Urbain Le Verrier: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 08.18, 23 Haziran 2011 tarihindeki hâli

Şablon:Bilimadamı bilgi kutusu Urbain Jean Joseph Le Verrier (d.11 Mart 1811 – ö.23 Eylül 1877) özellikle gök mekaniği alanında çalışan ve Neptün gezegenini saptayan Fransız matematikçi.

Yaşam öyküsü

İlk yıllar

Le Verrier Fransa'nın Saint-Lô kentinde doğdu ve Ecole Polytechnique'de eğitime başladı. Ardından kısa bir süre içinde ünlü kimyacı Louis Joseph Gay-Lussac'dan dersler aldı, zamanla astronomiye ilgi duyan Verrier, özellikle gök mekaniği konusunda çalışmalar yaptı. Çalışmalarıyla birlikte Paris Gözlemevi'ne kabul edilen Verrier, meslek yaşamına başlamış oldu. Daha sonra ise enstitünün yönetmeni olarak atandı.

1846'da, Le Verrier Fransız Bilim Akademisi'ne dahil oldu, ve 1855'te, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'ne seçildi. Le Verrier'in adı Eiffel Kulesi'ne yazılan 72 adın arasında yer alır.

İş gelişimi

Neptün'ün saptanması

Le Verrier'nın en önemli başarısı bilinmeyen bir gezegen olan Neptün'ün varlığını tahmin etmesidir. Neptün'ü yalnızca matematik ve Uranüs üzerinde yaptığı astronomik gözlemler sonucunda bulmuştur. Paris Gözlemevi Yönetmeni olan ünlü fizikçi Arago tarafından cesaretlendirilen Le Verrier,,^[1] Newton'un Çekim Yasası'ndan ve Uranüs'ün gözlemlenen yörüngelerinden hareketle yararlanarak Neptün'ün konumunu ve varlığını tahmin etmiştir. Aynı zamanda, Le Verrier'in haberi olmasa da aynı tür araştırmaları İngiliz John Couch Adams da yapmıştır. Le Verrier, varlığı görüntülenemeyen gezegenle ilgili (Neptün), Uranüs'ün konumundan hareketle yaptığı son tahminlerini; 31 Ağustos 1846'da, -Adams'ın nihai çözümünden iki gün önce- Fransız Bilim Akademisi'nde duyurdu. Le Verrier, 18 Eylül'de Berlin Gözlemevi'nde çalışan Johann Galle'ye yaptığı gözleme dair bir mektup yolladı. Bu mektup Berlin'e beş gün sonra ulaştı ve bu gezegen Berlin Fraunhofer'de aynı akşam -23 Eylül 1846'da- ışıkkıran vasıtasıyla, komşu nesneler Oğlak takımyıldızı ve Kova takımyıldızı arasındaki yaklaşık 1°'lik tahmin bandında Galle ve d'Arrest tarafından belirlendi.

Bugün dahi Neptün'ün saptanmasının tam olarak kime mal edilmesi gerekliliği konusundaki tartışmalar sürmektedir. Ancak Le Verrier, Galle ve d'Arrest'nin keşfi konusunda herhangi bir belirsizlik yoktur. Adams'ın çalışmaları daha önce başlamasına rağmen, daha geç sonuçlanmış ve bu çalışmalara güncel saptamalara yabancı kalmıştır. Hatta Adams'ın çalışmaları, Berlin'de görsel olarak teyit edildikten ancak bir ay sonra yayınlanabilmiştir. Ancak Adams, Kasım 1846'da Kraliyet Astronomi Topluluğu'nda Le Verrier'in keşif önceliğini kabul etmiş; fakat keşifte Galle'nin rolünün unutulmaması gerektiğini söylemiştir:^[2]

Bu tarihler yalnızca benim sonuçlarımın bağımsız olduğunu göstermek ve Le Verrier'in bulgularının daha önce yayınlandığı için söz konusu olabilir ve bu keşif onuruyla ilgili söylemlere karşı bir müdahale anlamında değildir. Kuşkusuz, onun çalışmaları dünyada ilk yayımlanan çalışmalardır ve Dr. Galle tarafından gezegenin gerçekten keşfinin yolunu açmıştır.| Adams (1846)

Merkür'ün dönüşü

1859'da, Le Verrier Merkür'ün Güneş çevresindeki yavaş yörüngesel hareketinin yalnızca Newton mekaniği ile açıklanamayacağını belirten ilk bilim insanı oldu. Onun önerdiği olası açıklamalar arasında, kullandığı permütasyon hesaplarıyla; Merkür'ün diğer gezegenlere göre Güneş'e daha yakın yörüngelerde olduğu gerçeği vardı. ^[3] (Other explanations considered included a slight oblateness of the Sun.) The success of the search for Neptune based on its perturbations of the orbit of Uranus led astronomers to place some faith in this possible explanation, and the hypothetical planet was even named Vulcan. However, no such planet was ever found,^[4] and the anomalous precession was eventually explained by general relativity theory.

Later life

Le Verrier had a wife and children.^[5] He died in Paris, France and was buried in the Cimetière Montparnasse. A large stone celestial globe sits over his grave. He will be remembered by the phrase attributed to Arago: "the man who discovered a planet with the point of his pen."

Ödüller

Kraliyet Astronomi Topluluğu altın madalyası – 1868 ve 1876
Bazı gök cisimlerine adı verildi.
Eiffel Kulesi'nde adı olan 72 kişiden biri oldu.

Bakınız

Neptün

Kaynakça

^ Arago summary
^ Adams, J.C., MA, FRAS, Fellow of St Johns College, Cambridge (1846). "On the Perturbations of Uranus (p.265)". Appendices to various nautical almanacs between the years 1834 and 1854 (reprints published 1851) (note that this is a 50Mb download of the pdf scan of the nineteenth-century printed book). UK Nautical Almanac Office, 1851. Erişim tarihi: 2008-01-23.
^ U. Le Verrier (1859), (in French), "Lettre de M. Le Verrier à M. Faye sur la théorie de Mercure et sur le mouvement du périhélie de cette planète", Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris), vol. 49 (1859), pp. 379–383. (At p. 383 in the same volume Le Verrier's report is followed by another, from Faye, enthusiastically recommending to astronomers to search for a previously undetected intra-mercurial object.)
^ Baum, Richard (1997). In Search of Planet Vulcan, The Ghost in Newton's Clockwork Machine. New York: Plenum Press. ISBN 0-306-45567-6. Bilinmeyen parametre |coauthors= görmezden gelindi (yardım)
^ "Urbain Jean Joseph Leverrier". Encyclopaedia Britannica. LoveToKnow Classic Encyclopedia. 1911. Erişim tarihi: 23 November 2008.

Daha fazla bilgi

David Aubin, The Fading Star of the Paris Observatory in the Nineteenth Century: Astronomers' Urban Culture of Circulation and Observation. Osiris 18 (2003), 79–100.
Grosser, M. (1962). The Discovery of Neptune. Harvard University Press. ISBN 0674212258.
Le Verrier, Urbain (1835). Annales de Chimie et de Physique (Paris) 60: 174 – Chemical research of Le Verrier
Fabien Locher, L’empire de l’astronome : Urbain Le Verrier, l’Ordre et le Pouvoir. Cahiers d’histoire. Revue d’histoire critique. 102, 2007, pp. 33–48.
Fabien Locher, Le Savant et la Tempête. Étudier l’atmosphère et prévoir le temps au XIXe siècle, Rennes, Presses Universitaires de Rennes, Collection « Carnot », 2008.
Dennis Rawlins (1999). Recovery of the RGO Neptune Papers. Adams' Final Prediction Missed by Over Ten Degrees. DIO, 9 (1), pp. 3–25.
See, T. J. J. (1910). "Leverrier's Letter to Galle and the Discovery of Neptune". Popular Astronomy. 18: 475–476. Bibcode:1910PA.....18..475S.

Dış bağlantılar

Le Verrier on the French 50 Franc banknote
"Theorie du Mouvement de Mercure" (195 pages, 17.6 MB)
Obituary – Nature, 1877, cilt. 16, sayfa 453

[1] Arago summary

[2] Adams, J.C., MA, FRAS, Fellow of St Johns College, Cambridge (1846). "On the Perturbations of Uranus (p.265)". Appendices to various nautical almanacs between the years 1834 and 1854 (reprints published 1851) (note that this is a 50Mb download of the pdf scan of the nineteenth-century printed book). UK Nautical Almanac Office, 1851. Erişim tarihi: 2008-01-23.

[3] U. Le Verrier (1859), (in French), "Lettre de M. Le Verrier à M. Faye sur la théorie de Mercure et sur le mouvement du périhélie de cette planète", Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris), vol. 49 (1859), pp. 379–383. (At p. 383 in the same volume Le Verrier's report is followed by another, from Faye, enthusiastically recommending to astronomers to search for a previously undetected intra-mercurial object.)

[4] Baum, Richard (1997). In Search of Planet Vulcan, The Ghost in Newton's Clockwork Machine. New York: Plenum Press. ISBN 0-306-45567-6. Bilinmeyen parametre |coauthors= görmezden gelindi (yardım)

[5] "Urbain Jean Joseph Leverrier". Encyclopaedia Britannica. LoveToKnow Classic Encyclopedia. 1911. Erişim tarihi: 23 November 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 43. satır: / 43. satır: @@
 ====Merkür'ün dönüşü====
 [[File:Leverrier grave.jpg|thumb|Urbain Le Verrier'in mezarı.]]
-'da, Le Verrier [[Merkür]]'ün [[Güneş]] çevresindeki yavaş yörüngesel hareketinin yalnızca [[Newton hareket yasaları|Newton mekaniği]] ile açıklanamayacağını belirten ilk bilim insanı oldu. Onun önerdiği olası açıklamalar arasında, kullandığı [[permütasyon]] hesaplarıyla; Merkür'ün diğer gezegenlere göre Güneş'e daha yakın yakın yörüngelerinde olduğunu saptamıştır. <ref>U. Le Verrier (1859), (in French), [http://www.archive.org/stream/comptesrendusheb49acad#page/378/mode/2up "Lettre de M. Le Verrier à M. Faye sur la théorie de Mercure et sur le mouvement du périhélie de cette planète"], Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris), vol. 49 (1859), pp. 379–383. (At p. 383 in the same volume Le Verrier's report is followed by another, from Faye, enthusiastically recommending to astronomers to search for a previously undetected intra-mercurial object.)</ref> (Other explanations considered included a slight oblateness of the Sun.) The success of the search for [[Neptune]] based on its perturbations of the orbit of [[Uranus]] led astronomers to place some faith in this possible explanation, and the hypothetical planet was even named [[Vulcan (hypothetical planet)|Vulcan]]. However, no such planet was ever found,<ref>{{cite book | first=Richard | last=Baum |coauthors=Sheehan, William | title = In Search of Planet Vulcan, The Ghost in Newton's Clockwork Machine | year = 1997 | isbn=0-306-45567-6 | publisher=Plenum Press | location=New York }}</ref> and the anomalous precession was eventually explained by [[Tests of general relativity#Perihelion precession of Mercury|general relativity theory]].
+'da, Le Verrier [[Merkür]]'ün [[Güneş]] çevresindeki yavaş yörüngesel hareketinin yalnızca [[Newton hareket yasaları|Newton mekaniği]] ile açıklanamayacağını belirten ilk bilim insanı oldu. Onun önerdiği olası açıklamalar arasında, kullandığı [[permütasyon]] hesaplarıyla; Merkür'ün diğer gezegenlere göre Güneş'e daha yakın yörüngelerde olduğu gerçeği vardı. <ref>U. Le Verrier (1859), (in French), [http://www.archive.org/stream/comptesrendusheb49acad#page/378/mode/2up "Lettre de M. Le Verrier à M. Faye sur la théorie de Mercure et sur le mouvement du périhélie de cette planète"], Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris), vol. 49 (1859), pp. 379–383. (At p. 383 in the same volume Le Verrier's report is followed by another, from Faye, enthusiastically recommending to astronomers to search for a previously undetected intra-mercurial object.)</ref> (Other explanations considered included a slight oblateness of the Sun.) The success of the search for [[Neptune]] based on its perturbations of the orbit of [[Uranus]] led astronomers to place some faith in this possible explanation, and the hypothetical planet was even named [[Vulcan (hypothetical planet)|Vulcan]]. However, no such planet was ever found,<ref>{{cite book | first=Richard | last=Baum |coauthors=Sheehan, William | title = In Search of Planet Vulcan, The Ghost in Newton's Clockwork Machine | year = 1997 | isbn=0-306-45567-6 | publisher=Plenum Press | location=New York }}</ref> and the anomalous precession was eventually explained by [[Tests of general relativity#Perihelion precession of Mercury|general relativity theory]].
 ===Later life===