Lişanid Noşan

Lişanid Noşan modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Erbil bölgesinde, güney ve doğu Irak Kürdistanı'nda konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün İsrail'de yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişana Deni isimlerine benzeyen Lişanid Noşan "kendi dilimiz" anlamına gelir. Dilbilimciler tarafından ise Erbil Yahudi Neo-Aramicesi denir.

Kökeni ve Bugünü

Urmiye Gölü, Van Gölü, Musul ve Senendec arasında kalan bölgede çeşitli Neo-Aramice lehçelerine rastlanır. Bahsi geçen bölgenin merkezinde konuşulan Aramice Hulaula ve Lişan Didan dilleriyle benzerlikler gösterir. Yahudiler ile Hristiyanların konuştukları Neo-Aramice diller birbirlerine benzemez. Ayrıca bu dil Lişana Deni diline de benzemez. Bu dilin Hulaula'dan farklı olduğu 1980'lerde yapılan bir araştırmayla ortaya çıkmıştır.

Lişanid Noşan iki ana lehçeden oluşur. Biri batıda Erbil'deki lehçe, diğeri ise doğuda Koy Sancak'ta konuşulan lehçedir. Bu iki lehçeyi konuşan insanlar kolaylıkla anlaşabilirken farklılığın doğmasının sebebi bu dile başta Arapça ve Kürtçe olmak üzere giren yabancı kelimelerdir.

Birinci Dünya Savaşı ve İsrail devletinin kurulmasıyla bu ülkeye yerleşen Kürdistanlı Yahudiler modern İbranice'ye adapte oldular. Yeni nesiller İbranice konuşurken Lişanid Noşan dilini konuşan 3.000'den az kişi kalmıştır ve bunların çoğunluğu 40 yaşın üzerindedir. Bu dil birkaç on yıl içinde neslinin tükenme riskiyle karşı karşıyadır.

Lişanid Noşan İbrani alfabesi ile yazılır. Fonetik bir dil olan bu dilde yuvarlanan sesler yazılmaz.

Kaynakça

• Heinrichs, Wolfhart (ed.) (1990). Studies in Neo-Aramaic. Scholars Press: Atlanta, Georgia. ISBN 1-55540-430-8.
• Khan, Geoffrey (1999). A Grammar of Neo-Aramaic: the dialect of the Jews of Arbel. Leiden: EJ Brill.

Ayrıca bakınız

• Aramice
• Hulaula
• İbrani alfabesi
• Musevi dilleri
• Yahudi Aramicesi

Yahudi dilleri Afro-Asya İbraniceler: İbranice (Kutsal İbranice) Samiri İbranicesi Yemen İbranicesi Aramiceler: Hulaula Lişan Didan Lişana Deni Lişanid Noşan Yahudi Aramicesi Arapçalar: Yahudi Arapçası Yahudi Bağdat Arapçası Yahudi Fas Arapçası Yahudi Irak Arapçası Yahudi Trablus Arapçası Yahudi Tunus Arapçası Yahudi Yemen Arapçası Diğer: Kayla Yahudi Berbericesi

Hint-Avrupa Cermen: Yeşiviş Yidiş Yingliş Roman: İtalkian Katalanik Ladino (Haketia) Lusitanik Şuadit Yahudi Aragoncası Yahudi Latincesi Zarfatik Hint-İran: Buhori Cuhuri Cidi Diğer: Knaanik Yevanik

Türk Karayca Kırımçakça

Diğer Kartveli: Gruzinik Dravid: Yahudi Malayalamı

Dış bağlantılar

• Ethnologue'da Lişanid Noşan.