Basmil: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 16.23, 21 Aralık 2010 tarihindeki hâli

Basmil veya Basmıl (Çince: 拔悉蜜, Basimi, Baximi) göçebe bir Türk boyu 7.- 8. yüzyıllarında Cungarya Havzası (Moğolca: Зүүнгар Züüngar, Çince: 準噶爾; Zhǔngáěr, Rusça: Джунгария Dzhungariya) (şimdiki Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuyezbatısı) denilen bölgede yaşamışlardır. Basmiller Doğu Türk Kağanlığı zamanında çok önemli rol oynamışlardır, bir devir Kağanlar bu boydanmış. (Türkiye menşeili tarih kitaplarında Basmiller olarak geçer.)

Eski bir Türk unvanı olan qutluγ (kutluğ), başka unvanlarla birlikte sık sık kullanılırdı, ïduq qut (Basmıl boyunun Hakanın unvanı, sonra Turfan'nın Uygur kağanı), qut Tengri xatunï^[1], Bilge qutï (Uygur beylerine verilen unvan)^[2]

Bilge Kağan Beñgü Taşı 1. yüzünde (Doğu yüzü);

“

"Yirmi yaşımda, Basmıl Idıkut soyum (olan) bodun idi. Yüklü deve göndermedi diye ordu saldım. ..... boyun eğdirttim. Varlığını beri getirdim."

”

Argular, Kazakların Orta Jüz (Kazakca: Орта жуз, Orta Jûz) dedikleri göçebe boylar birliği olarak bilinen, eski Basmil'lerdir.

Kaşgarlı Mahmud, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divân-ı Lügati't-Türk'te; "Rûm ülkesine en yakın olan boy Beçenek'dir; sonra Kıpçak, Oğuz, Yemek, Başgırt, Basmıl, Kay (Kayı), Yabaku, Tatar, Kırkız (Kırgız) gelir. Kırgızlar Çin ülkesine yakındırlar.".^[3] Ayrıca "Çomul boyunun kendilerinden bulunduğu çöl halkı ayrı bir dile sahiptir, Türkçeyi iyi bilirler. Kay, Yabaku, Tatar, Basmıl boyları da böyledir. Her boyun ayrı bir ağzı vardır; bununla beraber Türkçeyi de iyi konuşurlar. Kırgız, Kıpçak, Oğuz, Toxsı (Tukhs)^[4], Yağma, Çiğil, Uğrak, Çaruk boylarının öztürkçe olarak yalnız bir dilleri vardır. Yemeklerle Başgırtların dilleri bunlara yakındır. .... Dillerin en yeğnisi Oğuzların, en doğrusu da Toxsı ile Yağmaların dilidir."^[5] şeklinde tanımlanmıştır.

Notlar

^ "Drevnetyurkskij Slovar" (Old Turk Dictionary), Leningrad, 1969, p. 110.
^ G. Doerfer. Türkische und Mongolische Elemente in Neupersischen. III. Wiesbaden, 1963-1975, S. 553.
^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 28
^ http://www.kroraina.com/hudud/index.html Hudud al-'Alam, The Regions of the World
^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 30

Kaynaklar

S.G.Klyashtorny, "Ancient Turk Rock Inscriptions in the Talas Ala-Too. A Sogdian Word in an Old Turk Inscription", Webfestschrift Marshak 2003,(Direk Web Yazısı) (İngilizce)
Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2

Dış bağlantılar

[1] "Drevnetyurkskij Slovar" (Old Turk Dictionary), Leningrad, 1969, p. 110.

[2] G. Doerfer. Türkische und Mongolische Elemente in Neupersischen. III. Wiesbaden, 1963-1975, S. 553.

[3] Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 28

[4] ttp://www.kroraina.com/hudud/index.html Hudud al-'Alam, The Regions of the World

[5] Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 30

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-{{Birleş|Basmil}}
+{{Birleş|Basmıllar}}
+'''Basmil''' veya '''Basmıl''' ([[Çince]]: 拔悉蜜, Basimi, Baximi) göçebe bir Türk boyu 7.- 8. yüzyıllarında [[Cungarya havzası|Cungarya Havzası]] ([[Moğolca]]: Зүүнгар Züüngar, [[Çince]]: 準噶爾; ''Zhǔngáěr'', [[Rusça]]: Джунгария Dzhungariya) (şimdiki Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuyezbatısı) denilen bölgede yaşamışlardır. Basmiller Doğu Türk Kağanlığı zamanında çok önemli rol oynamışlardır, bir devir Kağanlar bu boydanmış. (Türkiye menşeili tarih kitaplarında Basmiller olarak geçer.)
-'''Basmıllar''', bir [[Türk]] boyudur. [[Göktürk]] Kağanlığına karşı direnmişlerdir. Ancak belli bir süre sonra yok olup, öbür Türk kavimleriyle karışmışlardır. Güçlü bir boy olan Basmıllar, [[tarih]]e izlerini fazla bırakamamışlardır. Bugünkü Türk cumhuriyetlerinde Basmıllar'ın hâlâ yaşadığı konusunda bir delil yoktur. Ancak bugünkü Türk boylarının içinde Basmıl boyuyla karışmış olan mutlaka bulunur. Çünkü bir halk ya da boy ancak karışarak ve asimile olarak yok olabilir.
+Eski bir Türk unvanı olan ''qutluγ'' (kutluğ), başka unvanlarla birlikte sık sık kullanılırdı, ''ïduq qut'' (Basmıl boyunun Hakanın unvanı, sonra [[Turfan]]'nın Uygur kağanı), ''qut Tengri xatunï''<ref>"Drevnetyurkskij Slovar" (Old Turk Dictionary), Leningrad, 1969, p. 110.</ref>, ''Bilge qutï'' (Uygur beylerine verilen unvan)<ref>G. Doerfer. Türkische und Mongolische Elemente in Neupersischen. III. Wiesbaden, 1963-1975, S. 553.</ref>
-Basmıllar [[Orhun Kitabeleri]]nde geçmektedir.
+[[Bilge Kağan]] Beñgü Taşı 1. yüzünde (Doğu yüzü);
+{{cquote|"''Yirmi yaşımda, Basmıl Idıkut soyum (olan) bodun idi. Yüklü deve göndermedi diye ordu saldım. ..... boyun eğdirttim. Varlığını beri getirdim.''"}}
+Argular, [[Kazaklar]]ın Orta Jüz ([[Kazakca]]: Орта жуз, ''Orta Jûz'') dedikleri göçebe boylar birliği olarak bilinen, eski Basmil'lerdir.
+[[Kaşgarlı Mahmud]], [[Türk dilleri|Türk Dili]]'nin en eski ve değerli sözlüklerinden [[Divân-ı Lügati't-Türk]]'te;
+"''Rûm ülkesine en yakın olan boy Beçenek'dir; sonra [[Kıpçak]], [[Oğuz]], [[Yemek]], Başgırt, Basmıl, Kay ([[Kayı]]), [[Yabaku]], [[Tatar]], Kırkız ([[Kırgız]]) gelir. Kırgızlar Çin ülkesine yakındırlar.''".<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 28</ref> Ayrıca "''Çomul boyunun kendilerinden bulunduğu çöl halkı ayrı bir dile sahiptir, Türkçeyi iyi bilirler. Kay, Yabaku, Tatar, Basmıl boyları da böyledir. Her boyun ayrı bir ağzı vardır; bununla beraber Türkçeyi de iyi konuşurlar. [[Kırgız]], [[Kıpçak]], [[Oğuz boyu|Oğuz]], [[Toxsı]] (Tukhs)<ref>http://www.kroraina.com/hudud/index.html Hudud al-'Alam, The Regions of the World</ref>, [[Yağma]], [[Çiğil]], [[Uğrak]], [[Çaruk]] boylarının öztürkçe olarak yalnız bir dilleri vardır. Yemeklerle Başgırtların dilleri bunlara yakındır. .... Dillerin en yeğnisi Oğuzların, en doğrusu da Toxsı ile Yağmaların dilidir.''"<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 30</ref> şeklinde tanımlanmıştır.
+== Notlar ==
+{{reflist}}
+== Kaynaklar ==
+* S.G.Klyashtorny, ''"Ancient Turk Rock Inscriptions in the Talas Ala-Too. A Sogdian Word in an Old Turk Inscription"'', Webfestschrift Marshak 2003,([http://www.transoxiana.com.ar/Eran/Articles/kljashtorny.html Direk Web Yazısı]) {{en}}
+* Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2
+== Dış bağlantılar ==
 [[Kategori:Tarihteki Türk halkları]]