kralı'na Hitit dilinde yazılmış bir mektupta MÖ 1250, bir Kadmos'tan Ahhijawa halkının atası olarak bahsedilir. İkinci terim büyük olasılıkla Miken dünyasına (Achaeans) veya en azından onun bir kısmına atıfta bulundu.[33][34] Yine de, tarihsel bir kişi olarak sözde bir Kadmos hakkındaki bu mektup, çoğu bilim insanı tarafından reddedilir.[35]

Birincil kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

İkincil kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Theoi Projesi 30 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Kerenyi, Karl . Yunanların Kahramanları, 1959.
  • Vian, F. Les Origines de Thébes: Cadmos et les Spartes . Paris, 1963.
  • RB Edwards. Fenikeli Kadmos: Yunan Efsaneleri ve Miken Çağında Bir Araştırma . Amsterdam, 1979.
  • Gantz. Erken Yunan Miti., Cilt 2, 467-73.
  • Matia Rocchi. Kadmos e Harmonia: evlilik sorunu çözme . Roma, Bretschneider, 1989.
  • Svetlana Janakieva, "Lе Mythe de Cadmos et l'aire ethnolinguistique paleobalkanique," Thracia, 11, 1995 (= Studia in honorem Alexandri Fol. Sofya, 1995).

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Schachter 2012.
  2. ^ Kerenyi, Karl, 1959. The Heroes of the Greeks (London: Thames and Hudson) p. 75.
  3. ^ Jason and the Argonauts through the Ages (İngilizce). McFarland. 24 Mart 2014. s. 28. ISBN 978-0-7864-7972-6. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2021. 
  4. ^ a b Scholia on Homer, Iliad B, 494, p. 80, 43 ed. Bekk. as cited in Hellanicus' Boeotica
  5. ^ Smith, William, Sir, (Ed.) (1870). Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Boston: Little Brown and Company. s. 524. ark:/13960/t9s17xn41. 
  6. ^ Herodotus' Histories, Book V, 58 13 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  7. ^ Herodotus. Histories, Book II, 2.145.4 12 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  8. ^ Herodotus. Histories, Book V.59.1 12 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ LSJ s.v. Κάδμος 13 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  10. ^ A Dictionary of the Ugaritic Language in the Alphabetic Tradition - Part One (PDF). Brill. 2003. s. 694. ISBN 90-04-12891 3. 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2018. 
  11. ^ Compare: "58: Europe and Cadmus". The Greek Myths. 1. Londra: Penguin (1990 tarihinde yayınlandı). 1955. ISBN 9781101554982. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2016. [...] a small tribe, speaking a Semitic language, seems to have moved up from the Syrian plains to Cadmeia in Caria – Cadmus is a Semitic word meaning 'eastern' [...]. 
  12. ^ God Gardened East: A Gardener's Meditation on the Dynamics of Genesis. Wipf and Stock Publishers. 2008. s. 31. ISBN 9781556354342. 
  13. ^ R. S. P. Beekes, Etymological Dictionary of Greek, Brill, 2009, p. 614.
  14. ^ Robert Beekes rejects these derivations and considers it Pre-Greek.[13]
  15. ^ "Cadmus". SheKnows. 17 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2017. The name Cadmus is a Greek baby name. In Greek the meaning of the name Cadmus is: He who excels; from the east. 
  16. ^ The Megaloi theoi of the Mysteries of Samothrace.
  17. ^ Or known by another lunar name, Argiope, "she of the white face" (Kerenyi 1959:27).
  18. ^ Diodorus Siculus, 5.48; Clement of Alexandria, to wit Proreptikos 2.13.3.
  19. ^ Harmonia at Thebes was accounted the daughter of Ares and Aphrodite; all these figures appeared in sculptures on the pediment of the Hellenistic main temple in the Sanctuary of the Great Gods at Samothrace, the Hieron; the ancient sources on this family grouping were assembled by N. Lewis, Samothrace. I: The Ancient Literary Sources (New York) 1958:24-36.
  20. ^ Kerenyi (1959) notes that Cadmus in some sense found another Europa at Samothrace, according to an obscure scholium on Euripides' Rhesus 29.
  21. ^ Diodorus, 5.49.1; when the gods attended the later wedding of Peleus and Thetis, the harmony was shattered by the Apple of Discord.
  22. ^ The full range of references in Antiquity to this wedding is presented by Matia Rocchi, Kadmos e Harmonia: un matrimonio problemmatico (Rome: Bretschneider) 1989.
  23. ^ a b c d e Chisholm 1911.
  24. ^ "Reference request - What is the source work for Cadmus visiting Delphi?". 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ John Tzetzes. Chiliades, 10.32 line 4 16 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  26. ^ "Drakon Ismenia". Theoi Greek Mythology. 12 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2014. 
  27. ^ Apollodorus. Library and Epitome, 3.5.4.
  28. ^ Pierre Grimal, Pierre, Maxwell-Hyslop, A. R. The Dictionary of Classical Mythology. Blackwell, 1996, 0-631-20102-5, p. 83.
  29. ^ Wilkes, J. J. The Illyrians. Blackwell Publishing, 1992, 0-631-19807-5, p. 99.
  30. ^ Renger (27 Mayıs 2014). "Tracing the Line of Europa: Migration, Genealogy, and the Power of Holy Origins in Ancient Greek Narrative Knowledge and Cultural Memory". History and Anthropology. 25 (3): 356-374. doi:10.1080/02757206.2013.832240. ISSN 0275-7206.  p. 368.
  31. ^ Pierre Grimal, Pierre, Maxwell-Hyslop, A. R. The Dictionary of Classical Mythology. Blackwell, 1996, 0-631-20102-5, pp. 83, 230.
  32. ^ Culture In Pieces: Essays on Ancient Texts in Honour of Peter Parsons. 2011. s. 204. ISBN 9780199292011. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2021. 
  33. ^ Troy and Homer towards a solution of an old mystery. Oxford: Oxford Univ. Press. 2004. s. 244. ISBN 9780199263080. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2021. 
  34. ^ Bronze age Greek warrior 1600-1100 BC. Oxford, UK: Osprey Pub Co. 22 Mart 2011. s. 58. ISBN 9781849081955. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2021. 
  35. ^ The Trojan War : a new history. 1st trade paperback. New York: Simon & Schuster. 2007. s. 19. ISBN 9780743264426. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kadmos&oldid=32468526" sayfasından alınmıştır