Hitit kralları listesi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kahrbela (mesaj | katkılar)
163 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
Kahrbela (mesaj | katkılar)
163 değişiklik
Huzziya (0) eklendi, bazı tartışmalı isimler çıkarıldı, ilave notlar ve kaynaklar.
1. satır: 1. satır:
{{Hititler}}
{{Hititler}}


Hitit krallarının sırası ve saltanat süreleri Boğazköy'de açıga çıkarılan Hitit arşivleri ve mühürleri kullanılarak oluşturulmuş, ayrıca Hititlerin çağdaşı olan diğer Orta Doğu kaynaklı arşivlerle de desteklenmiştir. Buna rağmen listede boşluklar vardır. Eski krallık öncesi devir hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Anitta'dan Labarna'ya kadar olan devir için henüz yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çeşitli kaynaklar tarafından bazı isimler ileri sürülmüşse de bunlar tartışmaya açıktır. Orta krallık<ref>Hititler için kullanılan 'Orta krallık' tabirinin belli bir hanedanla ilgisi yoktur. Eski, Orta, Büyük (Yeni) krallık terimleri günümüz tarihçileri tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Orta krallık Telipinu sonrasındaki hakkında fazla bir bilgi olmayan dönemi digerlerinden ayırmak için, kısmen de filolojik nedenlerle oluşturulmuştur. Bazı tarihçiler Eski ve Orta krallıkları birleştirerek, sadece Eski ve Büyük (Yeni) krallık diye ikiye ayırırlar.</ref> dönemine ait çok az belge olduğu için özellikle kralların saltanat süreleri hakkında pek bir bilgi yoktur. Aşağıda verilen bütün tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Listede görülen II. Hattuşili gerçekte mevcut olmayabilir ve mevcutsa bile krallık sırası kesin değildir. Genç Tudhaliya'nın da hiç krallık yapamadan öldürülmüş olması muhtemeldir.
Hitit krallarının sırası ve saltanat süreleri [[Hattuşaş|Boğazköy]]'de açıga çıkarılan Hitit arşivleri ve mühürleri kullanılarak oluşturulmuş, ayrıca Hititlerin çağdaşı olan diğer Orta Doğu kaynaklı arşivlerle de desteklenmiştir. Buna rağmen listede boşluklar vardır. Anadolu'da Asur ticaret kolonisi devri sonu ile Hitit devletinin kuruluşu arasındaki zaman dilimi yani yaklaşık olarak Anitta'dan Labarna'ya kadar olan devir için henüz yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çeşitli tarihçiler tarafından bazı isimler ileri sürülmüşse de (Tudhaliya, PU-Šarruma, Kantuzzili vs.) bunlar tartışmaya açıktır. Ancak 1986 yılında Boğazköy'de bulunan ve 1993 yılında yayınlanan<ref>A. Dinçol, B. Dinçol, J. D. Hawkins, G. Wilhelm (1993) "The Cruciform seal from Boğazköy-Hattusa", Istanbuler Mitteilungen 43, s. 87-106.</ref> haç şekilli (krusiform) mühür ilk Hitit kralları Labarna ve Hattuşili'nin öncesinde Huzziya isimli bir kral olduğunu göstermiş ve kabul bulmuştur.<ref>Eski Hitit krallari hakkinda:<br>{{ing}} R. Beal (2003) "Predecessors of Hattusili I" FsHoffner s. 13-35. <br>{{ing}} M. Forlanini (2010) "An Attempt at Reconstructing the Branches of the Hittite Royal Family of the Early Kingdom Period." Pax Hethitica (FsSinger), s. 115-135.</ref>


Orta krallık<ref>Hititler için kullanılan 'Orta krallık' tabirinin belli bir hanedanla ilgisi yoktur. Eski, Orta, Büyük (Yeni) krallık terimleri günümüz tarihçileri tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Orta krallık Telipinu sonrasındaki hakkında fazla bir bilgi olmayan dönemi digerlerinden ayırmak için, kısmen de filolojik nedenlerle oluşturulmuştur. Bazı tarihçiler Eski ve Orta krallıkları birleştirerek, sadece Eski ve Büyük (Yeni) krallık diye ikiye ayırırlar.</ref> dönemine ait çok az belge olduğu için özellikle kralların saltanat süreleri hakkında pek bir bilgi yoktur. Aşağıda verilen bütün tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Listede görülen II. Hattuşili gerçekte mevcut olmayabilir ve mevcutsa bile krallık sırası kesin değildir. Genç Tudhaliya'nın da hiç krallık yapamadan öldürülmüş olması muhtemeldir.

⚫
[[Dosya:Hittite_Empire.png|thumb||252px|[[Hitit İmparatorluğu|Hititler]] (M.Ö. 1550 & 1300)]]
⚫
[[Dosya:Yazilikaya.TudhaliyaIV.jpg|thumb|150px|[[IV. Tuthaliya]]]]


=== Hatti beylikler devri ===
=== Hatti beylikler devri ===
:Ayrıca bakınız: [[Hattiler]]
:Ayrıca bakınız: [[Hattiler]]

⚫
[[Dosya:Yazilikaya.TudhaliyaIV.jpg|thumb|left|150px|[[IV. Tuthaliya]]]]
⚫
[[Dosya:Hittite_Empire.png|thumb||252px|[[Hitit İmparatorluğu|Hititler]] (M.Ö. 1550 & 1300)]]


{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="600px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse"
{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="600px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse"
21. satır: 22. satır:
|-
|-
| [[Anitta]] || M.Ö. 17. yüzyıl || [[Kuššara]] Kralı, [[Hattuşa]]'yı yıktı || Pithana'nın oğlu
| [[Anitta]] || M.Ö. 17. yüzyıl || [[Kuššara]] Kralı, [[Hattuşa]]'yı yıktı || Pithana'nın oğlu
⚫
|-
| ([[Tuthaliya]]) || || ||
|-
| ([[Kantuzili]]) || || ||
|-
| ([[PU-Šarruma]]) || || ||
|}
|}


34. satır: 29. satır:
|- bgcolor="#b4c7e7"
|- bgcolor="#b4c7e7"
! Hükümdar !! Dönemi<br>(M.Ö.) !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
! Hükümdar !! Dönemi<br>(M.Ö.) !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
⚫
|-
| [[Huzziya]]<ref>1 ve 2 nolu notlardaki kaynaklara bakınız. Bu kralın varlığı yakın zamanda ortaya çıktığı ve hali hazırda Hitit kralları arasında I. ve II. Huzziya bulunduğu için kimi yayınlarda Huzziya "0" diye geçer. </ref> || ... || ||
|-
|-
| [[I. Labarna]] || ...-1650 || [[Hitit devleti|Hititler]]'nin geleneksel kurucusudur ||
| [[I. Labarna]] || ...-1650 || [[Hitit devleti|Hititler]]'nin geleneksel kurucusudur ||
59. satır: 56. satır:
| [[Alluvamna]] || 1500-... || || Telipinu'nun damadı
| [[Alluvamna]] || 1500-... || || Telipinu'nun damadı
|-
|-
| [[Tahurwaili]] || || Krallığı kesin ama sırası belli değil (Telipinu ve II. Zidanta arasinda). ||
| [[Tahurvaili]] || || Krallığı kesin ama sırası belli değil (Telipinu ve II. Zidanta arasinda). ||
|-
|-
| [[II. Hantili]] || || || Alluvamna'nın oğlu?
| [[II. Hantili]] || || || Alluvamna'nın oğlu?
67. satır: 64. satır:
| [[II. Huzziya]] || || || II. Zidanta'nın oğlu?
| [[II. Huzziya]] || || || II. Zidanta'nın oğlu?
|-
|-
| [[I. Muwatalli]] || ...-1400 || II. Huzziya'yi öldürerek tahta çıktı || Aile dışından
| [[I. Muvatalli]] || ...-1400 || II. Huzziya'yi öldürerek tahta çıktı || Aile dışından
|}
|}


81. satır: 78. satır:
| [[I. Arnuvanda]] || || || II. Tuthaliya'nın damadı
| [[I. Arnuvanda]] || || || II. Tuthaliya'nın damadı
|-
|-
| [[II. Hattuşili]] || || Varlığı, akrabalığı ve hüküm zamanı tartışmalıdır ||
| [[II. Hattuşili]] || || Varlığı, akrabalığı ve saltanat zamanı tartışmalıdır ||
|-
|-
| [[III. Tuthaliya]]<ref>Bazı kaynaklarda II. Tudhaliya</ref> || ... || || I. Arnuvanda'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
| [[III. Tuthaliya]]<ref>Bazı kaynaklarda II. Tudhaliya</ref> || ... || || I. Arnuvanda'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
112. satır: 109. satır:


== Kaynaklar ==
== Kaynaklar ==
* Trevor Bryce, Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, 2005.
* {{ing}} Trevor Bryce, Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, 2005.
* Birgit Brandau, Hartmut Schickert, Hititler, 2003.
* Birgit Brandau, Hartmut Schickert, Hititler, 2003.
* İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2006, sayfa 14-15
* İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2006, sayfa 14-15

Sayfanın 05.41, 6 Ağustos 2011 tarihindeki hâli

Hititler
Kadeş Barış Antlaşması
Hititoloji
Şehirler / Devletler
Hattiler · Hattuşaş · Assuwa Birliği · Karya · Amoriler · Tuvana Krallığı · Alişar · Ankuva · Arinna · Arslantepe · Sarissa
Anadolu tarihi
Hitit Kralları
Dil
Çivi yazısı · Hititçe · Akadca · Luvi dili
Kültür
Hitit mitolojisi · Hitit mitolojisi · Hitit Parlamentosu.


Hitit krallarının sırası ve saltanat süreleri Boğazköy'de açıga çıkarılan Hitit arşivleri ve mühürleri kullanılarak oluşturulmuş, ayrıca Hititlerin çağdaşı olan diğer Orta Doğu kaynaklı arşivlerle de desteklenmiştir. Buna rağmen listede boşluklar vardır. Anadolu'da Asur ticaret kolonisi devri sonu ile Hitit devletinin kuruluşu arasındaki zaman dilimi yani yaklaşık olarak Anitta'dan Labarna'ya kadar olan devir için henüz yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çeşitli tarihçiler tarafından bazı isimler ileri sürülmüşse de (Tudhaliya, PU-Šarruma, Kantuzzili vs.) bunlar tartışmaya açıktır. Ancak 1986 yılında Boğazköy'de bulunan ve 1993 yılında yayınlanan[1] haç şekilli (krusiform) mühür ilk Hitit kralları Labarna ve Hattuşili'nin öncesinde Huzziya isimli bir kral olduğunu göstermiş ve kabul bulmuştur.[2]

Orta krallık[3] dönemine ait çok az belge olduğu için özellikle kralların saltanat süreleri hakkında pek bir bilgi yoktur. Aşağıda verilen bütün tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Listede görülen II. Hattuşili gerçekte mevcut olmayabilir ve mevcutsa bile krallık sırası kesin değildir. Genç Tudhaliya'nın da hiç krallık yapamadan öldürülmüş olması muhtemeldir.

Hititler (M.Ö. 1550 & 1300)
IV. Tuthaliya

Hatti beylikler devri

Ayrıca bakınız: Hattiler
Hükümdar Dönemi Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
Pamba M.Ö. 22. yüzyıl Hatti Kralı
Pithana M.Ö. 17. yüzyıl Kuššara Kralı, Neşa Fatihi
Piyusti M.Ö. 17. yüzyıl Hatti Kralı, Anitta'ya yenildi
Anitta M.Ö. 17. yüzyıl Kuššara Kralı, Hattuşa'yı yıktı Pithana'nın oğlu

Eski Krallık Dönemi

Hükümdar Dönemi
(M.Ö.)		 Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
Huzziya[4] ...
I. Labarna ...-1650 Hititler'nin geleneksel kurucusudur
I. Hattuşili 1650-1620 II. Labarna diye de bilinir. Hattuşa şehrini başkent yapmıştır. I. Labarna'nın yeğeni, evlatlığı
I. Murşili 1620-1590 1595'de Babil'i yıkarak Hammurabi sülalesine son verdi. I. Hattuşili'nin torunu, evlatlığı
I. Hantili 1590-1560 Zidanta ile işbirliği yaparak I. Murşili'yi öldürdü. I. Murşili'nin kayınbiraderi
I. Zidanta 1560-1545 Hantili'nin varisini(?) öldürerek tahta çıktı. I. Hantili'nin damadı
Ammuna 1545-1530 Babasını öldürerek tahta çıktı. I. Zidanta'nın oğlu
I. Huzziya 1530-1525 Ammuna'nın gelinin erkek kardeşi(kayını)[5]
Telepinu 1535-1500 Huzziya'yi sürgüne gönderdi. Tahta çıkış yasasını çıkardı. I. Huzziya'nın kayınbiraderi

Orta Krallık Dönemi

Hükümdar Dönemi
(M.Ö.)		 Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
Alluvamna 1500-... Telipinu'nun damadı
Tahurvaili Krallığı kesin ama sırası belli değil (Telipinu ve II. Zidanta arasinda).
II. Hantili Alluvamna'nın oğlu?
II. Zidanta II. Hantili'nin oğlu?
II. Huzziya II. Zidanta'nın oğlu?
I. Muvatalli ...-1400 II. Huzziya'yi öldürerek tahta çıktı Aile dışından

Büyük Krallık

Hükümdar Dönemi
(M.Ö.)		 Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
II. Tuthaliya[6] 1400-? II. Huzziya'nın torunu(?)
I. Arnuvanda II. Tuthaliya'nın damadı
II. Hattuşili Varlığı, akrabalığı ve saltanat zamanı tartışmalıdır
III. Tuthaliya[7] ... I. Arnuvanda'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
Genç Tuthaliya ?-1350 Hiç hüküm sürmemiş olabilir. III. Tuthaliya'nın oğlu
I. Şuppiluliuma 1350-1322 Kuzey Suriye ve Mitanni ülkesini fethetti III. Tuthaliya'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
II. Arnuvanda 1322-1321 I. Şuppiluliuma'nın oğlu
II. Murşili 1321-1295 Arzava ülkesini fethetti I. Şuppiluliuma'nın oğlu
II. Muvatalli 1295-1272 Kadeş Meydan Muharebesi II. Murşili'nin oğlu
III. Murşili 1272-1267 Urhi-Teşup olarak da bilinir. II. Muvatalli'nin oğlu
III. Hattuşili 1267-1237 Urhi-Teşup'u sürerek tahta çıktı. Mısır ile (Kadeş Antlaşması)'nı yaptı II. Murşili'nin oğlu
IV. Tuthaliya 1237-1209 III. Hattuşili'nin oğlu
Kurunta 1228-1227 Krallıği kesin değildir. Çok kısa bir süre için tahtı ele geçirmiş olabilir II. Muvatalli'nin oğlu
III. Arnuvanda 1209-1207 IV. Tuthaliya'nın oğlu
II. Şuppiluliuma 1207-1180 IV. Tuthaliya'nın oğlu

Notlar

  1. ^ A. Dinçol, B. Dinçol, J. D. Hawkins, G. Wilhelm (1993) "The Cruciform seal from Boğazköy-Hattusa", Istanbuler Mitteilungen 43, s. 87-106.
  2. ^ Eski Hitit krallari hakkinda:
    (İngilizce) R. Beal (2003) "Predecessors of Hattusili I" FsHoffner s. 13-35.
    (İngilizce) M. Forlanini (2010) "An Attempt at Reconstructing the Branches of the Hittite Royal Family of the Early Kingdom Period." Pax Hethitica (FsSinger), s. 115-135.
  3. ^ Hititler için kullanılan 'Orta krallık' tabirinin belli bir hanedanla ilgisi yoktur. Eski, Orta, Büyük (Yeni) krallık terimleri günümüz tarihçileri tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Orta krallık Telipinu sonrasındaki hakkında fazla bir bilgi olmayan dönemi digerlerinden ayırmak için, kısmen de filolojik nedenlerle oluşturulmuştur. Bazı tarihçiler Eski ve Orta krallıkları birleştirerek, sadece Eski ve Büyük (Yeni) krallık diye ikiye ayırırlar.
  4. ^ 1 ve 2 nolu notlardaki kaynaklara bakınız. Bu kralın varlığı yakın zamanda ortaya çıktığı ve hali hazırda Hitit kralları arasında I. ve II. Huzziya bulunduğu için kimi yayınlarda Huzziya "0" diye geçer.
  5. ^ Bu konuda tam bir fikir birliği yoktur. Ammuna'nın oğlu da olabilir.
  6. ^ Bazı kaynaklarda I. Tudhaliya
  7. ^ Bazı kaynaklarda II. Tudhaliya

Kaynaklar

  • (İngilizce) Trevor Bryce, Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, 2005.
  • Birgit Brandau, Hartmut Schickert, Hititler, 2003.
  • İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2006, sayfa 14-15
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hitit_kralları_listesi&oldid=9858326" sayfasından alınmıştır