Hitit kralları listesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
kDeğişiklik özeti yok |
||
| 32. satır: | 32. satır: | ||
| [[Huzziya]]<ref>1 ve 2 nolu notlardaki kaynaklara bakınız. Bu kralın varlığı yakın zamanda ortaya çıktığı ve hali hazırda Hitit kralları arasında I. ve II. Huzziya bulunduğu için kimi yayınlarda Huzziya "0" diye geçer. </ref> || ... || || |
| [[Huzziya]]<ref>1 ve 2 nolu notlardaki kaynaklara bakınız. Bu kralın varlığı yakın zamanda ortaya çıktığı ve hali hazırda Hitit kralları arasında I. ve II. Huzziya bulunduğu için kimi yayınlarda Huzziya "0" diye geçer. </ref> || ... || || |
||
|- |
|- |
||
| [[ |
| [[Labarna]] || ...-1650 || [[Hititler|Hitit devleti]]'nin geleneksel kurucusudur || |
||
|- |
|- |
||
| [[I. Hattuşili]] || 1650-1620 || II. Labarna diye de bilinir. Hattuşa şehrini başkent yapmıştır. || I. Labarna'nın yeğeni, evlatlığı |
| [[I. Hattuşili]] || 1650-1620 || II. Labarna diye de bilinir. Hattuşa şehrini başkent yapmıştır. || I. Labarna'nın yeğeni, evlatlığı |
||
Sayfanın 16.32, 8 Ağustos 2011 tarihindeki hâli
| Hititler |
|---|
_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg) |
| Hititoloji |
| Şehirler / Devletler |
| Hattiler · Hattuşaş · Assuwa Birliği · Karya · Amoriler · Tuvana Krallığı · Alişar · Ankuva · Arinna · Arslantepe · Sarissa |
| Anadolu tarihi |
| Hitit Kralları |
| Dil |
| Çivi yazısı · Hititçe · Akadca · Luvi dili |
| Kültür |
| Hitit mitolojisi · Hitit mitolojisi · Hitit Parlamentosu. |
Hitit krallarının sırası ve saltanat süreleri Boğazköy'de açıga çıkarılan Hitit arşivleri ve mühürleri kullanılarak oluşturulmuş, ayrıca Hititlerin çağdaşı olan diğer Orta Doğu kaynaklı arşivlerle de desteklenmiştir. Buna rağmen listede boşluklar vardır. Anadolu'da Asur ticaret kolonisi devri sonu ile Hitit devletinin kuruluşu arasındaki zaman dilimi yani yaklaşık olarak Anitta'dan Labarna'ya kadar olan devir için henüz yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çeşitli tarihçiler tarafından bazı isimler ileri sürülmüşse de (Tudhaliya, PU-Šarruma, Kantuzzili vs.) bunlar tartışmaya açıktır. Ancak 1986 yılında Boğazköy'de bulunan ve 1993 yılında yayınlanan[1] haç şekilli (krusiform) mühür ilk Hitit kralları Labarna ve Hattuşili'nin öncesinde Huzziya isimli bir kral olduğunu göstermiş ve kabul bulmuştur.[2]
Orta krallık[3] dönemine ait çok az belge olduğu için özellikle kralların saltanat süreleri hakkında pek bir bilgi yoktur. Aşağıda verilen bütün tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Listede görülen II. Hattuşili gerçekte mevcut olmayabilir ve mevcutsa bile krallık sırası kesin değildir. Genç Tudhaliya'nın da hiç krallık yapamadan öldürülmüş olması muhtemeldir.
Hatti beylikler devri
- Ayrıca bakınız: Hattiler
| Hükümdar | Dönemi | Önemli Olaylar | Akrabalık Durumları |
|---|---|---|---|
| Pamba | M.Ö. 22. yüzyıl | Hatti Kralı | |
| Pithana | M.Ö. 17. yüzyıl | Kuššara Kralı, Neşa Fatihi | |
| Piyusti | M.Ö. 17. yüzyıl | Hatti Kralı, Anitta'ya yenildi | |
| Anitta | M.Ö. 17. yüzyıl | Kuššara Kralı, Hattuşa'yı yıktı | Pithana'nın oğlu |
Eski Krallık Dönemi
| Hükümdar | Dönemi (M.Ö.) |
Önemli Olaylar | Akrabalık Durumları |
|---|---|---|---|
| Huzziya[4] | ... | ||
| Labarna | ...-1650 | Hitit devleti'nin geleneksel kurucusudur | |
| I. Hattuşili | 1650-1620 | II. Labarna diye de bilinir. Hattuşa şehrini başkent yapmıştır. | I. Labarna'nın yeğeni, evlatlığı |
| I. Murşili | 1620-1590 | 1595'de Babil'i yıkarak Hammurabi sülalesine son verdi. | I. Hattuşili'nin torunu, evlatlığı |
| I. Hantili | 1590-1560 | Zidanta ile işbirliği yaparak I. Murşili'yi öldürdü. | I. Murşili'nin kayınbiraderi |
| I. Zidanta | 1560-1545 | Hantili'nin varisini(?) öldürerek tahta çıktı. | I. Hantili'nin damadı |
| Ammuna | 1545-1530 | Babasını öldürerek tahta çıktı. | I. Zidanta'nın oğlu |
| I. Huzziya | 1530-1525 | Ammuna'nın gelinin erkek kardeşi(kayını)[5] | |
| Telepinu | 1535-1500 | Huzziya'yi sürgüne gönderdi. Tahta çıkış yasasını çıkardı. | I. Huzziya'nın kayınbiraderi |
Orta Krallık Dönemi
| Hükümdar | Dönemi (M.Ö.) |
Önemli Olaylar | Akrabalık Durumları |
|---|---|---|---|
| Alluvamna | 1500-... | Telipinu'nun damadı | |
| Tahurvaili | Krallığı kesin ama sırası belli değil (Telipinu ve II. Zidanta arasinda). | ||
| II. Hantili | Alluvamna'nın oğlu? | ||
| II. Zidanta | II. Hantili'nin oğlu? | ||
| II. Huzziya | II. Zidanta'nın oğlu? | ||
| I. Muvatalli | ...-1400 | II. Huzziya'yi öldürerek tahta çıktı | Aile dışından |
Büyük Krallık
| Hükümdar | Dönemi (M.Ö.) |
Önemli Olaylar | Akrabalık Durumları |
|---|---|---|---|
| I. Tuthaliya[6] | 1400-? | II. Huzziya'nın torunu(?) | |
| I. Arnuvanda | I. Tuthaliya'nın damadı | ||
| II. Hattuşili | Varlığı, akrabalığı ve saltanat zamanı tartışmalıdır | ||
| II. Tuthaliya[7] | ... | I. Arnuvanda'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu | |
| Genç Tuthaliya | ?-1350 | Hiç hüküm sürmemiş olabilir. | II. Tuthaliya'nın oğlu |
| I. Şuppiluliuma | 1350-1322 | Kuzey Suriye ve Mitanni ülkesini fethetti | II. Tuthaliya'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu |
| II. Arnuvanda | 1322-1321 | I. Şuppiluliuma'nın oğlu | |
| II. Murşili | 1321-1295 | Arzava ülkesini fethetti | I. Şuppiluliuma'nın oğlu |
| II. Muvatalli | 1295-1272 | Kadeş Meydan Muharebesi | II. Murşili'nin oğlu |
| III. Murşili | 1272-1267 | Urhi-Teşup olarak da bilinir. | II. Muvatalli'nin oğlu |
| III. Hattuşili | 1267-1237 | Urhi-Teşup'u sürerek tahta çıktı. Mısır ile (Kadeş Antlaşması)'nı yaptı | II. Murşili'nin oğlu |
| IV. Tuthaliya | 1237-1209 | III. Hattuşili'nin oğlu | |
| Kurunta | 1228-1227 | Krallıği kesin değildir. Çok kısa bir süre için tahtı ele geçirmiş olabilir | II. Muvatalli'nin oğlu |
| III. Arnuvanda | 1209-1207 | IV. Tuthaliya'nın oğlu | |
| II. Şuppiluliuma | 1207-1180 | IV. Tuthaliya'nın oğlu |
Notlar
- ^ A. Dinçol, B. Dinçol, J. D. Hawkins, G. Wilhelm (1993) "The Cruciform seal from Boğazköy-Hattusa", Istanbuler Mitteilungen 43, s. 87-106.
- ^ Eski Hitit krallari hakkinda:
(İngilizce) R. Beal (2003) "Predecessors of Hattusili I" FsHoffner s. 13-35.
(İngilizce) M. Forlanini (2010) "An Attempt at Reconstructing the Branches of the Hittite Royal Family of the Early Kingdom Period." Pax Hethitica (FsSinger), s. 115-135. - ^ Hititler için kullanılan 'Orta krallık' tabirinin belli bir hanedanla ilgisi yoktur. Eski, Orta, Büyük (Yeni) krallık terimleri günümüz tarihçileri tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Orta krallık Telipinu sonrasındaki hakkında fazla bir bilgi olmayan dönemi digerlerinden ayırmak için, kısmen de filolojik nedenlerle oluşturulmuştur. Bazı tarihçiler Eski ve Orta krallıkları birleştirerek, sadece Eski ve Büyük (Yeni) krallık diye ikiye ayırırlar.
- ^ 1 ve 2 nolu notlardaki kaynaklara bakınız. Bu kralın varlığı yakın zamanda ortaya çıktığı ve hali hazırda Hitit kralları arasında I. ve II. Huzziya bulunduğu için kimi yayınlarda Huzziya "0" diye geçer.
- ^ Bu konuda tam bir fikir birliği yoktur. Ammuna'nın oğlu da olabilir.
- ^ Bazı kaynaklarda II. veya I./II. Tuthaliya
- ^ Bazı kaynaklarda III. veya II./III. Tuthaliya
Kaynaklar
- Birgit Brandau, Hartmut Schickert, Hititler, 2003.
- (İngilizce) Trevor Bryce, Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, 2005.
- İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2006, sayfa 14-15